1 Haziran 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER

• DSÖ, geçici olarak COVID-19 ile ilişkilendirilen, çocuklarda ve ergenlerde şüpheli multisistem inflamatuar sendromu (MIS) vakaları için bir vaka raporu formu yayınlamıştır (https://www.who.int/publications-detail/case-report-form-for-suspected-cases-of-multisystem-inflammatory-syndrome-(mis)-in-children-and-adolescents-temporally-related-to-covid-19 ).
• Son iki haftadır DSÖ, Suriye'nin kuzeydoğusundaki karayoluyla (http://www.emro.who.int/syr/syria-news/who-delivers-health-supplies-by-road-to-northeast-syria.html ) 55 tondan fazla sağlık malzemesi tedarik etmiştir (http://www.emro.who.int/syr/syria-news/who-delivers-health-supplies-by-road-to-northeast-syria.html ). Bu gönderiler, COVID-19 dahil olmak üzere birçok hastalığı tedavi etmek için ekipman ve tıbbi malzemeler içermektedir.
• Kuzey Makedonya'da “Temiz eller hayat kurtarıyor” ve “Sağlık çalışanlarını alkışlayalım” kampanyaları kutlanmıştır (http://www.euro.who.int/en/health-topics/Health-systems/nursing-and-midwifery/news/news/2020/5/clean-hands-save-lives-and-applaud-health-care-workers-campaigns-celebrated-in-north-macedonia ). 500'den fazla sağlık çalışanına DSÖ tarafından “Temiz eller” sertifikası verilmiş, ebeler ve hemşireler alkışlarla onurlandırılmıştır.
• Pandemi başlangıcından bu yana, aday COVID-19 aşılarının araştırma ve geliştirilmesini hızlandırmak için acil bir ihtiyaç vardır. DSÖ bu çabayı desteklemektedir. Şu an 120'den fazla aday aşı planlanmıştır ve 40 ülkeden tesis Aşı Dayanışma Denemesine katılmaya ilgi duyduğunu ifade etmiştir (https://www.who.int/who-documents-detail/draft-landscape-of-covid-19-candidate-vaccines ). Bu konuyla ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki "Odak Noktadaki Konu" bölümüne bakınız.

ODAK NOKTADAKİ KONU: COVID-19'a Karşı Bir Aşı Geliştirilmesi İçin Araştırmaların Hızlandırılması

Pandemi başlangıcından bu yana, aday COVID-19 aşılarının araştırma ve geliştirilmesini hızlandırmak için acil bir ihtiyaç vardır. Küresel Araştırma Yol Haritası şemsiyesi altında, DSÖ Aşı Önceliklendirme Çalışma Grubu, Ar-Ge Planı ekibinin önderliğinde oluşturulmuştur. Bu çalışma grubu, aşıyı geliştirenlere halk sağlığı perspektifinden rehberlik etmekte ve aşı geliştirme seçenekleri, aşı platformu yaklaşımlarını ve/veya daha fazla gelişim için dikkate alınacak ve potansiyel olarak küresel COVID-19 pandemisi bağlamında geç dönem değerlendirmesi için dikkate alınacak adaylara öncelik vermektedir.

11-12 Şubat tarihlerinde DSÖ tarafından düzenlenen Küresel Araştırma ve İnovasyon forumunu takiben çalışma grubunun oluşturulmasından bu yana, son üç ayda, aşağıdakiler de dahil olmak üzere önemli ilerlemeler kaydedilmiştir:

• Aday aşıları ve dünyadaki ilerlemelerini sürekli olarak düzenleme ve haritalama. Şu anda, erken gelişimden geç gelişime (faz I'den faz 2b/3 klinik çalışmalara) gidecek olanlara nasıl öncelik verileceği sorusunu gündeme getirerek, 120'den fazla aday aşı haritalanmıştır (https://www.who.int/who-documents-detail/draft-landscape-of-covid-19-candidate-vaccines ).
• Aşı ile ilgilenen bilim insanlarının, ürün geliştiricilerinin, imalatçıların, düzenleyicilerin ve finansman kuruluşlarının önceliklendirme için kullanabileceği belirli kriterler geliştirmek (https://www.who.int/who-documents-detail/criteria-for-covid-19-vaccine-prioritization)
• DSÖ COVID-19 aşıları için Hedef Ürün Profilleri'nde (TPP) yayınlanan güvenli ve etkili aşılar için istenen özelliklerin ana hatlarını belirleme (https://www.who.int/blueprint/priority-diseases/key-action/WHO_Target_Product_Profiles_for_COVID-19_web.pdf?ua=1 ). TPP, sağlık çalışanları gibi devam eden COVID-19 riski yüksek olan kişilerin uzun süreli korunması ve aşı gelişimine rehberlik etmek üzere hızlı bağışıklık başlangıcı olan salgın ortamlarında reaktif kullanım için, insanlara uygulanacak bir COVID-19 aşısında tercih edilen ve minimal kabul edilebilir profilleri özetlemektedir.
• Aşılar için global olarak koordine edilmiş randomize kontrollü klinik çalışmalarda kullanmak üzere temel bir protokol geliştirilme (https://www.who.int/blueprint/priority-diseases/key-action/Outline_CoreProtocol_vaccine_trial_09042020.pdf?ua=1 ). COVID-19'a karşı etkili aşıların hızlı bulunabilirliği ve uygulanmasının dünya sağlığına kritik önemini kabul ederek, DSÖ 9 Nisan'da, umut vaat eden her aday aşının yararları ve risklerinin araştırmaya hazır hale getirilmesinden itibaren 3-6 ay içinde eşzamanlı olarak değerlendirilmesini sağlayacak uluslararası, çok bölgeli, bireysel olarak randomize kontrollü bir klinik araştırma için temel protokolü yayınlamıştır.
• DSÖ önceliklendirme kriterlerini karşılayan birkaç aday COVID-19 aşılarını içerecek olan çekirdek protokolünü kullanarak, dünyadaki aşı çalışma alanlarından ilgi ifadeleri için bir çağrı başlatma (https://www.who.int/news-room/articles-detail/call-for-interest-in-engagement-of-vaccine-trial-sites-in-evaluation-of-covid19-vaccines-in-adaptive-multi-country-global-solidarity-vaccine-trial ). Bu, Terapötik Dayanışma Çalışması (bkz. Durum Raporu 119 (https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200518-covid-19-sitrep-119.pdf?sfvrsn=4bd9de25_4 )) ve çıkarılan dersler için başlatılan platform üzerine kurulacak Aşılar için Dayanışma Çalışması'nın başlatılmasına hazırlanacaktır. Şu anda, 40'tan fazla ülkedeki 150'den fazla tesis Aşı Dayanışma Çalışması'na katılmaya ilgi duyduğunu ifade etmiştir.
• Hayvan laboratuarı tesisleri bulunan 8 ülkeden, 17 laboratuvar ile aşı değerlendirmeleri için hayvan çalışmalarına katılmaya yönelik bir çağrı yapma
• COVID-19 virüsleri, reaktifleri ve bağışıklık tahlillerine odaklanan bir Uzman Grubu oluşturma. Grubun amacı COVID-19 karşıtı tıbbi önlemlerinin (aşılar ve immünoterapötik) gelişimini ilerletmektir. Bu, virüslerin ve temel reaktiflerin mevcudiyetini tartışmak, bağışıklık tahlilleri hakkındaki verileri paylaşmak ve SARS-CoV-2'nin diğer koronavirüslerle çapraz reaktivite potansiyelini tartışmak için bir platform sağlayarak başarılmaktadır.
• İnsanlardaki COVID-19'u, aşıların ve terapötiklerin testini hızlandırma amacı ile çoğaltabilen, COVID-19 hastalık modellemesi ve hayvan modellerine odaklanan bir Uzman Grubu oluşturma. DSÖ, bilgileri paylaşmak ve gereksiz çaba tekrarını önlemek için klinik öncesi bir model forumu sunmaktadır.
• İnsani Mücadele Çalışmalarını Koordine Etme Çalışması Grubu, sağlıklı yetişkin gönüllülere SARS-CoV-2 (tamamen öldürücü veya zayıflatılmış) verilip, yakından izlendiği deneysel bir meydan okuma modeli oluşturmak için fizibilite, fayda, gerçekçi zaman çizelgeleri ve yaklaşık maliyetleri göz önünde bulundurmakla görevlendirilmiştir. Uzman Grup ayrıca, bu tür zor çalışmaları gerçekleştirmek ve belirlenen engelleri aşmak üzere, pratik çözümler sunmak için kodlanacak prosedürleri ve aşılması gereken lojistik engelleri tartışacaktır.

DSÖ'nün aşı araştırmalarıyla ilgili çalışmaları hakkında daha fazla bilgiyi https://www.who.int/teams/blueprint/covid-19 adresinde bulabilirsiniz.

SÜRVEYANS

Şekil 1. Son yedi gün içinde, ülke veya bölgeye göre bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakası sayısı, 26 Mayıs – 1 Haziran**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Şekil 2. Rapor tarihi ve DSÖ bölgesine göre doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı, 30 Aralık 2019 – 1 Haziran 2020**

 (**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Tablo 1. DSÖ bölgesine göre, laboratuvarda doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri bildirilen ülkeler veya bölgeler. Orta Avrupa Zaman Dilimine göre sabah 10.00 itibarıyla bildirilen veriler, 1 Haziran 2020**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

TEKNİK REHBER VE DİĞER KAYNAKLAR

• COVID-19 ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ bölge ofislerinden güncellemeler:

• DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html
• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19
• DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019
• DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19 ; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications-detail/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus
• DSÖ Acil Sağlık Durumu tablosu: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 İşlem Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-plans-and-operations

HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice
• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication

VAKA TANIMLARI

DSÖ, sürveyans tanımlarını içeren "koronavirüs hastalığı (COVID-19) olan insan enfeksiyonu Global Sürveyans" belgesini periyodik olarak güncellemektedir: https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov)

COVID-19 kaynaklı ölümün tanımı

COVID-19 kaynaklı ölüm, gözetim amacıyla, COVID hastalığı ile ilişkili olmayan (örn. Travma) açık bir alternatif ölüm nedeni olmadığı sürece, şüpheli veya doğrulanmış bir COVID-19 vakasına klinik olarak uyumlu bir hastalıktan kaynaklanan ölüm olarak tanımlanmaktadır. Hastalık ve ölüm arasında tam bir iyileşme dönemi olmamalıdır.

Ölüm nedeni olarak COVID-19'un sertifikalandırılması ve sınıflandırılması (kodlanması) için daha fazla rehberliği https://www.who.int/classifications/icd/covid19/en/ adresinde bulabilirsiniz.

EK 1

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ tarafından yayınlanan bilgi dokümanları, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve birbirinden farklı dahil etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken eksik tahmini ile sunulan sayımları ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmaya yönelik değişken gecikmeleri etkilemektedir.

Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir.

Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

(2) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

Sayımlar, aksi belirtilmedikçe DSÖ vaka tanımlarına (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) ) dayanarak laboratuvar tarafından onaylanan vakaları ve ölümleri yansıtmakta (bkz. Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları) ve hem ülke içindeki, hem de ülkesine geri gönderilen vakaları içermektedir.

Diğer*: Uluslararası taşıt (Diamond Princess) kapsamında bildirilen vakaları ve ölümleri içermektedir.

Ülkelerin, toplam sayılarından, çok sayıda vaka veya ölümleri ortadan kaldıran veri uzlaştırma uygulamaları yapma eğilimi nedeniyle, DSÖ artık bu verileri uygun şekilde "yeni vakalar"/"yeni ölümler" sütunlarında negatif sayılar olarak gösterecektir. Bu, okuyucuların bu tür uzlaştırma uygulamalarının ne zaman gerçekleştiğini belirlemelerine yardımcı olacaktır. İleride çıkarmaların önceki günlere dağıtılmasına izin veren ek ayrıntılar kullanıma sunuldukça, sayılar buna göre güncellenecektir. Önceki durum raporları geriye dönük olarak güncellenmeyecektir; en güncel veriler her zaman covid19.who.int adresinde bulunabilir.

Ek tablo notları

(1) Bulaşma sınıflandırması, ülkelerin/bölgelerin kendilerini raporlama sürecine dayanmaktadır. Sınıflandırmalar, haftalık olarak gözden geçirilmekte ve yeni bilgiler elde edildikçe düzeltilmektedir ve bildirilen en yüksek kategoriye dayanmaktadır. Ülkeler/Bölgeler arasında farklı bulaşma dereceleri olabilir. Kategoriler:

• Vaka yok: Doğrulanmış vakası olmayan ülkeler/bölgeler (tabloda gösterilmemiştir)
• Sporadik vakalar: İmporte veya yerel olarak tespit edilen bir veya daha fazla vakanın bulunduğu ülkeler/bölgeler
• Vaka kümeleri: Zaman, coğrafi konum ve/veya ortak maruziyetlerle kümelenmiş vakalar yaşayan ülkeler/bölgeler
• Genel bulaşma:  Bulaşma zincirlerine bağlanamayan çok sayıda vaka,  gözlemci laboratuvar sürveyansından çok sayıda vaka ve ülkenin/bölgenin çeşitli yerlerinde, birden fazla ilişkisiz vaka kümesi durumlarının dahil olduğu, ancak bunlarla sınırlı olmayarak faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla tanımlanan, daha büyük yerel bulaşma salgınları yaşayan ülkeler/bölgeler
• Beklemede: DSÖ’ye bulaşma sınıflandırmasını henüz rapor etmeyen ülkeler/bölgeler

(**) "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içermektedir.

Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları

Yeni güncelleme/yazım hatası bulunmamaktadır. Önceki bilgiler için, DSÖ günlük toplu vaka ve ölüm sayısı verilerindeki önemli değişiklikler ve yazım hataları günlüğüne bakabilirsiniz (https://www.who.int/who-documents-detail/log-of-major-changes-and-errata-in-who-daily-aggregate-case-and-death-count-data ).