Bu raporda aşağıda yer alan başlıklar halinde COVID-19 ile ilgili en son veriler paylaşılmaktadır:

• Küresel Epidemiyolojik Durum
• Özel Konu: SARS-CoV-2'nin Önemli Varyantları (VOI'ler) ve Endişe Verici Varyantları (VOC'ler) hakkında güncelleme
• Özel Konu: Çocuklarda ve adolesanlarda COVID-19
• DSÖ Bölgelerine Göre Genel Durum
• Haftalık Operasyonel Güncellemenin Özeti

 

KÜRESEL EPİDEMİYOLOJİK DURUM

 

12 Eylül 2021 itibariyle veriler

 

Geçen hafta (6-12 Eylül) bildirilen yaklaşık 4 milyon yeni vakayla, küresel olarak bildirilen yeni vaka sayısı, iki aydan fazla bir süredir haftalık vakalarda görülen ilk önemli düşüşü göstermektedir (Şekil 1). Tüm bölgeler, yeni vakalarda bir önceki haftaya kıyasla düşüş bildirmiştir.

Geçen hafta küresel olarak bildirilen ölümlerin sayısı, 62.000’in biraz üzerinde yeni ölüm vakasıyla birlikte geçen haftaya göre düşüş göstermiştir. Afrika Bölgesi haftalık ölüm sayısında artış (%7) bildirirken, Güneydoğu Asya Bölgesi en büyük düşüşü (%20) bildirmiştir. Amerika ve Doğu Akdeniz Bölgeleri haftalık ölüm sayısında sırasıyla %9 ve %6 düşüş bildirirken, Avrupa ve Batı Pasifik Bölgelerinde bildirilen ölüm sayıları geçen haftaya benzerlik göstermiştir. Küresel olarak bildirilen kümülatif vaka sayısı şu anda 224 milyonun üzerinde ve kümülatif ölüm sayısı 4,6 milyonun biraz üzerindedir.

 

Şekil 1. DSÖ bölgeleri tarafından haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının sayısı, 12 Eylül 2021**

 

 

 

**Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

100.000 nüfus başına en yüksek haftalık vaka ve ölüm insidansı oranlarını bildiren Bölgeler geçen hafta ile aynı kalmış olup bunlar: Amerika Bölgesi (100.000 nüfus başına 143 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 2,3 ölüm) ve Avrupa Bölgesidir ( 100.000 kişi başına 119,4 yeni vaka nüfus; 100.000 nüfus başına 1.5 ölüm).

En çok yeni vaka bildiren ülkeler:  Amerika Birleşik Devletleri (1.034.836 yeni vaka; %20 azalma), Birleşik Krallık (256.051 yeni vaka; %5 artış), Hindistan (248.248 yeni vaka; %15 azalma), İran (172.030 yeni vaka; %17 azalma) ve Türkiye (158.236 yeni vaka; %6 artış) olmuştur. Küresel olarak, 193 ülke, yönetim bölgesi ve bölgede  (bundan sonra ülkeler olarak anılacaktır; geçen haftadan bu yana yeni ülke eklenmedi),  Alfa varyantı vakaları rapor edilirken, 142 ülkede (geçen haftadan bu yana bir yeni ülke) Beta varyantı vakaları, 96 ülke (geçen haftadan bu yana dört yeni ülke) Gama varyantı vakaları bildirmiştir. İlk kez Ekim 2020'de rapor edilen Delta varyantı için, 14 Eylül itibariyle altı DSÖ bölgesinin tamamında 180 ülkede (geçen haftadan bu yana altı yeni ülke) vakalar bildirilmiştir.

 

Tablo 1. DSÖ Bölgelerine göre, son yedi günde bildirilen ve kümülatif COVID-19 vakalarının ve COVID-19 kaynaklı ölümlerin sayısı,  12 Eylül 2021 verileri**

 

DSÖ Bölgesi	Son 7 gündeki yeni vakalar (%)	Son 7 gündeki yeni vakalarda yüzde değişim*	Kümülatif vakalar (%)	Son yedi gündeki yeni ölümler (%)	Son 7 gündeki yeni ölümlerde yüzde değişim*	Kümülatif ölümler (%)
Amerika	1 462 450 (%37)	% -17	86 462 003 (%39)	23 689 (%38)	%-9	2 144 336 (%46)
Avrupa	1 113 722 (%28)	% -5	67 170 804 (%30)	14 117 (%23)	%-2	1 296 421 (%28)
Güneydoğu Asya	453 539 (%12)	% -16	42 115 869 (% 19)	8 938 (%14)	%-20	661 928 (%14)
Doğu Akdeniz	319 572 (%8)	% -15	15 199 196 (%7)	6 358 (%10)	%-6	277 637 (%6)
Batı Pasifik	487 586 (%12)	% -8	7 418 755 (%3)	6 410 (%10)	%2	100 860 (%2)
Afrika	94 352 (%2)	% -15	5 813 020 (% 3)	3 034 (%5)	%7	140 010 (%3)
Küresel	3 931 221 (%100)	%-13	224 180 411 (%100)	62 546 (%100)	%-7	4 621 205 (%100)

 

* Yedi gün öncesine kıyasla son yedi gün içinde yeni doğrulanmış vaka/ölüm sayısındaki yüzdelik değişim.

** Ek 2,veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

 

COVID-19 ile ilgili en son veriler ve bilgiler için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz:

•  DSÖ COVID-19 Paneli

•  DSÖ COVID-19 Haftalık Operasyonel Güncelleme ve Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme

 

Şekil 2. Ülkelere ve bölgelere göre, son yedi günde 100.000 nüfus başına bildirilen COVID-19 vakaları, 6-12 Eylül 2021 **

 

 

** Ek 2, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

 

Şekil 3. Ülkelere ve bölgelere göre, son yedi günde 100.000 nüfus başına bildirilen COVID-19 ölüm vakaları, 6-12 Eylül  2021 **

 

** Ek 2, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Özel Konu: SARS-CoV-2'nin Önemli Varyantları (VOI'ler) ve Endişe Verici Varyantları (VOC'ler) Hakkında Güncelleme

DSÖ, ulusal makamlar, kurumlar ve araştırmacılarla işbirliği içinde, SARS-CoV-2 varyantlarının bulaşma veya hastalık özelliklerinde değişikliklere yol açıp açmadığını veya bunların ulusal sağlık yetkililerince kontrol için uygulanan aşı, tedavi, teşhis veya halk sağlığı ve sosyal önlemlerinde (PHSM) gerçekleştirilen uygulamalarda değişikliğe yol açıp açmadığını değerlendirmektedir. Potansiyel Endişe Verici Varyantların (VOC'ler) veya Önemli Varyantların (VOI'ler) "sinyalleri", küresel halk sağlığına yönelik riske dayalı olarak tespit edilir ve değerlendirilir. Varyantlar değiştikçe, DSÖ, sürveyans ve araştırma için önceliklerin belirlenmesini desteklemek ve nihayetinde müdahale stratejilerine rehberlik etmek için küresel VOI'ler ve VOC'lerin listelerini güncellemeye devam edecektir. VOC'ler ve VOI'ler ile ilgili güncellemeler ve ayrıntılı takip  için Uyarılar listesi DSÖ'nün SARS-CoV-2 Varyantlarını İzleme web sitesinde mevcuttur.

Ulusal yetkililer, yerel Endişe Verici / Önemli varyantları belirlemeyi seçebilir ve bu varyantların etkilerini araştırmak ve raporlamak için teşvik edilir.

 

SARS-CoV-2 varyantlarını tespit etmeye yönelik sürveyans faaliyetleri, genomik sekanslama kapasitelerinin genişletilmesi yoluyla ulusal ve ulus altı düzeylerde güçlendirildiğinden, VOC'leri bildiren ülke/yönetim bölgesi/bölge (bundan böyle ülkeler olarak anılacaktır) sayısı artmaya devam etmektedir (Şekil 4, Ek 1). Yine de bu dağılım, ülkeler arasındaki sekanslama kapasiteleri ve örnekleme stratejilerindeki farklılıklar da dahil olmak üzere, sürveyans sınırlamaları dikkate alınarak yorumlanmalıdır.

 

Ülkeler, zorunlu olmayan uluslararası seyahatlere kademeli olarak devam ederken, SARS-CoV-2'nin seyahatle ilişkili ülkelere girişi, çıkışı ve daha da fazla yayılarak bulaşmasını azaltmayı amaçlayan risk azaltma önlemlerinin getirilmesi, sistematik ve rutin olarak yürütülen kapsamlı risk değerlendirmelerine dayanmalıdır.

 

Ek kaynaklar

 

• SARS-CoV-2 Varyantlarını İzleme

• COVID-19'un yeni çeşitleri: Bilgi boşlukları ve araştırma

• SARS-CoV-2'nin genomik dizilimi: halk sağlığı üzerinde maksimum etki için uygulama kılavuzu

• COVID-19 bağlamında halk sağlığı ve sosyal önlemlerin uygulanmasına ve düzenlenmesine ilişkin hususlar

 

 

Şekil 4.  14 Eylül 2021 itibarıyla Alfa, Beta, Gama ve Delta varyantlarını bildiren ülkeler, yönetim bölgeleri ve bölgeler**

 

Özel Konu: Çocuklarda ve adolesanlarda COVID-19

 

Çocuklar ve adolesanlar arasındaki SARS-CoV-2 enfeksiyonları, yetişkinlere kıyasla daha az şiddetli hastalığa ve daha az ölüme neden olmaktadır. Daha az şiddetli hastalık seyri olumlu bir sonuç olsa da, hafif semptomların daha az test yapılmasına ve bunun da çocuklarda ve adolesanlarda daha az tanımlanmış SARS-CoV-2 enfeksiyonu vakası ile sonuçlanmasına yol açabileceğine dair endişeler vardır. Hafif semptomları olan veya hiç semptom göstermeyen çocuklar ve adolesanlar hastalığı bulaştırırlarsa, toplumdaki yayılıma sebep olabilirler.

 

Sonuç olarak, çocuklarda ve adolesanlarda SARS-CoV-2 bulaşma semptomlarının, enfektivitesinin ve modellerinin anlaşılması, şu anda özellikle 12 yaşın altındakiler için aşı mevcut olmadığı veya yetkilendirilmediği için, her yaş grubuna COVID-19 kontrol önlemlerinin geliştirilmesi, uyarlanması ve iyileştirilmesi için çok önemlidir.

 

Bu rapor, beş yaşın altındaki çocuklarda, daha büyük çocuklarda (5 ila 9 yaş), daha küçük adolesanlarda (10 ila 14 yaş) ve daha büyük adolesanlarda (15 ila 19 yaş arası) SARS-CoV-2 enfeksiyonunun edinilmesi ve bulaşması ile COVID-19 hastalığı hakkındaki mevcut bilgileri özetlemektedir. İnsidans ve mortalite ile ilgili bazı bilgiler genç yetişkinler için de (20 ila 24 yaş arası) sağlanmaktadır. Okulların, kreşlerin ve anaokullarının en iyi nasıl açık tutulacağı ve nesiller arası kaynaşma için hangi tavsiyelerin uygulanacağı konusunda yerel bağlamlara dayalı kararları bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.

 

Çocuklarda, adolesanlarda ve genç erişkinlerde insidans ve mortalite

 

Genel olarak, yetişkinlere kıyasla çocuklar, adolesanlar ve genç yetişkinler arasında orantılı olarak daha az COVID-19 vakası ve ölüm vakası vardır (Tablo 1). 30 Aralık 2019'dan 6 Eylül 2021'e kadar DSÖ'ye bildirilen yaşa göre ayrıştırılmış vaka verilerine göre, küresel vakaların oranı yaş kategorisiyle birlikte artmıştır; beş yaşın altındaki çocuklar, 24 yaşına kadar olan bireyler arasında en küçük vaka oranını temsil ederken, daha büyük adolesanlar (15 ila 19 yaş arası) ve genç yetişkinler (20 ila 24 yaş arası) birlikte gruplandırılmış olup küresel vakaların en yüksek oranına sahiptir. Tüm yaş grupları için ölümler, küresel ölüm oranının %0,5'inden azını temsil etmektedir.

 

Tablo 1. Çocuklar ve adolesanlara ilişkin küresel epidemiyolojik durum (30 Aralık 2019 - 06 Eylül 2021)

Yaş grubu	Vaka sayısı	Küresel vaka oranı (%)*	Ölüm sayısı	Küresel ölüm oranı (%)**
<5 yaş	1 599 073	1.8	1704	0.1
5-14 yaş	5 622 295	6.2	1218	0.1
15-24 yaş	13 071 320	14.3	6327	0.4

 

*  Vaka bazlı raporlama yoluyla DSÖ'ye bildirilen toplam küresel vakalar, her yaştan: 90 011 040

**Vaka bazlı raporlama yoluyla DSÖ'ye bildirilen toplam küresel ölümler, her yaştan: 1 752 008

 

 

Çocuklarda ve adolesanlarda COVID-19 belirtileri nelerdir?

 

Küçük çocuklar (beş yaş altı), daha büyük çocuklar ve adolesanlar (10 ila 19 yaş) genellikle 25 yaşından büyük yetişkinlere göre daha az ve daha hafif SARS-CoV-2 enfeksiyonu semptomlarına sahiptir ve şiddetli COVID- 19 geçirme olasılıkları yetişkinlere göre daha düşüktür (1-9). Daha hafif semptomlar ve asemptomatik olması genellikle bu gruplar için daha az bakım ihtiyacı anlamına gelmektedir; bu nedenle, çocuklar ve adolesanlar daha az sıklıkla test edilme eğilimindedir ve vakalar bildirilmeyebilir. Bazı incelemeler yenidoğanların (yaşamın ilk 28 günü) diğer pediatrik hastalarla karşılaştırıldığında hafif hastalığa sahip olduğunu göstermesine rağmen(11-14), ilk raporlar yaşa bağlı ciddi hastalık riski olduğunu ve bir yaşın altındakilerde daha şiddetli hastalık yaşandığını belirtmektedir (6, 10). Bununla birlikte, bir yaşın altındaki ve yenidoğan dönemindeki (doğumdan sonraki ilk 28 gün) çocukların, zatürre ve sıtma gibi COVID-19 ile örtüşen hastalıklara yakalanma riskinin daha yüksek olduğunu belirtmek önemlidir.

 

Ek olarak, mevcut literatürde yaş dağılımı sistematik olarak sağlanmamıştır ve bu çalışmaların sonuçları, pandemi içindeki zamanlama ve hastanede yatan hastalara ağırlık verilerek konuya özel yaklaşım ile sunulmuştur.

 

Çocuklar ve adolesanlar uzun süreli klinik semptomlar yaşayabilir (“Post-COVID-19 durumu” veya “SARS-CoV-2 enfeksiyonunun akut sonrası sekeli” olarak bilinir), ancak bunların sıklığı ve özellikleri hala araştırılmaktadır (15).

 

Ek olarak, pediatrik inflamatuar multisistem sendromu olarak adlandırılan, geçici olarak Avrupa'da SARS-CoV-2 (PIMS-TS) ve Amerika Birleşik Devletleri'nde çocuklarda multisistem inflamatuar sendrom (MIS-C) ile ilişkili, nadir de olsa, bir hiperinflamatuar sendromu oluşabilir ve COVID-19'dan (16-19) iyileşme sürecini zorlaştırır. Çocuklarda ve adolesanlarda SARS-CoV-2 endişe verici varyantlarının (VOC) neden olduğu hastalığın şiddeti, VOC olmayan soylara kıyasla araştırılmaya devam etmektedir.

 

Çocuklar ve adolesanlar SARS-CoV-2 enfeksiyonuna yetişkinlerden daha mı az duyarlıdır?

 

SARS-CoV-2 ile enfekte olma riski, hassasiyet (konakçı biyolojik faktörler), virüsün biyolojik özellikleri, maruz kalma türüyle ilişkili çevresel faktörler (işe veya okula gitme vb.) ve maruz kalma yoğunluğunun (toplulukta bulaşma seviyesi ve halk sağlığı ve sosyal önlemlere bağlılık (PHSM)) kombinasyonuna bağlıdır.

 

Çoklu popülasyona dayalı SARS-CoV-2 seroprevalans ve viral bulaşma çalışmaları, çocukların ve adolesanların yetişkinlerle aynı oranda enfekte olup olmadığını araştırmıştır, ancak, muhtemelen, popülasyonların farklı seviyelerde PHSM'ye maruz kaldığı, pandemideki farklı zaman noktalarında yürütülen çalışmalar nedeniyle sonuçlar karıştırılmıştır (20). Buna rağmen, her yaştan çocuğun enfekte olabileceğini ve virüsü başkalarına bulaştırabileceğini biliyoruz.

 

Adolesanlarda COVID-19'un küresel insidansına ilişkin veriler, SARS-CoV-2 için çocuklardan daha yüksek oranda pozitif sonuçlu test yaptırdıklarını göstermektedir, ancak daha fazla bilgi sağlamak için seroprevalans anketlerine ihtiyaç vardır. Ek olarak, çocukların ve adolesanların yeni SARS-CoV-2 varyantlarına duyarlılığını etkileyen faktörler hakkında daha ayrıntılı epidemiyolojik bilgilere acilen ihtiyaç duyulmaktadır.

 

Peki ya enfeksiyonun bulaşması? SARS-CoV-2'nin bulaşmasında küçük çocuklar, daha büyük çocuklar ve adolesanlar arasında bir fark var mı?

 

Ortaokullarda, yaz kamplarında ve kreşlerde, riski azaltmak için özellikle fiziksel mesafe veya maske kullanılmadığında COVID-19 salgınları olduğu tespit edilmiştir (21-24). Sekonder atak hızlarıyla ölçüldüğü üzere, çocukların adolesanlardan ve yetişkinlerden daha az bulaşıcı olabileceğine dair bazı ön kanıtlar vardır (25).

 

SARS-CoV-2 ile enfekte olan çocuklar ve adolesanlar virüsü solunum yollarına yayarlar ve ayrıca dışkılarına da virüs bulaştırabilirler (26-29). SARS-CoV-2 pozitif olan ve semptom başlangıcından sonra aynı zamanda test edilen bireyler arasında, solunum yolunda SARS-CoV-2 viral RNA saçılımı çocuklarda, adolesanlarda ve yetişkinlerde benzer görülmüştür (30).

 

SARS-CoV-2 enfeksiyonunun tüm semptom spektrumunda yaş, viral yük ve bulaşma arasındaki ilişki kapsamlı bir şekilde araştırılmamıştır çünkü semptomları olmayan veya hafif semptomları olan kişiler nadiren sistematik olarak test edilmektedir.

 

Bu nedenle, SARS-CoV-2'nin farklı yaşlarda göreceli olarak bulaşabilirliği, büyük ölçüde biyolojik, konakçı, virüs ve çevresel faktörlerin etkilerinin çözülmesiyle ilgili zorluklar nedeniyle belirsizliğini korumaktadır (31-35) .

 

Sonuç

 

SARS-CoV-2 ile enfekte olan çocuklar ve adolesanlar genellikle COVID-19 hastalığının daha hafif semptomları ile başvururlar; Delta varyantı da dahil olmak üzere SARS CoV-2 varyantlarıyla enfeksiyon, durumun böyle devam edip etmeyeceğini belirlemek için daha fazla araştırma gerektirmektedir. Çocuklara ve adolesanlara bulaşma riski, toplumda bulaşma düzeyi ve virüsü kontrol etmek için uygulanan önlemler, çocuktaki konakçı faktörler ve virüsün kendisiyle ilgili biyolojik faktörler gibi bağlamsal faktörlere bağlıdır. Bununla birlikte, her yaştan çocuk ve adolesan enfekte olur ve ayrıca SARS-CoV-2'yi başkalarına da bulaştırır. Daha küçük çocuklar, daha büyük çocuklar ve adolesanlardan daha az duyarlı olabilir, ancak SARS-CoV-2'nin genel bulaşmasında çocukların ve adolesanların kesin rolü hala daha fazla araştırma gerektirmektedir.

 

Fiziksel mesafe, el temizliği, bükülmüş dirsek veya mendile öksürme, kapalı ortamlarda yeterli havalandırma ve maskeler (daha büyük çocuklar için - aşağıdaki kılavuza bakın) dahil olmak üzere halk sağlığı ve sosyal önlemlerin (PHSM) kullanımı, özellikle 12 yaşın altındaki çocuklar henüz aşı için uygun olmadığından, okullarda her yaş için tutarlı ve uygun bir şekilde uygulanmalıdır.

 

Kaynaklar: DSÖ klavuzu ve COVID-19’ da çocuklar ve ergenler hakkında raporlar

 

• COVID-19 bağlamında toplumdaki çocuklar için maske kullanımına ilişkin tavsiyeler- Klavuz doküman (21 Ağustos 2020)

• Emzirme ve COVID-19 – Bilimsel özet (23 Haziran 2020), IRIS Link

• COVID-19 hastalığından ölümlerin tahmin edilmesi- Bilimsel özet

• Şiddetli hastalık ve çok semptomlu COVID-19 Sendromu

 

Referanslar

 

1. Liu W, Zhang Q, Chen J, Xiang R, Song H, Shu S, Chen L, Liang L, Zhou J, You L, Wu P, Zhang B, Lu Y, Xia L, Huang L, Yang Y, Liu F, Semple MG, Cowling BJ, Lan K, Sun Z, Yu H, Liu Y. Detection of Covid-19 in Children in Early January 2020 in Wuhan, China. N Engl J Med. 2020;382(14):1370-71. doi: 10.1056/NEJMc2003717.

2. Hoang A, Chorath K, Moreira M, et al. COVID-19 in 7780 pediatric patients: a systematic review. EClinicalMedicine. 2020;24(100433). Epub 26 June 2020. doi: 10.1016/j.eclinm.2020.100433.

3. Morand A., Fabre A, Minodier P, Boutin A, Vanel N, Bosdure E, and Fournier PE. COVID-19 virus and children: What do we know? Arch Pediatr 2020;27(3):117-8. doi: 10.1016/j.arcped.2020.03.001.

4. Mustafa N and Selim A. Characterisation of COVID-19 Pandemic in Paediatric Age Group: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Clin Virol 2020;128(104395). doi: 10.1016/j.jcv.2020.104395.

5. Lu X, Zhang L, Du H, et al. and Team Chinese Pediatric Novel Coronavirus Study. SARS-CoV-2 Infection in Children. 2020; N Engl J Med 382 (17):1663-1665. doi: 10.1056/NEJMc2005073.

6. Dong Y, Mo X, Hu Y, et al. Epidemiology of COVID-19 Among Children in China. 2020; Pediatrics 145 (6). doi: 10.1542/peds.2020- 0702.

7. Castagnoli R, Votto M, Licari A. Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2) Infection in Children and Adolescents: A Systematic Review.202; JAMA Pediatr 174 (9):882-889. doi: 10.1001/jamapediatrics.2020.1467.

8. Ludvigsson JF. Systematic review of COVID-19 in children shows milder cases and a better prognosis than adults. Acta Paediatr. 2020;109(6):1088-1095. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/apa.15270.

9. Liu C et al. 2020 Children with COVID-19 behaving milder may challenge the public policies: a systematic review and meta[1]analysis. BMC Pediatr. 20(1): 410.

10. USA Centers for Disease Control Covid- Response Team. Coronavirus Disease 2019 in Children - United States, February 12-April 2, 2020. 2020; MMWR Morb Mortal Wkly Rep 69 (14):422-426. doi: 10.15585/mmwr.mm6914e4.

11. Gordon M., Kagalwala T., Rezk K., et al. Rapid systematic review of neonatal COVID-19 including a case of presumed vertical transmission. BMJ Paediatr Open 2020; 4 (1):e000718. doi: 10.1136/bmjpo-2020-000718.

12. Sheth, S., Shah N., and Bhandari V. Outcomes in COVID-19 Positive Neonates and Possibility of Viral Vertical Transmission: A Narrative Review. Am J Perinatol 2020; 37 (12):1208-1216. doi: 10.1055/s-0040-1714719.

13. Kyle, M. H., Glassman M. E., Khan A, et al. A review of newborn outcomes during the COVID-19 pandemic." Semin Perinatol 2020; 44 (7):151286. doi: 10.1016/j.semperi.2020.151286.

14. Vardhelli, V., Pandita A, Pillai A., and. Badatya S. K. Perinatal COVID-19: review of current evidence and practical approach towards prevention and management. Eur J Pediatr 2021; 180 (4):1009-1031. doi: 10.1007/s00431-020-03866-3.

15. Buonsenso D., Munblit D., De Rose C., et al. Preliminary Evidence on Long COVID in children. medRxiv:2021.01.23.21250375. doi: 10.1101/2021.01.23.21250375.

16. Jiang L, Tang K, Levin M, et al. COVID-19 and multisystem inflammatory syndrome in children and adolescents. Lancet Infect Dis. 2020;20(11):e276-e288. doi:10.1016/S1473-3099(20)30651-4.

17. World Health Organization.. Multisystem inflammatory syndrome in children and adolescents with COVID-19. Published May 15, 2020. Published online 2020.

18. Dufort, E. M., E. H. Koumans, E. J. Chow, E. M. Rosenthal, A. Muse, J. Rowlands, M. A. Barranco, A. M. Maxted, E. S. Rosenberg, D. Easton, T. Udo, J. Kumar, W. Pulver, L. Smith, B. Hutton, D. Blog, H. Zucker, State New York, Control Centers for Disease, and Team Prevention Multisystem Inflammatory Syndrome in Children Investigation. 2020. "Multisystem Inflammatory Syndrome in Children in New York State." N Engl J Med 383 (4):347-358. doi: 10.1056/NEJMoa2021756.

19. Riphagen, S., X. Gomez, C. Gonzalez-Martinez, N. Wilkinson, and P. Theocharis. 2020. "Hyperinflammatory shock in children during COVID-19 pandemic." Lancet 395 (10237):1607-1608. doi: 10.1016/S0140-6736(20)31094-1.

20. Gaythorpe K, Bhatia S, Mangal T, et al. Report 37: Children’s role in the COVID-19 pandemic: a systematic review of early surveillance data on susceptibility, severity, and transmissibility. https://spiral.imperial.ac.uk/handle/10044/1/84220.

21. Stein-Zamir C, Abramson N, Shoob H, et al. A large COVID-19 outbreak in a high school 10 days after schools’ reopening, Israel, May 2020. Euro Surveill. 2020;25(29). doi:10.2807/1560-7917.ES.2020.25.29.2001352

22. Szablewski CM, Chang KT, Brown MM, et al. SARS-CoV-2 Transmission and Infection Among Attendees of an Overnight Camp - Georgia, June 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2020;69(31):1023-1025. doi:10.15585/mmwr.mm6931e1.

23. Pray, I. W., Gibbons-Burgener S.N., Rosenberg A.Z., et al. COVID-19 Outbreak at an Overnight Summer School Retreat - Wisconsin, July-August 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020.; 69 (43):1600-1604. doi: 10.15585/mmwr.mm6943a4.

24. Fontanet A., Tondeur L., Madec Y., et al. Cluster of COVID-19 in northern France: A retrospective closed cohort study. medRxiv:2020.04.18.20071134. doi: 10.1101/2020.04.18.20071134.

25. Xu W, et al. 2020. What is the evidence for transmission of COVID-19 by children in schools? A living systematic review. J. Glob. Health. 10 (2): 021104.

26. Xu Y, Li X, Zhu B, et al. Characteristics of pediatric SARS-CoV-2 infection and potential evidence for persistent fecal viral shedding. Nat Med. 2020;26(4):502-505. doi:10.1038/s41591-020-0817-4

27. Han MS, Seong M-W, Kim N, et al. Viral RNA Load in Mildly Symptomatic and Asymptomatic Children with COVID-19, Seoul, South Korea. Emerg Infect Dis. 2020;26(10):2497-2499. doi:10.3201/eid2610.202449.

28. Liu P, Cai J, Jia R, et al. Dynamic surveillance of SARS-CoV-2 shedding and neutralizing antibody in children with COVID-19. Emerg Microbes Infect. 2020;9(1):1254-1258. doi:10.1080/22221751.2020.1772677.

29. Santos VS, Gurgel RQ, Cuevas LE, Martins-Filho PR. Prolonged Fecal Shedding of SARS-CoV-2 in Pediatric Patients: A Quantitative Evidence Synthesis. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2020;71(2):150-152. doi:10.1097/MPG.0000000000002798.

30. Madera S, Crawford E, Langelier C, et al. Nasopharyngeal SARS-CoV-2 viral loads in young children do not differ significantly from those in older children and adults. Sci Rep. 2021;11(1):3044. doi:10.1038/s41598-021-81934-w.

31. Mossong, J., N. Hens, M. Jit, P. Beutels, K. Auranen, R. Mikolajczyk, M. Massari, S. Salmaso, G. S. Tomba, J. Wallinga, J. Heijne, M. Sadkowska-Todys, M. Rosinska, and W. J. Edmunds. 2008. "Social contacts and mixing patterns relevant to the spread of infectious diseases." PLoS Med 5 (3):e74. doi: 10.1371/journal.pmed.0050074.

32. Accorsi, E. K., X. Qiu, E. Rumpler, L. Kennedy-Shaffer, R. Kahn, K. Joshi, E. Goldstein, M. J. Stensrud, R. Niehus, M. Cevik, and M. Lipsitch. 2021. "How to detect and reduce potential sources of biases in studies of SARS-CoV-2 and COVID-19." Eur J Epidemiol 36 (2):179-196. doi: 10.1007/s10654-021-00727-7.

33. Baggio, S., A. G. L'Huillier, S. Yerly, M. Bellon, N. Wagner, M. Rohr, A. Huttner, G. Blanchard-Rohner, N. Loevy, L. Kaiser, F. Jacquerioz, and I. Eckerle. 2020. "SARS-CoV-2 viral load in the upper respiratory tract of children and adults with early acute COVID-19." Clin Infect Dis. doi: 10.1093/cid/ciaa1157.

34. Leclerc QJ et al. What have settings have been linked to SARS-CoV-2 transmission clusters? 2020. Wellcome Open Res. 5: 83.

35. Rajmil L. Role of children in the transmission of the COVID-19 pandemic: a rapid scoping review. 2020; BMJ Paediatr. Open: 4(1). Doi: 10.1136/bmjpi-2020-000722.

 

DSÖ BÖLGELERİNE GÖRE DURUM

 

Afrika Bölgesi

 

Afrika Bölgesi, bir önceki haftaya göre sırasıyla haftalık vaka sayılarında %15’lik düşüşle 94.000'den fazla yeni vaka ve ölüm vakalarında %7’lik artışla 3000'den fazla yeni ölüm vakası bildirmiştir.  Bölgesel vaka insidansı iki aydan fazla bir süredir düşmeye devam etse de, Etiyopya ve Nijerya da dahil olmak üzere 49 ülkenin 18'inde (%37) haftalık vaka insidansı artmıştır. En yüksek sayıda yeni vaka bildiren ülkeler sırasıyla; Güney Afrika (40.220 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 67,8 yeni vaka; %29 azalma), Etiyopya (9269 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 8,1 yeni vaka;% 10 artış) ve Nijerya (5061 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 2,5 yeni vaka;% 90 artış) olmuştur.

En yüksek sayıda yeni ölüm vakası bildiren ülkeler; Güney Afrika (1590 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 2,7 yeni ölüm;% 6 azalma), Namibya (187 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 7,4 yeni ölüm) ve Cezayir (185 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 0,4 yeni ölüm;% 5 azalma ) olmuştur.

 

 

DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19

Amerika Bölgesi

 

Amerika Bölgesi, bir önceki haftaya göre sırasıyla bu hafta vakalarda %17’lik düşüş ile en büyük oransal düşüş ve ölümlerde %9’luk düşüş ile ikinci en büyük oransal düşüşü bildirmiştir. Bununla birlikte, Bölge ayrıca vakalarda Küba (%22 artış) ve Ekvador (%72 artış), ölümlerde Honduras (%55 artış) ve Haiti 'de (%50 artış) gözlenen dikkate değer artışlarla diğer Bölgelere kıyasla en yüksek haftalık vaka ve ölüm sayısını bildirmiştir. En çok yeni vaka bildiren ülkeler; Amerika Birleşik Devletleri (1.034.836 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 312,6 yeni vaka; %20 azalma)- bu hafta Bölge'de bildirilen tüm yeni vakaların %70'ini oluşturmaktadır, Brezilya (118.790 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 55,9 yeni vaka; %22 azalma) ve Meksika (88.938 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 69,0 yeni vaka; % 5 azalma) olmuştur.

En yüksek sayıda yeni ölüm vakası bildiren ülkeler; Amerika Birleşik Devletleri (11.371 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 3,4 yeni ölüm;% 5 azalma), Meksika (4628 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 3,6 yeni ölüm; %9 azalma) ve Brezilya (3176 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 1,5 yeni ölüm; %27 azalma) olmuştur.

 

DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19-pandemic

Doğu Akdeniz Bölgesi

 

Doğu Akdeniz Bölgesi, bu hafta, bir önceki haftaya göre haftalık vaka sayılarında %15’lik belirgin bir düşüşle 319.000'den fazla yeni vaka ve ölüm vakalarında %6’lık hafif bir düşüşle 6300’den fazla yeni ölüm vakası bildirmiştir. Yeni vaka sayıları ve ölüm vakalarındaki düşüş eğilimleri, bu hafta Bölgedeki 22 ülkenin 13'ünde (%59) vakalarda ve 22 ülkeden 15'inde (%68) ölümlerdeki düşüşleri yansıtmaktadır. En yüksek sayıda yeni vaka bildiren ülkeler;  İran (172.030 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 204,8 yeni vaka; %17 azalma), Irak (34.816 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 86,6 yeni vaka; %21 azalma) ve Pakistan (25.819 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 11,7 yeni vaka; % 4 azalma).

En yüksek sayıda yeni ölüm vakası bildiren ülkeler; İran (3760 yeni ölüm, 100.000 nüfus başına 4,5 yeni ölüm,% 10 azalma), Pakistan (548 yeni ölüm, 100.000 nüfus başına <1 yeni ölüm, %5 azalma) ve Tunus (497 yeni ölüm, 100.000 nüfus başına 4,2 yeni ölüm,% 47 artış) olmuştur.

 

DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html

 

Avrupa Bölgesi

 

Avrupa Bölgesi, bir önceki haftaya göre %5’lik düşüş ile 1,1 milyonun biraz üzerinde yeni vaka ve önceki haftaya göre benzer şekilde 14.000'den fazla yeni ölüm vakası bildirmiştir. En fazla yeni vaka bildiren üç ülke; Birleşik Krallık (256.051 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 377,2 yeni vaka, %5 artış), Türkiye (158.236 yeni vaka, 100.000 nüfus başına 187,6 yeni vaka, %6 artış) ve Rusya ( 127.471 yeni vaka, 100.000 nüfus başına 87,3 yeni vaka; yüzde oranı bir önceki haftaya benzer) olmuştur.

En çok ölüm vakası bildiren ülkeler; Rusya (5549 yeni ölüm; 100.000  nüfus başına 3,8 yeni ölüm, yüzde oranı bir önceki haftaya benzer), Türkiye (1806 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 2,1 yeni ölüm; yüzde oranı bir önceki haftaya benzer) ve Birleşik Krallık (983 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 1,4 yeni ölüm; %25 artış) olmuştur. Bu üç ülke, Bölge'de bildirilen haftalık yeni vakaların neredeyse yarısını (%49) ve yeni haftalık ölümlerin %59'unu oluşturmaktadır.

 

 

 

 

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19.

 

Güneydoğu Asya Bölgesi

 

Güneydoğu Asya Bölgesi bir önceki haftaya göre sırasıyla haftalık yeni vaka insidansında %16’lık düşüşle 453.000’den fazla yeni vaka,  ölüm vakalarında ise %20’lik düşüşle 8900’den fazla yeni ölüm vakası bildirmiştir. Genel olarak, bölgesel vakalar ve ölümler son bir buçuk ayda tutarlı bir şekilde azalma göstermiştir. Bu hafta, Bölgedeki tüm ülkeler, geçen haftaya kıyasla haftalık vaka ve ölümlerde bir düşüş bildirmiştir; vakalarda Endonezya'da (%30 düşüş) ve ölümlerde Bangladeş'te (%33 düşüş) kayda değer bir düşüş bildirilmiştir.

En çok yeni vaka bildiren üç ülke;  Hindistan (248.248 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 18,0 yeni vaka;% 15 azalma), Tayland (101.639 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 145,6 yeni vaka; %5 azalma) ve Endonezya (38.491 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 14,1 yeni vaka;%30 azalma) olmuştur.En çok yeni ölüm vakası bildiren üç ülke; Endonezya (3028 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 1,1 yeni ölüm, % 23 azalma), Hindistan (2122 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına <1 yeni ölüm,% 21 azalma) ve Tayland (1498 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 2,1 yeni ölüm; %13 azalma) olmuştur.

 

 

DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019.

Batı Pasifik Bölgesi

 

Batı Pasifik Bölgesi, bir önceki haftaya göre %8’lik düşüş ile 487.000'den fazla yeni vaka ve bir önceki haftaya benzer şekilde 64.000'den fazla yeni ölüm vakası bildirmiştir. Bölge, 21 Haziran 2021'den bu yana vakalarda sürekli bir artış bildirdikten sonra, esas olarak Japonya'da (%46 düşüş), Moğolistan'da (%46 düşüş) ve Fiji’de (%45 düşüş)bildirilen vakalardaki düşüşlere bağlı olarak son iki hafta içinde haftalık vakalarda düşüş eğilimi göstermeye başlamıştır. Bununla birlikte, haftalık ölümler 19 Temmuz 2021'den bu yana artan bir eğilim göstermeye devam etmektedir ve bu hafta Guam (%33 artış) ve Malezya (%22 artış) için bildirilen haftalık ölümlerde artışlar olduğu görülmektedir. En çok yeni vaka bildiren üç ülke; Filipinler (144.991 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 132,3 yeni vaka,% 16 artış), Malezya (136.061 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 420,4 yeni vaka, yüzde oranı bir önceki haftaya benzer) ve Vietnam (90.179 yeni vaka; 100.000 nüfus başına 92,6 yeni vaka, yüzde oranı bir önceki haftaya benzer) olmuştur.

En fazla yeni ölüm vakası rapor eden üç ülke; Malezya (2536 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 7,8 yeni ölüm,% 22 artış ), Vietnam (2225 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına 2,3 yeni ölüm, % 7 azalma) ve Filipinler (916 yeni ölüm; 100.000 nüfus başına <1 yeni ölüm; %13 azalma) olmuştur.

 

 

 

DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

 

Ekler

Ülkeler, bölgeler ve alanlar ve DSÖ Bölgesi (önceki sayılarda rapor edilmiştir) tarafından son yedi gün içinde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakalarının ve COVID-19 kaynaklı ölümlerin sayısına “ https://covid19.who.int/table “ adresinden ulaşılabilmektedir.

 

Ek 1.Ülkelere ve bölgelere göre endişe verici varyantların listesi, 14 Eylül 2021 verileri**

 

* Bu güncellemede yeni ülke eklenmiştir.

"Tanımlanmamış (Unspecified) B.1.617”, şu anda daha fazla soy tanımlaması olmaksızın B.1.617 tespitini bildiren ülkeleri/bölgeleri/alanları yansıtmaktadır Daha fazla ayrıntı mevcut olduğunda bunlar yeniden tahsis edilecektir.

"     ", bu varyant için bilgilerin DSÖ tarafından resmi kaynaklardan alındığını gösterir.

" o  " ifadesi, bu varyant için bilgilerin DSÖ tarafından resmi olmayan kaynaklardan alındığını ve daha fazla bilgi elde edildikçe inceleneceğini belirtir.

** Yolcular arasında VOC tespitini bildiren ülkeleri / bölgeleri / alanları (örn. Giriş noktalarında tespit edilen importe vakalar) veya yerel vakaları (toplulukta tespit edilen) içerir. Endişe verici varyantın tespit edildiğini hiç bildirmemiş ülkeleri, bölgeleri ve alanları hariç tutmaktadır.

*** Alfa varyantı, daha fazla bilgiye dayanarak Komorlar için bu hafta hariç tutulmuştur.

Ayrıca bkz. Ek 2 Veri, tablo ve şekil notları.

 

Ek 2. Veri, tablo ve şekil notları

 

Sunulan veriler, ülkelerden/bölgelerden DSÖ'ye bildirilen, büyük ölçüde DSÖ vaka tanımlarına (https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV Surveillance_Case_Definition-2020.2) ve sürveyans klavuzuna (https://www.who.int/publications/i/item/who-2019-nCoV-surveillanceguidance-2020.8) dayanan resmi laboratuvar onaylı COVID-19 vaka ve ölümlerine dayanmaktadır. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir; ve bu verileri yorumlarken, gerçek vaka ve ölüm oranı insidansının olduğundan düşük tahmin edilmesi ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmada değişken gecikmeler gibi, sunulan sayıları etkileyen birkaç faktör nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Vaka tespiti, dahil etme kriterleri, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve veri kesme ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Az sayıda ülke/bölge, şüpheli ve laboratuvar onaylı vakaları birlikte rapor etmektedir. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Halk sağlığı yetkililerinin çok sayıda vakayı veya ölümü toplam sayımlarından çıkaran veri uyuşturma çalışmaları yürütmesi nedeniyle, yeni vakalar/ölümler sütunlarında uygun şekilde negatif sayılar gösterilebilir. Çıkarmaların önceki günlere uygun şekilde paylaştırılmasına olanak tanıyan ek ayrıntılar ortaya çıktığında, grafikler buna göre güncellenecektir. epi-data-support@who.int adresine e-posta gönderilerek yapılan geçmiş veri düzenlemesinin bir kaydı talep edilebilmektedir. Talep ederken lütfen ilgilendiğiniz ülke (ler)i, süreyi ve talep / kullanım amacını belirtiniz. Önceki durum raporları düzenlenmeyecektir; en güncel veriler için https://covid19.who.int/ adresine bakınız.

Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler ve bölgeler, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir. Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

(1) Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

 

 

Teknik Rehber ve Diğer Kaynaklar

• Teknik rehberler: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance
• DSÖ Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) Paneli: https://covid19.who.int/
• Haftalık COVID-19 Operasyonel Güncellemeleri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/strategies-and-plans
• DSÖ COVID-19 Vaka Tanımları: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-Surveillance_Case_Definition-2020.2
• COVID-19 Tedarik Zinciri Kurumlar Arası Koordinasyon Hücresi Haftalık Durum Güncellemesi: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/covid-19-operations
• Araştırma ve Geliştirme: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/global-research-on-novel-coronavirus-2019-ncov
• COVID-19 hakkında çevrimiçi kurslar: https://openwho.org/channels/covid-19; ve mevcut olan diğer ulusal diller: https://openwho.org/channels/covid-19-national-languages
• DSÖ Akademi COVID-19 mobil öğrenim uygulaması: https://www.who.int/about/who-academy/the-who-academy-s-covid-19-mobile-learning-app
• Uluslararası toplumun, tüm ülkelere virüse hazırlanması ve müdahale etmesi konusunda sağladığı desteği özetleyen Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP): https://www.who.int/publications/i/item/strategic-preparedness-and-response-plan-for-the-new-coronavirus

HALK İÇİN ÖNERİLER VE TAVSİYELER

• Kendinizi koruyun: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
• Sorular ve Cevaplar: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/question-and-answers-hub/q-a-detail/coronavirus-disease-covid-19
• Seyahat önerileri: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/travel-advice

• EPI-WIN: bireyler, kuruluşlar ve topluluklara uyarlanmış bilgiler: https://www.who.int/teams/risk-communication