Hastalık Salgını Haberi: Güncelleme 
24 Nisan 2019

Suudi Arabistan Ulusal UST Odak Noktası, 14 Şubat - 31 Mart 2019 tarihleri ​​arasında, Wadi Aldwasir'deki salgınla ilgili 4 ölüm dahil olmak üzere ilave 22 Orta Doğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV) enfeksiyonu vakasını bildirdi. 22 vakadan, 2’si sağlık çalışanı olan 19 vaka Wadi Aldwasir kentinden rapor edildi. Salgınla epidemiyolojik olarak bağlantılı olan diğer 3 vaka, Asir bölgesindeki Khamees Mushait kentindeki bir hastanenin sağlık çalışanlarıydı.

Bu salgının Ocak 2019'da başlamasından bu yana, Wadi Aldwasir kentinde toplam ölüm oranı % 13,1 (8/61) olan toplam 61 MERS-CoV vakası bildirilmiştir. Bildirilen olguların ortaklama yaşı 46 idi (dağılım 16-85). 61 vakanın % 65'i (n = 46) erkek, % 23'ü (n = 14) sağlık çalışanıydı. 61 vakanın enfeksiyon kaynağı üzerine yapılan araştırmalar, 37'sinin sağlık hizmeti kaynaklı enfeksiyon olduğunu, 14'ünün, tek hörgüçlü deve ile temastan etkilenen primer vakalar olduğunu ve kalan 10 enfeksiyonun, sağlık hizmetleri dışındaki yakın temaslılar arasında meydana geldiğini ortaya koydu. Daha önce bildirildiği gibi ¹bu salgın sırasında hastanede 2 insandan insana iletim amplifikasyonu meydana geldi (acil serviste ve kardiyak yoğun bakım ünitesinde birer amplifikasyon olayı, Şekil 1).

Şekil 1. Riyad bölgesi, Wadi Aldwasir şehri 2019 salgını ile ilişkili laboratuar teyitli MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının iletim zinciri (n = 61)

Vakalara ilişkin detaylar aşağıdadır:

Uluslararası Sağlık Yönetmeliği (UST) kapsamında, 2012'den 31 Mart 2019'a kadar, dünya çapında, 827 ölüm dahil toplam 2.399 laboratuar onaylı MERS-CoV vakası bildirilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü'ne bildirilen ilgili ölümler, etkilenen üye devletlerin takibi ile tespit edilmiştir.

Halk Sağlığı Yanıtı

Daha önce bildirildiği gibi, Suudi Arabistan Sağlık Bakanlığı (SB), Wadi Aldwasir'deki MERS salgını konusunda, etkilenen tüm hastanelerdeki teyit edilmiş hastaların tüm ev ve sağlık çalışanlarının temaslılarının belirlenmesi de dahil olmak üzere tam kapsamlı bir soruşturma yürütmüş ve tamamlamıştır.

31 Mart 2019 tarihi itibariyle 260 hane halkı ve 120 sağlık çalışanı olmak üzere toplam 380 kişi belirlenmiştir. Tanımlanan tüm temaslılar, son maruziyet tarihinden itibaren DSÖ ve MERS ulusal rehberine göre 14 gün boyunca izlendi. Tüm ikincil vakalar  DSÖ’ye bildirilmiştir.

Şu anda, listelenen tüm temaslılar, en az bir kere ters transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile MERS-CoV enfeksiyonu için test edilmiştir ve bilinen hastaların birçok temaslısı tekrar tekrar test edilmiştir. Tüm ikincil MERS-CoV enfeksiyonu vakaları DSÖ’ye bildirilmiştir. Wadi Aldwasir'den son vaka 12 Mart 2019'da rapor edildi.

Etkilenen sağlık tesislerinde, acil servisteki ve yoğun bakım ünitesindeki tüm sağlık çalışanları için enfeksiyon kontrol önlemlerine yönelik yoğun zorunlu mesleki eğitim dahil olmak üzere enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri geliştirilmiştir. Acil serviste ve tamamen işlevsel olan A hastanesinin YBÜ dezenfeksiyonu gerçekleştirildi ve enfeksiyon kontrol faaliyetlerini desteklemek için ek personel seferber edildi. Riyad bölgesindeki tüm sağlık tesislerinde solunum triyajı uygulanmıştır.

Sağlık Bakanlığı medya departmanı, Wadi Aldawasir şehrinde deve sahipleri ve deve ile ilgili faaliyetlere özel olarak odaklanan bir bilinçlendirme kampanyası başlattı.

Tarım Bakanlığı, Wadi Aldwasir kentindeki tek hörgüçlü develeri test ediyor ve ilk sonuçlara göre kentte birçok PCR pozitif deve tespit edildi. Pozitif develer piyasadan çıkarıldı ve deve pazarına giriş ve çıkış hareketi kısıtlandı. Teyit edilmiş insan vakalarına ait temas hikayesi olan develer, test sonuçlarından bağımsız olarak karantinaya alındı. Mevcut insan ve deve örneklerinin tam genom dizilimi yapıldı. Tarım Bakanlığı tarafından yapılan deve testlerinin laboratuvar bulguları Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatına (OIE) bildirilmiştir.

DSÖ risk değerlendirmesi

MERS-CoV ile enfekte olmak insanlarda yüksek ölüm oranları ile sonuçlanan ciddi hastalıklara sebep olabilir. İnsanlar, tek hörgüçlü develerle doğrudan veya dolaylı temasla MERS-CoV ile enfekte olurlar MERS-CoV’un insandan insana bulaşabildiği görülmüştür. Şimdiye kadar, gözlemlenmiş süreklilik arz etmeyen insandan insana bulaşmalar çoğunlukla sağlık tesislerinde meydana gelmiştir.

Yeni vakaların bildirilmesi genel risk değerlendirmesini değiştirmez. DSÖ, Ortadoğu'dan yeni MERS-CoV enfeksiyon vakalarının bildirilmesini ve hayvanlara veya hayvansal ürünlere (örneğin; tek hörgüçlü develerle teması takiben) veya insan kaynağına (örneğin bir sağlık tesisinde) maruz kaldıktan sonra enfeksiyon bulaşabilecek kişiler tarafından diğer ülkelere de vakaların yayılmayı sürdürmesini beklemektedir.  DSÖ epidemiyolojik durumu izlemeye devam etmekte olup güncel bilgilere dayanarak risk değerlendirmesi yapmaktadır. Tamamlanmış epidemiyolojik araştırmanın sonuçları ve mevcut deve ve insan numunelerinin tam genom dizilimi, Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından Wadi Aldwasir salgınında meydana gelen zoonotik ve insandan insana geçişi daha iyi değerlendirmek için kullanılıyor.

DSÖ tavsiyesi

DSÖ, mevcut durum ve eldeki bilgilere dayanarak  tüm Üye Ülkeleri akut respiratuar enfeksiyonlara yönelik sürveyanslarını sürdürmeleri ve sıra dışı paternleri dikkatlice incelemeleri konusunda teşvik etmektedir.

Enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemleri, sağlık tesislerinde MERS-CoV'un olası yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir. MERS-CoV enfeksiyonu olan hastaları erken teşhis etmek, MERS'in erken belirtilerinin diğer solunum yolu enfeksiyonları gibi spesifik olmaması nedeniyle, her zaman mümkün değildir. Bu nedenle sağlık çalışanları, tanılarına bakılmaksızın tüm hastalar için tutarlı olarak standart önlemleri uygulamalıdır. Akut solunum yolu enfeksiyonu belirtileri olan hastaların tedavisi yapılırken standart önlemlere ek olarak damlacık önlemleri alınmalı; olası ya da doğrulanmış MERS-CoV enfeksiyonu vakaları tedavi edilirken ilave olarak temas önlemleri ve göz koruyucu önlemler alınmalı; aeresol üreten işlemler uygulanırken hava kaynaklı mikroplara karşı önlemler uygulanmalıdır.

Erken teşhis, vaka yönetimi ve izolasyon, uygun enfeksiyon önleme ve kontrol tedbirleriyle birlikte, insandan insana MERS-CoV iletimini önleyebilir.

DSÖ, bildirilen tüm MERS vakalarının yaklaşık % 20'sinin hafif veya asemptomatik olarak rapor edildiğinden, mümkün olduğunca, semptomların gelişmesinden bağımsız olarak, MERS hastalarının tüm temaslılarının kapsamlı bir şekilde tanımlanmasını, izlenmesini ve test edilmesini önermektedir. 

Asemptomatik MERS-CoV enfeksiyonunun transmisyondaki rolü iyi anlaşılmamıştır. Bununla birlikte, asemptomatik bir MERS hastasından başka bir kişiye bulaşma rapor edilmiştir.

MERS-CoV hakkında daha fazla bilgi sahibi olunana kadar, diyabet, böbrek yetmezliği, kronik akciğer hastalığı olan ve bağışıklığı baskı altında olan kişiler MERS-CoV enfeksiyonu kaynaklı ciddi hastalık riskinin yüksek olduğu kişiler olarak değerlendirilmektedir. Bu nedenle, şüpheli ve teyit edilmiş vakalarla temastan kaçınılmasının yanı sıra bu kişiler virüsün dolaşımı potansiyelinin olduğu bilinen çiftlikleri, pazarları veya hayvan barınaklarının bulunduğu bölgeleri ziyaret ederken hayvanlarla, özellikle de develerle yakın temastan kaçınmalıdır. Hayvanlara dokunmadan önce ve sonra düzenli el yıkama, hasta hayvanlarla temastan kaçınma gibi genel hijyen kurallarına uyulmalıdır.

Gıda hijyen uygulamalarına dikkat edilmelidir. İnsanlar çiğ deve sütü ya da deve idrarı içmekten veya uygun şekilde pişirilmemiş etleri yemekten kaçınmalıdır.

DSÖ, bu duruma bağlı olarak giriş noktalarında özel tarama yapılmasını tavsiye etmediği gibi, şuan için herhangi bir seyahat ya da ticaret kısıtlaması uygulanmasını da önermemektedir.

¹ Suudi Arabistan'da Orta Doğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV)  - 26 Şubat 2019