Hastalık Salgını Haberi

20 Şubat 2020

1 Ocak - 9 Şubat 2020 tarihleri arasında Nijerya'nın 36 eyaletinin 26'sında ve Federal Başkent Bölgesi'nde 70 ölüm (vaka ölüm oranı =% 14,8) dahil toplam 472 laboratuvarca doğrulanmış Lassa ateşi vakası rapor edilmiştir. Doğrulanan 472 vakanın % 75'i üç eyaletten bildirilmiştir: Edo (167 vaka), Ondo (156 vaka) ve Ebonyi (30 vaka). Vakaları bildiren diğer eyaletler şunlardır: Taraba (25), Bauchi (14), Plato (13), Kogi (13), Delta (12), Nasarawa (4), Kano (4), Rivers (4), Enugu (4), Borno (3), Kaduna (3), Katsina (3), Benue (2), Adamawa (2), Sokoto (2), Osun (2), Abia (2), Kebbi (2), Gombe (1), Oyo (1), Anambra (1), FCT (1) ve Ogun (1).

Sağlık çalışanları arasında 15 doğrulanmış vaka bildirilmiş olup bunların içinde doğrulanmış bir vakanın ve şüpheli bir vakanın ölümü yer almaktadır.

Lassa ateşi Nijerya'da endemiktir ve insan vakalarının yıllık pik yaptığı dönem,  genellikle Mastromy sıçanlarının yağışlı mevsimde (Mayıs - Haziran) üreme döngüsünü izleyen kurak mevsimde (Aralık-Nisan) görülür.

İnsan enfeksiyonlarının % 90-95'inin hastalığa dolaylı maruz kalınması (enfekte sıçanların idrar ve dışkısı ile kontamine olmuş yiyecekler veya ev eşyaları yoluyla) veya enfekte Mastomys sıçanları ile doğrudan temastan kaynaklandığı göz önüne alındığında, Lassa ateşi virüsünün çok yüksek yoğunluğu ve yüksek dolaşımı yağışlı mevsimde genç ve bağışıklığı olmayan sıçan popülasyonu, daha fazla insanın enfekte olmasına yönelik bir potansiyel yaratmaktadır, bu nedenle, enfeksiyon sayısının kurak mevsimin sonuna kadar artmaya devam etmesi beklenir.

Halk sağlığı yanıtı

• Nijerya Hastalık Kontrol Merkezi (NCDC), etkilenen eyaletlerde Lassa ateşi salgınlarına yönelik iyi koordine edilmiş bir yanıt ve hızlıca kontrolü sağlamak için disiplinler arası, çok ortaklı bir teknik ekiple Ulusal Acil Operasyon Merkezi'ni (AOM) faaliyete geçirmiştir.
• Doğrulanmış vakalar, optimize edilmiş standart bakım protokolleri izlenerek, etkilenen eyaletlerdeki belirlenmiş merkezlerde tedavi edilmektedir. Uygun vaka yönetimi ve enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemleri için rehberler farklı eyaletlere dağıtılmıştır.
• Etkilenen eyaletlerde sürveyans faaliyetleri, etkilenen Yerel Yönetim Bölgesi (YYB) geliştirilmiş aktif vaka bulgusu ile geliştirilmiştir. İlgili tüm bilgilerin kaydedilmesini sağlamak üzere inceleme ekiplerine ayrıntılı vaka incelemesi için güncellenmiş bir araç da sunulmuştur.
• Kan örneklerinde Lassa Ateşi enfeksiyonunu tahlil etme kapasitesine sahip 5 laboratuvar şu anda ülke çapında faaliyet göstermektedir. Kısa bir süre önce Ondo eyaletindeki Owo'daki Federal Tıp Merkezi'nde Lassa ateşini test etme kapasitesine sahip bir laboratuvar kurulmuştur.
• Sağlık çalışanlarından Lassa humması şüphesi olan vakalar için yüksek şüphe endeksini sürdürmeleri ve sağlık tesislerindeki tüm hastaların yönetimi sırasında yeterli enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemlerinin alınması istenmiştir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Lassa ateşi, kemirgenlerin idrarı veya dışkısı ile kontamine yiyecek veya ev eşyaları ile temas yoluyla insanlara bulaşan viral bir hemorajik ateştir. İnsandan insana ikincil  bulaş, enfekte kişilerin kanı, salgıları, organları veya diğer vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla, özellikle sağlık tesislerinde meydana gelebilir.

Lassa virüsü ile enfekte olan kişilerin yaklaşık % 80'i asemptomatiktir, ancak geri kalan % 20'sinde hastalık, kanamalı veya kanamasız çoklu organ işlev bozuklukları ile ilişkili değişken şiddette ateşli bir hastalık olarak kendini gösterir.  Lassa Ateşi olan tüm vakalarda genel vaka ölüm oranı % 1; ağır hastalığa yakalanan hastalarda mortalite % 15’tir. Şu anda onaylanmış bir aşısı bulunmamaktadır. Rehidrasyon ve semptomatik tedavi ile zamanında yapılan destekleyici bakım hayatta kalma oranını artırır. Lassa ateşinin Benin, Gine, Gana, Liberya, Mali, Sierra Leone ve Nijerya'da endemik olduğu bilinir, ancak diğer Batı Afrika ülkelerinde de görülebilir.

Nijerya Lassa hummasının görüldüğü endemik ülke olmasına rağmen ve Lassa humması salgınlarını yönetmek için kapasite geliştirmiş olsa da, ulusal çapta mevcut genel risk  düzeyi orta seviye olarak kabul edilmektedir. Ulusal düzeydeki kapasiteler yetersiz kalmaktadır. Bu salgında sağlık çalışanları arasında 15 doğrulanmış vaka bildirilmiş olup bu da Enfeksiyon Önleme ve Kontrol önlemlerinin acil olarak güçlendirilmesi gereğinin altını çizmektedir. Ayrıca, ülkenin Lassa ateşi salgınlarını tespit etme ve bunlara yanıt verme kapasitesinin geliştirilmesi gerekmektedir (gözetim, laboratuvar, vaka yönetimi, koordinasyon ve Enfeksiyon Önleme ve Kontrol önlemleri).

Nijerya'dan komşu ülkelere sınır ötesi hastalık bulaş şüphesi az olduğundan, bölgesel ve küresel riskin genel olarak düşük olduğu kabul edilmektedir.

DSÖ Tavsiyeleri

Lassa ateşinin önlenmesi, kemirgenlerin evlere girmesini engellemek amacıyla iyi bir toplum hijyenini teşvik etmeye dayanır. Etkili önlemler arasında, tahıl ve diğer gıda maddelerinin kemirgenlerin ulaşamayacağı kaplarda saklanması, çöplerin evden uzağa atılması ve evlerin temiz tutulması yer alır. Bir Afrikalı kemirgen cinsi olan Mastomys, endemik bölgelerde çok fazla bulunur ve bu kemirgenleri çevreden tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Aile üyeleri, hastalara bakarken kan ve vücut sıvılarıyla temas etmemeye daima dikkat etmelidir.

Sağlık kuruluşlarında, personel, varsayılan tanılarından bağımsız olarak, hastalara bakarken her zaman standart enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri uygulamalıdır. Bunlar arasında temel el temizliği, solunum hijyeni, kişisel koruyucu donanım kullanımı (sıçramaları veya enfekte olmuş maddelerle diğer teması engellemek için) ve güvenli enjeksiyon uygulamaları yer alır.

Şüpheli veya doğrulanmış Lassa ateşi olan hastalarla ilgilenen sağlık bakım çalışanları, hastanın kan ve vücut sıvılarıyla, kontamine yüzeylerle veya giysi ve yatak gibi malzemelerle teması önlemek için ekstra enfeksiyon kontrol önlemleri uygulamalıdır. Sağlık çalışanları Lassa ateşi olan hastalarla yakın temas halindeyken (1 metre kadar), yüz koruması (koruyucu veya tıbbi maske ve gözlük), temiz, steril olmayan uzun kollu elbise ve eldiven (bazı işlemler için steril eldiven) giymelidir.

DSÖ, Lassa ateşi için, endemik olan tüm ülkelere, vaka ölüm oranını azaltmak amacıyla, vakaların erken saptanması ve tedavisinin geliştirilmesi ihtiyacı konusunda tavsiyelerde bulunmaya devam etmektedir.

DSÖ, şu anda mevcut bilgilere dayanarak, Nijerya'ya ve etkilenen bölgelere seyahat veya ticaret amaçlı gidiş/gelişle ilgili herhangi bir kısıtlama getirilmesini önermemektedir.

Daha fazla bilgi için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret edin:

• DSÖ Lassa ateşi bilgi formu https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/lassa-fever
• DSÖ Lassa ateşi web sitesi https://www.who.int/health-topics/lassa-fever/#tab=tab_1
• Nijerya Hastalık Kontrol Merkezi, Nijerya'da Lassa ateşi salgınının güncellemesi https://ncdc.gov.ng/disea%20ses/sitreps