Hastalık salgını haberi: Güncelleme
17 Aralık 2019

Nijerya,  2018 yılına kıyasla 2019’da  yaklaşık 3 kat artan onaylanmış vaka sayısı ile sarıhumma virüs bulaşının yoğunlaştığını düşündüren, ard arda gelen sarıhumma salgınlarına yanıt vermektedir. İlave olarak, ülkenin bazı bölgelerinden,  Eylül 2017’de ki salgın başlangıcından bu yana ilk kez onaylanmış vakalar bildirilmiştir. 1 Ocak - 10 Aralık 2019 tarihleri ​​arasında, Nijerya'daki tüm 36 eyalette ve Federal Başkent Bölgesi'nde 774 Yerel Yönetim Alanının (LGA) 604'ünde toplam 4.189 şüpheli sarıhumma vakası bildirilmiştir.

Alınan toplam 3.547 örneğin 207'si Nijerya laboratuvar ağında Immunoglobulin M (IgM) ile sarıhumma için pozitif olarak test edilmiş, ilave olarak, 19 eyaletten  197 numune, Ters Transkriptaz Polimeraz Zincir Reaksiyonu (RT-PCR) kullanılarak pozitif olarak onaylanmıştır. Tüm vakalar (şüpheli, muhtemel ve onaylanmış) için vaka ölüm oranı % 5,1 ve onaylanmış vakalar için % 12,2'dir.

Toplam doğrulanmış vakaların(197 vaka) %68’i (134 vaka), Bauchi, Katsina, Edo ve Ebonyi  olmak üzere 4 eyaletten bildirilmiştir. Edo eyaletindeki vakalar, 2018 sonunda reaktif bir aşılama kampanyasının ardından azalmıştır. 1 Ocak’tan 10 Aralık 2019’a kadar, Bauchi’den (62 vaka), Katsina’dan (38 vaka) ve Benue'den (15 vaka) toplam 115 onaylanmış vaka ve 23 ölüm rapor edilmiştir. Bu vakalar, ulusal laboratuvarlarda RT-PCR ile pozitif olarak test edilmiştir ve bölgesel bir referans laboratuvarı olan Pasteur Dakar Enstitüsü’nde de(IPD) yapılan, RT-PCR  ve/veya serolojik testlerle sonuçlar pozitif çıkmıştır. Daha ileri düzeyde epidemiyolojik araştırmalar sürdürülmektedir.

Halk sağlığı yanıtı

Salgın yanıt faaliyetleri, çok kurumlu sarıhumma Olay Yönetim Sistemi  tarafından koordine edilmektedir. 5 Kasım 2019'da, Bauchi, Benue ve Katsina dahil olmak üzere geniş bir coğrafik dağılımda bildirilen onaylanmış sarıhumma vakalarının artışına yanıt olarak, üçüncü kez bir Acil Durum Operasyon Merkezi (EOC) aktive edilmiştir. Sürveyans, vaka yönetimi desteği ve risk iletişimini içeren salgın yanıt faaliyetlerini takviye etmek için Bauchi ve diğer etkilenen eyaletlere ulusal bir hızlı yanıt ekibi görevlendirilmiştir. Ülkedeki mevcut laboratuvarlara ilave olarak, Abuja, Edo ve Enugu eyaletlerindeki ulusal laboratuvar ağına yeni ve operasyonel laboratuvarlar eklenmiştir. Bauchi eyaletinde, Alkaleri Yerel Yönetim alanında (LGA) hedefe yönelik bir yanıt gerçekleştirilmiştir. Ancak, devam eden iletim raporları daha fazla aşılamaya ve coğrafik olarak daha geniş bir faaliyet alanına ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.

Katsina’da son zamanlarda eyalet çapında koruyucu bir kitlesel aşı kampanyası başlatılmıştır. Bununla birlikte, aşı sorumluluğu ve anlaşmalı güvenlikli alanlara ulaşımdaki güçlükler nüfusta bağışıklık boşlukları ile sonuçlanabilir. Nüfus bağışıklığının düşük olduğu komşu Kano ve Kaduna eyaletlerinden nüfus hareketleriyle yayılma riski de söz konusudur.

Nijerya, Sarıhumma Epidemileri Eliminasyon(EYE) stratejisi tarafından yüksek riskli bir ülke olarak kabul edilmektedir. 2024 itibariyle, Nijerya’daki tüm eyaletlerin, risk altındaki popülasyonları sarıhummaya karşı korumak için kampanya çalışmaları gerçekleştirmeleri beklenmektedir. Bu plan, risk, aşı ve uygulama fizibilitesine bağlı olarak daha da güncellenebilir veya hızlandırılabilir.  Ülke, 2019’da planlı bir faz-3 aşılama kampanyasını tamamlama ve yakın zamanda sonuçlanan kitlesel aşı kampanyasını değerlendirme sürecindedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Ağustos 2019’dan bu yana Bauchi, Benue ve Katsina’da bildirilen sarıhumma salgınları birçok başka eyalete yayılarak, sarıhumma bulaşının yoğunlaştığını ve sarıhumma salgınının yayılması ve genişlemesi için yüksek bir risk olduğunu göstermektedir. Bu, özellikle koruyucu kitlesel aşılama kampanyalarının gerçekleştirilemediği, yoğun nüfuslu kentsel alanlara sarıhummanın girme riskini artırmaktadır. 

Risk altındaki alanlar, 2017'den bu yana bildirilmiş vakası bulunmayanlar ve Kano ve Lagos gibi kentsel alanlar dahil çok sayıda aşılanmamış nüfusun bulunduğu alanları kapsamaktadır.

Sarıhumma için koruyucu kitlesel aşılama kampanyaları ve rutin immünizasyonun güçlendirilmesi için sürdürülen çabalar, hastalığın yayılma ve çoğalma riskini azaltmak için önemli faaliyetlerdir.

DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye ve mevcut en son bilgilere dayanarak risk değerlendirmesini gözden geçirmeye devam etmektedir. Mevcut bilgiler ışığında DSÖ, şu anda genel riski ulusal düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmektedir.

Nijerya, dolaşımdaki aşı kaynaklı polio virüsü (cVDPV), kızamık, maymun çiçek virüsü, lassa ateşi, kolera salgınları ve ülkenin kuzeydoğusunda yaşanmakta olan insani bir kriz dahil olmak üzere birçok eş zamanlı halk sağlığı acilleriyle karşı karşıyadır.

DSÖ tavsiyesi

Sarıhumma, enfekte sivrisinekler tarafından bulaştırılan akut viral hemorajik bir hastalıktır ve hızla yayılma ve ciddi halk sağlığı etkilerine neden olma potansiyeline sahiptir. Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur, ancak yaşam boyu bağışıklık sağlayan tek bir doz sarıhumma aşısı kullanılarak önlenebilir. İlişkili bakteriyel enfeksiyonlar için destekleyici olarak dehidratasyon, solunum yetmezliği, ateş ve antibiyotik tedavisi önerilmektedir.

Sarıhumma vakalarının güçlü sürveyansla erken saptanması ve araştırılması, sarıhumma salgınlarının riskini kontrol etmenin anahtarıdır. Sivrisinek ısırıklarının önlenmesi (kovucular, uzun kıyafetler giymek) sarıhumma bulaş riskini sınırlayan ilave bir önlemdir. Kent merkezlerinde, hedefe yönelik vektör kontrol önlemleri ayrıca iletimi kesintiye uğratmada yardımcı olur.

Dünya Sağlık Örgütü, devam eden veya periyodik sarıhumma virüsü bulaşına dair kanıtlar bulunduğundan, Nijerya’ya giden 9 aydan büyük, tüm uluslararası gezginler için sarıhummaya karşı aşılama yapılmasını önermektedir. Nijerya ayrıca, ülkeye gelen 1 yaşın üzerindeki tüm yolcular için Sarıhumma Aşılama Sertifikasını şart koşmaktadır.

DSÖ tarafından önerilen sarıhumma aşıları güvenli ve yüksek etkilidir ve enfeksiyonlara karşı ömür boyu koruma sağlar. Uluslararası seyahatler bağlamında, Uluslararası Sağlık Tüzüğü'nün (UST 2005) Ek 7'sindeki değişiklikle, ilgili uluslararası aşılama sertifikasının sarıhummaya karşı geçerliliği ve sarıhummaya karşı aşılama ile sağlanan korunma süresi 10 (on) yıldan, aşılanan kişinin (gezginin) yaşam süresine çıkarılmıştır. Buna göre, 11 Temmuz 2016 tarihinden itibaren, hem mevcut hem de yeni sertifikalar için, uluslararası aşılama belgesinin tarihine bakılmaksızın, bir Taraf Devlet'e giriş şartı olarak, uluslararası yolcular için yeniden aşılama veya arttırıcı dozda sarıhumma aşısı istenemez.

1 Temmuz 2019'da, DSÖ sarıhumma bulaşı riski altındaki alanları ve uluslararası seyahat edenlerin aşılanması için ilgili önerileri güncellemiştir. Risk altındaki ülkelerin listesi ve sarıhummaya karşı aşılama için gözden geçirilmiş öneriler DSÖ web sitesinde mevcuttur:  Uluslararası seyahat ve sağlık (ITH) .

DSÖ, seyahat edenleri riskler ve aşılama da dahil olmak üzere önleyici tedbirlerden haberdar etmeleri  konusunda Üye Devletleri gerekli tüm önlemleri almaya teşvik etmektedir. Seyahat edenler ayrıca sarıhumma belirtileri ve hastalık belirtileri geliştiği durumda  acilen sağlık hizmetine başvurmaları gerektiği konusunda bilgilendirilmelidir. Seyahatten dönen viremik gezginler, etken bir vektörün bulunduğu bölgelerde, sarıhumma iletiminin yerel döngülerinin kurulması için risk oluşturabilirler.

DSÖ, bu salgın hakkında mevcut bilgilere dayanarak Nijerya'ya seyahat veya ticaretle ilgili herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Sarıhumma hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

• WHO Yellow Fever Factsheet
• WHO strategy for yellow fever epidemic preparedness and response
• A Global strategy to Eliminate Yellow Fever Epidemics (EYE) 2017-2026, WHO 2018
• WHO list of countries with vaccination requirements and recommendations for international travelers
• Yellow fever situation reports from NCDC website
• WHO list of countries with risk of yellow fever transmission and countries requiring yellow fever vaccination
• Lifetime validity of one dose of Yellow fever vaccine: Amendment to Annex 7 of IHR (2005)
• Q&A on the Extension to life for yellow fever vaccination
• WHO Database for pre-qualified vaccine
• Vaccine Position Papers