Hastalık Salgını Haberi
1 Ağustos 2020

23 Temmuz 2020'de Fransa UST Ulusal Odak Noktası, Fransız Guyanası'nda teyit edilmiş 14 yaşında erkek bir otokton (yerel olarak edinilmiş) sarıhumma vakasını bildirmiştir. Vaka, 17 Temmuz 2020'de, Pasteur Cayenne Enstitüsü, Fransız  Arbovirüs Ulusal Referans Merkezi’nde  laboratuvar olarak doğrulanmıştır.

Hastanın durumu ağırdı ve 12 Temmuz'da dang benzeri semptomlar ortaya çıktı. 16 Temmuz'da bilinç kaybı ve akut karaciğer yetmezliği ile Fransız Guyanası Cayenne'de yoğun bakım ünitesine yatırıldı ve 19 Temmuz'da öldü.

Vakanın, Anne ve Çocuk Esirgeme Merkezi'ndeki aşı öyküsü, 18 aylıkken sarıhumma için aşı olduğuna dair kanıt göstermiştir, ancak bu, aşılama kartı tarafından doğrulanmamıştır. Ayrıca, 2 yaşından önce aşılanan 6 ila 10 yaş arası çocuklar için Fransız Guyanası'nda önerilen pekiştirici doz kanıtı da bulunamamıştır. Pasteur Cayenne Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen ilk seroloji testi, saptanabilir antikorların olmadığını göstermiştir.

Vaka, Fransız Guyanası'ndaki Maripasoula komünü olan Cayodé köyünde yaşıyordu ve köyün dışına seyahat geçmişi bulunmamaktaydı. Cayodé köyü, Amazon ormanının kalbinde, nehir kenarında, Maripasoula kasabasından kano ile 1-2 saat uzaklıktadır. Epidemiyolojik araştırmanın ön sonuçlarına göre, olası enfeksiyon yeri Fransız Guyanası'ndaki Maripasoula, Haut-Maroni'dir.

Pasteur Cayenne Enstitüsü, Fransız  Arbovirüs Ulusal Referans Merkezi’nde  ters transkripsiyon-polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) testi yapıldı ve hem sarıhumma hem de COVID-19 için sonuç pozitifti. Yukarı Maroni'nin Amerindian köyü’nde aşı kapsamının% 95 ila 100 arasında olduğu tahmin edilmektedir (Maripasoula komününde% 97,9 olarak tahmin edilmektedir). 

Epidemiyolojik araştırmalar, aşılanmamış veya aşı olma durumları şüpheli olan kişileri bulmak için Cayodé ve Haut Maroni sakinlerinin aşı durumunun değerlendirilmesi de dahil olmak üzere neredeyse tamamlanmıştır. Sarıhumma virüsünün kentsel alanlarda ki vektörü olan Aedes aegypti, Fransız Guyanası'nda yaygın olarak mevcuttur. Bu, 2017'den beri teşhis edilen üçüncü ve Fransız Guyanası'nda COVID 19 ve Sarıhumma’nın ilk belgelenmiş koenfeksiyon vakasıdır.

Halk sağlığı yanıtı

• Risk bölgesi çevresinde vektör kontrol önlemleri (konaklama ve sağlık tesisleri);
• Entomolojik(Böcekbilimi) araştırmalar devam etmektedir ve Fransız Guyanası'nın Bölgesel Kolektivitesi tarafından vektöre karşı kontrol müdahaleleri başlatılmıştır;
• Özellikle Amazonia bölgesinde, göçmenlerde ve diğer savunmasız topluluklarda duyarlı insanların aşılanmasının teşvik edilmesi, Sarıhumma ve COVID-19 hakkında farkındalığı artırmak için sağlık çalışanlarının bilgilendirilmesi;
• Yerel farkındalık için 22 Temmuz 2020'de bir basın bülteni yayımlanmıştır .

DSÖ risk değerlendirmesi

Sarıhumma, hızla yayılma potansiyeli olan ve bağışıklanmamış popülasyonda ciddi halk sağlığı etkisine neden olan akut viral hemorajik bir hastalıktır. Aşı, enfeksiyonu önlemenin en önemli yoludur.

Fransız Guyanası sarıhumma iletimi riski altındadır. Fransız Guyanası'ndaki aşı kapsamı çok yüksektir ve büyük ölçekli sarıhumma salgınlarına karşı koruyucu olması beklenir; ancak, bazı spesifik popülasyonlardaki (özellikle Amazon bölgesinden) kapsama alanı yetersiz olabilir ve bu nedenle sarı humma enfeksiyonu riski altında olabilir.

Sarıhumma endemik bölgelerdeki birkaç ülke ve bölgede SARS-CoV-2 de yoğun bir şekilde yayıldığı için, başka ko-enfeksiyon vakaları da ortaya çıkabilir. Benzer şekilde Yoğun Bakım Ünitelerinde daha yüksek yatak doluluk oranlarına sahip alanlarda sarıhumma virüsü ve SARS-CoV-2'nin birlikte dolaşımı, vaka yönetimi, enfeksiyon ve önleme kontrol faaliyetleri için ek bir güçlük oluşturmaktadır.

COVID-19'a neden olan virüsün küresel dolaşımına bağlı olarak, COVID-19'un sağlık sistemi ve sağlık çalışanları üzerindeki yükü nedeniyle sağlık hizmetlerine erişimin bozulma riski vardır. Pandemi ayrıca sağlık hizmetlerine olan talebin azalmasına yol açmış ve fiziksel mesafe gereklilikleri nedeniyle rutin aşılama faaliyetlerini etkilemiştir. Sarıhumma vakalarının veya diğer aşı ile önlenebilir hastalıkların (VPD) sayısındaki artış, ağırlıklı olarak küçük bebeklerde ve diğer savunmasız gruplarda morbidite ve mortalitenin artmasına neden olabilir.

Mevcut COVID-19 salgını ışığında dikkate alınması gereken bir diğer husus, yerel ve ulusal referans laboratuvarlarının COVID-19 örneklerinin çalışılmasına yönelik aşırı talep nedeniyle örnekleri  inceleme kapasitesidir. 25 Temmuz itibariyle Fransız Guyanası, 7.251 COVID 19 vakası  ve  41 ölüm bildirmiştir.

DSÖ tavsiyesi

Özellikle göçmenler ve daha yoğun nüfuslu kentsel alanlarda yaşayan (kentsel yerel bulaşma riski olan) diğer savunmasız popülasyonlarda veya ormandaki yasadışı faaliyetlere katılan (silvatik duruma bağlı sporadik  veya kümelenme vaka riski olan) kişilerde aşı kapsamı iyileştirilmelidir. 

Fransız Guyanası'nda sarıhumma endemiktir. Bu vaka sunumu, özellikle sarıhumma bulaşı için uygun ekosisteme sahip alanlarda, sarıhumma aşılama ihtiyacının farkındalığının korunmasının önemini göstermektedir.

DSÖ, 9 aylıktan itibaren Fransız Guyanası'na giden tüm uluslararası yolcular için, seyahatten en az 10 gün önce sarıhummaya karşı aşı yapılmasını önermektedir. Ayrıca Fransız Guyanası, 1 yaşın üzerindeki yolcular için sarıhumma aşı sertifikası istemektedir.

Sarıhumma aşısı güvenli, oldukça etkili ve ömür boyu koruma sağlayan bir aşıdır.  Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005), üçüncü baskısı uyarınca, sarıhummaya karşı uluslararası aşı sertifikasının geçerliliği aşılanan kişinin ömrü boyuncadır. Uluslararası yolcuların ülkeye giriş şartı olarak pekiştirici bir doz sarıhumma aşısı yaptırmaları gerekli değildir.

Ülkeler farklı aşılama programlarına sahip olmakla birlikte , Fransız Guyanası Bölgesel Sağlık Ajansı , 2 yaşından önce aşılanan çocukların 6 ila 10 yaşları arasında bir rapel dozu almasını önermektedir.

DSÖ, COVID-19 salgını sırasında aşılama faaliyetleri için yol gösterici ilkeler yayınlamıştır ve şu anda COVID-19 bağlamında kitlesel aşılama kampanyaları yürütmek için özel operasyonel rehberlik geliştirmektedir. Koşullar izin verdiğinde, DSÖ rehberi EYE(Sarıhumma salgınlarını elimine etme) Stratejisine göre, sarıhummadan korunma faaliyetlerinin hızlı bir şekilde yeniden başlamasını destekleyecektir.

DSÖ, Üye Devletleri, yolcuları aşılama dahil riskler ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirmek için gerekli tüm önlemleri almaya teşvik etmektedir. Yolcular ayrıca sarıhumma semptomları ve belirtileri hakkında ve belirtiler gelişirse hızla tıbbi yardım almaları konusunda bilgilendirilmelidir.  Sarıhumma ile enfekte oldukları düşünülen Fransız Guyanası'na dönen yolcular, etken vektörün bulunduğu alanlarda yerel sarıhumma iletim döngülerinin kurulması için bir risk oluşturabilir.

DSÖ, mevcut bilgilere dayanarak Fransız Guyanası'na seyahat ve ticaret konusunda herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Sarı humma hakkında daha fazla bilgi için:

• WHO yellow fever fact sheet
• WHO strategy for yellow fever epidemic preparedness and response
• WHO list of countries with vaccination requirements and recommendations for international travellers
• A Global strategy to Eliminate Yellow Fever Epidemics (EYE) 2017-2026, WHO 2018,
• Guiding principles for immunization activities during the COVID-19 pandemic
• PAHO/WHO. Laboratory Diagnosis of Yellow Fever Virus infection.
• Framework for decision-making: implementation of mass vaccination campaigns in the context of COVID-19
• Agence Régionale de la Santé Guyane. Yellow fever vaccination schedulle.
• WHO International Travel and Health website.
• Agence Régionale de la Santé Guyane.