BREZİLYA’DA SARI HUMMA
Brezilya'da, sarıhummanın mevsimsel artışları, tarihsel olarak Aralık ve Mayıs ayları arasında gerçekleşmektedir. 2016-2017 ve 2017-2018 sezonlarında, sarıhumma vakalarının sayısı önceki yıllara göre daha fazla olmuştur. Vakalardaki artış, coğrafi olarak kısmen sarıhummadan etkilenen bölgelerin, daha önce risksiz olduğu düşünülen bölgeleri içerecek şekilde genişlemesinden kaynaklanmaktadır
Hastalık salgını haberi
18 Nisan 2019
Brezilya'da, sarıhummanın mevsimsel artışları, tarihsel olarak Aralık ve Mayıs ayları arasında gerçekleşmektedir. 2016-2017 ve 2017-2018 sezonlarında, sarıhumma vakalarının sayısı önceki yıllara göre daha fazla olmuştur (Şekil 1 ve 2). Vakalardaki artış, coğrafi olarak kısmen sarıhummadan etkilenen bölgelerin, daha önce risksiz olduğu düşünülen bölgeleri içerecek şekilde genişlemesinden kaynaklanmaktadır (Şekil 3).
Şu anda ki 2018- 2019 sezonunda (Temmuz 2018 - Mart 2019), Brezilya’nın São Paulo (62), Paraná (12) ve Santa Catarina (1) eyaletlerinden, 17’si ölüm (toplam ölüm oranı =% 23)) olmak üzere teyit edilmiş toplam 75 insan vakası rapor edilmiştir. Bu vakaların% 88'i (66/75) erkek, ortalama yaş 43 ve % 71'i (53/75) kırsal işçilerdir.
São Paulo eyaletinde, teyit edilmiş vakaları bildiren belediyeler şunlardır: Eldorado (16), Iporanga (15), Barra do Turbo (6), Cajati (5), Cananeia (4), Jacupiranga (4), Pariquera-açu (4), Juquia (1), Registro (1), Serra Negra (1), Sete Barras (1), Ribeira (1), Vargem (1) ve 2 vakanın belediyesi bilinmiyor.
Paran eyaletinde, onaylanmış vaka bulunan belediyeler şunlardır: Guaraqueçaba (2), Antonina (2), São José dos Pinhais (2), Morretes (1), Andrinópolis (3), Paranaguá (1) ve 1 vakada belediye bilinmiyor. Santa Catarina eyaletinden 1 onaylanmış ölümlü insan sarıhumma vakası rapor edildi. Vaka, belediyesi bilinmeyen, aşılanmamış 36 yaşında bir erkekti.
Ayrıca, Temmuz 2018 - Mart 2019 arasındaki aynı raporlama döneminde, 5 federal eyalette 33 doğrulanmış salgın rapor edildi: São Paulo (20), Rio de Janeiro (8), Minas Gerais (1), Mato Grosso (2) ve Parana (2). Bu rapordan önceki 4 hafta içinde, São Paulo ve Parana eyaletlerinde ki salgınlar doğrulandı.
Şekil 1. Brezilya’da 1980-2018 yılları arasında doğrulanmış insan sarıhumma vakalarının yıllara göre dağılımı
2018, 26. Epidemiyolojik hafta itibariyle kaynak: Brezilya Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan ve PAHO / DSÖ tarafından tekrarlanan veriler
Şekil 2. Brezilya’da, 2016–2019 tarihleri arasında onaylanmış insan sarıhumma vakalarının epidemiyolojik haftaya (EW) göre dağılımı.
* 2016-2017 sezonunda, 262 ölüm olmak üzere 778 insan vakasını ve 2017-2018 sezonunda 483 ölüm olmak üzere 1.376 insan vakasını içeren, önceki ve sonraki iki iletim dalgasını gösteren salgın eğrisi.
Kaynak: Brezilya Sağlık Bakanlığı ve São Paulo ve Parana Devlet Sağlık Sekreteryaları tarafından yayınlanan ve PAHO / DSÖ tarafından oluşturulan veriler.
Şekil 3. Brezilya’da Temmuz 2018’den Mart 2019’a kadar epizootik ve teyit edilmiş insan vakalarının dağılımı
Halk sağlığı yanıtı
Brezilya'da insan vakalarının coğrafi olarak genişlemesi ve son iki mevsimsel dönemdeki salgın dalgası göz önüne alındığında, ülke sarıhumma için aşılama politikalarını ayarlamak zorunda kalmıştır. Tavsiye edilen aşılama alanlarının sayısı 2010 yılında 3.526 belediyeden, 2018'de 4.469 belediyeye yükselmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü kurallarına uygun olarak, Brezilya, Nisan 2017'den bu yana sarı humma için tek bir doz aşılama planını benimsemiştir. Salgınlara ve özellikle büyük şehirlerde, sarıhummanın kentleşme riskine yanıt vermek için fraksiyonel dozların kullanılmasını da kabul etmiştir. Bu strateji, São Paulo (54 belediye), Rio de Janeiro (15 belediye) ve Bahía (8 belediye) eyaletlerinde, sarıhumma riski en yüksek olan 77 belediyede 2018 sarıhumma salgınına yanıt olarak uygulanmıştır.
Aşılama kampanyasından önce, Rio de Janeiro ve São Paulo eyaletlerinde zaten yaklaşık 13,2 milyon kişi aşılanmıştı. Kampanya sırasında, São Paulo'da 13,3 milyon, Rio de Janeiro'da 6,5 milyon ve Bahia'da 1,85 milyon insan aşılandı. Bu sırasıyla sarıhumma riski en yüksek olan 77 belediyenin tamamında % 53.6, % 55.6 ve %55.0 aşılama kapsamı ile sonuçlanmıştır1.
Ayrıca, Brezilya Sağlık Bakanlığı'ndan alınan veriler, aşılama kapsamının Paraná belediyelerinin % 17,8'inde (71/399), Rio Grande do Sul belediyelerinin % 23,7'sinde (118/497) ve Santa Catarina belediyelerinin % 14.9'unda (44/295) en az % 95 oranında sağlandığını göstermektedir.
DSÖ risk değerlendirmesi
Gelecek aylarda mevsimsel kalıplara bağlı olarak daha fazla iletim beklenmektedir. Şu anki mevsimsel periyottaki son sarıhumma vakaları, Güneydoğu Brezilya'daki Sao Paulo ve Parana eyaletlerinde bildirilmiştir.
Parana, Rio Grande do Sul, Sao Paulo ve Santa Catarina eyaletlerinde Aşılamanın kapsamıyla ilgili ilk sonuçlar, büyük bir insan grubunun risk altında bulunduğunu ve yüksek riskli gruplar arasında risk iletişiminin yoğunlaştırılmasına ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
Mevcut ve önceki iki mevsimsel döngüden insan vakalarının ve epizootiklerin coğrafi dağılımı, son yıllara kadar epizootik veya insan vakası teyit edilmediğinden, Paraná, Rio Grande do Sul ve Santa Catarina eyaletlerine daha fazla risk oluşturan virüsün güneye doğru hareket ettiğini göstermektedir. Ayrıca, bu alanlar sarıhumma iletimine elverişli ekosistemlere ve Arjantin, Paraguay ve Uruguay gibi diğer ülkelerle sınırlara sahiptir.
Önceki mevsim döngüsü boyunca, seyahat edenler arasında insanlarda sarıhumma vakaları bildirilmiş olsa da, bugüne kadar importe olmuş çoğu vakalar vektörün olmadığı ülkelerde (veya kış mevsiminde görülmediği ülkelerde) rapor edilmiştir. Bu raporlar, özellikle sarıhumma geçişi için elverişli ekosistemlere sahip bölgelerden gelen uluslararası gezginler için yüksek düzeyde farkındalığın sağlanmasının önemini göstermektedir.
Bugüne kadar, Aedes aegypti'nin sarıhumma geçişi belgelenmemiştir ancak son iki mevsimde gözlenen yüksek insidans, ormanda yer alan yerlerde (vektörler ve insan olmayan primatlar) ve kentsel veya banliyölerdeki alanlarda yaşayan yeterince korunamamış popülasyonda temasın arttığını göstermektedir. Ormanda görülen sarıhumma virüsü, Haemagogus ve Sabethes spp. gibi ormanlarda yaşayan sivrisinekler tarafından maymunlara bulaştırılır.
Bu sivrisineklere maruz kalan insanlar aşılanmamışsa enfekte olabilirler. 2016–2017 salgını sırasında etkilenen bazı eyaletlerde yapılan entomolojik çalışmalarda, izole edilen Haemagogus sivrisineklerinin sarıhumma için pozitif olduğu ve çoğunlukla ormanda iletime işaret ettiği görülmüştür. Daha yakın bir zamanda, Brezilya Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilen Evandro Chagas Enstitüsü tarafından yürütülen bir araştırma, 2017'de Minas Gerais'te (Itueta ve Alvarenga) iki ilin kırsal bölgesinde yakalanan Aedes albopictus sivrisineklerinde sarıhumma virüsünün tespit edildiğini ortaya koymuştur. Bu bulgu önemli olmakla birlikte daha fazla araştırma gerektirmektedir. Brezilya'da kentsel sarıhummanın son belgelenen salgını 1942'de kaydedilmiştir.
DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeyi ve mevcut en yeni bilgilere dayanarak risk değerlendirmesini incelemeyi sürdürmektedir. Şu anda, mevcut bilgilere dayanarak, DSÖ genel riski ulusal düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmektedir.
DSÖ tavsiyesi
5 Ocak 2019'da, PAHO / DSÖ 4 Üye Devleti sarıhumma için mevsimsel dönemin başlangıcı ve dolayısıyla aşılanmamış insanlara bulaşma riskini en yüksek olduğu dönemle ilgili olarak uyarmıştır. Bu nedenle PAHO / DSÖ, Üye Devletlere, risk altındaki popülasyonları aşılama çabalarını sürdürmelerini ve sarıhumma aşısının önerildiği yerlere seyahat etmeden önce yolcuları bilgilendirmek ve aşı olmak için gerekli önlemleri almalarını tavsiye eder.
DSÖ, Brezilya’ya gitmeyi planlayan 9 aydan büyük herkesin aşılanmasını önermektedir. Sarıhumma iletimi için risk altındaki güncellenmiş alanlar ve uluslararası seyahat edenlerin aşılanmasına ilişkin öneriler, DSÖ tarafından 3 Mayıs 2018 tarihinde güncellenmiştir. Revize edilmiş risk altındaki alanların haritası ve sarıhumma aşılama önerileri DSÖ Uluslararası Seyahat ve Sağlık web sitesinde mevcuttur:
Sarıhumma aşılama ile kolayca önlenebilir. Yolculuktan en az 10 gün önce uygulanan DSÖ onaylı sarıhumma aşılarının tek bir dozu, hastalığa karşı kalıcı bağışıklık ve yaşam boyu koruma sağlamak için yeterlidir ve aşının takviye dozuna gerek yoktur.
Sarıhumma riski taşıyan bölgelerde yaşayan veya seyahat eden herkes için sarıhumma belirtileri ve semptomlarının bilinmesi önerilir. Semptom yaşayan kişiler hızlı bir şekilde doktora başvurmalıdır.
DSÖ, mevcut bilgiler ışığında bu durumla ilgili olarak Brezilya'ya herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlaması uygulanmasını önermemektedir.
Kaynaklar:
Brezilya'da ve Amerika'da ki diğer ülkelerde sarıhumma durumuna ilişkin bilgiler düzenli olarak PAHO / DSÖ web sitesinde yayınlanmaktadır:
São Paulo, Parana ve Santa Catarina eyaletlerindeki sarıhumma durumuna ilişkin bilgiler şu adreste bulunabilir:
Sarıhumma hakkında daha fazla bilgi için bakınız:
- PAHO/WHO yellow fever fact sheet
- WHO yellow fever health topics
- WHO list of countries with vaccination requirements and recommendations for international travellers
- WHO yellow fever risk mapping and recommended vaccination for travellers
- WHO strategy for yellow fever epidemic preparedness and response
1Bu veriler ön bilgidir ve değişebilir.