20 Mayıs 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER

• DSÖ Amerika Bölge Müdürü Dr. Carissa F. Etienne, COVID-19'a değinmenin sağlık, sosyal ve ekonomik eşitsizlikleri ele alarak kadınlar, imkanları az olan toplumlar, yerel toplumlar ve göçmenler de dahil olmak üzere savunmasız grupları korumayı gerektireceğini vurgulamıştır (https://www.paho.org/en/news/19-5-2020-paho-director-calls-protect-vulnerable-groups-effects-covid-19-pandemic ).
• DSÖ, klinik sunumlar, şiddet ve sonuçlar hakkında standartlaştırılmış veri toplamak amacıyla, halk sağlığı uzmanları tarafından kullanılmak üzere “COVID-19 ile geçici ilişkisi olan çocuklarda ve ergenlerde şüpheli multisistem inflamatuar sendrom (MIS) vakaları” için yeni bir Vaka Raporu Formu yayınlamıştır (https://www.who.int/publications-detail/case-report-form-for-suspected-cases-of-multisystem-inflammatory-syndrome-(mis)-in-children-and-adolescents-temporally-related-to-covid-19 ).
• Uganda, kamyon şoförleri tarafından potansiyel olarak COVID-19 import edilmesi ışığında, ana Uganda-Tanzanya sınırında ilk Liman Sağlık COVID-19 laboratuvarını hizmete sokmuştur (https://www.afro.who.int/news/uganda-commissions-port-health-covid-19-laboratory-main-uganda-tanzania-border-point ). Mutukula giriş noktasına gelen tüm kamyon sürücülerini test etmek için iki GeneXpert makinesi kullanılacak ve burada sonuçlar 45 dakika içinde belli olacaktır.
• Mısır, Kahire'den bir doktor nasıl COVID-19 ile nasıl enfekte olduğunu ve iyileştiğini açıklamış ve sağlık çalışanlarının, hastalarla etkileşime girerken temel enfeksiyon, önleme ve kontrol önlemlerini uygulama ihtiyacını vurgulamıştır (http://www.emro.who.int/egy/egypt-news/lessons-and-warnings-one-doctors-covid-19-story.html ).
• Sosyal bilimlerden elde edilen kanıtlar, yetkililerin, yerel ihtiyaçlara göre uyarlandıkları için çalışma olasılığı daha yüksek politikalar geliştirmelerine ve uygulamalarına yardımcı olabilir. Aşağıdaki "Odak Noktadaki Konu" bölümünde, DSÖ'nün sosyal bilimlerden elde edilen kanıtları eyleme dönüştürmek için COVID-19 Araştırma Yol Haritası gündemini nasıl uyguladığını incelemekteyiz.

ODAK NOKTADAKİ KONU: İnfodemi Yönetimi - Salgın müdahalesinde sosyal bilim kanıtı

COVID-19'un sağlık, sosyal ve ekonomik zorluklarıyla başa çıkmak için karar vericilerin birçok farklı disiplinden veri ve araştırmaya ihtiyaçları vardır. 11-12 Şubat 2020'de Cenevre'de düzenlenen Küresel Araştırma ve Yenilik toplantısında, 400'den fazla bilim adamı, Üye Devlet temsilcileri, halk sağlığı uzmanları, bağışçılar ve özel sektör temsilcileri, COVID-19 müdahalesi için araştırmayı hızlandırma öncelikleri üzerinde anlaşmaya varmıştır. Sosyal bilim, toplantının gündeminde yer alan dokuz araştırma alanından biri olmuştur.

Sosyal bilim, antropoloji, psikoloji, davranış bilimi, siyaset bilimi ve sosyal epidemiyolojiyi içeren geniş bir disiplin alanıdır. Sosyal bilimlerden elde edilen kanıtlar, yerel ihtiyaçlara ve bireyler ve grup olarak insanların nerede ve nasıl yaşadıkları, düşündükleri, hareket ettikleri gerçeğine göre ayarlandıkları için, yetkililerin çalışma olasılıkları daha yüksek olan politikalar geliştirmelerine ve uygulamalarına yardımcı olabilir.

COVID-19 Araştırma Yol Haritası gündeminin daha da geliştirilmesine rehberlik etmek ve desteklemek için, dünyanın tüm bölgelerindeki sosyal bilim insanlarından oluşan teknik bir çalışma grubu toplanmıştır.¹ Bu grubun amacı, sosyal bilimlerden elde edilen kanıtları, yüz maskelerinin, bağışıklık pasaportlarının, evde bakım, rutin aşı programlarının ve aşı uygulamasının toplumsal kullanımı hakkındaki temel hususlar gibi protokolleri, araçları ve teknik uzmanlığı geliştirerek ve paylaşarak, müdahale stratejilerini bilgilendirebilen eyleme dönüştürmektir. Grup, Küresel Salgın Uyarısı ve Müdahale Ağı'nın (GOARN) araştırma kolu dahil olmak üzere diğer girişimlerle işbirliği yaparak ve eylemleri koordine ederek hedeflerine ulaşmaktadır.

COVID-19 Araştırma Yol Haritası, öncelikli üç alanda sosyal bilim araştırmalarına duyulan ihtiyacı vurgulamıştır:

İlk olarak, COVID-19'un etkileri ve ikincil etkiler de dahil olmak üzere halk sağlığı müdahalesi hakkında yapılan araştırmalar, müdahalenin farklı aşamalarındaki ülkelere, diğerlerinden öğrenmeleri için yardımcı olacaktır. Bu, yerel ve ulusal müdahaleleri bildirmek ve uyarlamak için anahtardır. Örneğin, halk sağlığı için sokağa çıkma kısıtlaması önlemlerinin zihinsel sağlığı ve hane halkı gelirlerini nasıl etkilediğine dair araştırmalar, bu önlemler kaldırıldıktan sonra yetkililerin vatandaşlarını en iyi nasıl destekleyecekleri konusunda plan yapmalarına yardımcı olabilir. COVID-19 Araştırma Yol Haritası kapsamında, Çin'de bir araştırma grubu, o ülkede alınan halk sağlığı önlemleri sonrasında alınan dersleri incelemektedir.

İkinci olarak, farklı bölgelerdeki sağlık sistemleri ve bakım modelleri üzerine yapılan araştırmalar, COVID-19 sağlık hizmeti müdahalesine özgü adaptasyon ve verimliliği sağlayacaktır. Bu alandaki araştırmalar, yetkililerin hasta akışını yönetmek için en iyi yaklaşımları planlamalarına yardımcı olabilir ve ayrıca halka açık resmi ve gayri resmi yerlerde bakım sağlayanlara doğru desteği sağlayabilir. Düşük kaynaklı tesisler için en iyi yöntemleri belirlemek ve paylaşmak üzere, farklı evde bakım modellerinin bir incelemesi şu anda devam etmektedir. Enfeksiyon önleme ve kontrol uzmanlarıyla birlikte çalışarak, sağlık çalışanlarının enfeksiyon önleme ve kontrol prosedürleri ve refahları hakkındaki görüşlerini incelemek için bir araştırma protokolü rehberi ve veri toplama araçları da geliştirilmiştir (https://www.who.int/who-documents-detail/perceptions-of-healthcare-workers-regarding-local-infection-prevention-and-control-procedures-for-covid-19-research-protocol ). Farklı bölgelerdeki araştırma grupları bu çalışmayı uygulamakta ve deneyimleri, sonuçları ve öğrendiklerini paylaşmak için düzenli olarak toplanmaktadır.

Üçüncü olarak ise, bilgi akışları, yanlış ve eksik bilgilendirme ve damgalanmaya yönelik etkili yaklaşımlar ile ilgili araştırmalar, bilim temelli bilgi ve önerilerin, hedeflenen kitlelere ulaşmasına yardımcı olacaktır. Veriye dayalı içgörü, yetkililerin infodemiyle mücadele etmelerine ve güven oluşturmak için stratejiler uygulamalarına yardımcı olabilir. Tüm bu alanlarda, savunmasız toplumların tanımlanması ve önceliklendirilmesi için temel bir ihtiyaç vardır, böylece kanıtlar, bu toplumların ihtiyaçlarını karşılayan ve gideren politika gelişimini bildirebilir.

Çalışma grubu, aşı, etik, cinsiyet, anne ve çocuk sağlığı, cinsel sağlık ve üreme sağlığı gibi, farklı teknik alanlarda ve gruplarda çalışan meslektaşları ve DSÖ'nün çalışmasında sosyal bilim kanıtlarını bilgilendiren gruplar ile işbirliği yapmaya devam etmektedir.

COVID-19 klinik araştırmaları için yararlı katılımcı uygulaması (https://www.who.int/who-documents-detail/r-d-good-participatory-practice-for-covid-19-clinical-trials-a-toolbox ) ve COVID-19 ile ilgili klinik çalışmalar için Topluluk Danışma Kurulları ile çalışma (https://www.who.int/who-documents-detail/working-with-community-advisory-boards-for-covid-19-related-clinical-studies ) konusunda bir araç kutusu da mevcuttur.

(1) Lütfen https://www.who.int/who-documents-detail/covid-19-social-science-working-group adresinden Sosyal Bilimler Çalışma grubu Görev Tanımı'na bakınız.

SÜRVEYANS

Şekil 1. Son yedi gün içinde, ülke veya bölgeye göre bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakası sayısı, 14 - 20 Mayıs**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Şekil 2. Rapor tarihi ve DSÖ bölgesine göre doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı, 30 Aralık 2019 - 20 Mayıs 2020**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Tablo 1. DSÖ bölgesine göre, laboratuvarda doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri bildirilen ülkeler veya bölgeler. Orta Avrupa Zaman Dilimine göre sabah 10.00 itibarıyla bildirilen veriler, 20 Mayıs 2020**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

TEKNİK REHBER VE DİĞER KAYNAKLAR

• COVID-19 ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ bölge ofislerinden güncellemeler:

• DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html
• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19
• DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019
• DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19 ; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications-detail/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus
• DSÖ Acil Sağlık Durumu tablosu: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 İşlem Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-plans-and-operations

HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice
• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication

VAKA TANIMLARI

DSÖ, sürveyans tanımlarını içeren "koronavirüs hastalığı (COVID-19) olan insan enfeksiyonu Global Sürveyans" belgesini periyodik olarak güncellemektedir: https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov)

COVID-19 kaynaklı ölümün tanımı

COVID-19 kaynaklı ölüm, gözetim amacıyla, COVID hastalığı ile ilişkili olmayan (örn. Travma) açık bir alternatif ölüm nedeni olmadığı sürece, şüpheli veya doğrulanmış bir COVID-19 vakasına klinik olarak uyumlu bir hastalıktan kaynaklanan ölüm olarak tanımlanmaktadır. Hastalık ve ölüm arasında tam bir iyileşme dönemi olmamalıdır.

Ölüm nedeni olarak COVID-19'un sertifikalandırılması ve sınıflandırılması (kodlanması) için daha fazla rehberliği https://www.who.int/classifications/icd/covid19/en/ adresinde bulabilirsiniz.

EK 1

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ tarafından yayınlanan bilgi dokümanları, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve birbirinden farklı dahil etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken eksik tahmini ile sunulan sayımları ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmaya yönelik değişken gecikmeleri etkilemektedir.

Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir.

Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

(2) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır.

Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

Sayımlar, aksi belirtilmedikçe DSÖ vaka tanımlarına (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) ) dayanarak laboratuvar tarafından onaylanan vakaları ve ölümleri yansıtmakta (bkz. Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları) ve hem ülke içindeki, hem de ülkesine geri gönderilen vakaları içermektedir.

Diğer*: Uluslararası taşıt (Diamond Princess) kapsamında bildirilen vakaları ve ölümleri içermektedir.

Ülkelerin, toplam sayılarından, çok sayıda vaka veya ölümleri ortadan kaldıran veri uzlaştırma uygulamaları yapma eğilimi nedeniyle, DSÖ artık bu verileri uygun şekilde "yeni vakalar"/"yeni ölümler" sütunlarında negatif sayılar olarak gösterecektir. Bu, okuyucuların bu tür uzlaştırma uygulamalarının ne zaman gerçekleştiğini belirlemelerine yardımcı olacaktır. İleride çıkarmaların önceki günlere dağıtılmasına izin veren ek ayrıntılar kullanıma sunuldukça, sayılar buna göre güncellenecektir. Önceki durum raporları geriye dönük olarak güncellenmeyecektir; en güncel veriler her zaman covid19.who.int adresinde bulunabilir.

Ek tablo notları

(1) Bulaşma sınıflandırması, ülkelerin/bölgelerin kendilerini raporlama sürecine dayanmaktadır. Sınıflandırmalar, haftalık olarak gözden geçirilmekte ve yeni bilgiler elde edildikçe düzeltilmektedir ve bildirilen en yüksek kategoriye dayanmaktadır. Ülkeler/Bölgeler arasında farklı bulaşma dereceleri olabilir. Kategoriler:

• Vaka yok: Doğrulanmış vakası olmayan ülkeler/bölgeler (tabloda gösterilmemiştir)
• Sporadik vakalar: İmporte veya yerel olarak tespit edilen bir veya daha fazla vakanın bulunduğu ülkeler/bölgeler
• Vaka kümeleri: Zaman, coğrafi konum ve/veya ortak maruziyetlerle kümelenmiş vakalar yaşayan ülkeler/bölgeler
• Genel bulaşma:  Bulaşma zincirlerine bağlanamayan çok sayıda vaka,  gözlemci laboratuvar sürveyansından çok sayıda vaka ve ülkenin/bölgenin çeşitli yerlerinde, birden fazla ilişkisiz vaka kümesi durumlarının dahil olduğu, ancak bunlarla sınırlı olmayarak faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla tanımlanan, daha büyük yerel bulaşma salgınları yaşayan ülkeler/bölgeler
• Beklemede: DSÖ’ye bulaşma sınıflandırmasını henüz rapor etmeyen ülkeler/bölgeler

(**) "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içermektedir.

Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları

• Güncelleme, 20 Mayıs 2020, Amerika Birleşik Devletleri: Sayılar, verilerin yeniden sınıflandırması nedeniyle ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 57 vaka ve bir ölüm hariç tutulmuştur.
• Güncelleme, 20 Mayıs 2020, Fransa: Sayılar, verilerin yeniden sınıflandırılması nedeniyle ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 218 ölüm hariç tutulmuştur.