1 Ekim 2021

Eylül 2017'den bu yana, Nijerya'daki çeşitli eyaletlerde sarıhumma vakaları rapor edilmiştir. 1 Ocak - 31 Ağustos 2021 tarihleri ​​arasında, 36 Eyalet ve Federal Başkent Bölgesi (FCT) genelinde 367 Yerel Yönetim Alanında (YYA) toplam 1.312 şüpheli vaka rapor edilmiştir.

Dakar'daki Pasteur Enstitüsü'ne (IPD) toplam 45 kan örneği gönderilmiştir ve plak azaltma nötralizasyon testi (PRNT) ile test edilen 31 kan örneği pozitif çıkmıştır. Bu 31 PRNT pozitif vakadan 12'sinde sarıhumma aşısı öyküsü vardır. Kalan 19 aşılanmamış PRNT pozitif vaka arasında iki ölüm bildirilmiştir (Vaka ölüm oranı: %11). Bu 19 PRNT pozitif vaka, Enugu (yedi vaka), Anambra (üç vaka), Benue (üç vaka), Delta (iki vaka), Oyo (iki vaka) Nijer (bir vaka) ve Osun (bir vaka) Eyaletinden rapor edilmiştir. PRNT pozitif vakalarla ilgili araştırmalar devam etmektedir.

Nijerya, sarıhummaya karşı nüfus bağışıklığında eksiklik olduğunu belgelemiştir. DSÖ-UNICEF 2020 tahminlerine göre, sarıhumma için ulusal bağışıklama kapsamı 2020'de %54 idi ve bu, salgınlardan korunmak için gerekli olan %80 eşiğinin altındadır. PRNT pozitif vakalar bildiren dokuz eyalette, rutin bağışıklama kapsamı 2018 ile 2020 arasında düşüş göstermiştir ve 2020'de %80'in altına düşmüştür. Bu eyaletler arasında Anambra, Benue, Delta, Enugu, Imo, Nijer, Ondo, Osun ve Oyo yer almaktadır. Altı eyalet (Anambra, Delta, Enugu, Imo, Osun ve Oyo eyaletleri) %50'nin altında kaldığını bildirmiştir.

2019 ve 2020 yılları arasında, dokuz eyaletten altısında (tümü YYA'lar) önleyici toplu aşılama kampanyaları yürütülmüştür. Kapsamın Delta ve Ondo Eyaletlerinde yüksek (>%90), Anambra, Benue, Nijer, Osun ve Oyo Eyaletlerinde daha düşük (<%80) olduğu bildirilmiştir. Ek olarak, Enugu Eyaletinde 2020'de 17 YYA'dan dokuzu reaktif toplu aşılama kampanyaları düzenlerken, Imo Eyaletinde son yıllarda toplu aşılama faaliyetleri düzenlenmemiştir.

Ayrıca, sarıhumma sürveyansı yetersizdir. Tüm şüpheli vakalar belgelenmemekte, olası pozitif vakalar her zaman araştırılmamakta ve doğrulanmış vakaların araştırılması ve doğrulayıcı test sonuçları ertelenmektedir. Ayrıca, laboratuvar sonuçlarının yorumlanması ve vaka doğrulaması için kritik olan aşılama durumu, araştırma kapsamında raporlanmayabilmektedir.

Halk sağlığı yanıtı

Sarıhumma müdahale faaliyetleri, Nijerya Hastalık Kontrol Merkezi tarafından birçok kurum katılımıyla gerçekleştirilen Sarı Humma Teknik Çalışma Grubu aracılığıyla koordine edilmektedir.  Mevcut müdahaleler aşağıdakileri içermektedir:

• Sarıhumma hazırlık ve müdahale klavuzları tüm eyaletlere dağıtılmıştır;

• Sırasıyla, Nijerya Üniversitesi Enugu Eğitim Hastanesi ve Benin Üniversitesi Eğitim Hastanesi Benin City'de Güneydoğu ve Güney-Güney jeopolitik bölgeleri için sarıhumma IgM testi başlatılmıştır;

• İlave Sarıhumma Bilgilendirme, Eğitim ve İletişim materyalleri yayımlanmak üzere basılmıştır;

• Sağlık çalışanlarının sarıhumma teşhisi, yönetimi, dokümantasyonu ve raporlaması konusunda eğitimi için sarıhumma eğitim kılavuzu sürekli olarak geliştirilmektedir;

• Sarıhumma ile ilgili sinyalleri tespit etmek için sosyal ve geleneksel medya platformlarında sürekli günlük medya takibi yapılmaktadır.

• Müdahale faaliyetlerine rehberlik etmek için ülke çapında sürveyans verilerinin haftalık olarak izlenmesi ve analizi yapılmaktadır;

• Gerçek zamanlı raporlamayı iyileştirmek için tüm etkilenen eyaletlerde Sürveyans ve Salgın Müdahale Yönetim Sisteminin (SORMAS) etkin kullanımı takip edilmektedir;

• 4. Çeyrek (Abia, Ebonyi, Imo, Taraba'da Kasım 2021 ve Borno Eyaletlerinde seçilmiş bölgelerde ve YYA'larda) için sarıhumma önleyici toplu aşılama kampanyasına yönelik planlama toplantılarında Ulusal Temel Sağlık Hizmetlerini Geliştirme Ajansı desteklenmektedir;

• Etkilenen eyaletlerden ulusal test laboratuvarlarına numune toplama ve transferlerinin koordinasyonu ve tüm test laboratuvarlarında sarıhumma numunelerinin düzenli olarak test edilmesi sağlanmaktadır. Ek olarak, tüm test laboratuvarlarında reaktiflerin ve sarf malzemelerinin mevcudiyeti sağlanmaktadır;

• Haftalık güncellemeler için eyalet epidemiyologlarıyla görüşülmesi planlanmaktadır.

DSÖ risk değerlendirmesi

Nijerya, sarıhumma için yüksek riskli bir ülkedir ve küresel Sarıhumma Salgınlarını (EYE) Ortadan Kaldırma Stratejisi için yüksek öncelikli bir ülke olarak kabul edilmektedir. Eylül 2017'de Nijerya'da, sarıhummanın yeniden ortaya çıkması, geniş bir coğrafi alanda salgınlar görülmesine sebep olmuştur. Aşılama ve vektör kontrol stratejilerinin kombinasyonu, enfeksiyonu önlemenin en önemli yoludur. Sarıhumma Nijerya'da endemiktir ve çoğu eyalette ve ülke çapında yetersiz aşılama kapsamı nedeniyle yayılma riski yüksektir. Entomolojik araştırmalar, ülkenin çeşitli eyaletlerinde Aedes aegypti ve Aedes africanus vektörlerinin varlığını doğrulamıştır.

Düşük rutin bağışıklama kapsamı göz önüne alındığında, reaktif toplu bağışıklama faaliyetlerinin zayıf performansıyla birleştiğinde, duyarlı popülasyonlarda devam eden bir riske ve dolayısıyla ciddi bir halk sağlığı etkisi riskine işaret etmektedir.

Ülke, riski ele almak için, EYE ve küresel ortaklar aracılığıyla desteklenen, 9 aylıktan 44 yaşına kadar tüm uygun kişileri hedefleyen önleyici toplu aşılama kampanyalarını tamamlamak adına çok yıllı bir plan yürütmüştür. 2017 yılından bu yana FCT dahil toplam 36 eyaletten 22'si bu kampanyaları tamamlamıştır. Ulusal ve Eyalet halk sağlığı yetkilileri şu anda mevcut sınırlı kaynakları, özellikle insan kaynaklarını, araştırma ve müdahale faaliyetleri yürütmek için zorlayan birkaç eşzamanlı salgına (COVID-19 pandemisi, Lassa ateşi ve yaygın bir kolera salgını) müdahale etmektedir. Ek olarak, COVID-19 önlemlerinin yakın zamanda gevşetilmesi, nüfus hareketliliğini ve sarıhummanın kentsel alanlara yayılma riskini artırabilir.

DSÖ tavsiyesi

Sarıhumma, enfekte sivrisinekler tarafından bulaşan akut viral hemorajik bir hastalıktır ve hızla yayılma ve ciddi halk sağlığı etkilerine neden olma potansiyeline sahiptir. Hastalık, ömür boyu bağışıklık sağlayan tek doz sarıhumma aşısı ile önlenebilmektedir. Spesifik bir tedavi olmamasına rağmen, dehidratasyon, solunum yetmezliği ve ateşi tedavi etmek için destekleyici bakım ve hastalıkla ilişkili bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotik tedavisi mortaliteyi azaltabilmektedir ve tavsiye edilmektedir. Viraemik vakalar, sivrisinek ısırıkları yoluyla başkalarına yayılma riskini sınırlamak için gün boyunca cibinlik altında kalmalıdır.

Rutin sarıhumma aşısı, 2004 yılında Nijerya'nın Genişletilmiş Bağışıklama Programına dahil edilmiştir. Bununla birlikte, yetersiz sarıhumma aşı kapsamı nedeniyle, ülke çapındaki çoğu bölgede nüfus bağışıklığı, toplum bağışıklığı eşiklerinin (≥%80) altında kalmaktadır. EYE Stratejisi 2018'de Nijerya'da başlatılmıştır, ancak ulusal ve alt ulusal düzeyde uygulanması yetersiz kalmaktadır. Nijerya'da sarıhumma için önleyici kampanyalar altı aşamada uygulanmaktadır. Hedef, 2024 yılına kadar bu aşı kampanyalarını ülke çapında hızlandırmak ve tamamlamaktır.

Nijerya'da sarıhumma endemik olduğundan, EYE stratejisi için öncelikli bir ülkedir. Hızlandırılmış aşamalı aşı kampanyalarının 2024 yılına kadar tüm ülkeyi kapsaması planlanmaktadır. Sarıhummanın önlenmesi ve kontrolü için aşılama birincil müdahaledir. Kent merkezlerinde, hedefe yönelik vektör kontrol önlemleri de bulaşmayı engellemek için yardımcı olmaktadır. DSÖ ve ortakları, mevcut salgını kontrol altına almak için bu müdahaleleri uygulamak için yerel makamları desteklemeye devam edecektir.

DSÖ, 9 aylıktan itibaren Nijerya'ya giden tüm uluslararası yolcular için sarıhumma aşısını önermektedir. Nijerya, giriş koşulu olarak 9 aylık veya daha büyük tüm yolcular için sarıhumma aşı sertifikası talep etmektedir.

DSÖ tarafından önerilen sarıhumma aşıları güvenli, oldukça etkilidir ve enfeksiyona karşı ömür boyu koruma sağlamaktadır. UST (2005) uyarınca, DSÖ onaylı bir aşı ile aşılanmak  kişinin, Uluslararası Sarıhumma  Aşılama Sertifikası'nın geçerlilik süresini uzatır. Uluslararası seyahat edenlerden giriş koşulu olarak bir takviye dozu onaylanmış sarıhumma aşısı istenemez.

DSÖ, seyahat edenleri riskler ve aşılama dahil olmak üzere önleyici tedbirler hakkında iyi bilgilendirmek için Üye Devletlerini, gerekli tüm önlemleri almaya teşvik etmektedir. Seyahat edenler ayrıca sarıhumma semptomları ve belirtileri hakkında bilgilendirilmeli ve belirtiler gösterirken acil tıbbi yardım almaları konusunda bilgilendirilmelidir. Seyahatten dönen viremik gezginler, etken bir vektörün bulunduğu bölgelerde Sarıhumma iletiminin yerel döngülerinin kurulması için risk oluşturabilirler.

Sarıhumma bulaşması için risk altındaki alanlar ve uluslararası seyahat edenlerin aşılanmasına ilişkin ilgili tavsiyeler DSÖ tarafından 1 Temmuz 2020'de güncellenmiştir ve DSÖ Uluslararası Seyahat ve Sağlık web sitesinde mevcuttur.

DSÖ, bu salgınla ilgili mevcut bilgilere dayanarak Nijerya'ya seyahat veya ticaret konusunda herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Sarıhumma hakkında daha fazla bilgi için lütfen bakınız:

• WHO Yellow Fever Factsheet
• WHO strategy for yellow fever epidemic preparedness and response
• A Global Strategy to Eliminate Yellow Fever Epidemics (EYE), document for SAGE – 26 September 2016
• A Global strategy to Eliminate Yellow Fever Epidemics (EYE) 2017-2026, WHO 2018
• WHO list of countries with vaccination requirements and recommendations for international travellers
• WHO list of countries with risk of yellow fever transmission and countries requiring yellow fever vaccination
• Lifetime validity of one dose of Yellow fever vaccine: Amendment to Annex 7 of IHR (2005):
• Q&A on the Extension to life for yellow fever vaccination
• WHO yellow fever risk mapping and recommended vaccination for travellers map
• WHO Database for pre-qualified vaccine
• Yellow fever situation reports from NCDC website
• Yellow Fever laboratory diagnostic testing in Africa
• WHO International Travel and Health website
• Vaccine Position Papers