BREZİLYA’DA SARIHUMMA

11 Şubat 2019 Pazartesi

Brezilya şu anda, Aralık ayından Mayıs ayına kadar süren mevsimsel sarı humma periyodundadır. Sarı hummanın tarihi bulaş alanının, daha önce risksiz olduğu düşünülen ülkenin güneydoğusundaki Atlantik kıyılarında yer alan bölgelere doğru genişlemesi 2 iletim dalgasına yol açmıştır.

Hastalık Salgını Haberi

11 Şubat 2019

Brezilya şu anda, Aralık ayından Mayıs ayına kadar süren mevsimsel sarı humma periyodundadır. Sarı hummanın tarihi bulaş alanının, daha önce risksiz olduğu düşünülen ülkenin güneydoğusundaki Atlantik kıyılarında yer alan bölgelere doğru genişlemesi 2 iletim dalgasına yol açmıştır (Şekil 1). Biri, 262 ölüm dahil 778 insan vakası görülen 2016-2017 mevsimsel periyodunda, diğeri 483 ölüm olmak üzere 1.376 insan vakasıyla 2017-2018 mevsimsel periyodunda.

Aralık 2018'den Ocak 2019'a kadar, Brezilya’nın iki eyaletinin 11 ilinde 8 ölüm dahil 361 doğrulanmış insan vakası bildirilmiştir.  São Paulo eyaletinin güneyinde 7 il: El dorado (16 vaka), Jacupiranga (1 vaka), Iporanga (7 vaka), Cananeia (3 vaka), Cajati (2), Pariquera-Açu (1) ve Sete Barras (1) doğrulanmış vakalar bildirmiştir. Aynı eyalette, Vargem (1) ve Serra Negra (1) illerinde, Minas Gerais Eyaleti sınırında yeni vakalar doğrulanmıştır. Ek olarak, Paraná Eyaletinin doğu kesiminde bulunan Antonina ve Adrianopolis ilinde 2 vaka doğrulanmıştır. Bunlar, 2015'ten bu yana uluslararası sınırı olan kalabalık bir eyalet olan Parana’dan bildirilen ilk onaylanan sarı humma vakalarıdır. Bu teyitli vakaların % 89'u (32/36) erkek olup yaş ortalaması 43 ve en az % 64'ü (23/36) kırsal kesim işçileridir.

Şu ana kadar 2018 - 2019 periyodunda (Temmuz 2018 - Ocak 2019) São Paulo Eyaletindeki 9 ilde insan vakaları rapor edilmiştir ve Paran eyaletindeki sarı humma nedeniyle insan vakalarının ve epizootiklerin teyidi üçüncü bir dalgaya ve ülkenin Güneydoğu ve Güney bölgelerine salgının ilerleyişini göstermektedir (Şekil 2). Bu yıl da, son iki mevsimsel periyodun zirvesinde gözlemlenen, çok sayıda insan vakasının görülüp görülmeyeceğini belirlemek için henüz çok erken olsa da, virüs iletiminin güney yönünde ve popülasyonun bağışıklığının düşük olduğu bölgelerde yayılmaya devam ettiğine dair göstergeler mevcuttur.

 

Şekil 1. Brezilya'da 2016-2019 yılları arasında semptomların başlangıç tarihine göre doğrulana sarıhumma vakalarının dağılımı.

 

Kaynak: Brezilya Sağlık Bakanlığı (2016-2018, 15 Aralık 2018 itibariyle) ve Sao Paulo Eyalet Sağlık Bakanlığı (22 Aralık 2018 - 26 Ocak 2019) tarafından yayınlanan ve Pan Amerikan Sağlık Örgütü (PAHO / DSÖ) tarafından yayımlanan veriler.

 

Şekil 2. 1 Ocak 2016 ile 26 Ocak 2019 tarihleri arasında epizootiklerin ve doğrulanmış insan vakalarının dağılımı.

 

İnsan olmayan primat (NHP) epizootiklerinin sürveyansı

1 Temmuz 2018'den 18 Ocak 2019'a kadar, 25 federal kuruluşta 25 doğrulanmış epizootiğin olduğu bildirilmiştir: Sao Paulo (13), Rio de Janeiro (8), Minas Gerais (1), Mato Grosso (2) ve Parana (1). Son 4 hafta içerisinde Sao Paulo ve Parana eyaletlerinde epizootikler doğrulanmıştır. Ek olarak, Parana Sağlık Bakanlığı, Parana sahilindeki Antonina'daki ölü maymunlar üzerinde yapılan testlerin sarı humma için pozitif olduğunu bildirmiştir. Brezilya'nın son iki mevsimsel periyotta karşı karşıya kaldığı epizootik dalganın coğrafi olarak kademeli genişlemesi göz önüne alındığında, ülke aşılama politikalarını sarı hummaya uyumlu hale getirmek zorundadır. Önerilen aşılama yapılması tavsiye olunan alanların sayısı 2010 yılında 3.526 ilden, 2018'de 4.469 ile (toplam il sayısı 55.702) çıkmıştır. Dünya Sağlık Örgütü kurallarına uygun olarak, Brezilya, Nisan 2017'den bu yana sarı humma için tek bir doz aşılama programı benimsemiştir.

Halk Sağlığı Yanıtı

Brezilya, 2017-2018 sezonunda, salgınlara ve özellikle büyük şehirlerde sarı hummanın kentleşme riskine yanıt vermek için kademeli doz sarı humma aşılamasının kullanılmasını benimsemiştir. Bu strateji, Sao Paulo (54 il), Rio de Janeiro (15 il) ve Bahia (8 il) eyaletlerinde sarı humma riski en yüksek olan 77 ilde uygulanmıştır.

29 Eylül 2018 itibariyle, sarı hummaya karşı yapılan toplu aşılama kampanyasının ön sonuçları, Sao Paulo'da 13,3 milyon, Rio de Janeiro'da 6,5 milyon ve Bahia'da 1,85 milyon insanın aşılandığını gösteriyor ki bu da sırasıyla % 53,6, %55,6  ve% 55,0 aşılama kapsamını göstermektedir.

Ayrıca, Brezilya Sağlık Bakanlığı'ndan alınan veriler, Paraná’da risk altında olduğu düşünülen illerin % 13’ünde (57/435), Rio Grande do Sul'daki illerin %21'inde, Sao Paulo'da risk altındaki illerin % 19'unda (155/838) ve Santa Catarina'da risk altındaki illerin% 9'unda (38/428) aşı kapsamının % 95 ve daha fazla olduğunu göstermektedir.

Brezilya, Sao Paulo Eyaletinde kentsel alanlarda yaklaşık 3 milyon kişinin, mevcut mevsimsel periyoda cevaben tam veya fraksiyonel dozda aşılama yapılmasına henüz karar verilmemiş olsa da, ilave aşı yapılmasını tavsiye etmiştir. Ocak 2019'da, Sao Paolo bölgesinde 36 ormanda iletim için yüksek riskli ortamlarda yaşayan yerli popülasyonlar olan 36 Quilombo toplumunda ve Paran eyaletindeki Antonina ilinde 3.300'e yakın kişiye aşı yapılmıştır. Ek olarak, eyalet ve etkilenen Cajati, Iporanga ve Barra do Turvo illerinde önümüzdeki günlerde 28.299 aşılanmamış ek kişinin aşılanmasını hedefleyen bir görev gücü oluşturulmuştur.

 

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Gelecek aylarda mevsimsel kalıplara bağlı olarak daha fazla iletim beklenmektedir. Şu anki mevsimsel periyottaki son sarı humma vakaları, Güneydoğu Brezilya'daki Sao Paulo ve Parana eyaletlerinde bildirilmiştir.

Parana, Rio Grande do Sul, Sao Paulo ve Santa Catarina eyaletlerinde Aşılamanın kapsamıyla ilgili ilk sonuçlar, büyük bir insan grubunun risk altında  bulunduğunu ve  yüksek riskli gruplar arasında risk iletişiminin yoğunlaştırılmasına ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.

Mevcut ve önceki iki mevsimsel döngüden insan vakalarının ve epizootiklerin coğrafi dağılımı, son yıllara kadar epizootik veya insan vakası teyit edilmediğinden, Paraná, Rio Grande do Sul ve Santa Catarina eyaletlerine daha fazla risk oluşturan virüsün güneye doğru hareket ettiğini göstermektedir. Ayrıca, bu alanlar sarı humma iletimine elverişli ekosistemlere ve Arjantin, Paraguay ve Uruguay gibi diğer ülkelerle sınırlara sahiptir.

Önceki mevsim döngüsü boyunca, seyahat edenler arasında insanlarda sarı humması vakaları bildirilmiş olsa da, bugüne kadar, importe olmuşçoğu vakalar vektörün olmadığı ülkelerde (veya kış mevsiminde görülmediği ülkelerde) rapor edilmiştir. Bu raporlar, özellikle sarı humma geçişi için elverişli ekosistemlere sahip bölgelerden gelen uluslararası gezginler için yüksek düzeyde farkındalığın sağlanmasının önemini göstermektedir.

Bugüne kadar, Aedes aegypti'nin sarı humma geçişi belgelenmemiştir ancak son iki mevsimde gözlenen yüksek insidans,    ormanda yer alan yerlerde (vektörler ve insan olmayan primatlar) ve kentsel veya banliyölerdeki alanlarda yaşayan yeterince korunamamış popülasyonun temasın arttığını göstermektedir. Ormanda görülen sarı humma virüsü, Haemagogus ve Sabethes spp. gibi ormanlarda yaşayan sivrisinekler tarafından maymunlara bulaşır.

Bu sivrisineklere maruz kalan insanlar aşılanmamışsa enfekte olabilirler. 2016–2017 salgını sırasında etkilenen bazı eyaletlerde yapılan entomolojik çalışmalarda, izole edilen Haemagogus sivrisineklerinin sarı humma için pozitif olduğu ve çoğunlukla ormanda iletime işaret ettiği görülmüştür. Daha yakın bir zamanda, Brezilya Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilen Evandro Chagas Enstitüsü tarafından yürütülen bir araştırma, 2017'de Minas Gerais'te (Itueta ve Alvarenga) iki ilin kırsal bölgesinde yakalanan Aedes albopictus sivrisineklerinde sarı humma virüsünün tespit edildiğini ortaya koymuştur. Bu bulgunun önemli olması daha fazla araştırılmasını gerektirmektedir. Brezilya'da kentsel sarı hummanın son belgelenen salgını 1942'de kaydedilmiştir.

DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeyi ve mevcut en yeni bilgilere dayanarak risk değerlendirmesini incelemeyi sürdürmektedir. Şu anda, mevcut bilgilere dayanarak, DSÖ genel riski ulusal düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmektedir.

 

DSÖ’nün Tavsiyesi

 

25 Ocak 2019'da, PAHO / WHO 4 Üye Devletleri sarı humma için mevsimsel dönemin başlangıcı ve dolayısıyla aşılanmamış insanlara bulaşma riskini en yüksek olduğu dönemle ilgili olarak uyarmıştır. Bu nedenle, PAHO / WHO Üye Devletlere, risk altındaki popülasyonları aşılama çabalarını sürdürmeleri ve sarı humma aşısının önerildiği yerlere seyahat etmeden önce yolcuları bilgilendirmek ve aşı olmak için gerekli önlemleri almalarını tavsiye eder.

 

DSÖ, Brezilya’ya gitmeyi planlayan 9 aydan büyük olan herkesin aşılanmasını önermektedir. Sarı humma iletimi için risk altındaki güncellenmiş alanlar ve uluslararası seyahat edenlerin aşılanmasına ilişkin öneriler, DSÖ tarafından 3 Mayıs 2018 tarihinde güncellenmiştir; revize edilmiş risk altındaki alanların haritası ve sarı humma aşılama önerileri DSÖ Uluslararası Seyahat ve Sağlık web sitesinde mevcuttur:

Sarıhumma aşılama ile kolayca önlenebilir. Yolculuktan en az 10 gün önce uygulanan DSÖ onaylı sarıhumma aşılarının tek bir dozu, hastalığa karşı kalıcı bağışıklık ve yaşam boyu koruma sağlamak için yeterlidir ve aşının takviye dozuna gerek yoktur.

Sarı humma riski taşıyan bölgelerde yaşayan veya seyahat eden herkes için sarı humma belirtileri ve semptomlarının bilinmesi önerilir. Semptom yaşayan kişiler hızlı bir şekilde doktora başvurması teşvik edilmektedir.

DSÖ, mevcut bilgiler ışığında bu durumla ilgili olarak Brezilya'ya herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması uygulanmasını önermemektedir.

Kaynaklar:

Brezilya'daki ve Amerika'daki diğer ülkelerdeki sarı humma durumuna ilişkin bilgiler düzenli olarak PAHO / DSÖ web sitesinde yayınlanmaktadır:

 

 

Brezilya'daki sarı humma durumuna ilişkin bilgiler Brezilya Sağlık Bakanlığı web sitesinde bulunabilir:

Sarı humma hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki linke bakınız:

 

Etiketler:
Sarıhumma

Kaynak: https://www.who.int/csr/don/11-february-2019-yellow-fever-brazil/en/