GÜNEY SUDAN'DA SARIHUMMA

10 Nisan 2020 Cuma

Mart 2020'de Güney Sudan Sağlık Bakanlığı, Güney Sudan Merkez Ekvator Eyaleti, Kajo Keni ilçesinde iki olası pozitif sarıhumma vakası bildirmiştir.

Hastalık Salgını Haberi

10 Nisan 2020  

3 Mart 2020'de Güney Sudan Sağlık Bakanlığı, Güney Sudan Merkez Ekvator Eyaleti, Kajo Keni ilçesinde iki olası pozitif sarıhumma vakası bildirmiştir.  Her iki vakanın da 28 Mart'ta bölgesel referans laboratuvarı Uganda Viral Araştırma Enstitüsü'nde (UVRI) plak redüksiyon nötralizasyon testi (PRNT) ile pozitif olduğu doğrulanmıştır.

Vakalar, Uganda sınırındaki Moyo bölgesinde son zamanlarda ilan edilen salgına yanıt olarak yapılan sınır ötesi bir hızlı müdahale ekibi soruşturmasıyla tespit edilmiştir. Soruşturma sırasında ekip, Uganda sınırındaki Moyo bölgesine yakın olan beş köyden 41 kan örneği toplamıştır. Örnekleri toplanan 41 kişiden dokuzunda (% 22) ateş öyküsü görülmüş ancak hiçbirinde sarılık öyküsüne rastlanmamıştır. Söz konusu kişiler bölge için tipik bir meslek yelpazesini (çiftçilik, ormancılık, ev kadını, asker) temsil etmektedir.  Araştırılan kişilerin çoğu 20-45 yaşları arasında olup bunların 18'i (% 44) kadınlardan oluşmaktadır.

Ayrıca, köylerde yapılan hızlı bir entomoloji araştırması, birden fazla sivrisinek üreme sahasına ve bol miktarda Aedes türü sivrisineğe (örn. Aegypti, Albopictus, Simpsoni)  dair kanıt bulmuştur. Bunlar Kajo Keji ilçesinden 28 Mart 2020 itibariyle doğrulanan sadece iki vakadır (ölüm yok).

Güney Sudan geçmişte birkaç sarıhumma salgını yaşamıştır. Son salgın 29 Kasım 2018'de, Gbudue Eyaletine bağlı Nzara İlçesinde yer alan Sakure payam'da, görülmüş olup salgında 3 laboratuvarca doğrulanmış vaka bildirilmiş olup herhangi bir ölüm vakası görülmemiştir. Salgına yanıt vermek için, etkilenen bölgeyi hedef alan reaktif bir aşılama kampanyası düzenlenmiştir. Bu salgından önce, Mayıs 2003'te, Güney Sudan'ın Torit eyaleti Imatong bölgesinde  27'si ölüm toplam 178 vaka bildirilmiştir. 2003 yılında salgına yanıt vermek için reaktif bir aşılama kampanyası düzenlenmiştir.

Halk sağlığı yanıtı

  • Ülke, Uganda'nın Moyo' kentinde bildirilen sınır ötesi salgına yanıt olarak Kajo Keji ilçesinde hızla derinlemesine çok disiplinli bir inceleme başlatmıştır.  DSÖ ülke ofisi ve genel merkezi tarafından desteklenen Incelemeler arasında 12-18 Şubat tarihleri arasında gerçekleşen gelişmiş gözetim, aktif vaka bulma ve entomolojik araştırmalar yer almaktadır.
  • Sürveyans, sağlık çalışanlarının eğitimi ve vaka tespiti ve raporlamanın geliştirilmesi için sağlık kuruluşlarına sarıhumma vaka tanımının yaygınlaştırılması yoluyla entegre hastalık sürveyansı ve yanıtı (IDSR) bağlamında geliştirilmiştir.
  • Sağlık Bakanlığı, DSÖ Ülke ofisinin desteğiyle Kajo Keji ilçesinde reaktif bir aşı kampanyası planlamışt olup söz konusu kampanyayla ilgili Uluslararası Koordinasyon Grubundan (ICG) talebte bulunulmuştur.

DSÖ risk değerlendirmesi

Sarıhumma enfekte sivrisinekler tarafından bulaşan akut viral hemorajik bir hastalıktır ve hızla yayılma ve ciddi halk sağlığı etkisine neden olma potansiyeline sahiptir. Aşı, yaşam boyu bağışıklık sağlayan enfeksiyonu önlemenin en önemli yoludur.

Güney Sudan'da sarıhummanın devam eden bulaş riski ve bulaşın daha fazla yayılma riski aşağıdakilerden kaynaklanmaktadır:

  • Uganda sınırındaki doğrulanmış salgının, süre gelen savana ve orman biyomu ile ortak sivrisinek vektörleri ve insan dışı primatlar ile beraber seyretmesi,
  • Sürveyanstaki boşluklar ve sağlık hizmetlerindeki zayıflıklar, ek sarıhumma vakalarının hızlı tespitini geciktirmesi,
  • Nüfus bağışıklığı,nın yok denecek kadar az olması,
  • Kajo Keji'de son haftalarda Uganda'dan ilçeye 13.200'den fazla geri dönen de dahil olmak üzere devam eden yeniden yerleşim, ilçeye hastalığa duyarlı yeni nüfus akınının olması,
  • Sınırlar (hava / kara) üzerinde devam eden COVID-19 ile ilgili kontroller beklenmektedir ancak Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Uganda ve Güney Sudan arasındaki sınırların, sınır ötesi sosyal ve ekonomik faaliyetlerle kolay aşılabiliir olması ndan dolayı bulaşma riskinin göz ardı edilemez olması;
  • Mart ayının başında başlayan mevcut yağışlı mevsimin önümüzdeki haftalarda vektör yükünü artırması ve böylece devam eden sarıhumma bulaş riskini artırması nın beklenmesi.

Etkin sınır ötesi koordinasyon ve bilgi paylaşımı ile durumun yakından izlenmesi gerekmektedir. Mevcut bilgilere dayanarak, DSÖ genel riski ulusal düzeyde ve bölgesel düzeyde yüksek olarak değerlendirmektedir.

DSÖ tavsiyesi

Güney Sudan, “Sarıhumma Salgınlarını Ortadan Kaldır” (EYE) girişiminde yüksek riskli bir ülke olarak sınıflandırılmıştır. Sarıhumma salgın yayılımı Güney Sudan'da bir risktir çünkü tahmini toplam nüfus bağışıklığı Kajo Keji İlçesinde nerdeyse % 0'dır.

Aşılama, sarıhummanın önlenmesi ve kontrolü için birincil araçtır ve ömür boyu bağışıklık sağlar. Kent merkezlerinde, hedefe yönelik vektör kontrol önlemleri de iletimin kesilmesine yardımcı olmaktadır. Ülke, rutin bağışıklama programına Sarıhumma aşılaması yapmayı ve nüfus bağışıklığını hızla arttırmak için önleyici kitlesel aşılama faaliyetlerini tamamlamayı planlamaktadır. Nüfusun korunması için bu faaliyetlerin hızlandırılmış planlanması ve uygulanması, gelecekteki salgın riskinin önlenmesine yardımcı olacaktır.

DSÖ, 9 ay ve üzeri tüm uluslararası gezginler için sarı ateşe karşı aşı yapılmasını tavsiye etmektedir çünkü ülkede devam eden veya periyodik sarıhumma virüsü bulaştığına dair kanıt vardır. Sarıhumma aşısı güvenli, oldukça etkilidir ve ömür boyu koruma sağlar. Bununla birlikte, sarıhumma virüsünün bulaşma riskinin çok yüksek olabileceği salgınlar hariç, 6-8 aylık bebekler için sarıhumma aşılaması önerilmez. Bu yaş grubundaki aşılamanın riskleri ve yararları aşılamadan önce dikkatle düşünülmelidir. Aşı hamilelik veya emzirme döneminde dikkatli kullanılmalıdır. Bununla birlikte, hamile veya emziren kadınlar, salgın hastalıklar sırasında veya bulaşma riski olan bir ülkeye veya bölgeye seyahat etmek kaçınılmazsa aşılanabilir. Güney Sudan ayrıca, ülkeye giriş koşulu olarak, 9 ay ve üzeri yolculardan geçerli bir sarıhumma aşı sertifikasının ibrazını talep etmektedir.

DSÖ tarafından önerilen sarıhumma aşıları güvenli, yüksek etkilidir ve enfeksiyona karşı ömür boyu koruma sağlar. UST (2005), Üçüncü baskı uyarınca, sarıhummaya karşı uluslararası aşı sertifikasının geçerliliği, DSÖ onaylı bir aşı ile aşılanan kişinin yaşamı boyunca sürmektedir. Hem mevcut hem de yeni sertifikalar için, uluslararası aşı sertifikalarının ilk olarak verildiği tarihten bağımsız olarak, bir Taraf Devlete giriş şartı olarak uluslararası gezginlerin yeniden aşılanması veya sarıhumma aşısının rapeli gerekli değildir. Genel bir önlem olarak, DSÖ ayrıca sivrisinek ısırıklarından kaçınılmasını önermektedir. Sarıhumma virüsünün bulaşması için en yüksek risk gündüz ve akşamın il saatleridir. Yolcular sarıhumma semptomları ve bulguları hakkında bilgilendirilmeli ve sarıhumma enfeksiyonunu düşündüren belirti ve semptomları sunmaları halinde hızla tıbbi yardım almaları konusunda haberdar edilmelidir. Kandaki olası yüksek virüs seviyeleri ile enfekte olmuş olabilecek Güney Sudan'a dönen gezginler, hastalık vektörünün bulunduğu bölgelerde yerel sarıhumma bulaş döngülerinin oluşturulması çin bir risk oluşturabilir.

DSÖ, bu salgın hakkında mevcut olan bilgilere dayanarak Güney Sudan'a yönelik seyahat veya ticaretle ilgili herhangi bir genel kısıtlama önermemektedir.

Sarıhumma hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

Etiketler:
Sarıhumma

Kaynak: https://www.who.int/csr/don/10-april-2020-yellow-fever-south-sudan/en/