Verilerin rapor edildiği tarih: 27 Ocak 2020*

ÖNEMLİ GELİŞMELER

•    DSÖ Genel Müdürü Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus ve meslektaşları yanıtı destekleyen hükümet ve sağlık uzmanlarıyla görüşmek üzere Pekin'de. Misyonun amacı en son gelişmeleri anlamak ve Çin ile, özellikle de yanıt için ortaklığı güçlendirmektir.

•    Virüsün kuluçka dönemiyle ilgili mevcut tahminler 2-10 gün arasında değişmekte olup bu tahminler, daha fazla veriye ulaştıkça kesinlik kazanacaktır. Enfekte hastaların virüsü başkalarına bulaştırabileceği zamanı anlamak, kontrol çabaları için çok önemlidir. 2019-nCoV'nin enfeksiyöz periyodunu, özellikle de bulaşmanın asemptomatik bireylerden mi yoksa inkübasyon periyodu sırasında mı meydana gelebileceğini belirlemek için daha fazla enfekte olmuş insandan ayrıntılı epidemiyolojik bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. DSÖ, ülkelerden aşağıdaki rehbere uygun olarak vakaları bildirmelerini talep eder: https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-forhuman-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov)

•    DSÖ, gelişmeleri sürekli olarak izlemekte olup Acil Durum Komitesi'ni gerektiğinde çok kısa sürede yeniden toplamaya hazırdır. Komite üyeleri gelişmelerden düzenli olarak haberdar edilmektedir.

 Şekil 1. 27 Ocak 2020 itibariyle doğrulanmış 2019-nCoV vakalarının bildirildiği ülkeler, yönetim bölgeleri veya bölgeler.

Şekil 2. 27 Ocak 2020 itibariyle Çin’in dışında tespit edilen 2019-nCoV vakalarının hastalık başlangıcı tarihine göre epidemik eğrisi

Çin dışında tespit edilen 37 vakadan 3'ü semptomlar başlamadan tespit edilmiş olup diğer 34 hastanın 28'i hakkında semptom tarihi bilgisi mevcuttur. Bu vakalar için salgın, salgın eğrisi (epidemik eğri) Şekil 2'de gösterilmiştir.

Çin dışında saptanan vakaların yaş ortalaması 45 ila 74 arasında değişmektedir, vakaların % 71'i erkektir (6 vaka için yaş ve 4 vaka için cinsiyet hakkında bilgi mevcut değildir). Çin'den semptom başlangıcı ve seyahat tarihi hakkında ayrıntılı bilgi sahibi olunan 27 olgunun 8'inde Çin'de semptom başlamış, 5'inin seyahatle aynı gün başlamış ve 14'ünün ise Çin'den ayrıldıktan sonra semptomlar ortaya çıkmıştır.

36 vakanın Çin'e seyahat öyküsü, 34'ünün Wuhan şehrine seyahat öyküsü vardır veya Wuhan'a seyahat öyküsü olan doğrulanmış bir vaka ile epidemiyolojik  bağlantısı vardır. Kalan 2 vaka için seyahat öyküleri ile ilgili araştırmalar devam etmektedir. Vietnam'da aile temaslıları arasında insandan insana bulaşmanın sonucu yeni bir vaka görülmüştür.

SÜRVEYANS

Tablo 1. 27 Ocak 2020 itibariyle Doğrulanmış 2019-nCoV vakalarının bildirildiği ülkeler, yönetim bölgeleri veya bölgeler

* Çin'de doğrulanmış vakalara,  Hong Kong  (8 teyit edilmiş vaka), Macau (5 teyit edilmiş vaka) ve Taipei'de (4 teyit edilmiş vaka) doğrulanmış vakalar da dahildir.

STRATEJİK HEDEFLER

DSÖ'nün söz konusu yanıta yönelik stratejik hedefleri:

•    Yakın temaslılar ve sağlık çalışanları arasındaki ikincil enfeksiyonları azaltmak, hastalığın daha fazla yayılmasını önlemek ve Çin'den uluslararası yayılmaların önlenmesi dahil olmak üzere insandan insana bulaşmayı sınırlamak*;

•    Enfekte hastalar için optimize edilmiş bakım sağlamak da dahil olmak üzere, hastaların erken teşhis edilmesi, izole edilmesi ve bakımının yapılması;

•    Hayvan kaynağından bulaşmayı tanımlamak ve azaltmak;

•    Virüsle ilgili önemli olan bilinmeyenleri ve klinik şiddeti, bulaşma ve enfeksiyonun kapsamı, tedavi seçeneklerini ele almak ve teşhis, tedavi ve aşıların gelişimini hızlandırmak;

•    Kritik risk ve durumla ilgili bilgileri tüm topluluklara iletmek ve yanlış bilgilendirmeyle mücadele etmek;

•    Çok sektörlü ortaklıklar yoluyla sosyal ve ekonomik etkiyi en aza indirgemek.

* Bu, hızlı tespit, vakaların teşhisi ve yönetimi, temaslıların tespit edilmesi ve takibi, sağlık tesislerinde enfeksiyon önleme ve kontrol, gezginler için sağlık önlemlerinin uygulanması, popülasyonda bilinçlendirme ve risk iletişimi gibi halk sağlığı önlemlerinin bir kombinasyonu ile elde edilebilir.

HAZIRLIK VE YANIT:

• DSÖ, vakaların bildirildiği Üye Devletler ile düzenli ve doğrudan temas halindedir. DSÖ ayrıca durum hakkında diğer ülkeleri bilgilendirmekte ve talep halinde destek sağlamaktadır.
• Sağlık hizmeti ortamlarında laboratuvar teşhisi, klinik yönetim, enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü, yeni koronavirüs şüphesi olan hastalar için evde bakım, risk iletişimi ve toplum katılımı için geçici rehberler geliştirilmiştir: https://www.who.int/internal-publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected
• Doğrulanmış hastaların tanımlanması ve yönetiminde gerekli malzemeler için hastalıkla mücadele malzemelerin bulunduğu paketler hazılanmıştır: https://www.who.int/internal-publications-detail/disease-commodity-package---novel-coronavirus-(ncov)
• Hayvanlardan insanlara bulaşma riskini azaltmak için önerilerde bulunulmuştur: https://www.who.int/health-topics/coronavirus/who-recommendations-to-reduce-risk-of-transmission-of-emerging-pathogens-from-animals-to-humans-in-live-animal-markets
• DSÖ, yeni coronavirus 2019-nCoV salgınıyla ilgili olarak uluslararası trafik için güncellenmiş bir tavsiye yayınlanmıştır: https://www.who.int/ith/2020-24-01-outbreak-of-Pneumonia-caused-by-new-coronavirus/en/
• Teşhis, aşılar ve terapötikleri hızlandırılması için Ar-Ge planının etkinleştirilmesi.
• DSÖ erken incelemeler (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/ )konusunda rehberlik sağlamaktadır. Kullanılabilir ilk protokol: 2019 yeni koronavirüs (2019-nCoV) enfeksiyonu için ev tipi iletim inceleme protokolüdür: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/
• DSÖ, yeni koronavirüsler de dahil olmak üzere ortaya çıkan solunum virüslerine genel bir bilgi sağlamak için çevrimiçi/online bir kurs geliştirmiştir: https://openwho.org/courses/introduction-to-ncov
• DSÖ, yeni bir virüs salgınında kritik olan incelemenin erken yapılması (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/ ) için rehberlik sağlamaktadır. Çalışma protokollerinden toplanan veriler, sürveyans ve vaka tanımları için önerileri iyileştirmek, 2019-nCoV'un temel epidemiyolojik bulaş özelliklerini karakterize etmek, yayılma, şiddet, hastalık spektrumu, toplum üzerindeki etkiyi anlamak ve operasyonel modelleri ve vaka izolasyonu, temaslı takibi ve izolasyon gibi karşı önlemlerin uygulanması konusunda bilgilendirmek için kullanılabilir. Kullanılabilir ilk protokol: 2019 yeni koronavirüs (2019-nCoV) enfeksiyonu için ev tipi iletim araştırma protokolüdü: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/early-investigations/
• DSÖ, sürveyans, epidemiyoloji, modelleme, teşhis, klinik bakım ve tedavi ve hastalığı tanımlamanın, yönetmenin ve ilerlemeyi sınırlamanın diğer yollarıyla ilgili küresel çalışmaları koordine etmek için araştırmacılar ve diğer uzman ağlarıyla birlikte çalışmaktadır. DSÖ, mevcut durumu dikkate alacak şekilde güncellenen ülkeler için geçici rehberlik yayınlamıştır.
• Laboratuvar, enfeksiyon önleme ve kontrol, klinik yönetim ve matematiksel modelleme için küresel uzman ağları ve ortaklıkların kullanılması.

TAVSİYELER VE ÖNERİ:

Diğer koronavirüs (Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) nedeniyle önceki salgınlar sırasında, insandan insana bulaşma damlacıklar, temas ve fomitler yoluyla gerçekleşmiş olup bu da 2019-nCoV'nin bulaş yolunun benzer olabileceğini düşündürmektedir. Akut solunum yolu enfeksiyonu genel bulaşma riskini azaltmak için temel ilkeler aşağıdaki gibidir:

•    Akut solunum yolu enfeksiyonu geçiren kişilerle yakın temastan kaçınmak.

•    Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra sık sık el yıkamak.

•    Çiftlik veya vahşi hayvanlarla korunmasız temastan kaçınmak.

•    Akut solunum yolu enfeksiyonu semptomları olan kişiler öksürürken görgü kurallarına uymalıdır (başka insanlarla mesafeyi koruyun, öksürürken ve hapşırırken tek kullanımlık mendil veya kıyafetler kullanarak ağız ve burnunuzu kapatın ve ellerinizi yıkayın).

•    Sağlık tesislerinde, hastanelerde, özellikle acil servislerde standart enfeksiyon önleme ve kontrol uygulamalarını yaymak.

DSÖ, gezginler için belirli bir sağlık önlemi önermemektedir. Seyahat sırasında veya sonrasında solunum yolu hastalığını düşündüren semptomlar olması durumunda, gezginlerin tıbbi yardım almaları ve seyahat geçmişlerini sağlık uzmanlarıyla paylaşmaları teşvik edilir. Seyahat rehberi (https://www.who.int/ith/2020-24-01-outbreak-of-Pneumonia-caused-by-new-coronavirus/en/ ) 24 Ocak'ta güncellenmiştir.

Kaynaklar:

• Technical interim guidance for novel coronavirus, WHO: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019

• WHO travel advice for international travel and trade in relation to the outbreak of the novel coronavirus 2019-nCoV

• https://www.who.int/ith/2020-24-01-outbreak-of-Pneumonia-caused-by-new-coronavirus/en/

• Readiness is the key to detect, combat spread of the new coronavirus: https://www.who.int/southeastasia/news/detail/27-01-2020-readiness-is-the-key-to-detect-combatspread-of-the-new-coronavirus

• WHO’s Eastern Mediterranean Region scales up preparedness for novel coronavirus http://www.emro.who.int/media/news/whos-eastern-mediterranean-region-scales-up-preparedness-fornovel-coronavirus.html

• Press statements by KCDC (in Korean): https://www.cdc.go.kr/board/board.es?mid=a20501000000&bid=0015 • Wuhan Municipal Health Commission's briefing on the pneumonia epidemic situation, (in Chinese): http://wjw.wuhan.gov.cn/front/web/list2nd/no/710

• Disease outbreak news, Novel Coronavirus: https://www.who.int/csr/don/en/ • Thailand Ministry of Public Health situation update on novel coronavirus (in Thai): https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/index.html

• Press statement by Ministry of Health, Labour and Welfare, Japan (in Japanese): https://www.mhlw.go.jp/stf/houdou/houdou_list_202001.html • Notice sent out from Health and Food Safety Planning Division, Quarantine Station Operation Management Office (in Japanese): https://www.mhlw.go.jp/content/10900000/000582967.pdf

• Situation report by WHO on Novel Coronavirus (2019-nCoV) https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019

• CDC press release. First Travel-related Case of 2019 Novel Coronavirus Detected in United States https://www.cdc.gov/media/releases/2020/p0121-novel-coronavirus-travel-case.html

• Hong Kong SAR Department of Health, Press Release https://www.info.gov.hk/gia/general/202001/23/P2020012300970.htm

• Epidemic Prevention Measures, Macau SAR Health Bureau https://www.ssm.gov.mo/apps1/PreventWuhanInfection/ch.aspx#clg17048

• Press release on 23 January 2020, Ministry of Health Singapore. https://www.moh.gov.sg/news-highlights/details/confirmed-imported-case-of-novel-coronavirusinfection-in-singapore-multi-ministry-taskforce-ramps-up-precautionary-measures

• CDC press release. Second Travel-related Case of 2019 Novel Coronavirus Detected in United States https://www.cdc.gov/media/releases/2020/p0124-second-travel-coronavirus.html

• New South Wales Government: Health: Coronavirus cases confirmed in NSW