Hastalık Salgın Haberi

25 Mayıs 2020

2 ve 8 Nisan 2020 tarihleri arasında Etiyopya'nın  Gambella bölgesinde yer alan Gog ilçesine bağlı Duli köyünde 6 şüpheli insan drakunkuliyazis  vakasının olduğu DSÖ'ye bildirilmiştir. 27 Nisan 2020 itibariyle, Etiyopya Drakunkuliyazis Eradikasyon Programı (EDEP), ortaya çıkan bir solucanla, insan gine solucanı ile morfolojik olarak  uyumlu olan ve toplam şüpheli vaka sayısını yediye yükselten yeni bir kişi tespit etmiştir. Bu rapor, Aralık 2017'de bildirilen son vakalardan sonra ardarda iki yıldan fazla hiç bir vakanın görülmediğinin rapor edilmesinin  ardından gelmektedir. 1993 yılında kuruluşundan bu yana, EDEP köpekler ve yerli evcil babun gibi insan olmayan konaklarda düşük seviyeli parazit iletimine rağmen, insanlarda hastalık bulaşmasının kesintiye uğraması yönünde kayda değer bir ilerleme kaydetmiştir.

Yedi şüpheli vakanın beşi Duli köyünün Angota tarafında, iki şüpheli vaka ise Gog Dipach Kebele'deki (Etiyopya'da en ufak yönetim birimi) Metaget Dipach ve Wadmaro köylerinden tespit edilmiştir. Enfekte olan tüm insanlar çiftlik havuzlarından güvenli olmayan (kirli) içme suyu kullanmıştır. Bu su kaynaklarının aynı köyde Haziran 2019'da babun enfeksiyonu ile ilişkili olduğu bildirilmiştir.

Tüm şüpheli vakalardan solucan örnekleri toplanmış ve doğrulanmaları için ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri laboratuvarına gönderilmeye hazırdır 1. Morfolojik olarak, tüm örnekler Dracunculus medinensis ile uyumludur.

Şekil 1. 1993'ten 2020'ye kadar Gine solucanı hastalığı (GWD) vaka eğilimi *

2020 yılında görülen 7 vakanın doğrulanması beklenmektedir.

 Halk sağlığı yanıtıSalgına yanıt olarak, Etiyopya Halk Sağlığı Enstitüsü (EPHI), Gambella Bölgesel Sağlık Bürosu (RHB) ve DSÖ'nün gine solucanının ortadan kaldırılmasının ana küresel ortağı olan Carter Center (TCC) üyelerinden oluşan bir ekip bir ön soruşturma başlatmiş ve acil müdahale önlemleri almıştır.

Bunlar:          

• 11 Mayıs 2020 tarihi itibariyle yedi köyde (vakaların tespit edildiği köyler ve yakındaki risk altındaki köyler) aktif vaka araştırması yapılmıştır. Soruşturma sırasında 217 hane ziyaret edilmiş ve 1.447 kişi ile görüşülmüş ve Gog bölgesinde sağlık eğitimi verilmiştir. Benzer şekilde, komşu köylerden ve Abobo ilçesinde yer alan köy dışı üç bölgeden 2.302 kişi ile görüşülmüştür.
• 8 Mayıs 2020 itibariyle, toplam 173 şüpheli vaka tespit edilmiş ve yakın takibi için bir vaka muhafaza merkezine (CCC) kabul edilmiştir, bunların 108'i taburcu edilmiştir ve yukarıda bahsedilen yedi vakanın da  dahil olduğu geri kalan 65 şüpheli vaka, Gine solucanı hastalığı olmadığı belirlenirse  taburcu edilecektir.
• Geçtiğimiz yıl yedi şüpheli vakayla aynı su kaynaklarını kullandığı tespit edilen 557 kişi vardır. Köydeki gönüllü, gine solucanı memurları ve sağlık uzmanları tarafından ikamet ettikleri yerlerde günlük olarak takip edilmektedirler.
• Dauli çiftliklerindeki bilinen tüm uygun havuzlarda ve Gog Dipach Kebele'deki Metaget Dipach ve Wadmaro köylerinde abate larvicide tedavisi uygulanmıştır. Bu, iletim sezonunun sonuna kadar her ay tekrarlanacaktır.
• İnceleme sırasında filtre kullanım pratiği değerlendirilmiş olup  80 boru ve 60 bez filtre yedek olarak dağıtılmıştır.
• DSÖ, COVID-19 salgını sırasında sahada gine solucanı hastalığı aktivitelerinin nasıl yürütüleceği konusunda rehberlik sağlamıştır.
• DSÖ, Gambella ve Benishangul Gumuz bölgelerindeki tüm mülteci kamplarında güçlü bir sürveyans sistemi oluşturmuştur.

DSÖ risk değerlendirmesi

İhmal Edilen Tropikal Hastalıklardan (NTD) biri olan Dracunculiasis, Dracunculus medinensis (nematod-yuvarlak kurt) parazitinden kaynaklanır.      

Genellikle D. medinensis larvaları ile enfekte olan kopepodlar (küçük kabuklular) olarak adlandırılan içinde su pirelerini barındıran içme suyu ile bulaşır. Gine solucanı ile enfekte olmuş larvaları taşıyan çiğ balık veya diğer su hayvanlarını yemek başka bir akla yatkın bulaş yoludur. Yuttuktan sonra larvalar bağırsak duvarından vücut dokularına geçer, burada yetişkin solucanlara dönüşürler ve deri altı dokularında deri yüzeyine yavaşça ilerlerler, su ile temas ettiğinde, dişi solucanın ortaya çıkmasına ve solcanın larvaları bırakmasını sağlayan, patlayan ağrılı kabarcıklara neden olurlar.

Larvalar kopepodlar tarafından yutulur ve iki hafta sonra, bu larvalar kopepodların vücut boşluklarında değişime uğrar ve enfektif hale gelir. Enfeksiyon meydana geldiği andan itibaren, olgun bir solucan vücuttan çıkana kadar bulaş döngüsünün tamamlanması 10-14 ay sürer. Gine solucanı hastalığının belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

Baş dönmesi, hafif ateş, rahatsız edici döküntü, bulantı, kusma ve ishal.

Ölüm oranı düşük olmakla birlikte, sakatlık, gine solucan hastalığının ortak bir sonucudur: enfekte insanlar haftalarca veya aylarca işgöremez hale gelirler. İnsanlar ikincil bakteriyel enfeksiyonların neden olduğu ağrı ve komplikasyonlar nedeniyle hareket etmekte zorlanırlar. Solucan çıkarma ve iyileşme sırasında oluşan sakatlık, insanların tarlada çalışmasını, hayvanlara bakmasını, okula gitmesini ve ailelerine bakmasını engeller; dolayısıyla, etkilenen topluluklar için kısır bir yoksulluk çemberi ile birlikte ekonomik ve sosyal bir yük oluşturmaktır.

Çoğunlukla içme suyu havuzları gibi açık yüzey su kaynaklarına bağımlı olan kırsal, yoksun ve yalıtılmış topluluklardaki insanları etkiler. Gine solucanı hastalığı, dünya nüfusunun en yoksul% 10'unda güvenli içme suyu veya sağlık hizmetlerine erişimi olmayanlarda görülür. Yakın geçmişte bir insanda veya hayvanda gine solucanı hastalığı olan köylerde yaşayan insanlar en büyük risk altındadır.

Gine solucanı bulaşı Etiyopya'da sadece iki ilçeyle (Gambella bölgesinde yer alan Gog ve Abobo ilçeleriyle) sınırlı olsa da, uzak köy dışı alanlarda güvenli suyun olmaması ve ulaşılması zor  toplulukların varlığı ve güvenli su kaynaklarının olmaması, büyük bir mülteci akını ve dracunculiasis iletiminde rolü bilinmeyen hayvan enfeksiyonları Etiyopya'da gine solucanı hastalığının ortadan kaldırılmasında önemli zorluklar olmaya devam etmektedir.

Etiyopya'da sadece Gambella bölgesi hastalık için endemiktir. Mevcut insan vakaları bu bölgedeki Gog bölgesinden bildirilmektedir. Gambella bölgesinin Gog ve Abobo bölgelerinde, köpekler ve yerel evcil babunlar arasında düşük seviyeli bir Gine solucanı iletimi bildirilmektedir. Bu nedenle, bölgede yaşayan toplulukların hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.

Uluslararası yayılma potansiyeli düşüktür. Bununla birlikte, Etiyopya ve Güney Sudan arasındaki düzenli sınır ötesi nüfus hareketinin bir sonucu olarak, Güney Sudan'daki asayiş sorunu ve göçebe pastoralistlerin faaliyetleri nedeniyle, iki ülke arasında Gine solucanı hastalığının yayılma riski her zaman yüksek kalmaktadır.

COVID-19 salgını bağlamında, bu hastalığın ve diğer mevcut hastalıkların tedavisi için hızla artan hizmet talebi nedeniyle sağlık sistemleri dünya çapında gerilmektedir. Carter Merkezi ve DSÖ'den gelen destek, hastalığın Güney Sudan'a yayılmasını önlemek için sınır ötesi bölgelerde ve özellikle mülteci kamplarında yaşayanlar da dahil olmak üzere tüm Gog ve Abobo bölgelerindeki topluluklarda aktif sürveyansın güçlendirilmesini sağlamıştır.

DSÖ tavsiyesi

Hastalığı önlemek için herhangi bir aşı veya hastaları tedavi etmek için herhangi bir ilaç yoktur. Önleyici stratejilerin başarılı bir şekilde uygulanması, hastalığı eradikasyonun eşiğine getirdiği için önleme mümkündür. Önleme stratejilerine aşağıdakiler dahildir:

• Solucanın ortaya çıkmasından sonraki 24 saat içinde her vakayı tespit etmek için sürveyansın artırılması;
• Etkilenen cildin düzenli olarak temizlenmesi ve bandajlanması yoluyla, solucan tamamen vücuttan atılıncaya kadar, kutuyu izole ederek ve tedavi ederek her solucandan iletimin önlenmesi;
• Enfekte olmuş insanların veya hayvan konakçılarının ortaya çıkan solucanların suya girmesini önleyerek içme suyu kontaminasyonunun önlenmesi;
• Enfeksiyonu önlemek için güvenli içme suyu kaynaklarına daha fazla erişim sağlanması,
• İçmeden önce suyun açık su  kaynaklarından filtrelenmesi,
• Larvikid temephos kullanılarak vektör kontrolünün uygulanması ve
• Sağlık eğitiminin ve davranış değişikliğinin teşvik edilmesi.

Şu anda, hastalığın yerel bulaşımının olduğu sadece beş ülke vardır: Angola, Çad, Etiyopya, Mali ve Güney Sudan. Her ülkenin kendi ulusal Gine Solucanı Eradikasyon Programı bulunmaktadır.

Bulaşın ortadan kalktığını iddia ettikten sonra, endemik ülkeler Uluslararası Drakunkuliyaz Eradikasyonu Sertifikasyon Komisyonu (ICCDE) tarafından kabul edilmek üzere, arka arkaya en az üç yıl boyunca yerel Gine solucanı hastalığının bulaşmadığının kanıtını göstermeli ve belgelemelidir. ICCDE, yeterli bir değerlendirmeden sonra, ülkenin Dünya Sağlık Örgütü tarafından gine solucanı iletimi görülmeyen ülke olarak  sertifikasyonunun tavsiye edilip edilmeyeceğine karar verir.