28 Mayıs 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER                             

• DSÖ, COVID-19'un klinik yönetimi hakkında geçici bir rehber yayınlamıştır (https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-covid-19 ). Bu rehber doküman, hastalıklarının tüm aşamasında COVID-19 hastalarına bakım veren klinisyenler için hazırlanmıştır.
• DSÖ, COVID-19 temaslı takibi için, dijital yakınlık izleme teknolojilerinin kullanımına rehberlik etmeleri için etik hususlar hakkında geçici bir rehber yayınlamıştır (https://www.who.int/publications-detail/WHO-2019-nCoV-Ethics_Contact_tracing_apps-2020.1 ). Bu belge, karar alıcılara ve diğer taraflara, COVID-19 için dijital yakınlık izleme teknolojilerinin etik ve uygun kullanımı hakkında rehberlik sağlamaktadır.
• DSÖ Amerika Bölge Müdürü Dr. Carissa F. Etienne, Amerika Bölgesi'ndeki COVID-19 salgınına yapılan müdahalenin kronik hastalık bakımını içermesi gerektiğini, çünkü her 4 kişiden 1'inin, altta yatan bulaşıcı olmayan hastalıklar nedeniyle COVID-19'dan kötü sonuç alma riski altında olduğunu söylemiştir (https://www.paho.org/en/news/26-5-2020-paho-director-says-fight-against-covid-19-pandemic-must-include-chronic-disease-care ).
• Bugünün "Odak Noktadaki Konu" bölümünde, COVID-19 Klinik Yönetim Rehberi'ndeki önemli değişiklikler araştırılmıştır.

ODAK NOKTADAKİ KONU: Klinik Vaka Yönetimi

COVID-19 için güncellenmiş Klinik Yönetim Rehberi 27 Mayıs 2020'de yayınlanmıştır (https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-covid-19 ). Bu rehber, kaliteli bakım sağlamak ve COVID-19 hastalarına bakan ön saflardaki klinisyenlerinin ihtiyaçlarını karşılamak için önemli ölçüde genişletilmiştir.

Rehber, COVID-19 bakım yolu, akut ve kronik enfeksiyonların tedavisi, nörolojik ve zihinsel belirtilerin yönetimi, bulaşıcı olmayan hastalıklar, rehabilitasyon, palyatif bakım, etik ilkeler ve ölümün raporlanması bölümleri eklenerek güncellenmiştir. Geri kalan bölümler önemli ölçüde genişletilmiştir.

• 
  Rehberdeki önemli değişikliklerden biri, semptomatik hastalar için, semptom başlangıcından itibaren 10 gün ve buna ek olarak semptomsuz geçen 3 gün (ateş ve solunum semptomları olmadan) sonra, bulaşmaya dayalı önlemlerin (izolasyon dahil) durdurulması ve COVID-19 bakımını bırakmaları önerisidir.  Ayrıca, sınırlı, yayınlanmış ve önceden yayınlanmış bilgilerin, hafif hastalar için dokuz güne kadar, hastanede yatan hastalarda yaklaşık üç haftaya kadar viral yayılım hakkında tahminler sağladığını belirtmek önemlidir. Ayrıca, hastaların birkaç hafta boyunca sürekli olarak polimeraz zincir reaksiyonunun (PCR) pozitif kalabileceğini veya hatta negatif bir testten günler/haftalar sonra pozitif PCR bildirebilmesiyle birlikte, ön kanıtlar bunun bulaşıcı virüs olmadığını göstermektedir.
• Akut koenfeksiyonların tedavisi:

• Şüpheli veya doğrulanmış hafif COVID19 vakaları için antibiyotik tedavisi veya profilaksi kullanılmamalıdır.
• Şüpheli veya doğrulanmış orta derecede COVID19 vakaları için, bakteriyel bir klinik enfeksiyon şüphesi olmadığı sürece antibiyotikler reçete edilmemelidir.

• Komplikasyonların önlenmesi:

• COVID19 nedeniyle hastaneye yatırılan hastalarda (yetişkinler ve ergenler), kontrendike olmadığında venöz tromboembolizmi önlemek için, lokal ve uluslararası standartlara göre düşük moleküler ağırlıklı heparin (örn. Enoksaparin) gibi farmakolojik profilaksi kullanılmalıdır.  Kontrendikasyonları olanlar için mekanik profilaksi (aralıklı pnömatik kompresyon cihazları) kullanılmalıdır.

Daha da önemlisi, geriye kalan önemli öneriler şunlardır:

DSÖ, antiviraller, immünomodülatörler ve diğer yardımcı tedaviler dahil olmak üzere listelenen ilaçların, klinik çalışmalar bağlamında COVID-19 için tedavi veya profilaksi olarak uygulanmaması gerektiğini önermektedir.

DSÖ, viral pnömoninin tedavisi için, sistemik kortikosteroidlerin rutin kullanımını tavsiye etmemektedir.

SÜRVEYANS

Şekil 1. Son yedi gün içinde, ülke veya bölgeye göre bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakası sayısı, 22 - 28 Mayıs**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Şekil 2. Rapor tarihi ve DSÖ bölgesine göre doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı, 30 Aralık 2019 - 28 Mayıs 2020**

 (**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Tablo 1. DSÖ bölgesine göre, laboratuvarda doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri bildirilen ülkeler veya bölgeler. Orta Avrupa Zaman Dilimine göre sabah 10.00 itibarıyla bildirilen veriler, 28 Mayıs 2020**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

TEKNİK REHBER VE DİĞER KAYNAKLAR

• COVID-19 ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ bölge ofislerinden güncellemeler:

• DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/healthtopics/coronavirus-covid-19
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/healthtopics/corona-virus/index.html
• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: http://www.euro.who.int/en/healthtopics/health-emergencies/coronavirus-covid-19
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirusinfections/coronavirus-disease-covid-19
• DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaksand-emergencies/novel-coronavirus-2019
• DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid19

• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19 ; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications-detail/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus
• DSÖ Acil Sağlık Durumu tablosu: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 İşlem Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-plans-and-operations

HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice
• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication

VAKA TANIMLARI

DSÖ, sürveyans tanımlarını içeren "koronavirüs hastalığı (COVID-19) olan insan enfeksiyonu Global Sürveyans" belgesini periyodik olarak güncellemektedir: https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov)

COVID-19 kaynaklı ölümün tanımı

COVID-19 kaynaklı ölüm, gözetim amacıyla, COVID hastalığı ile ilişkili olmayan (örn. Travma) açık bir alternatif ölüm nedeni olmadığı sürece, şüpheli veya doğrulanmış bir COVID-19 vakasına klinik olarak uyumlu bir hastalıktan kaynaklanan ölüm olarak tanımlanmaktadır. Hastalık ve ölüm arasında tam bir iyileşme dönemi olmamalıdır.

Ölüm nedeni olarak COVID-19'un sertifikalandırılması ve sınıflandırılması (kodlanması) için daha fazla rehberliği https://www.who.int/classifications/icd/covid19/en/ adresinde bulabilirsiniz.

EK 1

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ tarafından yayınlanan bilgi dokümanları, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve birbirinden farklı dahil etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken eksik tahmini ile sunulan sayımları ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmaya yönelik değişken gecikmeleri etkilemektedir.

Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir.

Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

(2) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır.

Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

Sayımlar, aksi belirtilmedikçe DSÖ vaka tanımlarına (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) ) dayanarak laboratuvar tarafından onaylanan vakaları ve ölümleri yansıtmakta (bkz. Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları) ve hem ülke içindeki, hem de ülkesine geri gönderilen vakaları içermektedir.

Diğer*: Uluslararası taşıt (Diamond Princess) kapsamında bildirilen vakaları ve ölümleri içermektedir.

Ülkelerin, toplam sayılarından, çok sayıda vaka veya ölümleri ortadan kaldıran veri uzlaştırma uygulamaları yapma eğilimi nedeniyle, DSÖ artık bu verileri uygun şekilde "yeni vakalar"/"yeni ölümler" sütunlarında negatif sayılar olarak gösterecektir. Bu, okuyucuların bu tür uzlaştırma uygulamalarının ne zaman gerçekleştiğini belirlemelerine yardımcı olacaktır. İleride çıkarmaların önceki günlere dağıtılmasına izin veren ek ayrıntılar kullanıma sunuldukça, sayılar buna göre güncellenecektir. Önceki durum raporları geriye dönük olarak güncellenmeyecektir; en güncel veriler her zaman covid19.who.int adresinde bulunabilir.

Ek tablo notları

(1) Bulaşma sınıflandırması, ülkelerin/bölgelerin kendilerini raporlama sürecine dayanmaktadır. Sınıflandırmalar, haftalık olarak gözden geçirilmekte ve yeni bilgiler elde edildikçe düzeltilmektedir ve bildirilen en yüksek kategoriye dayanmaktadır. Ülkeler/Bölgeler arasında farklı bulaşma dereceleri olabilir. Kategoriler:

• Vaka yok: Doğrulanmış vakası olmayan ülkeler/bölgeler (tabloda gösterilmemiştir)
• Sporadik vakalar: İmporte veya yerel olarak tespit edilen bir veya daha fazla vakanın bulunduğu ülkeler/bölgeler
• Vaka kümeleri: Zaman, coğrafi konum ve/veya ortak maruziyetlerle kümelenmiş vakalar yaşayan ülkeler/bölgeler
• Genel bulaşma:  Bulaşma zincirlerine bağlanamayan çok sayıda vaka,  gözlemci laboratuvar sürveyansından çok sayıda vaka ve ülkenin/bölgenin çeşitli yerlerinde, birden fazla ilişkisiz vaka kümesi durumlarının dahil olduğu, ancak bunlarla sınırlı olmayarak faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla tanımlanan, daha büyük yerel bulaşma salgınları yaşayan ülkeler/bölgeler
• Beklemede: DSÖ’ye bulaşma sınıflandırmasını henüz rapor etmeyen ülkeler/bölgeler

(**) "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içermektedir.

Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları

• 28 Mayıs 2020 Güncellemesi, Ekvador: Sayılar, ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 301 vaka ve 18 ölüm dahil edilmiştir.