VENEZUELA’DA SARIHUMMA

13 Ekim 2021 Çarşamba

1 Ekim 2021'de, UST Ulusal Odak Noktası (NFP), Venezuela için, 23 ve 24 Eylül 2021 tarihleri arasında araştırılan yedi doğrulanmış sarıhumma insan vakası olduğunu bildirmiştir.

13 Ekim 2021

1 Ekim 2021'de, UST Ulusal Odak Noktası (NFP), Venezuela için, 23 ve 24 Eylül 2021 tarihleri arasında araştırılan yedi doğrulanmış sarıhumma insan vakası olduğunu bildirmiştir. Yedi vakanın tümü, Rafael Rangel Ulusal Hijyen Enstitüsünde ters transkriptaz polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile doğrulanmıştır. Bildirilen yedi vakadan altısı aşılanmamıştır. Bunlardan üçü asemptomatiktir ve dördü 20 -24 Eylül tarihleri arasında belirti ve semptomlar geliştirmiştir, vakaların hepsinde ateş belirtisi vardır ve ayrıca vakalardan birinde baş ağrısı, retro oküler ağrı, artralji ve deri döküntüsü görülmüştür. Muhtemel enfeksiyon yeri, Venezüella'nın kuzeydoğu bölgesinde bulunan Monagas Eyaletindeki Maturín Bölgesi'nin güneyindeki kırsal bölgedir. Bildirilen ilk vaka, sarıhumma aşısı öyküsü olan genç bir hamile kadındır. Kalan altı vakadan beşi erkek ve yaşları 24 ile 82 arasında değişmektedir. Bugüne kadar doğrulanan vakalar arasından ölüm vakası bildirilmemiştir.

Ek olarak, 11 Ağustos ve 1 Ekim 2021 tarihleri arasında, rutin ulusal sürveyansın bir parçası olarak Venezuela'da insan dışı primatlar (NHP) arasında 10 epizootik vaka rapor edilmiştir. Yedi epizootik vaka, Monagas eyaletinde (Maturin ve Aguasay bölgesinde (Maturin bölgesine 70 km) ve geriye kalan üç vaka ise Anzoátegui eyaletinde (Freites Bölgesi, Maturin bölgesine 159 km) tespit edilmiştir.  Her ikisi de Monagas Eyaletinde rapor edilen, epizootik vakalardan ikisi,  Ulusal Referans Laboratuvarı'nda (LNR) RT-PCR ile laboratuvar tarafından doğrulanmıştır, geriye kalan sekizi ise (beşi Monagas'tan ve üçü Anzoátegui'den) epidemiyolojik bağlantıyla (laboratuvarda doğrulanmış epizootiklerle zaman-mekan ilişkisi göz önüne alındığında) doğrulanmıştır. Monagas eyaletindeki Maturín kentsel alanından 35 km ve 150 km uzaklıkta, doğrulanmış epizootikler olduğu belirlenmiştir.

Halk sağlığı yanıtı

Venezuela'daki ulusal ve yerel sağlık yetkilileri tarafından aşağıdaki halk sağlığı önlemleri uygulanmaktadır:

• Hem insanlarda hem de NHP'lerde sürveyansın güçlendirilmesi.

• İnsanlar ve NHP'ler için laboratuvar teşhisinin güçlendirilmesi.

• Kentsel alanlarda entomolojik sürveyansın yanı sıra vektör kontrolünün güçlendirilmesi.

• Arbovirüsün endemik coğrafi bölgelerine ağırlık vererek, öncelikli topluluklarda aedik indeksinin yükseltilmesi.

• Türlerin tanımlanması ve virolojik çalışma için sylvatic vektörlerin yakalanması.

• Vaka yönetimi protokollerinin ve sağlık tesislerinin organizasyonunun güçlendirilmesi.

• Ülkede sarıhumma aşısı ile aşılamanın yaygınlaştırılması ve önceliklendirilmesi.   Sarıhumma salgını müdahale planı çerçevesinde, Monagas eyaletinin Aguasay, Maturín, Santa Bárbara, Ezequiel Zamora ve Cedeno bölgelerinde toplam 24.772 doz uygulanmış ve %68,3'lük kapsama alanına ulaşılmıştır. Bu faaliyet, 1 Kasım 2020'den bu yana öncelikli bölgelerde aşı kampanyası kapsamında gerçekleştirilmekte olup Monagas ve Anzoátegui eyaletlerinde epizootiklerin ortaya çıkmasından bu yana yoğun bir şekilde yürütülmeye devam etmektedir.

• 11 Ağustos 2021'den itibaren Monagas Eyaleti (Marutín Bölgesi) ve Anzoategui Eyaleti'nde (Guanipa, Simón Rodríguez ve Anaco bölgeleri) aşılamayı yoğunlaştırma faaliyetleri başlamış ve halen devam etmektedir.

• Epizootiklerin doğrulandığı alanlarda hızlı aşı kapsamı gözetimi devam etmektedir.

• Kentsel alanlarda olası bir vektör olarak Aedes aegypti istilasının kontrolü için güçlendirme faaliyetleri.

• Risk iletişim stratejileri.

DSÖ risk değerlendirmesi

Sarıhumma, sarıhumma virüsünün (YFV) neden olduğu akut viral hemorajik bir hastalıktır ve Haemagogus ve Sabethes cinsinin enfekte sivrisinekleri ile kentsel sivrisinek türü Aedes aegypti tarafından bulaşmaktadır. Sarıhumma, insanları ve insan dışı primatları (NHP) enfekte etmektedir ve hızla yayılma ve aşılanmamış popülasyonlarda ciddi halk sağlığı etkilerine neden olma potansiyeline sahiptir. Hastalık, ömür boyu bağışıklık sağlayan tek doz sarıhumma aşısı ile önlenebilir olduğundan aşılama enfeksiyonu önlemenin en önemli yoludur. Spesifik bir tedavi bulunmamakla birlikte, dehidrasyon, solunum yetmezliği ve ateş tedavisine yönelik destekleyici bakım ve hastalıkla ilişkili bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotik tedavisi mortaliteyi azaltabilmektedir ve tavsiye edilmektedir. Viraemik vakalar, sivrisinek ısırıkları yoluyla başkalarına yayılma riskini sınırlamak için gün boyunca cibinlik altında kalmalıdır ve vektör kontrol stratejileri özellikle salgınlar sırasında tamamlayıcı olabilir.

Venezuela, endemik virüs bulaşıcılığı olan sarıhumma için yüksek riskli olarak kabul edilmektedir ve küresel Sarıhumma Salgınlarını (EYE) Ortadan Kaldırma stratejisi için öncelikli bir ülke olarak kabul edilmektedir. Aşı kapsamı yetersizdir ve aşılanmamış popülasyonlar arasında sarıhummanın daha fazla bulaşması ve çoğalmasında yüksek risk oluşturmaktadır.

Ağustos 2021'den bu yana artan insan vakası ve epizootik sayısı, yüksek viral dolaşımın devam etmesi nedeniyle endişe vericidir. Öncelikli eyaletlerde aşı kampanyasının başladığı Kasım 2020'den bu yana, 10 eyaletten beşinde %100 aşılama kapsamı ile (Amazonas, Apure, Delta Amacuro, Sucre ve Táchira) %82 bağışıklama oranına ulaşılmıştır. Kalan beş eyalet aşı kapsamı bakımından farklılık göstermektedir (Anzoátegui %97,2, Guárico %95,5, Bolivar %78,9, Monagas %67,7 ve Zulia %44,7). Salgının meydana geldiği eyalet olan Monagas eyaleti, düşük aşılama oranına sahiptir ve bu da yüksek risk grupları arasındaki risk iletişimini yoğunlaştırma gerekliliği ile önemli bir nüfusun risk altında kaldığını göstermektedir.

Nüfusun büyük bir bölümünü aşılamak için gösterilen önemli çabalara rağmen, artan insan vakaları ve NHP arasında epizootiklerin kalıcılığı ve coğrafi dağılımı, sarıhumma bağışıklama oranının düşük olduğu bölgelerde daha fazla yayılma riski olduğunu göstermektedir. Belirli risk altındaki gruplara ve etnik azınlıklara da özel dikkat gösterilmelidir. Yerli halkın, komşu Trinidad ve Tobago da dahil olmak üzere, aynı kültüre ait yerleşimler arasında sınırlar arasında uzun süredir devam eden bir hareket modeli vardır. Uluslararası Göç Örgütü'ne[i] göre, Venezuela'daki köylerden Brezilya'ya, Guyana'ya ve muhtemelen Surinam'a taşınan Warao halkının akışı 2017'den bu yana önemli ölçüde artmıştır ve COVID-19 salgını sırasında da devam etmiştir.

Monagas Eyaleti ve ulusal düzeydeki hükümetler, PAHO/WHO saha ekibiyle birlikte, kentsel alanlarda vektör kontrolünün yanı sıra NHP'ler ve entomolojik popülasyonlar arasında sürveyansı yoğunlaştırmak için faaliyetler yürütmüştür. Bununla birlikte, insan vakalarının tespit edildiği etkilenen ve çevre bölgelerde epizootik ve entomolojik sürveyansın güçlendirilmesi gerekmektedir.

Venezuela'daki sarıhumma salgını, COVID-19 pandemisini de içeren büyük ve karmaşık bir durum bağlamında ortaya çıkmaktadır. Pandemi, COVID-19 ile ilgili sağlık sistemi üzerindeki yükler, sağlık çalışanlarının eksikliği ve fiziksel mesafe gereklilikleri veya toplumun isteksizliği nedeniyle azalan aşı talebi nedeniyle sağlık hizmetlerine erişimin kesintiye uğraması riski yaratmaktadır.

COVID-19 numunelerinin işlenmesine yönelik artan talep nedeniyle yerel laboratuvarların ve ulusal referans laboratuvarlarının kapasitesi de tehlikeye girebilir. 13 Ekim itibariyle Venezuela 384.668 COVID 19 vakası ve 4634 ölüm vakası bildirmiştir ve şu anda Amerika Bölgesi'nde son 24 saat içinde en fazla sayıda yeni COVID-19 vakasına sahip sekiz ülke arasında yer almaktadır.

Sarıhummanın endemik ve yüksek riskli olduğu tüm bölgelerde, devam etmekte olan SARS-CoV-2 salgını yaşanmaktadır, YFV'nin birlikte dolaşan bir virüs olarak eklenmesi Venezuela veya komşu ülkelerde büyük çaplı sarıhumma salgını olması durumunda vaka yönetimi ve enfeksiyon ve önleme kontrol faaliyetleri için ek bir zorluk oluşturabilir.

DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye ve mevcut en son bilgilere dayanarak risk değerlendirmesini incelemeye devam etmektedir.

  • [i] IOM, Brezilya Venezüella Yerlilerine İlişkin Ulusal Anket Başlattı. https://bit.ly/3msPZeT adresinde mevcuttur.

 

DSÖ tavsiyesi

Bildirilen YF vakaları, özellikle sarıhumma bulaşıcılığında uygun ekosisteme sahip endemik yüksek riskli bölgelerde sarıhumma aşısına duyulan ihtiyaç konusunda farkındalığın sürdürülmesinin önemini göstermektedir. Sarıhummanın önlenmesi ve kontrolü için aşılama birincil yoldur. Özellikle ormanlık alanlarda yaşayan ve çalışan, gün içinde sylvatik vektörlere (Haemagogus spp ve Sabethes spp¬) maruz kalan kişilerde aşılama kapsamı artırılmalıdır. Yerli halk, göçmenler ve genellikle yoğun nüfuslu kentsel alanlarda yaşayan (Aedes agyepti yoluyla kentsel yerel bulaşma riski olan) veya ormanlık alanlardaki faaliyetlere katılan (sylvatik bağlamda sporadik vakalar veya kümelenme riski ile) diğer hassas nüfuslar arasında da aşılama kapsamı artırılmalıdır.

DSÖ, 9 aylıktan büyük tüm uluslararası yolcular için Venezüella'ya seyahat etmeden en az 10 gün önce sarıhumma aşısını önermektedir. Venezuela, gelen yolcular için aşı sertifikası talep etmemektedir.

DSÖ tarafından önerilen sarıhumma aşıları güvenli ve oldukça etkilidir ve enfeksiyona karşı ömür boyu koruma sağlamaktadır. UST (2005), üçüncü baskıya göre, DSÖ onaylı bir aşı ile aşılanmak  kişinin, Uluslararası Sarıhumma  Aşılama Sertifikası'nın geçerlilik süresini uzatır. Uluslararası seyahat edenlerden giriş koşulu olarak bir takviye dozu onaylanmış sarıhumma aşısı istenemez.

DSÖ, COVID-19 salgını sırasında bağışıklama faaliyetleri için yol gösterici ilkeler ve COVID-19 bağlamında toplu aşılama kampanyaları yürütmek için operasyonel kılavuz yayınlamıştır. EYE stratejisi, rutin hizmetlerde uygun olan tüm çocuklar için YF'ye karşı aşılama çalışmalarının sürdürülmesini ve geliştirilmesini teşvik etmektedir ve COVID-19'da uygulamaya yönelik DSÖ yönergelerine göre gerektiğinde büyük ölçekli popülasyonlar için kampanyaları desteklemektedir.

DSÖ, seyahat edenleri riskler ve aşılama dahil olmak üzere önleyici tedbirler hakkında iyi bilgilendirmek için Üye Devletlerini, gerekli tüm önlemleri almaya teşvik etmektedir. Seyahat edenler ayrıca sarıhumma semptomları ve belirtileri hakkında bilgilendirilmeli ve herhangi bir belirti gösterince acil tıbbi yardım almaları konusunda bilgilendirilmelidir. Seyahatten dönen enfekte (viraemik) gezginler, etken bir vektörün bulunduğu bölgelerde Sarıhumma iletiminin yerel döngülerinin kurulması için risk oluşturabilirler.

DSÖ, bu salgınla ilgili mevcut bilgilere dayanarak Venezuela'ya seyahat ve ticaret konusunda herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Daha fazla bilgi için lütfen bakınız:

 

Etiketler:
Sarıhumma

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/yellow-fever---bolivarian-republic-of-venezuela