27 Mayıs 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER

• DSÖ, sağlık çalışanlarının taşıdığı 2019 koronavirüs hastalığı (COVID-19) risk faktörlerinin değerlendirilmesi için bir vaka kontrol protokolü yayınlamıştır (https://www.who.int/publications-detail/assessment-of-risk-factors-for-coronavirus-disease-2019-(covid-19)-in-health-workers-protocol-for-a-case-control-study ). Bu çalışmanın temel amacı, COVID-19 hastalarıyla temas halinde olan sağlık çalışanlarında SARS-CoV-2 enfeksiyonu risk faktörlerini karakterize etmek ve değerlendirmektir.
• DSÖ tarafından sigara kullanımı ile COVID-19 riskindeki artış arasındaki ilişkiyi araştıran bilimsel bir özet yayınlanmıştır (https://www.who.int/publications-detail/smoking-and-covid-19 ). Bu inceleme sırasında mevcut kanıtlar, sigara içmenin, hastaneye yatırılan COVID-19 hastalarında artan hastalık şiddeti ve ölümle ilişkili olduğunu göstermektedir.
• DSÖ, COVID-19 virüs enfeksiyonu için nüfus temelli ve yaşa dayalı bir seroepidemiyolojik araştırma protokolü yayınlamıştır (https://www.who.int/publications-detail/population-based-age-stratified-seroepidemiological-investigation-protocol-for-covid-19-virus-infection ). Bu protokol, COVID-19 virüs enfeksiyonunun rapor edildiği herhangi bir ülkede, genel nüfustaki pozitif kan testleri ile belirlendiği gibi, enfeksiyonun kapsamını araştırmak için tasarlanmıştır.
• COVID-19 Stratejik Müdahale ve Hazırlık Planı'nın (SPRP) ilkeleri güncellenmiş ve altı bölge ofisinin hepsine danışılarak, DSÖ tarafından düzenli olarak gözden geçirilmiştir (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-and-plans ). Bu ilkeler DSÖ COVID-19 Çağrısı'nda yer almaktadır (https://www.who.int/who-documents-detail/covid-19-who-appeal ).
• Aşağıdaki "Odak Noktadaki Konu" bölümünde, DSÖ infodemi yönetim desteği, DSÖ'nün infodeminin önüne geçmek için sosyal medyayı nasıl dinlediğini araştırmaktadır.

ODAK NOKTADAKİ KONU: İnfodeminin önüne geçmek için sosyal medyayı dinlemek

COVID-19 salgını artık küresel çevrimiçi konuşmalarda yaygın bir konudur ve "covid" son 30 gün içinde yayınlanan İngilizce dilindeki tüm genel sosyal medya paylaşımlarında en çok kullanılan ikinci kelime olarak yer almaktadır. Sosyal medyada bu terimi 55 milyon kişi kullanmıştır ve yalnızca "people" (insanlar) kelimesi 57 milyon kullanımla bu terimi geçebilmiştir.

Güvenilir ve zamanında bilgi ile küresel kitlelere ulaşma görevi, bu bilgi tsunamisinde oldukça zordur - ama her zamankinden daha önemlidir. COVID-19 bilgi ekosistemi, haber hikayeleri, etkili bildirimler veya yeni araştırma bulguları gibi yeni "konuşma girdilerine" duyarlıdır. Bu girdilerin çevrimiçi görüşmeler üzerinde ölçülebilir bir etkisi vardır ve insanların davranışlarını ve duygularını etkileyebilmektedir.

DSÖ infodemi yönetim desteği, COVID-19 etrafında sürekli ortaya çıkan rivayetlere artan ilgiyi ve halkın katılımının erken sinyallerini tespit etmek için, COVID-19 üzerindeki küresel İngilizce konuşmaları izlemektedir. Bu sinyallerin güvenilir veya güvenilir olmayan kaynaklardan gelip gelmediğine bakılmaksızın, hangi soruların cevaplanması gerektiğini veya hangi mitlerin yok edilmesi gerektiğini tahmin etmek ve müdahale etmek için kullanılabilirler.

Nisan ayı başlarında, haftalık izleme, COVID-19 bağışıklığından bahseden küresel paylaşımların sayısında %98'lik bir artış tespit etmiştir.

Şekil 1. 23 Mart 2020 - 10 Mayıs 2020 arasında bağışıklık üzerine yapılan İngilizce sosyal medya konuşmalarına genel bakış ve göreceli DSÖ iletişim müdahalesi

Kaynak: Tim Zecchin, Paolo Vacca and Amy Wright, Media Measurement

İyileşme sonrası yapılan testlerden COVID-19 pozitif çıkan Güney Koreli hastalar hakkında araştırma verilerinin yayınlanması, virüsün olası "yeniden aktifleşmesi" üzerine söz, soru ve spekülasyon sayısında artışa neden olmuştur. Haftalık çalışmayı tamamlayan dil analizi, İngilizce konuşan kullanıcıların ifade ettiği duygusal yanıtları açarak, korkuyu temsil eden bir dil kullanarak oluşturulan sosyal medya paylaşımlarında %137'lik bir sıçrama olduğunu ortaya koymuştur.

23 Mart - 10 Mayıs 2020 tarihleri arasında bağışıklıkla ilgili anahtar kelimelerden söz eden 233.300 sosyal medya paylaşımının COVID-19 bağlamındaki analizi, paylaşımların, 7 Nisan - 17 Nisan arasında günlük ortalama %12 arttığını göstermektedir (Şekil 1, sarı ile vurgulanmıştır). 18 Nisan'da medya, DSÖ'nün "kandaki antikorların varlığının yeniden enfeksiyona karşı tam koruma sağlayıp sağlamadığından emin olmadığını" bildirmiştir. Bugün, bağışıklık konusundaki sosyal medya paylaşımlarının %31'i Dünya Sağlık Örgütü'nün kendi mesajları tarafından yönlendirilmektedir.

Bu açıklamanın ardından, toplumun, çevrimiçi paylaşımlardan çıkarıldığı gibi, COVID-19'un yeniden bulaşma olasılığı konusundaki endişeleri, takip eden altı gün boyunca ortalama %16 azalmıştır. Paylaşımlardaki ikinci bir artış, DSÖ'nün 25 Nisan'da, enfeksiyondan sonra kazanılan bağışıklığın "kanıtının açık olmadığı" konusundaki takip ifadesinden kaynaklanmıştır. Bu bildirinin yayınlanmış olduğu bugün, bağışıklık konusundaki sosyal medya paylaşımlarının %74'ü, DSÖ'nün mesajlarından kaynaklanmıştır.

Veriler, COVID-19 bilgi ekosistemine “re-enfeksiyon/bağışıklık” konusunda yeni bir bilginin girilmesinin, potansiyel bilgi boşluğunu dolduran proaktif DSÖ infodemi müdahalesinden etkilendiğini göstermektedir.

DSÖ'nün mesajlarından önceki iki hafta boyunca, sosyal medyadaki bağışıklık paylaşımlarındaki haftalık ortalama %51'lik bir artıştan sonra, müdahale, takip eden iki hafta boyunca eğilimi tersine çevirmeye yardımcı olmuştur (%-30). Bağışıklıkla ilgili bir içerik DSÖ'den özellikle bahsetmediğinde bile, paylaşımda, bildiriden önce %+44'ten, bildiriden sonra %-4'e bir düşüş tespit edilebilmektedir.

Şekil 2. DSÖ'nün kendi iletişim müdahalelerinden önce ve sonra konunun yükselişi ve düşüşü

Kaynak: Media Measurement.

DSÖ'nün artan bir endişe konusuna zamanında cevap vermesi, sonunda Güney Kore'de tespit edilen re-enfeksiyon vakalarının sahte pozitif olduğunu iddia eden bilgilerin yayınlanmasından önce bile, sosyal medyada bağışıklık ve re-enfeksiyon hakkında spekülasyonların azalmasına yardımcı olmuştur.

EPI-WIN bu sosyal medyayı dinleme metodolojisini halk sağlığına uygulamış ve paha biçilmez bilgiler, ilham verici yeni düşünce yolları ve acil sağlık durumlarında risk iletişimi yolları tespit etmiştir.

Analize genel yaklaşım, 100. COVID-19 Durum Raporu'nda sunulmuştur: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200429-sitrep-100-covid-19.pdf?sfvrsn=bbfbf3d1_6

DSÖ Salgın Hastalıklar için bilgi ağı: https://www.who.int/teams/risk-communication

SÜRVEYANS

Şekil 3. Son yedi gün içinde, ülke veya bölgeye göre bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakası sayısı, 1 - 27 Mayıs**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Şekil 4. Rapor tarihi ve DSÖ bölgesine göre doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı, 30 Aralık 2019 - 27 Mayıs 2020**

 (**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Tablo 1. DSÖ bölgesine göre, laboratuvarda doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri bildirilen ülkeler veya bölgeler. Orta Avrupa Zaman Dilimine göre sabah 10.00 itibarıyla bildirilen veriler, 27 Mayıs 2020**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

TEKNİK REHBER VE DİĞER KAYNAKLAR

• COVID-19 ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ bölge ofislerinden güncellemeler:

• DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/healthtopics/coronavirus-covid-19
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/healthtopics/corona-virus/index.html
• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: http://www.euro.who.int/en/healthtopics/health-emergencies/coronavirus-covid-19
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirusinfections/coronavirus-disease-covid-19
• DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaksand-emergencies/novel-coronavirus-2019
• DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid19

• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19 ; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications-detail/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus
• DSÖ Acil Sağlık Durumu tablosu: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 İşlem Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-plans-and-operations

HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice
• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication

VAKA TANIMLARI

DSÖ, sürveyans tanımlarını içeren "koronavirüs hastalığı (COVID-19) olan insan enfeksiyonu Global Sürveyans" belgesini periyodik olarak güncellemektedir: https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov)

COVID-19 kaynaklı ölümün tanımı

COVID-19 kaynaklı ölüm, gözetim amacıyla, COVID hastalığı ile ilişkili olmayan (örn. Travma) açık bir alternatif ölüm nedeni olmadığı sürece, şüpheli veya doğrulanmış bir COVID-19 vakasına klinik olarak uyumlu bir hastalıktan kaynaklanan ölüm olarak tanımlanmaktadır. Hastalık ve ölüm arasında tam bir iyileşme dönemi olmamalıdır.

Ölüm nedeni olarak COVID-19'un sertifikalandırılması ve sınıflandırılması (kodlanması) için daha fazla rehberliği https://www.who.int/classifications/icd/covid19/en/ adresinde bulabilirsiniz.

EK 1

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ tarafından yayınlanan bilgi dokümanları, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve birbirinden farklı dahil etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken eksik tahmini ile sunulan sayımları ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmaya yönelik değişken gecikmeleri etkilemektedir.

Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir.

Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

(2) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

Sayımlar, aksi belirtilmedikçe DSÖ vaka tanımlarına (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) ) dayanarak laboratuvar tarafından onaylanan vakaları ve ölümleri yansıtmakta (bkz. Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları) ve hem ülke içindeki, hem de ülkesine geri gönderilen vakaları içermektedir.

Diğer*: Uluslararası taşıt (Diamond Princess) kapsamında bildirilen vakaları ve ölümleri içermektedir.

Ülkelerin, toplam sayılarından, çok sayıda vaka veya ölümleri ortadan kaldıran veri uzlaştırma uygulamaları yapma eğilimi nedeniyle, DSÖ artık bu verileri uygun şekilde "yeni vakalar"/"yeni ölümler" sütunlarında negatif sayılar olarak gösterecektir. Bu, okuyucuların bu tür uzlaştırma uygulamalarının ne zaman gerçekleştiğini belirlemelerine yardımcı olacaktır. İleride çıkarmaların önceki günlere dağıtılmasına izin veren ek ayrıntılar kullanıma sunuldukça, sayılar buna göre güncellenecektir. Önceki durum raporları geriye dönük olarak güncellenmeyecektir; en güncel veriler her zaman covid19.who.int adresinde bulunabilir.

Ek tablo notları

(1) Bulaşma sınıflandırması, ülkelerin/bölgelerin kendilerini raporlama sürecine dayanmaktadır. Sınıflandırmalar, haftalık olarak gözden geçirilmekte ve yeni bilgiler elde edildikçe düzeltilmektedir ve bildirilen en yüksek kategoriye dayanmaktadır. Ülkeler/Bölgeler arasında farklı bulaşma dereceleri olabilir. Kategoriler:

• Vaka yok: Doğrulanmış vakası olmayan ülkeler/bölgeler (tabloda gösterilmemiştir)
• Sporadik vakalar: İmporte veya yerel olarak tespit edilen bir veya daha fazla vakanın bulunduğu ülkeler/bölgeler
• Vaka kümeleri: Zaman, coğrafi konum ve/veya ortak maruziyetlerle kümelenmiş vakalar yaşayan ülkeler/bölgeler
• Genel bulaşma:  Bulaşma zincirlerine bağlanamayan çok sayıda vaka,  gözlemci laboratuvar sürveyansından çok sayıda vaka ve ülkenin/bölgenin çeşitli yerlerinde, birden fazla ilişkisiz vaka kümesi durumlarının dahil olduğu, ancak bunlarla sınırlı olmayarak faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla tanımlanan, daha büyük yerel bulaşma salgınları yaşayan ülkeler/bölgeler
• Beklemede: DSÖ’ye bulaşma sınıflandırmasını henüz rapor etmeyen ülkeler/bölgeler

(**) "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içermektedir.

Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları

• 27 Mayıs 2020 Güncellemesi, Cebelitarık: Sayılar, ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: Bir vaka çıkarılmıştır.