5 Ağustos 2020 Orta Avrupa Zaman Dilimine göre saat 10.00’da bildirilen veriler

ÖNEMLİ GELİŞMELER

• DSÖ Amerika Bölge Müdürü Dr. Carissa Etienne, COVID-19 nedeniyle düzenli sağlık hizmetlerinde aksamalar olduğu konusunda uyarıda bulunmuştur. Sağlık çalışanları COVID-19 hastalarıyla ilgilenmeye yönlendirilmiştir, insanlar enfeksiyon korkusu nedeniyle rutin bakım aramaya tereddüt etmektedir ve küresel ilaç ve ekipman tedarik zincirleri gerilmektedir (https://www.paho.org/en/news/4-8-2020-paho-director-warns-disruptions-regular-health-services-due-covid-19).
• Bu hafta dünyada, emzirmenin önemini vurgulamak için Emzirme Farkındalık Haftası kutlanmaktadır (https://www.who.int/news-room/detail/31-07-2020-world-breastfeeding-week-2020-message). DSÖ'nün bebeklerin ve küçük çocukların emzirilmesine ve devam eden emzirmeye ilişkin önerileri, COVID-19 olduğundan şüphelenilen veya hastalığı doğrulanan anneler için de geçerlidir (https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Sci_Brief-Breastfeeding-2020.1). DSÖ Genel Müdürü Dr. Tedros'un dün basın toplantısında belirttiği gibi, “yeni doğan bebekler ve çocuklar için emzirmenin faydaları, COVID-19 enfeksiyonu için potansiyel risklerden önemli ölçüde ağır basmaktadır” (https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/transcripts/covid-19-virtual-press-conference-03aug2020.pdf?sfvrsn=53594d71_2). DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, Sırbistan'da bir pediatri hemşiresi olan ve emzirmeyi teşvik etmenin zorluklarını ve önemini anlatan Marko Obradovic hakkında bir makale yayınlamıştır (https://www.euro.who.int/en/health-topics/Health-systems/nursing-and-midwifery/news/news/2020/8/marko-obradovic-why-new-mothers-need-our-support-and-why-breastfeeding-concerns-us-all).
• DSÖ, COVID-19 salgınını ele almak için Surinam'ı desteklemektedir ve ülkenin evrensel sağlık güvencesine ulaşmasına yardımcı olmak amacıyla, Evrensel Sağlık Kapsamı Ortaklığı (https://www.uhcpartnership.net/) aracılığıyla Surinam'ın sağlık sistemini güçlendirmeye yardım etmiştir (https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/responding-to-covid-19-boosts-suriname-s-health-system).
• Bugünkü "Odak Noktadaki Konu" bölümünde iki rapor bulunmaktadır. Birincisi, yakın zamanda, politika kararlarına rehberlik etmeye yardımcı ve hastalık yükünün son derece yararlı bir göstergesi olan COVID-19 kaynaklı ölüm oranını tahmin etme konusunda yayınlanan bir DSÖ belgesini tartışmaktadır (https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Sci-Brief-Mortality-2020.1). İkincisi ise, Ocak-Temmuz 2020 tarihleri arasında DSÖ COVID-19 küresel sürveyans veri tabanından doğrulanmış COVID-19 vakalarının yaş ve cinsiyet dağılımının bir özetini sunmaktadır.

Sayılarla Durum (DSÖ Bölgelerine Göre)
Toplam (son 24 saatteki yeni vaka sayıları)
Küresel	18.354.342 doğrulanmış (206.709)	696.147 ölüm (5.116)
Afrika	834.147 doğrulanmış (8875)	14.750 ölüm (611)
Amerika	9.841.842 doğrulanmış (100.115)	367.934 ölüm (2.600)
Doğu Akdeniz	1.585.458 doğrulanmış (10.907)	41.601 ölüm (399)
Avrupa	3.451.556 doğrulanmış (21.623)	214.731 ölüm (476)
Güney-Doğu Asya	2.299.433 doğrulanmış (56.777)	48.569 ölüm (995)
Batı Pasifik	341.165 doğrulanmış (8.412)	8549 ölüm (35)

 

ODAK NOKTADAKİ KONU: COVID-19 mortalite oranlarını tahmin etme

Bulaşıcı bir hastalığın önemli özelliklerinden biri, özellikle de COVID-19'a neden olan SARS-CoV-2 gibi yeni bir patojenin neden olduğu, ölüme neden olma yeteneği de dahil olmak üzere, ciddiyetidir.

Ölüm oranları, bir hastalığın şiddetini anlamamıza, risk altındaki nüfusları tanımlamamıza ve sağlık hizmetlerinin kalitesini değerlendirmemize yardımcı olmaktadır. Ayrıca, insan ve ülke grupları arasındaki ölüm oranlarındaki farklılıklar, sınırlı tıbbi kaynak tahsisine ilişkin politika kararlarını yönlendiren göreceli ölüm riskinin önemli göstergeleridir.

Ancak bu kolay bir iş değildir. Ölüm oranlarını daha iyi anlamak için DSÖ, "COVID-19 kaynaklı ölüm oranı tahmini" başlıklı bilimsel bir belge yayınlamıştır (https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Sci-Brief-Mortality-2020.1). Bu belge, ülkelerin belirlenmiş doğrulanan vakalar arasındaki ölüm oranını (vaka ölüm oranı, CFR) ve mümkünse tüm enfekte bireyler arasındaki ölüm oranını (enfeksiyon ölüm oranı, IFR) tahmin etmelerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

Sırasıyla CFR ve IFR'nin, vakaların ve ölümlerin tespitinde potansiyel önyargıların nasıl hesaplanacağına, devam eden salgınlar sırasında ölüm oranlarının tahmin edilmesinde bu önyargıları en aza indirmeye yönelik yaklaşımlara ve yaşlılar ve altta yatan hastalığı olanlar gibi farklı risk profillerine sahip grupların nasıl dikkate alınacağına bakmaktadır.

COVID-19 salgını sırasında, yanıltıcı olabilecek CFR tahminlerinde geniş varyasyonlar yayınlanmıştır. Bu bilimsel makale, bu farklılıklar için bazı açıklamalar sağlayıp, ülkeler arasında karşılaştırma yapmanın neden sorunlu olabileceği sonucuna varmaktadır. DSÖ, ülkeleri, COVID-19 hakkındaki nüfus verilerini iyileştirmeleri ve ölüm oranı tahminlerini iyileştirmeleri için desteklemeye devam edecek ve böylece halk sağlığı politikasını yönlendirmek için bu tür bilgileri kullanarak müdahalelerin etkinliğini en üst düzeye çıkaracaktır.

Koronavirüs hastalığı (COVID-19) ile insan enfeksiyonunun DSÖ küresel sürveyansı: Yaş ve cinsiyet analizi, 30 Temmuz 2020 verileri

Ocak ayı başlarında Çin'deki ilk COVID-19 vakalarının bildirilmesinin ardından DSÖ, pandemiyi izlemek amacıyla gerekli bilgileri toplamak için küresel bir sürveyans sistemi kurmuştur (https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/331506/WHO-2019-nCoV-SurveillanceGuidance-2020.6-eng.pdf). Üye Devletlerden (MS) asgari düzeyde bilgi raporlamanın yanı sıra, vaka rapor formunu (CRF) (https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/331234/WHO-2019-nCoV-SurveillanceCRF-2020.2-eng.pdf) kullanarak vaka tabanlı bir raporlama sistemi veya haftalık toplu sürveyans sistemi (https://www.who.int/publications/i/item/aggregated-weekly-reporting-form) aracılığıyla doğrulanmış vaka ve ölümlerin günlük sayısını raporlamaları istenmiştir.

30 Temmuz itibariyle 133 ülke ve bölge CRF verileri, 54 ülke ve bölge ise haftalık toplam sayılarını bildirmiştir.

Dünya genelinde toplam 16.298.556 doğrulanmış vaka bildirilmiştir. DSÖ, 8.483.026 (%52) doğrulanmış vaka için bilgi almıştır: CRF ile 5.220.697 ve haftalık toplu sürveyans ile 3.262.329.

CRF ve haftalık toplu sürveyans yoluyla alınan 8.483.026 doğrulanmış vakadan 5.911.819'u (%70'i) cinsiyet, 6.451.652'si (%76'sı) yaş hakkında bilgi vermektedir. Cinsiyetle ilgili alınan bilgilerden, %53'ün (n=3.129.345) erkek ve %47'nin (n=2.782.474) kadın olduğu anlaşılmaktadır.

Vakaların çoğu (%64) 25-64 yaş arasındadır (Tablo 1).

24 Şubat - 12 Temmuz 2020 (epidemiyolojik haftalar 9-28) arasında, 0-4 yaş, 5-24 yaş ve 25-64 yaş arası vakaların oranı sırasıyla yedi kat, altı kat ve üç kat artmıştır (Şekil 1). Bu eğilim aşağıdaki faktörlerle açıklanabilir, ancak bunlarla sınırlı değildir:

• Erken teşhis ve testler, başlangıçta yaşlı insanlar arasında daha sık görülen şiddetli semptomları olan vakaları belirlemeye odaklanmıştır,
• Vaka tanımlarındaki değişiklikler ve genel farkındalık artık çoğu daha Genç olma eğiliminde olan daha hafif vakaların tespit edilmesine yol açmaktadır,
• Toplumlarda daha fazla test yapılmasını mümkün kılan çok sayıda hızlı test ile testin genişletilmiş kullanılabilirliği bulunmaktadır,
• Salgın noktaları zamanla daha düşük yaş profiline sahip ülkelere kaymaktadır (örneğin, gelişmekte olan ülkeler veya önemli ölçüde göçmen nüfusu olan ülkeler),
• Halk sağlığı ve virüsün yayılmasını azaltmak için uygulanan ve genç nüfus arasında bulaşmayı artıran sosyal önlemler hafifletildikten sonra, riskli davranışlarda bulunulmuştur.

Tablo 1: Doğrulanmış COVID-19 vakalarının yaş dağılımı, DSÖ COVID-19 sürveyansı, Ocak - Temmuz 2020

Yaş grupları	Vakalar (%)
0-4	%1.2
5-14	%2.5
15-24	%9.6
25-64	%64
65-84	%19.4
85+	%3.4

Şekil 1: Haftalık doğrulanmış COVID-19 vakalarının yaşa göre dağılımı, DSÖ COVID-19 sürveyansı, Şubat-Temmuz 2020

Kaynak: COVID-19 küresel sürveyans veritabanı

SÜRVEYANS

Şekil 2. Son yedi gün içinde, ülke veya bölgeye göre bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakası sayısı, 30 Temmuz – 5 Ağustos**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Şekil 3. Rapor tarihi ve DSÖ bölgesine göre doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı, 30 Aralık 2019 – 5 Ağustos 2020**

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

Tablo 1. DSÖ bölgesine göre, laboratuvarda doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri bildirilen ülkeler veya bölgeler. Orta Avrupa Zaman Dilimine göre sabah 10.00 itibarıyla bildirilen veriler, 5 Ağustos 2020**

(*) Pending: Beklemede

Community transmission: Genel bulaşma

Clusters of cases: Vaka kümeleri

Sporadic cases: Sporadik vakalar

No cases: Vaka yok

(**) Veri, tablo ve şekil notları için Ek 1'e bakınız.

TEKNİK REHBER VE DİĞER KAYNAKLAR

• COVID-19 ile ilgili tüm teknik rehberlik belgelerini görüntülemek için lütfen bu adresi ziyaret edin: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ bölge ofislerinden güncellemeler:

• DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19
• DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html
• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: http://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19
• DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19
• DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019
• DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19 ; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications-detail/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus
• DSÖ Acil Sağlık Durumu tablosu: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 İşlem Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-plans-and-operations

HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice
• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication

VAKA TANIMLARI

DSÖ, sürveyans tanımlarını içeren "koronavirüs hastalığı (COVID-19) olan insan enfeksiyonu Global Sürveyans" belgesini periyodik olarak güncellemektedir: https://www.who.int/publications-detail/global-surveillance-for-human-infection-with-novel-coronavirus-(2019-ncov)

COVID-19 kaynaklı ölümün tanımı

COVID-19 kaynaklı ölüm, gözetim amacıyla, COVID hastalığı ile ilişkili olmayan (örn. Travma) açık bir alternatif ölüm nedeni olmadığı sürece, şüpheli veya doğrulanmış bir COVID-19 vakasına klinik olarak uyumlu bir hastalıktan kaynaklanan ölüm olarak tanımlanmaktadır. Hastalık ve ölüm arasında tam bir iyileşme dönemi olmamalıdır.

Ölüm nedeni olarak COVID-19'un sertifikalandırılması ve sınıflandırılması (kodlanması) için daha fazla rehberliği https://www.who.int/classifications/icd/covid19/en/ ve https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-mortality-reporting-2020-1 adreslerinde bulabilirsiniz.

EK 1

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ tarafından yayınlanan bilgi dokümanları, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve birbirinden farklı dahil etme kriterleri ve veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken eksik tahmini ile sunulan sayımları ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmaya yönelik değişken gecikmeleri etkilemektedir.

Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir.

Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

(2) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

*Az sayıda ülke/bölge/alan kombine şüpheli ve laboratuvar tarafından doğrulanmış vakaları birlikte rapor etmektedir; bunları veri tablosunda göstermek için tanımlama çabaları devam etmektedir.

Diğer*: Uluslararası taşıt (Diamond Princess) kapsamında bildirilen vakaları ve ölümleri içermektedir.

Ülkelerin, toplam sayılarından, çok sayıda vaka veya ölümleri ortadan kaldıran veri uzlaştırma uygulamaları yapma eğilimi nedeniyle, DSÖ artık bu verileri uygun şekilde "yeni vakalar"/"yeni ölümler" sütunlarında negatif sayılar olarak gösterecektir. Bu, okuyucuların bu tür uzlaştırma uygulamalarının ne zaman gerçekleştiğini belirlemelerine yardımcı olacaktır. İleride çıkarmaların önceki günlere dağıtılmasına izin veren ek ayrıntılar kullanıma sunuldukça, sayılar buna göre güncellenecektir. Önceki durum raporları geriye dönük olarak güncellenmeyecektir; en güncel veriler her zaman covid19.who.int adresinde bulunabilir.

Ek tablo notları

(1) Bulaşma sınıflandırması, ülkelerin/bölgelerin kendilerini raporlama sürecine dayanmaktadır. Sınıflandırmalar, haftalık olarak gözden geçirilmekte ve yeni bilgiler elde edildikçe düzeltilmektedir ve bildirilen en yüksek kategoriye dayanmaktadır. Ülkeler/Bölgeler arasında farklı bulaşma dereceleri olabilir. Kategoriler:

• Vaka yok: Doğrulanmış vakası olmayan ülkeler/bölgeler
• Sporadik vakalar: İmporte veya yerel olarak tespit edilen bir veya daha fazla vakanın bulunduğu ülkeler/bölgeler
• Vaka kümeleri: Zaman, coğrafi konum ve/veya ortak maruziyetlerle kümelenmiş vakalar yaşayan ülkeler/bölgeler
• Genel bulaşma:  Bulaşma zincirlerine bağlanamayan çok sayıda vaka,  gözlemci laboratuvar sürveyansından çok sayıda vaka ve ülkenin/bölgenin çeşitli yerlerinde, birden fazla ilişkisiz vaka kümesi durumlarının dahil olduğu, ancak bunlarla sınırlı olmayarak faktörlerin değerlendirilmesi yoluyla tanımlanan, daha büyük yerel bulaşma salgınları yaşayan ülkeler/bölgeler
• Beklemede: DSÖ’ye bulaşma sınıflandırmasını henüz rapor etmeyen ülkeler/bölgeler

(**) "Bölgeler", bölgeleri, alanları, denizaşırı bağımlılıkları ve benzer statüye sahip diğer yetki alanlarını içermektedir.

Ülkeye veya bölgeye özgü güncellemeler ve yazım hataları

• Düzeltme, 3 Ağustos, Çin: Veriler, ulusal makamların verilerine göre geriye dönük olarak düzeltilmiştir: Vaka sayısı 88.460 yerine 88.459 olarak ve ölüm sayısı 4677 yerine 4676 olarak değiştirilmiştir.
• Düzeltme, 4 Ağustos, Çin: Veriler, ulusal makamların verilerine göre geriye dönük olarak düzeltilmiştir: Vaka sayısı 88.474 yerine 88.473 olarak ve ölüm sayısı 4678 yerine 4679 olarak değiştirilmiştir.
• Güncelleme, 5 Ağustos 2020, Belçika: Sayımlar, ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 2 Temmuz - 4 Ağustos arasındaki vaka sayıları ve 4 Ağustos'taki ölüm sayıları düzeltilmiştir.
• Güncelleme, 5 Ağustos 2020, Çekya: Sayılar, ulusal otoriteler tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 3 ve 4 Ağustos tarihlerindeki ölüm sayıları düzeltilmiştir.
• Güncelleme, 5 Ağustos 2020, Estonya: Sayımlar, ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 19 Mayıs - 4 Ağustos arasındaki ölüm sayıları düzeltilmiştir.
• Güncelleme, 5 Ağustos 2020, İspanya: Sayımlar, ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 14 Mayıs - 4 Ağustos arasındaki vaka sayıları ve 21 Mayıs - 4 Ağustos arasındaki ölüm sayıları düzeltilmiştir.
• Güncelleme, 5 Ağustos 2020, İsviçre: Sayımlar, ulusal makamlar tarafından geriye dönük olarak düzeltilmiştir: 1 Ağustos ile 4 Ağustos arasındaki ölüm sayıları düzeltilmiştir.