DSÖ 

29.01.2020

GEÇİCİ KILAVUZ

Bu belge, yeni 2019 koronavirüs (2019-nCoV) salgınlarının bildirildiği alanlardaki halka açık yerlerde, evlerde ve sağlık tesislerinde tıbbi maskelerin kullanımı hakkında hızlı tavsiyelerde bulunur. Halk sağlığı ve enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) uzmanları, sağlık yöneticileri, sağlık çalışanları ve toplum sağlığı çalışanları için tasarlanmıştır. Daha fazla veri kullanılabilir hale geldikçe belge tekrar düzeltilecektir.

Mevcut bilgilerle, yeni koronavirüsün (2019-nCoV) insandan insana bulaşma yolunun solunum damlacıkları veya temas yoluyla olduğu ileri sürülmektedir. Solunum semptomları olan biriyle (örneğin hapşırma, öksürük vb.) yakın temas halinde olan (1 metre içinde) herhangi biri, potansiyel olarak enfektif solunum damlacıklarına maruz kalma riski altındadır.

Tıbbi maskeler^a düz ya da pilili olan (bazıları bardak gibidir) cerrahi veya işlem maskeleridir; kafaya şeritlerle takılırlar.

GENEL TAVSİYELER

Tıbbi maske takmak, virüsten etkilenen bölgelerde 2019-nCoV dahil olmak üzere bazı solunum yolu hastalıklarının yayılmasını sınırlamak için önleyici tedbirlerden biridir. Ancak tek başına bir maskenin kullanılması gerekli koruma seviyesini sağlamak için yetersizdir ve eşit derecede ilgili başka önlemler de alınmalıdır. Maskeler kullanılacaksa, bu önlem 2019-nCoV'un insandan insana bulaşmasını önlemek için el hijyeni ve diğer enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemleri ile birleştirilmelidir. DSÖ, 2019-nCoV enfeksiyonu şüphesi olduğunda, evde bakım^b ve sağlık tesislerinde^c kullanmak üzere enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) stratejileri için rehber geliştirmiştir.

Belirtilmeyen zamanlarda tıbbi maske takmak gereksiz maliyet, tedarik sıkıntısı ve el hijyeni uygulamaları gibi diğer temel önlemleri ihmal etmeye yol açabilecek yanlış bir güvenlik duygusuna neden olabilir. Dahası, maskeyi yanlış şekilde kullanmak bulaşma riski etkenliğini azaltabilir.

Toplumsal Alanlar

Solunum semptomlarınız yoksa:

-      kapalı kalabalık alanların yoğunluğundan ve sıklığından kaçının;

-      2019-nCoV solunum semptomları (örneğin öksürük, hapşırma) olan kişilere en az 1 metre mesafenizi koruyun;

-      eğer elleriniz gözle görülür şekilde kirli değilse alkol bazlı el dezenfektanı, kirliyse su ve sabun kullanarak ellerinizi sık sık yıkayın;

-      öksürme veya hapşırma sırasında burnunuzu ve ağzınızı bükülmüş dirseğinizle veya peçeteyle kapatıyorsanız, kullanımdan hemen sonra peçeteyi atın ve ellerinizi yıkayın;

-      ağız ve buruna dokunmaktan kaçının;

-      hasta olmayan kişileri korumak için kullanışlılığı konusunda hiçbir kanıt yoksa tıbbi maske gerekli değildir. Bununla birlikte, bazı ülkelerde yerel kültürel alışkanlıklara göre maskeler giyilebilir. Maskeler kullanılıyorsa, bunların nasıl giyileceği, çıkarılacağı ve atılacağı konusunda ve çıkarıldıktan sonra el hijyeni için en iyi tekniklere uyulmalıdır (uygun maske yönetimi ile ilgili tavsiyeye bakınız).

Solunum semptomlarınız varsa:

-      tıbbi bir maske takın ve ateş, öksürük ve solunum güçlüğü yaşıyorsanız, mümkün olan en kısa sürede veya yerel protokollere uygun olarak tıbbi bakım isteyin;

-           uygun maske yönetimi ile ilgili aşağıdaki tavsiyeleri izleyin.

EVDE BAKIM

Hastalık ve bulaşmasıyla ilgili mevcut veriler göz önüne alındığında, DSÖ, 2019-nCoV enfeksiyonunun şüpheli vakaları için izolasyon önlemlerini kullanmaya özen gösterilmesini ve bir hastane ortamında izlenmelerini önerir. Bu hem sağlık hizmetlerinin güvenliği ve kalitesini (hastaların semptomlarının kötüleşmesi durumunda), hem de halk sağlığı güvenliğini sağlayacaktır.

Ancak yatarak tedavinin mümkün olmadığı veya tehlikeli olduğu durumların da dahil olduğu birkaç olası gerekçeyle (örneğin sağlık hizmeti talebini karşılayamayan sınırlı kapasite ve kaynaklar) ya da bilgili bir şekilde hastaneye yatmanın reddedilmesi durumunda, sağlık hizmeti sunulması için ev ortamı düşünülebilir. Evde bakım için özel IPC rehberliği ^b takip edilmelidir .

Hafif solunum semptomlarıyla şüpheli 2019-nCoV enfeksiyonunuz varsa:

• eğer elleriniz gözle görülür şekilde kirli değilse alkol bazlı el dezenfektanı, kirliyse su ve sabun kullanarak ellerinizi sık sık yıkayın;
• sağlıklı bireylerden mümkün olduğunca uzak durun (en az 1 metre);
• solunum salgılarını sınırlamak için, tıbbi bir maske alın ve dayanabiliyorsanız mümkün olduğunca takın. Tıbbi maskeyi uzun süre takamıyorsanız, solunum hijyenini titizlikle uygulayın, yani öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu tek kullanımlık mendil ile kapatın. Kullanımdan sonra mendili atın. Solunum salgıları ile temastan hemen sonra ellerinizi temizleyin;
• pencere ve kapıyı mümkün olduğunca açarak yaşam alanındaki hava akışını artırın.

Hafif solunum semptomları olan şüpheli 2019-nCoV enfeksiyonlu bireylerin akrabası veya bakıcısı iseniz:

• eğer elleriniz gözle görülür şekilde kirli değilse alkol bazlı el dezenfektanı, kirliyse su ve sabun kullanarak ellerinizi sık sık yıkayın;
• etkilenen bireyden mümkün olduğunca uzak durun (en az 1 metre);
• etkilenen kişiyle aynı odada olduğunuzda tıbbi maske takın;
• kullanımdan hemen sonra maskeyi atın. Solunum salgıları ile temastan hemen sonra ellerinizi temizleyin;
• pencereleri mümkün olduğunca açarak yaşam alanındaki hava akışını artırın.

SAĞLIK TESİSLERİ

Solunum semptomlarınız varsa:

• triyaj ve bekleme alanlarında beklerken veya tesis içinde bir yerden başka bir yere giderken tıbbi maske takın; şüpheli veya doğrulanmış vakalara ayrılmış kohort alanlarında kalırken tıbbi maske takın;
• tek kişilik odalarda yalnızken tıbbi maske takmayın, ancak öksürürken veya hapşırırken tek kullanımlık mendillerle ağzınızı ve burnunuzu kapatın. Mendilleri uygun şekilde atın ve hemen sonra ellerinizi yıkayın.

Sağlık çalışanı iseniz:

• 2019-nCoV enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen veya doğrulanan hastaların kabul edildiği bir odaya girerken ve şüpheli veya doğrulanmış bir vakaya sağladığınız herhangi bir bakım durumunda tıbbi maske takın ^c;
• trakeotomi, kardiyopulmoner resüsitasyon, invaziv olmayan ventilasyon, bronkoskopi gibi ­aerosoljenerasyon işlemleri gerçekleştirirken, en az ABD Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH) sertifikalı N95, Avrupa Birliği (AB) standart FFP2 veya eşdeğer seviyede koruyucu bir partikül maskesi kullanın

MASKE YÖNETİMİ

Tıbbi maskeler takılırsa, etkili olduklarından emin olmak ve yanlış kullanım veya imhadan kaynaklı bulaşma riskindeki herhangi bir artıştan kaçınmak için, maskelerin doğru kullanımı ve imhası oldukça önemlidir.

Tıbbi maskelerin doğru kullanımı ile ilgili aşağıdaki bilgiler, sağlık bakım tesislerindeki uygulamalardan elde edilmektedir ^d:

• ağzınızı ve burnunuzu kapatmak için maskeyi dikkatlice yerleştirin ve yüz ile maske arasındaki boşlukları en aza indirmek için güvenli bir şekilde bağlayın;
• kullanım sırasında maskeye dokunmaktan kaçının;
• maskeyi uygun tekniği kullanarak çıkarın (örn. ön tarafa dokunmayın ve bağcığı arkadan çıkarın);
• maskeyi çıkardıktan sonra veya yanlışlıkla kullanılan bir maskeye dokunduktan sonra, alkol bazlı dezenfektanla veya gözle görülür şekilde kirlenmişse sabun ve su kullanarak ellerinizi temizleyin;
• yaş/nemli hale gelir gelmez maskeleri yeni, temiz ve kuru bir maske ile değiştirin;
• tek kullanımlık maskeleri yeniden kullanmayın;
• her kullanımdan sonra tek kullanımlık maskeleri çıkarın ve çıkarıldıktan hemen sonra atın.

Bez (örneğin pamuk veya gazlı bez) maskeler hiçbir koşulda tavsiye edilmez.

a-Sağlık hizmetlerinde salgın ve pandemiye eğilimli akut solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesi ve kontrolü. Dünya Sağlık Örgütü (2014). https://apps.who.int/iris/handle/10665/174652    linkinden ulaşabilirsiniz

b-Hafif semptomlar ve temas yönetimi ile başvuran şüpheli yeni koronavirüs (nCoV) enfeksiyonu olan hastalar için evde bakım. https://www.who.int/publications-detail/home-care-for-patients-with-suspected-novel-coronavirus-(ncov)-infection-presenting-with-mild-svmptoms-and-management-of-contacts linkinden ulaşabilirsiniz.

(ncov)-infection-presenting-with-mild-svmptoms-and-

management-of-contacts

c-Yeni koronavirüs (2019-nCoV) enfeksiyonundan şüphelenildiğinde, sağlık bakımı sırasında enfeksiyonu önleme ve kontrol. https://www.who.int/publications-detail/infection-prevention-and-control-during-health-care-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected-20200125 linkinden ulaşabilirsiniz.

d-Sağlık hizmetlerinde salgın ve pandemiye eğilimli akut solunum yolu enfeksiyonlarının önlenmesi ve kontrolü. Dünya Sağlık Örgütü (2014).https://apps.who.int/iris/handle/10665/112656