15 Haziran 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER

• Salgın düşük ve orta gelirli ülkelerde hızlandıkça, DSÖ salgının, özellikle sağlık hizmetlerine erişmek için mücadele eden insanlar (genellikle kadınlar, çocuklar ve ergenler) üzerindeki etkisi konusunda endişe duymaktadır (https://www.who.int/teams/sexual-and-reproductive-health-and-research/covid-19). DSÖ temel hizmetlerin sürdürülmesi konusunda bir rehber geliştirmiştir (https://www.who.int/publications/i/item/10665-332240).
• DSÖ ayrıca emzirme döneminde COVID-19'u bebeklerine taşıyan kadınların risklerini de dikkatle araştırmaktadır. Mevcut kanıtlara dayanarak, DSÖ'nün tavsiyesi emzirmenin yararlarının, COVID-19 bulaşmasının potansiyel risklerinden daha ağır basmakta olduğudur (https://www.who.int/reproductivehealth/publications/emergencies/COVID-19-pregnancy-ipc-breastfeeding-infographics/en/). Emzirme ve COVID-19 ile ilgili bir Soru Cevap bölümü de mevcuttur (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/q-a-on-covid-19-and-breastfeeding).
• DSÖ kısa süre önce, COVID-19 salgını sırasında cinsel sağlık ve üreme sağlığını korumak ve geliştirmek için yapılabilecek on eylemi özetleyen bir fotoğraf hikayesi yayınlamıştır (https://www.who.int/news-room/photo-story/photo-story-detail/self-care-during-covid-19). Şu anda, COVID-19'dan sorumlu virüsün cinsel yolla bulaştığına dair bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak virüs, örneğin öpüşme gibi, tükürük ile doğrudan temas yoluyla geçebilir.
• Ayrıca, aktif kalmak, besleyici besinler tüketmek ve alkol kullanımını sınırlamak gibi insanların kendi sağlıklarına dikkat etmek için yapabileceği birçok şey vardır (https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public).
• Bugünkü "Odak Noktadaki Konu" bölümünde, bir COVID-19 Aşısı üzerindeki araştırmaları hızlandırmak için kullanılan Dayanışma Denemelerini incelemekteyiz.

ODAK NOKTADAKİ KONU: COVID-19 Aşısı ile ilgili araştırmaların hızlandırılması

Pandeminin başlangıcından bu yana, güvenli ve etkili bir aşının araştırma ve geliştirilmesini hızlandırma konusunda acil bir ihtiyaç vardır.

Araştırma ve aşı geliştirmeyi kolaylaştırmak için DSÖ Ar-Ge Planı ekibi (https://www.who.int/teams/blueprint) şunları toplamıştır:

1. Aşılar için yapılan küresel ve küresel olarak koordine edilmiş bir klinik araştırma için temel bir klinik araştırma çalışması protokolü geliştirme süreci. Buradaki fikir, yeterli COVID-19 bulaş oranı olan bölgelerde, çoklu aday aşıların yararlarının ve risklerinin çevik, eşzamanlı olarak değerlendirilmesini sağlayan standartlaştırılmış bir çalışma protokolü kullanarak, büyük, uluslararası, randomize kontrollü bir klinik çalışma yoluyla, COVID-19 aşıları üzerindeki araştırmaları hızlandırmaktır.

Bugün, 120'den fazla farklı aday aşı geliştirilme aşamasındadır ve denemeye farklı zamanlarda girmeye uygun veya elverişli olabilirler. Dayanışma Denemesinin amacı, dünya çapında birçok farklı nüfus ve ortamda, çok sayıda yetişkin katılımcıyı hızlı bir şekilde kaydettirmek ve bireysel olarak rastgele seçmektir. Araştırmada çoklu aday aşıları değerlendirmek için paylaşılan bir plasebo/kontrol grubu ve ortak bir temel çalışma protokolü kullanılarak, yüksek bir bilimsel titizlik ve verimlilik standardı sağlanırken, her aday aşının değerlendirmesine ayrılan kaynaklar kaydedilebilir.

Uzmanlar ve çeşitli istişarelerin derinlemesine gözden geçirilmesinin ardından, son zamanlarda DSÖ çekirdek protokolünün gözden geçirilmiş bir versiyonu yayınlanmıştır (https://www.who.int/blueprint/priority-diseases/key-action/Outline_CoreProtocol_vaccine_trial_09042020.pdf?ua=1). Buna ek olarak, DSÖ, bu temel protokolü kullanarak aşı Dayanışma Denemesine katılacakları belirlemek için, dünyadaki aşı deneme alanlarından ilgi ifadesi gösterme çağrısı başlatmıştır.

2. İnsani Mücadele Çalışmaları kavramını geliştirmek üzere farklı açıları tartışmak için dünyanın dört bir yanından multi-disipliner bir uzman grubu. DSÖ “İnsani Mücadeleler” Danışma Grubu, sağlıklı genç yetişkin gönüllülerde deneysel COVID-19 enfeksiyonu ve hastalığının yakından izlenen bir insani mücadele modeli oluşturmanın fizibilitesi, potansiyel değeri ve sınırlamaları dikkate alınarak görevlendirilmiştir.

Bu Danışma Grubu aşağıdaki konularda deneyime sahip uzmanları içermektedir:

• birçok gönüllü mücadele çalışmasının tasarımı ve performansı,
• SARS-CoV-2 virolojisi,
• SARS-CoV-2 ve diğer mikrobik patojenlere karşı insan bağışıklık tepkilerinin ölçülmesi,
• COVID-19 klinik hastalığının farklı coğrafi ortamlarda klinik yönetimi,
• aşıların test ve acil durum lisans öncesi kullanımıyla ve daha büyük ölçekli lisans sonrası dağıtımla ilgili düzenleyici hususlar,
• ve BSL-3 muhafazası altında virülant virüslerin GMP üretimi.

Çalışma Grubu, aşağıdakileri ele almak için dört alt gruba ayrılmıştır: Klinik Araştırma Sorunları, Virüsle Mücadelede Zorlanma Sorunları, Mücadele Öncesi ve Sonrası İmmun Müdahalelerin Ölçülmesi ve Mücadele Sonrası Klinik Örneklerde SARS-CoV-2'nin Tespiti.

Oluşturulmasından bu yana Danışma Grubu, bu soruyu tartışmak ve önerilerde bulunmak için birkaç kez toplanmıştır. Bu Danışma Grubunun tam bir raporu, kısa süre içinde Ar-Ge Planı ve COVID-19 internet sayfasında sunulacaktır. Bu, Covid-19 insani mücadele çalışmalarının etik olarak kabul edilebilirliğine ilişkin temel kriterleri özetleyen 6 Mayıs 2020 belgesini (https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/331976/WHO-2019-nCoV-Ethics_criteria-2020.1-eng.pdf?ua=1) tamamlamaktadır.

DSÖ'nün aşı araştırmasıyla ilgili çalışmaları hakkında daha fazla bilgiyi  https://www.who.int/teams/blueprint/covid-19 adresindeki Ar-Ge Planı ve COVID-19 internet sayfasında bulabilirsiniz.

SÜRVEYANS

Şekil 1. Son yedi gün içinde, ülke veya bölgeye göre bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakası sayısı, 9 Haziran – 15 Haziran **

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Şekil 2. Rapor tarihi ve DSÖ bölgesine göre doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı, 30 Aralık 2019 – 15 Haziran 2020**

 (**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Tablo 1. DSÖ bölgesine göre, laboratuvarda doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri bildirilen ülkeler veya bölgeler. Orta Avrupa Zaman Dilimine göre sabah 10.00 itibarıyla bildirilen veriler, 15 Haziran 2020**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

TEKNİK REHBER VE DİĞER KAYNAKLAR

• COVID-19 ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ bölge ofislerinden güncellemeler:

• DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/healthtopics/coronavirus-covid-19
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/healthtopics/corona-virus/index.html
• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: http://www.euro.who.int/en/healthtopics/health-emergencies/coronavirus-covid-19
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirusinfections/coronavirus-disease-covid-19
• DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaksand-emergencies/novel-coronavirus-2019
• DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid19

• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19 ; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications-detail/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus
• DSÖ Acil Sağlık Durumu tablosu: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 İşlem Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-plans-and-operations

HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice
• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication

VAKA TANIMLARI

DSÖ, sürveyans tanımlarını içeren "koronavirüs hastalığı (COVID-19) olan insan enfeksiyonu Global Sürveyans" belgesini periyodik olarak güncellemektedir: https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov)

COVID-19 kaynaklı ölümün tanımı

COVID-19 kaynaklı ölüm, gözetim amacıyla, COVID hastalığı ile ilişkili olmayan (örn. Travma) açık bir alternatif ölüm nedeni olmadığı sürece, şüpheli veya doğrulanmış bir COVID-19 vakasına klinik olarak uyumlu bir hastalıktan kaynaklanan ölüm olarak tanımlanmaktadır. Hastalık ve ölüm arasında tam bir iyileşme dönemi olmamalıdır.

Ölüm nedeni olarak COVID-19'un sertifikalandırılması ve sınıflandırılması (kodlanması) için daha fazla rehberliği https://www.who.int/classifications/icd/covid19/en/ adresinde bulabilirsiniz.

EK 1

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ tarafından yayınlanan bilgi dokümanları, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve birbirinden farklı dahil etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken eksik tahmini ile sunulan sayımları ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmaya yönelik değişken gecikmeleri etkilemektedir.

Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir.

Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

(2) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

Sayımlar, aksi belirtilmedikçe DSÖ vaka tanımlarına (https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov) ) dayanarak laboratuvar tarafından onaylanan vakaları ve ölümleri yansıtmakta (bkz. Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları) ve hem ülke içindeki, hem de ülkesine geri gönderilen vakaları içermektedir.

Diğer*: Uluslararası taşıt (Diamond Princess) kapsamında bildirilen vakaları ve ölümleri içermektedir.

Ülkelerin, toplam sayılarından, çok sayıda vaka veya ölümleri ortadan kaldıran veri uzlaştırma uygulamaları yapma eğilimi nedeniyle, DSÖ artık bu verileri uygun şekilde "yeni vakalar"/"yeni ölümler" sütunlarında negatif sayılar olarak gösterecektir. Bu, okuyucuların bu tür uzlaştırma uygulamalarının ne zaman gerçekleştiğini belirlemelerine yardımcı olacaktır. İleride çıkarmaların önceki günlere dağıtılmasına izin veren ek ayrıntılar kullanıma sunuldukça, sayılar buna göre güncellenecektir. Önceki durum raporları geriye dönük olarak güncellenmeyecektir; en güncel veriler her zaman covid19.who.int adresinde bulunabilir.

Ek tablo notları

(1) Bulaşma sınıflandırması, ülkelerin/bölgelerin kendilerini raporlama sürecine dayanmaktadır. Sınıflandırmalar, haftalık olarak gözden geçirilmekte ve yeni bilgiler elde edildikçe düzeltilmektedir ve bildirilen en yüksek kategoriye dayanmaktadır. Ülkeler/Bölgeler arasında farklı bulaşma dereceleri olabilir. Kategoriler:

• Vaka yok: Doğrulanmış vakası olmayan ülkeler/bölgeler
• Sporadik vakalar: İmporte veya yerel olarak tespit edilen bir veya daha fazla vakanın bulunduğu ülkeler/bölgeler
• Vaka kümeleri: Zaman, coğrafi konum ve/veya ortak maruziyetlerle kümelenmiş vakalar yaşayan ülkeler/bölgeler
• Genel bulaşma:  Bulaşma zincirlerine bağlanamayan çok sayıda vaka,  gözlemci laboratuvar sürveyansından çok sayıda vaka ve ülkenin/bölgenin çeşitli yerlerinde, birden fazla ilişkisiz vaka kümesi durumlarının dahil olduğu, ancak bunlarla sınırlı olmayarak faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla tanımlanan, daha büyük yerel bulaşma salgınları yaşayan ülkeler/bölgeler
• Beklemede: DSÖ’ye bulaşma sınıflandırmasını henüz rapor etmeyen ülkeler/bölgeler

(**) "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içermektedir.

Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları

• 15 Haziran 2020, Kosova[1] Düzeltmesi: 14 Haziran 2020 tarihli Durum Raporu, 9 ölüm daha içermektedir. Ulusal otoritelere uyum sağlamak için sayılar düzeltilmiştir.
• Not: 15 Haziran 2020, Pekin, Çin: Pekin'deki toptan satış pazarıyla ilişkili bir COVID-19 vakası kümesi ile ilgili araştırma devam etmektedir. 15 Haziran 12:00 CEST itibariyle, Çinli yetkililer 11 Haziran'dan bu yana Liaoning Eyaletindeki 2 bağlantılı vaka da dahil olmak üzere toplam 105 vaka bildirmiştir. DSÖ durumu yakından takip etmekte ve Çin'deki ulusal makamlarla yakın temas halindedir.