Hastalık Salgını Haberi

23 Ocak 2019

19 Aralık 2018'de, Arjantin Sağlık ve Sosyal Gelişme Bakanlığı, Chubut Eyaleti’nde yer alan Epuyen'de bulunan Hantavirüs Pulmoner Sendromu (HPS) vakalarındaki artışla ilgili epidemiyolojik bir uyarı yayınlamıştır. 28 Ekim 2018 - 20 Ocak 2019 tarihleri arasında Chubut Eyaleti’nde bulunan Epuyen'de 11 ölüm  dahil olmak üzere toplam 29 laboratuvar onaylı HPS vakası bildirilmiştir. Epuyén yaklaşık olarak 2.000 kişilik  nüfusa sahiptir ve Chubut eyaleti güney Arjantin'deki Patagonya'da bulunmaktadır.

İlk vakada, semptomlar başlamadan önce, 2 Kasım'da çevresel etkilenme söz konusu olup vaka 3 Kasım'da bir partiye katılmıştır. Partiye de katılan 6 vakada, 20-27 Kasım 2018 tarihleri arasında, semptomlar görülmüştür. Hepsi önceden onaylanmış vakalara epidemiyolojik olarak bağlantılı olan 17 yeni vakada, 7 Aralık 2018 ve 3 Ocak 2019 tarihleri arasında semptomlar görülmüştür (Şekil 1). Hastalığın insandan insana potansiyel bulaşmasıyla ilgili araştırma devam etmektedir.

Doğrulanan vakaların % 59'u kadın olup 8 ila 31 günlük bir inkübasyon süresine sahiptiler. Bu doğrulanmış vakaların yaklaşık % 50'si son 3 hafta içinde semptomlar bildirmiştir. Vakalar ELISA IgM u-captura veya polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile doğrulanmıştır.

17 Ocak 2019 itibariyle, toplam 98 asemptomatik temaslı tespit edilmiş ve potansiyel semptomların gelişimi için takip altına alınmıştır.

Arjantin'de 4 endemik bölge tanımlanmıştır: North (Salta, Jujuy), Centro (Buenos Aires, Santa Fe ve Entre Ríos), Kuzeydoğu (Misiones) ve Sur (Neuquén, Río Negro ve Chubut). 2013 ve 2018 yılları arasında yıllık ortalama 100 onaylanmış vaka kaydedilmiş olup en yüksek vaka sayısına sahip iller Buenos Aires, Salta ve Jujuy'dur. 2013 ve 2018 arasında, Arjantin'de Hantavirüs kaynaklı ölümlerin oranı % 18,6 olarak bildirilmiş olup bu rakam ülkenin güney bölgesindeki bazı illerde % 40'a ulaşmıştır.

Şili'de, doğrulanan vakalardan biri, Los Lagos Bölgesi, Palena eyaletinde ikamet eden ve 2 Ocak 2019'da semptomların görüldüğü bildirilen bir sağlık çalışanıdır. Vakanın Kasım ayının ortalarında bir gün Epuyén'e seyahat öyküsü vardır, daha sonra Epuyén'den doğrulanmış bir vakayı prodromal döneminde ağırlamış ve bakımını yapmıştır. Bu, 2019 yılında Los Lagos Bölgesi'nde doğrulanmış ilk Hantavirüs vakasıdır. 2018 yılında Şili'de 2 ölüm de dahil olmak üzere 8 vaka bildirilmiştir.

Şekil 1. Arjantin Chubut Eyaleti’nin Epuyén ilinde doğrulanmış HPS vakalarının semptomların başlangıç haftasına göre dağılımı.

Kaynak: Chubut Eyaleti Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanmış ve PAHO / DSÖ tarafından çoğaltılmıştır.

Halk sağlığı yanıtı

Arjantin ve Şili'deki sağlık yetkilileri, aşağıdaki halk sağlığı önlemlerini uygulamaktadır:

• Hantavirüsü’nün erken tanısı için yerel tanılama kapasitelerinin arttırılması dahil gelişmiş sürveyans ve aktif vaka bulma
• Temaslıların günlük takibi
• Salgın incelemesi için multi disipliner ekiplerin etkilenen bölgelere konuşlandırılması
• Çevresel kontrol önlemleri
• Toplumlarda ve sağlık tesislerinde eğitim bilinci ve sağlığın teşviki dahil Risk iletişim faaliyetleri yürütmek
• Enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin uygulanması
• Özel sağlık tesislerinde HPS hastasının güvenli vaka yönetimi

DSÖ risk değerlendirmesi

HPS, zoonotik ve viral bir solunum hastalığıdır. Sebep olan ajan, Bunyaviridae familyası olan Hantavirus cinsine aittir. Enfeksiyon esas olarak aerosollerin solunması veya enfekte olmuş kemirgen dışkısı, vücut sıvıları veya enfekte olmuş kemirgenlerin salyası ile temasla bulaşır. İnsan hantavirüs enfeksiyonu vakaları genellikle virüsü barındıran vahşi kemirgenlerin bulunabileceği ve kişilerin virüse maruz kalabileceği kırsal alanlarda (örneğin ormanlar, tarlalar ve çiftlikler) meydana gelir. Bu hastalık, baş ağrısı, baş dönmesi, üşüme ile ateş, kas ağrısı ve bulantı, kusma, ishal ve karın ağrısı gibi gastrointestinal problemler ve bunu takiben ani solunum sıkıntısı ve hipotansiyon ile karakterizedir. HPS belirtileri tipik olarak virüse ilk maruz kalmadan 2 ila 4 hafta sonra ortaya çıkar. Bununla birlikte, semptomlar bir haftadan önce ve maruz kalmayı takip eden 8 hafta sonra çıkabilir. Ölümcül vaka oranı% 35-50'ye ulaşabilir.

Amerika'da birçok ülkede HPS vakaları bildirilmiştir. Kemirgen popülasyonlarını etkileyen çevresel ve ekolojik faktörler hastalık eğilimlerini mevsimsel olarak etkileyebilir. Hantavirüs rezervuarı, genellikle Sigmodontinae türleri olmak üzere, vahşi kemirgenler olduğu için, insanlar kemirgen habitatlarıyla temas ettiğinde bulaşma gerçekleşebilir. Arjantin’deki Andes virüsü nedeniyle HPS’in sınırlı insandan insana geçişi daha önce belgelenmiştir. HPS hasta izolasyonu için spesifik bir kanıta dayalı prosedür yoktur. Kemirgen kontrol önlemlerinin yanı sıra her zaman standart önlemler alınmalıdır.

DSÖ önerisi

PAHO / DSÖ, Üye Devletlerin hantavirüsün neden olduğu enfeksiyonların önlenmesi ve kontrolü için tespit, soruşturma, raporlama ve vaka yönetimi çabalarına devam etmelerini önermektedir.

Etkilenen bölgelerden dönen yolculara özel dikkat gösterilmelidir. Erken teşhis ve zamanında sağlık hizmetine başvurulması klinik sonuçları büyük ölçüde iyileştirir.

Potansiyel HPS vakalarına ilişkin farkındalığı arttırmak için, klinisyenler hastalığa olası maruziyetilgili olarak epidemiyolojik verilere başvurmalı ve şüpheli klinik belirti ve ateş, miyalji ve trombositopeni gibi semptomları olan hastalar konusunda uyanık olmalıdır.

Hastalığın ilk aşamalarındaki bakım, gerektiğinde antipiretik ve analjezik içermelidir. Bazı durumlarda hastalar, etiyolojik ajan doğrulanmışsa, geniş spektrumlu antibiyotik almalıdırlar. HPS'nin hızlı ilerlemesi göz önüne alındığında, klinik yönetim hastanın hemodinamik durumunu, sıvı yönetimini ve ventilasyon desteğini izlemeye odaklanmalıdır. Ağır vakalar derhal yoğun bakım ünitelerine (YBÜ) aktarılmalıdır.

Antiviral bir ajan olan Ribavirin, Hantavirüsü Pulmoner Sendromu enfeksiyonunun tedavisi veya profilaksisi için onaylanmamıştır.

Sağlık bilinci kampanyaları, hastalığın tespitini ve zamanında tedavisini arttırmayı ve insanların hastalığa maruz kalmasını azaltarak ortaya çıkmasını önlemeyi amaçlamalıdır. Önleyici tedbirler, mesleki ve eko-turizm ile ilgili tehlikeleri kapsamalıdır. Her zamanki turizm faaliyetleri, gezginlerin kemirgenlere veya dışkılarına maruz kalma riski çok azdır veya hiç yoktur. Bununla birlikte, kamp ve doğa yürüyüşü gibi açık hava etkinliklerine katılan insanlar, potansiyel olarak bulaşıcı maddelere maruz kalma olasılığını azaltmak için önlemler almalıdır.

HPS sürveyansı, kapsamlı bir ulusal sürveyans sisteminin bir parçası olmalı ve klinik, laboratuvar ve çevresel bileşenleri içermelidir. Kemirgen popülasyonlarının azaltılması amacıyla entegre çevre yönetiminin uygulanması önerilmektedir.

Kaynakça:

• Pan American Health Organization / World Health Organization (PAHO/WHO). Epidemiological Alert Hantavirus Pulmonary Syndrome (HPS). 17 October 2013.
• Hantavirus in the Americas: Guidelines for diagnosis, treatment, prevention and control.
• Hantavirus information: Centers for Disease Control and Prevention (CDC)