NİJERYA’DA SARIHUMMA

09 Ekim 2019 Çarşamba

Nijerya 29 Ağustos - 22 Eylül 2019 tarihleri arasında, salgın merkezi Bauchi Eyaleti'nin Alkaleri Yerel Yönetim Bölgesi'nde yer alan Yankari Game Reserve'de (Yankari Ulusal Parkı) bir sarıhumma salgını görüldüğünü bildirmiştir.

Hastalık Salgını Haberi

8 Ekim 2019  

 

29 Ağustos 2019'da, Kano eyaletinden şüpheli bir Sarıhumma vakası bildirilmiş olup söz konusu vakanın Bauchi Eyaleti'nin Alkaleri Yerel Yönetim Bölgesi'nde (YYB) yer alan Yankari Game Reserve'e (Yankari Ulusal Parkı) seyahat öyküsü bulunmaktadır.

Nijerya 29 Ağustos - 22 Eylül 2019 tarihleri arasında, salgın merkezi Bauchi Eyaleti'nin Alkaleri Yerel Yönetim Bölgesi'nde yer alan Yankari Game Reserve'de (Yankari Ulusal Parkı) bir Sarıhumma salgını görüldüğünü bildirmiştir. Nijerya Hastalık Kontrol Merkezi'ne (NCDC) göre, laboratuarlarda gerçekleştirilen IgM testiyle 13'ü tahminen pozitif olan ve 24'ünün de ters-transkriptaz polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PZR) ile pozitif olduğu tespit edilen 231 şüpheli vaka, Bauchi (110), Borno (109), Gombe (10) ve Kano (2) dahil olmak üzere toplam 4 eyaletten rapor edilmiştir. RT-PCR ile doğrulanan 24 vakanın (Bauchi'de 20, Gombe'de ve biri Kano eyaletinde 20 vaka), 6'sı ölüm vakası olup ölüm vakalarının tümü Bauchi Eyaleti'nin Alkaleri Yerel Yönetim Bölgesi'nde görülmüştür, bu da doğrulanmış vakalar arasında ölüm oranının % 25'e çıkmasıyla sonuçlanmıştır. 231 şüpheli Sarıhumma vakasının aşılanma öyküsü bilinmemektedir ve Dakar Pasteur Enstitüsü Bölgesel Referans Laboratuvarı (IPD) tarafından yapılan takip testlerinin sonuçları henüz mevcut değildir.

Eylül 2017'de Nijerya'da başlayan salgından bu yana bu bölgeyle ilgili olarak ilk defa vakaların görüldüğü rapor edilmiştir. Bu salgın, çoğu zaman Sarıhumma virüs sirkülasyonuna (vektörler, rezervuar) eğilimli ekolojik bir bölge olan Yankari Game Reserve'de (Yankari Ulusal Parkı) ya da yakınında seyahat, iş ya da ikamet yoluyla bağlantısı olan vakaların geniş coğrafi dağılımı açısından benzersizdir.

 

Nijerya’da 1 Ocak - 31 Ağustos 2019 tarihleri arasındaki epidemiyolojik durumun özeti (Bauchi'deki vakalar hariç)

 

Nijerya Hastalık Kontrol Merkezi'nin (NCDC)doğrulanmış bir Sarıhumma vakasını Uluslararası Sağlık Tüzüğü'ne (2005) göre Dünya Sağlık Örgütü'ne bildirdiği 15 Eylül 2017'den bu yana, ülke geniş coğrafi bir bölgede Sarıhumma salgınlarına karşı başarılı bir şekilde yanıt vermektedir.

1 Ocak - 31 Ağustos 2019 tarihleri arasında 535 YYB’de toplam 2.254 şüpheli Sarıhumma vakası rapor edilmiştir. Federal Başkent Bölgesi (FCT) dahil tüm eyaletler, şüpheli en az bir Sarıhumma vakası bildirmiştir. 2.197 şüpheli vaka için örnekler toplanmış ve Nijerya laboratuvarlarına göre Sarı humma için yapılan 74 testin sonucunun olası pozitif ve 29 testin ise sonucunun yetersiz olduğu görülmüştür. Toplam 103 adet (74 olası pozitif ve 29 sonuçsuz) örnek, doğrulayıcı testler için Dakar'daki Pasteur Enstitüsü Sarıhumma Referans Laboratuvarı'na (IPD) gönderilmiş olup 29'unun test sonuçları pozitif çıkmıştır. Ulusal Referans Laboratuvarı (7), Lagos Üniversitesi Eğitim Hastanesi (1) dahil olmak üzere Nijerya laboratuvarları tarafından 8 yeni vaka daha doğrulanmıştır. Bu doğrulanan 37 vaka Edo (13), Ebonyi (8), Ondo (4), Katsina, (3), Kebbi (2), Anambra (1), Cross River (1), Imo (1) 'den , Osun (1), Oyo (1), Kano (1) ve Sokoto (1) eyaletinden bildirilmiştir. Katsina (14), Edo (1), Adamawa (1) ve Ebonyi (28) eyaletlerinden kırk dört (44) ölüm kaydedilmiş olup şüpheli vakalarda toplam vaka ölüm oranı % 2'dir.

 

Halk sağlığı yanıtı

 

Salgın yanıt faaliyetleri, NCDC'de konuşlu çok ajanslı bir ulusal sarıhumma acil operasyon merkezi (EOC) tarafından koordine edilmektedir. 5 Eylül 2019'da, yanıt faaliyetlerini koordine etmek için ulusal bir Olay Yönetim Sistemi (IMS) etkinleştirilmiştir. NCDC ve Ulusal Temel Sağlık Hizmetlerini Geliştirme Ajansı'nı (NPHCDA) da içeren ulusal bir hızlı yanıt ekibi (RRT), vaka bulma, vaka yönetimi ve risk iletişimi gibi salgın yanıt faaliyetlerini desteklemek için Bauchi'ye ve diğer etkilenen eyaletlere konuşlandırılmıştır. Ortakların desteğiyle Bauchi Eyaleti, Alkaleri YYB'de 407.708 kişinin aşılandığı reaktif sarı humma aşılama kampanyasını başarıyla yürütmüştür ve şimdi Uluslararası Koordinasyon Grubunun (ICG) reaktif aşılama talebini de kabul ederek  etkilenen eyaletlerde bitişik YYB'de benzer bir kampanya yürütmeyi planlamaktadır.

2004'te Nijerya’nın Genişletilmiş Bağışıklama Programı'na (EPI) rutin sarıhumma aşılaması getirilmiş, ancak mevcut salgından etkilenen bölgelerdeki genel halk bağışıklığı, bilinen bağışıklık eşik değerlerinin altında kalmaktadır.

Küresel Aşılama ve Bağışıklama Birliği (GAVI) ve ortakları tarafından desteklenen 4 yıllık (2018-2021) bir Ulusal Sarıhumma Önleyici Toplu Aşı Kampanyası (PMVC) Planı, şu anda ülkedeki tüm eyaletleri kapsayacak şekilde uygulanmaktadır. 2025 itibariyle, Nijerya’daki tüm eyaletlerin risk altındaki popülasyonlarını sarıhummaya karşı korumak için PMVC faaliyetleri gerçekleştirmiş olacağı tahmin edilmektedir.

Bu yılki aşamalı önleyici kampanyalar, Borno'da uzmanlaşmış etkinliklerle aşağıdaki eyaletleri Anambra, Ekiti, Katsina ve Rivers'ı hedef alacaktır. Bauchi henüz aşamalı PMVC'lerin kapsamına girmemiş olup bir sonraki aşama için planlanan eyaletler ise gelişen epidemiyolojiyi göz önüne alarak bir inceleme sürecinden geçmektedir.

 

DSÖ risk değerlendirmesi

 

Sarıhumma, enfekte sivrisinekler tarafından bulaştırılan akut viral hemorajik bir hastalıktır ve hızla yayılma ve ciddi halk sağlığı etkilerine neden olma potansiyeline sahiptir. Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur, ancak yaşam boyu bağışıklık sağlayan tek bir doz Sarıhumma aşısı kullanılarak önlenebilir. İlişkili bakteriyel enfeksiyonlar için destekleyici olarak dehidratasyon, solunum yetmezliği, ateş ve antibiyotik tedavisi önerilmektedir.

Bauchi'deki sarıhumma salgınının ulusal referans laboratuarında son olarak doğrulanmasıyla birlikte Borno, Kano ve Gombe dahil olmak üzere diğer üç eyaletteki bağlantılı  vakalar Nijerya'daki kaygı verici durumu temsil etmektedir.

Bauchi ve diğer 3 eyalette meydana gelen salgının ölçeği göz önüne alındığında, devam eden yerel iletim ve büyüme potansiyeli nedeniyle ulusal risk yüksek olarak değerlendirilmektedir. Göz önünde bulundurulan faktörler arasında düşük aşılama kapsamı; Aedes türleri dahil olmak üzere hastalığa sebebiyet veren vektörlerinin mevcudiyeti olasılığı;  yeni YYB'lere potansiyel yayılımı ve salgının ülkedeki en popüler turistik yer olan Alkaleri YYB'deki Game Reserve (Ulusal Park) bağlantısı yer almaktadır.

Hastalıktan etkilenen eyaletlerde yaşayan bireylerin komşu alanlara ve komşu ülkelere muhtemel hareketi nedeniyle bölgesel anlamda orta düzeyde bir risk mevcuttur. Mevcut genel risk küresel düzeyde düşüktür.

Nijerya, dolaşımdaki Aşı Kaynaklı Polio Virüsü (cVDPV), kızamık, Lassa ateşi ve Kolera salgınları ve ülkenin kuzeydoğusundaki bir insani kriz dahil olmak üzere birçok eşzamanlı halk sağlığı acil durumlarıyla karşı karşıyadır. DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye devam etmektedir ve mevcut en son bilgilere dayanarak risklerin evrimini yeniden değerlendirecektir.

 

DSÖ tavsiyesi

 

Nijerya, EYE stratejisi için yüksek öncelikli bir ülkedir. Aşı, sarıhummanın önlenmesi ve kontrol altına alınmasında birincil girişimlerdendir. Sarıhumma vakalarının güçlü sürveyansla erken saptanması ve araştırılması Sarıhumma salgınlarının riskini kontrol etmenin anahtarıdır. Sivrisinek ısırıklarının önlenmesi (kovucular, uzun kıyafetler giymek) Sarıhumma bulaş riskini sınırlayan ek bir önlemdir. Kent merkezlerinde, hedefe yönelik vektör kontrol önlemleri ayrıca iletimi kesintiye uğratmada yardımcı olur. DSÖ ve ortakları mevcut salgını kontrol etmek üzere bu müdahaleleri uygulamak için yerel makamları desteklemeye devam edecektir.

Dünya Sağlık Örgütü, devam eden veya periyodik Sarıhumma virüsü bulaşına dair kanıtlar bulunduğundan Nijerya’ya giden 9 aydan büyük, tüm uluslararası gezginler için Sarıhummaya karşı aşılama yapılmasını önermektedir. Nijerya ayrıca 1 yaşın üzerindeki gelen tüm gezginler için bir Sarıhumma Aşılama Sertifikasını şart koşmaktadır.

DSÖ tarafından önerilen Sarıhumma aşıları güvenli ve yüksek etkilidir ve enfeksiyonlara karşı ömür boyu koruma sağlar. Uluslararası seyahatler bağlamında, Uluslararası Sağlık Tüzüğü'nün (UST 2005) Ek 7'sindeki değişiklikle, ilgili uluslararası aşılama sertifikasının Sarıhummaya karşı geçerliliğini ve Sarıhummaya karşı aşılama ile sağlanan korunma süresi 10 (on) yıldan, aşılanan kişinin (gezginin) yaşam süresine çıkarılmıştır. Buna göre, 11 Temmuz 2016 tarihinden itibaren, hem mevcut hem de yeni sertifikalar için, uluslararası aşılama belgesinin tarihine bakılmaksızın, bir Taraf Devlet'e giriş şartı olarak uluslararası yolcular için yeniden aşılama veya arttırıcı dozda Sarı humma aşısı istenemez.

1 Temmuz 2019'da, DSÖ sarıhumma bulaşı riski altındaki alanları ve uluslararası seyahat edenlerin aşılanması için ilgili önerileri güncellemiştir. Risk altındaki ülkelerin listesi ve Sarıhummaya karşı aşılama için gözden geçirilmiş öneriler DSÖ web sitesinde mevcuttur: Uluslararası seyahat ve sağlık (ITH).

DSÖ, seyahat edenleri riskler ve aşılama da dahil olmak üzere önleyici tedbirlerden haberdar etmeleri  konusunda Üye Devletleri gerekli tüm önlemleri almaya teşvik etmektedir. Seyahat edenler ayrıca Sarıhumma semptomları ve belirtileri hakkında ve hastalık belirtileri geliştiği durumda  acilen sağlık hizmetine başvurmaları gerektiği konusunda bilgilendirilmelidir. Seyahatten dönen viremik gezginler, etken bir vektörün bulunduğu bölgelerde Sarıhumma iletiminin yerel döngülerinin kurulması için risk oluşturabilirler.

DSÖ, bu salgın hakkında mevcut bilgilere dayanarak Nijerya'ya seyahat veya ticaretle ilgili herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Sarıhumma hakkında daha fazla bilgi için lütfen bakınız:

 

Etiketler:
Sarıhumma

Kaynak: https://www.who.int/csr/don/08-october-2019-yellow-fever-nigeria/en/