17 Eylül 2021

16 Eylül 2021'de Gine Sağlık Bakanlığı, Nzérékoré Bölgesi, Guéckédou vilayetinde görülen Marburg virüsü hastalığı salgınının sona erdiğini ilan etmiştir. DSÖ tavsiyelerine uyularak, bu salgında bildirilen tek doğrulanmış hastanın güvenli ve temkinli bir şekilde gömülmesinden 42 gün sonra açıklama yapılmıştır. Bu durum, Gine’de bildirilen ilk Marburg virüsü hastalığı vakası olmuştur.

3 Ağustos 2021'den salgın ilanının sonuna kadar teyit edilmiş sadece bir vaka rapor edilmiştir. Erkek olan vakanın semptomları 25 Temmuz'da başlamıştır. 1 Ağustos'ta ateş, baş ağrısı, yorgunluk, karın ağrısı ve diş eti kanaması semptomlarıyla köyü yakınlarındaki küçük bir sağlık kuruluşuna gitmiştir. Sıtma için hızlı tanı testi negatif sonuç vermiştir ve hasta rehidrasyon ve semptomatik tedavi ile ayaktan destekleyici bakım hizmeti almıştır. Eve döndükten sonra durumu kötüleşmiştir ve 2 Ağustos'ta ölmüştür. Daha sonra alt vilayet halk sağlığı tesisi tarafından Guéckédou'daki vilayet sağlık departmanına bir uyarı yapılmıştır. Araştırma ekibi, derinlemesine bir araştırma yapmak üzere hemen köye gönderilmiştir ve aynı gün Guéckédou’daki viral hemorajik ateş laboratuvarına sevk edilen ölüm sonrası oral sürüntü örneğini toplamıştır. 3 Ağustos'ta numune, ters transkriptaz-polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) yoluyla Marburg virüsü hastalığı için pozitif ve Ebola virüsü hastalığı için negatif olarak test edilmiştir. Ölen hasta, Ulusal Kızılhaç'ın desteğiyle 4 Ağustos'ta güvenli ve saygın bir şekilde toprağa verilmiştir.

5 Ağustos'ta, Konakri'deki Ulusal Referans Laboratuvarı, pozitif Marburg sonucunun gerçek zamanlı PCR ile teyidini sağlamış ve 9 Ağustos'ta, Senegal'deki Institut Pasteur Dakar, sonucun Marburg virüsü hastalığı için pozitif ve Ebola virüsü hastalığı için negatif olduğuna dair ilave teyit vermiştir.

Halk sağlığı yanıtı

Sağlık Bakanlığı, müdahaleyi koordine etmek ve toplumla ilişki kurmak için ulusal ve bölgesel acil durum yönetim komitelerini harekete geçirmiştir. Ek olarak, Sağlık Bakanlığı, DSÖ, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, Uluslararası Tıbbi Eylem İttifakı,  Kızıl Haç, UNICEF, Uluslararası Göç Örgütü ve diğer ortaklarla birlikte, salgını kontrol altına almak ve sağlık tesislerinde ve toplum düzeyinde aktif vaka araştırması ile birlikte temaslı takibi yapılarak daha fazla yayılmasını önlemek için önlemler başlatmıştır.  

Salgın sırasında, ölen toplam bir onaylanmış vaka (CFR=%100) ve maruziyete dayalı 14 yüksek riskli temaslı dahil olmak üzere 173 temaslı tespit edilmiştir. Bunlardan 172'si 21 günlük süre boyunca takip edilmiştir ve hiçbirinde semptom gelişmemiştir. Takip için yüksek riskli bir kişi kaybedilmiştir. Guéckédou vilayetinde yolcuların tarandığı farklı giriş noktalarında hiçbir uyarı oluşturulmamıştır.

Devam eden faaliyetler aşağıdakileri içermektedir:

• Yarasaların Marburg virüslerinin ekolojisine katılımını daha iyi anlamak için Temessadou M´Boké, Baladou Pébal ve Koundou bölgelerinde yarasaların yakalanması ve örneklenmesi;

• Koundou alt vilayetinde bir sero-surveyans protokolünün geliştirilmesi;

• Ulusal ve tesis düzeyinde Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC) programlarını güçlendirmeye yönelik planların geliştirilmesi ve uygulanması, IPC odak kişilerinin, IPC/hijyen komitelerinin oluşturulması ve bunlara rehberlik edilmesi, sağlık çalışanlarının sürekli eğitimi ve kişisel koruyucu ekipman (KKD) gibi malzemelerin yeterli tedariki ve dağıtımı;

• Sağlık tesisleri ve topluluklar da dahil olmak üzere iş ortaklarıyla birlikte su, sanitasyon ve hijyen önlemlerinin uygulanması;

• Guéckédou vilayetinde toplum temelli sürveyans eğitiminin desteklenmesi; ve

• Acil sağlık durumuna hazırlık ve müdahale eylem planının bir bileşeni olarak Guéckédou vilayetindeki risk iletişimi ve toplum seferberliği faaliyetlerinin yürütülmesi.

DSÖ risk değerlendirmesi

Marburg virüsü hastalığı (MVD), yüksek vaka ölüm oranları (CFR %24-90) ile ilişkili, salgın yapma eğiliminde olan bir hastalıktır. Hastalığın erken seyrinde, klinik semptomlardaki benzerlikler nedeniyle MVD'nin klinik tanısını diğer tropikal ateşli hastalıklardan ayırt etmek zordur. Diğer viral hemorajik ateşlerin, özellikle Ebola virüsü hastalığının (EVH) yanı sıra sıtma, tifo, leptospirosis, riketsiya enfeksiyonu ve veba gibi hastalıkların hariç tutulması gerekir. MVD, enfekte kişilerin veya vahşi hayvanların (örn. maymunlar ve meyve yarasaları) kanları, vücut sıvıları ve/veya dokuları ile doğrudan temas yoluyla bulaşır.

Enfeksiyonun kaynağını belirlemek için araştırmalar devam etmektedir. Gine, EVH ve Lassa ateşi gibi viral hemorajik hastalıkları yönetme konusunda daha önce deneyime sahiptir, ancak MVD ülkede ilk kez görülmüştür. Ülke, hastalık salgınlarının aşırı yükü, COVID-19 pandemisi ve sıtma, sarı humma, kızamık, Lassa ateşi, EVH, sağlık bakımıyla ilişkili enfeksiyonlar, yüksek oranlarda akut yetersiz beslenme, sel gibi döngüsel doğal afetler ve sosyo-politik huzursuzluk gibi tekrarlayan salgın tehditleri nedeniyle kırılgan bir sağlık sistemine sahiptir.

Gine sağlık yetkilileri olaya hızlı bir şekilde müdahale etmiştir ve salgını kontrol altına almak için önlemler hızla uygulanmıştır. Gine ile komşu Sierra Leone ve Liberya arasındaki sınır ötesi nüfus hareketi ve topluluk karışımı, sınır ötesi yayılma riskini artırmıştır. Sierra Leone ve Liberya sağlık yetkilileri acil durum planlarını devreye sokmuştur ve Gine ile giriş noktalarında halk sağlığı önlemleri almaya başlamıştır.

Etkilenen köy, iki ülke arasındaki ana uluslararası sınır geçiş noktasından yaklaşık 9 km uzaklıkta, Sierra Leone sınırında bulunan uzak bir ormanlık alanda bulunmaktadır. Etkilenen bölgenin uluslararası bir sınıra yakınlığı, etkilenen bölge ile Sierra Leone arasındaki sınır ötesi hareket ve virüsün yarasa kolonileri ile insanlar arasında potansiyel bulaşması, sınır ötesi yayılma riskini artırmıştır.

Bu faktörlerin, Guéckédou vilayetinin Liberya’daki Foya ve Sierra Leone’deki Kailahun ile iyi bağlantılı olduğu göz önüne alındığında ulusal ve bölgesel düzeyde yüksek bir risk olduğunu göstermektedir ve uluslararası ortakların desteğiyle acil ve koordineli bir müdahale gerektirmektedir. Olayla ilişkili risk küresel düzeyde düşük olarak değerlendirilmiştir.

DSÖ tavsiyesi

Marburg virüsünün insandan insana bulaşması, öncelikle enfekte kişilerin kan ve/veya vücut sıvılarıyla doğrudan temas ile ilişkilidir. Uygun enfeksiyon kontrol önlemleri alınmadığında sağlık hizmeti sunumuyla ilişkili Marburg virüsü bulaşması bildirilmiştir.

Marburg virüsü olduğundan şüphelenilen veya teyit edilen hastalara bakan sağlık çalışanları, hastanın kan ve/veya vücut sıvılarına maruz kalmanın yanı sıra olası kontamine ortamla korunmasız temastan kaçınmak için standart ve bulaşmaya dayalı IPC önlemleri almalıdır. IPC önlemleri şunları içermektedir:

• Şüpheli vakaların erken tanınması (tarama, triyaj) ve izolasyonu;

• Uygun izolasyon kapasitesi (altyapı ve insan kaynakları dahil);

• Sağlık çalışanlarının el hijyeni kaynaklarına erişimi (yani, sabun ve su veya alkol bazlı el dezenfektanı);

• Sağlık çalışanları için uygun ve erişilebilir KKD;

• Güvenli enfeksiyon uygulamaları (sadece tek kullanımlık iğnelerin kullanımına özen gösterilmesi);

• Tıbbi cihazların dekontaminasyonu ve sterilizasyonu için prosedürler ve kaynaklar; ve

• Bulaşıcı atıkların uygun yönetimi.

IPC Puan Kartı kullanılarak etkilenen bölgelerdeki sağlık tesislerinin IPC değerlendirmeleri, ortaya çıkan ve tekrarlayan bulaşıcı hastalıklara karşı gelecekte hazırlıklı olunmasını desteklemek ve güçlendirmek için IPC minimum gereksinimlerinin uygulanmasına ek olarak IPC'nin sağlık bakım ortamlarında uygulanması için sürekli destekleyici denetim ve mentorluğa duyulan ihtiyacı vurgulayan alt optimal sonuçları ortaya çıkarmıştır.

Etkilenen tüm sağlık bölgelerinde toplum temelli sürveyans dahil olmak üzere entegre hastalık sürveyansı ve müdahale faaliyetleri güçlendirilmeye devam edilmelidir.

Marburg virüsü hastalığı için risk faktörleri ve insanların virüse maruz kalmasını azaltmak için bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda farkındalığı artırmak, insan enfeksiyonlarını ve ölümlerini azaltmak için temel önlemlerdir. Temel halk sağlığı iletişim mesajları aşağıdakileri içermektedir.

• Enfekte hastalarla, özellikle vücut sıvılarıyla doğrudan temastan kaynaklanan toplumdaki insandan insana bulaşma riskini nasıl azaltmak;

• Marburg virüsü hastalığı olan hastalarla yakın fiziksel temastan kaçınılmak;

•  Evde hasta olduğundan şüphelenilen herhangi bir vaka evde tedavi edilmemeli, tedavi ve izolasyon için derhal bir sağlık kuruluşuna nakledilmelidir; bu nakil sırasında sağlık çalışanları uygun kişisel koruyucu ekipman giymelidir.

• Hastanede hasta yakınları ziyaret edildikten sonra düzenli el yıkama yapılmalıdır.

• Marburg'dan etkilenen topluluklar, hem daha fazla bulaşmayı ve toplum damgalanmasını önlemek için hastalığın doğası hakkında nüfusun iyi bilgilendirilmesini sağlamanın çabasını göstermelidir, hem de tedavi merkezlerine erken sunumu ve ölülerin güvenli bir şekilde gömülmesi de dahil olmak üzere diğer gerekli salgın sınırlama önlemlerini teşvik etmelidir. Marburg'dan ölen insanlar derhal ve güvenli bir şekilde gömülmelidir.

Meyve yarasaları, maymunlar ve maymunlarla temas yoluyla vahşi yaşamdan insana bulaşma riskini azaltmak için aşağıdaki tavsiyeler iletilmelidir:

• Eldivenler ve diğer uygun koruyucu giysilerle birlikte vahşi yaşam ele alınmalıdır.

• Hayvansal ürünleri (kan ve et) tüketmeden önce iyice pişirilmeli ve çiğ et tüketiminden kaçınılmalıdır.

• Madenlerde veya meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı mağaralarda çalışma veya araştırma faaliyetleri veya turist ziyaretleri sırasında, insanlar maske ve eldiven dahil diğer uygun koruyucu giysiler giymelidir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız:

• Disease Outbreak News – Marburg virus disease in Guinea, published on 9 August 2021
• Health topic - Marburg virus disease
• Ebola and Marburg virus disease epidemics: preparedness, alert, control, and evaluation, interim version 1.2
• Field guideline: How to conduct safe and dignified burial of a patient who has died from suspected or confirmed Ebola virus disease
• Case definition recommendations for Ebola or Marburg virus diseases
• Marbug haemorrhagic fever - factsheet; Fièvre hémorragique de Marburg - Aide-mémoire.  Relevé épidémiologique hebdomadaire, 80 (‎15)‎, 135 - 138
• Organisation mondiale de la Santé. (‎2014)‎. Définitions de cas recommandées pour la surveillance des maladies à virus Ebola ou Marburg : recommandation provisoire. Organisation mondiale de la Santé
• Organisation mondiale de la Santé & Bureau international du Travail. (‎2020)‎. Sécurité et santé au travail durant les crises sanitaires : un manuel pour la protection des personnels de santé et des équipes d’intervention d’urgence