Hastalık Salgını Haberleri

8 Temmuz 2021

15 Haziran 2021'de Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı'nda üçüncü bir maymun çiçeği vakası doğrulanmıştır (ilk iki vaka hakkında daha fazla bilgi için lütfen 11 Haziran 2021'de yayınlanan DSÖ Hastalık Salgını Haberlerine (DON) bakınız). Vakada 13 Haziran 2021'de veziküler döküntü gelişmiş olup tanısal doğrulama için lezyonların sürüntüleri 14 Haziran'da alınmış ve ortopoksvirüs, 15 Haziran 2021'de yapılan polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile doğrulanmıştır.

Söz konusu vaka, Mayıs 2021'de Birleşik Krallık'ta teşhis edilen iki vakanın aile üyesidir. Her üç vaka da bulaşıcı hastalıklar birimine yatırılmıştır. Tamamen iyileşen vakalar hastaneden taburcu olmuştur.

Halk sağlığı yanıtı

Sağlık yetkilileri, vakaların 30 yakın temaslısını belirlemiş olup hepsi, son maruziyet tarihlerinden itibaren 21 günlük aktif izleme sürelerini tamamlamıştır. Aile dışında herhangi bir bulaşma tespit edilmemiştir.

Enfeksiyon hastalıkları ihtisas biriminde 3 vakaya bakan sağlık çalışanlarının aşıları yapılmıştır.

Bu üç vakayla ilgili bilgiler, Nijerya'daki potansiyel enfeksiyon ve maruz kalma kaynakları hakkında daha fazla bilgi toplamaya devam eden Nijerya Ulusal UST Odak Noktası ile paylaşılmıştır. Aktif arama, ülke dışına yayılan hastalığın söz konusu indeks vakası ile ilgili herhangi sonuca ulaşamamıştır. Hayvan sağlığı uzmanları, potansiyel maruz kalma kaynaklarını daha fazla araştırmak için saha faaliyetlerinde işbirliği yapmaktadır.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Monkeypox, genellikle Orta ve Batı Afrika'nın ormanlık bölgelerinde sporadik olarak ortaya çıkan, insanlarda enfeksiyona sebep olan, silvatik bir zoonozdur. Maymun çiçeği virüsünden kaynaklanmaktadır ve Orthopoxvirüs ailesine aittir. Monkeypox, temas ve solunum yolu damlacıklarına maruziyet sonucu bulaşabilmektedir. Maymun çiçeğinin kuluçka süresi genellikle 6-13 gün arasındadır, ancak 5-21 gün arasında değişebilmektedir. Hastalık kendi kendini sınırlamakta olup semptomlar 14-21 gün içinde kendiliğinden düzelmektedir. Semptomlar hafif veya şiddetli olabilir ve lezyonlar çok kaşıntılı veya ağrılı olabilir. Hafif semptomlarla atlatılan maymun çiçeği vakaları bildirilmeyebilir ve bu durum kişiden kişiye bulaşma riskini artırabilmektedir. Hayvan rezervuarı bilinmemektedir, ancak kemirgenler arasında olmasının muhtemel olduğu düşünülmektedir. Avlanma ve yabani av eti veya vahşi hayvan eti tüketimi yoluyla canlı ve ölü hayvanlarla temas bilinen risk faktörleri arasında yer almaktadır.

Maymun çiçeği virüsünün, Batı Afrika türü ve Kongo Havzası (Orta Afrika) türü olmak üzere iki türü vardır.  Maymun çiçeği virüsü enfeksiyonunun Batı Afrika türü bazen kişilerde ciddi hastalıklara yol açsa da, hastalık genellikle kendi kendini sınırlamaktadır. Batı Afrika türü için vaka ölüm oranının %1 civarında olduğu belgelenirken, Kongo Havzası türü için %10 gibi daha yüksek ölüm oranı görülebilmektedir.

Bugüne kadar Birleşik Krallık'ta, ikisi Eylül 2018'de ve biri Aralık 2019'da olmak üzere Nijerya'dan daha önce gelen üç vaka ve 2018 yılında İngiltere'de bir sağlık çalışanında kontamine yatak çarşaflarıyla temas nedeniyle hastane kaynaklı bulaşma vakası görülmesi dahil yedi maymun çiçeği vakası bildirilmiştir. Yukarıda belirtildiği gibi, teyit edilen üçüncü vaka, önceki iki vakanın uzun süreli yakın teması sonucu ve tüm vakaların aynı haneden olması sebebiyle görülmüştür ve tamamen iyileşmişlerdir. Tespit edilen yeni vakayla bağlantılı başka bir kişi tanımlanmamıştır. Yakın temaslıların hiçbiri maruziyetin ardından Birleşik Krallık dışına çıkmamıştır. Dolayısıyla bu durum ülkedeki halk sağlığı riskini değiştirmemekte ve hastalığın daha fazla yayılma olasılığı düşük kalmaktadır. Nijerya'da olası maruziyet kaynağı ve daha fazla yayılma riski değerlendirilmektedir. Nijerya'daki maymun çiçeği salgınları hakkında gerekli bilgiler için lütfen daha önce 11 Haziran 2021'de yayınlanan DON'a bakınız.

DSÖ tavsiyesi

Seyahat sırasında veya dönüşte görülen herhangi bir hastalık ve son seyahat geçmişi ve aşı geçmişi hakkında bilgiler de dahil olmak üzere bir sağlık uzmanına bildirilmelidir. Nijerya gibi endemik ülkelerde yaşayanlar ve seyahat edenler, maymun çiçeği virüsü barındırabilecek hasta, ölü veya canlı hayvanlarla (kemirgenler, keseliler, primatlar) temastan kaçınmalı ve yabani av hayvanlarını (yabani hayvan eti) yemekten veya ellemekten kaçınmalıdır. Sabun ve su veya alkol bazlı dezenfektan kullanarak el hijyeninin sağlanmasının önemi vurgulanmalıdır.

Maymun çiçeği olan bir hasta enfeksiyöz dönemde yani hastalığın döküntü aşamasında izole edilmeli ve temaslılar karantinada gözlemlenmelidir. Zamanında temaslı takibi, sürveyans önlemleri ve sağlık hizmeti sağlayıcıları arasında ortaya çıkan hastalıklar hakkında farkındalığın artırılması, ikincil vakaların önlenmesi ve maymun çiçeği salgınlarının etkin yönetiminin temel parçalarıdır.

Maymun çiçeği olduğundan şüphelenilen veya doğrulanan hastalara bakan sağlık çalışanları, standart, temaslı ve damlacık enfeksiyonu kontrol önlemlerini uygulamalıdır. Maymun çiçeği virüsü enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen insan ve hayvanlardan alınan numuneler, uygun donanıma sahip laboratuvarlarda çalışan eğitimli personel tarafından yapılmalıdır. DSÖ, şu anda mevcut bilgilere dayanarak Büyük Britanya Birleşik Krallığı ve Kuzey İrlanda veya Nijerya'ya seyahat veya ticaret için herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız:

• WHO factsheet on monkeypox, 9 December 2019
• WHO monkeypox outbreak tool kit
• WHO disease outbreak news, Monkeypox, Nigeria 11 June 2021
• WHO disease outbreak news, monkeypox, Nigeria, 21 December 2017
• Weekly epidemiological record (WER) no.11, 16 March 2018, Emergence of monkeypox in West Africa and Central Africa 1970-2017
• Monkeypox: Introduction. Monkeypox online training module
• Nigeria in NCDC weekly reports
• Nigeria monkeypox monthly situation report, 2017-2019