TOGO’DA LASSA ATEŞİ
26 Şubat 2022'de bir vakanın teyit edilmesinin ardından Togo'da bir Lassa ateşi salgını DSÖ'ye bildirilmiştir
24 Mart 2022
Bir bakışta salgın
26 Şubat 2022'de bir vakanın teyit edilmesinin ardından Togo'da bir Lassa ateşi salgını DSÖ'ye bildirilmiştir. Aktif vaka bulma ve temaslı takibi yapılmıştır. Ulusal yetkililerin geçmiş salgınlarla ilgili deneyimleri ve komşu ülkelerle sınır ötesi iletişim göz önüne alındığında, bu salgının bulaşma riski ulusal ve bölgesel düzeyde düşük olarak değerlendirilmektedir.
Salgın açıklaması
26 Şubat 2022'de Togo'daki ulusal yetkililer, Savanes bölgesinin Oti-Güney ilçesi, Takpamba kasabasından 35 yaşındaki bir kadın vakanın laboratuvarca doğrulanmasının ardından Lassa ateşi salgını olduğunu DSÖ'ye rapor edilmiştir. Kasaba Gana ile sınır komşusudur ve Savanes bölgesinin başkenti Dapaong'a 96 kilometre uzaklıktadır. Vaka daha önce Benin'deki Save komünündeki bir köyde, Nijerya sınırından dört kilometre uzakta yaşıyor olup semptomlarının başlamasından 4 Şubat'ta Togo, Takpamba kasabasına gelmiştir.
11 Şubat'ta vakada ateş, karın ağrısı ve öksürük gibi semptomlar gelişmiş ve 14 Şubat'ta yerel sağlık kuruluşuna başvurmuştur. Üç gün ağızdan tedavi gören ve iyileşmeyen vaka, başka bir sağlık merkezine götürülmüş ve burada 24 saat yatırıldıktan sonra bir hastaneye sevk edilmiş ve ayakta tedavi edilmiştir. 22 Şubat'ta vaka, semptomların devam etmesi, ayrıca kusma ve kanlı ishal geliştirmesinin ardından daha önce ziyaret edilen hastaneye geri dönmüştür. Klinik durumu sonucunda Lassa ateşinden şüphelenilen şahıs izole edilerek sağlık yetkililerine bildirilmiştir. Togo Ulusal Hijyen Enstitüsü'nde laboratuvar analizi için bir numune alınmış olup 26 Şubat'ta Lassa ateşi için yapılan test pozitif sonuçlanmıştır. Vaka aynı gün ölmüş ve güvenli ve temkinli bir cenaze töreni gerçekleştirilmiştir.
Savanes bölgesinin iki sağlık bölgesinden, biri semptomatik ve izole olan 10 sağlık çalışanı da dahil olmak üzere toplam 26 temaslı tespit edilmiştir. Semptomatik sağlık çalışanı, vakaya doğrudan temas yoluyla maruz kalmıştır ancak testin ardından Lassa ateşi negatif çıkmıştır. 23 Mart itibariyle, tüm temaslılar takip süresini tamamlamış ve hiçbirinde Lassa ateşi görülmemiştir.
Togo'da bildirilen bu salgınla ilişkili olarak Benin veya Gana'dan herhangi bir salgın rapor edilmemiştir. Nijerya'da devam eden bir salgın olup (daha fazla ayrıntı için lütfen Nijerya'da Lassa ateşi hakkında 14 Şubat 2022'de yayınlanan Hastalık salgını haberlerine bakınız), ancak bu araştırmanın bir parçası olarak hiçbir epidemiyolojik bağlantı açıklanmamıştır.
Şekil 1. Gana ve Benin sınırındaki Togo'da doğrulanmış Lassa ateşi vakası
Lassa ateşi epidemiyolojisi
Lassa ateşi, insanlara öncelikle enfekte Mastomys kemirgenlerinin idrarı veya dışkısı ile kontamine olmuş gıda veya ev eşyaları ile doğrudan veya dolaylı temas yoluyla bulaşan akut viral hemorajik bir ateştir. Daha az oranda olmakla birlikte, akut ateşli faz sırasında, enfekte kişinin kanında ve vücut sıvılarında bulunan virüs partikülleri yoluyla kişiden kişiye enfeksiyonlar meydana gelebilir. Buna sağlık tesisi ve laboratuvarda bulaşma dahil olup bu nedenle sağlık çalışanları hastalığı önleme konusunda hedeflenen risk grupları arasında yer almalıdır. Genel olarak, ciddi klinik tablo ile hastaneye yatırılan hastalarda vaka ölüm oranı yaklaşık %15'tir.
Lassa ateşinin kuluçka süresi 6 ila 21 gün arasında değişmektedir. Hastalığın başlangıcı, semptomatik olduğunda, ateş, genel halsizlik ve halsizlik ile başlayarak kademelidir. Birkaç gün sonra baş ağrısı, boğaz ağrısı, kas ağrısı, göğüs ağrısı, bulantı, kusma, ishal, öksürük ve karın ağrısı gelebilir. Ağır vakalarda yüzde şişme, akciğer boşluğunda sıvı, ağız, burun, vajina veya gastrointestinal kanaldan kanama ve düşük tansiyon gelişebilir.
Antiviral ilaç olan ribavirin, son yıllarda Lassa ateşi tedavisi olarak verilmiştir, ancak son sistematik incelemeler, ribavirin tedavisinin Lassa ateşi hastalarının sonuçları ve ayrıca optimal doz rejimleri üzerindeki etkinliği hakkında güçlü bir kanıt bulunmadığını göstermiştir olup özellikle randomize klinik çalışmalar şeklinde daha fazla araştırmaya duyulan ihtiyaç duyulduğunun altııçizmektedir. Bu nedenle, ribavirin kullanımına karar verilecekse, ilacın ve dozajın güvenliliğini ve etkinliğini değerlendirmek için klinik araştırma protokolüne göre verilmelidir. Şu anda Lassa ateşi için onaylanmış bir aşı yoktur, ancak rehidrasyon ve semptomatik tedavi ile mümkün olan en kısa sürede sağlanan optimize edilmiş destekleyici bakım, hayatta kalma şansını artırabilir.
Lassa ateşi Batı Afrika'da endemiktir ve Benin, Gana, Gine, Liberya, Mali, Nijerya ve Sierra Leone'den sıklıkla bildirilen vakalar vardır. Togo daha az etkilenmektedir, ancak 2016'dan beri ülkede birkaç yılda bir salgınlar ve sporadik vakalar bildirilmiştir. Togo'da 2016, 2017'de kayda değer Lassa ateşi salgınları meydana gelmiş ve en sonuncusu, Togo'nun Orta ve Kara bölgelerinde, Nijerya'dan ülkeye gelmiş iki vakanın bildirildiği, Ocak 2019'da gerçekleşti. Başka vaka tespit edilmemiş ve Sağlık Bakanlığı Şubat 2019'da salgının sona erdiğini ilan etmiştir.
Togo'da Lassa ateşi salgınları, çeşitli zamanlarda sınır ötesi iletişimin gerekli olduğu yakın ülkelere vakaların çıkış yapması ve bu ülkelerden Togo’ya giriş yapmasıyla ilişkili olmuştur. Batı Afrika'da hem endemik bölgelerde hem de sporadik vakaların olduğu bölgelerde, vakaların çoğu Aralık'tan Nisan'a kadar olan kurak mevsimde bildirilmektedir.
Halk sağlığı yanıtı
DSÖ, ülkedeki müdahale faaliyetlerini desteklemekte ve hastanın güvenli ve temkinli bir şekilde defnedilmesine yardımcı olmaktadır.
Evde ve etkilenen sağlık tesislerinde aktif vaka bulma ve temaslı izleme faaliyetleri devam etmektedir. Temaslı kişiler herhangi bir Lassa ateşi semptomu yaşarlarsa, vaka yönetimi ekipleri, bu şüpheli vakaların özel bir serviste yeterli bakımı almasını sağlamak için eğitilmiştir.
Üstlenilen diğer müdahale önlemleri arasında sağlık çalışanlarının duyarlı hale getirilmesi, ribavirin stok envanterinin çıkarılması, bölge düzeyinde vaka yönetimi için minimum kapasitenin hazırlanması, halka risk iletişim mesajları verilmesi ve sağlık tesislerinde enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin güçlendirilmesi yer almaktadır.
DSÖ risk değerlendirmesi
Ülkenin geçmişte Lassa ateşi salgınlarına karşı yeterli müdahale kapasitesine sahip olduğu kanıtlanmıştır, ancak mevcut salgın sırasında ülkede, yetersiz sayıda izolasyon odası, antiviral tedavi ve destekleyici tedavi stok eksikliği, sağlık tesislerinde enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin takviye edilmemesi ve numune testi geri dönüş sürelerindeki gecikmeler, vaka yönetimi için kaynak eksikliği gibi çeşitli zorluklar kaydedilmiştir.
Ek olarak, bu bölgede komşu ülkelere bulaşma riski oluşturan sürekli sınır ötesi hareketlerle sınırlardan geçiş olması çok mümkündür. Bununla birlikte, geçmiş salgınların yönetimi ve ulusal sağlık bakanlıkları arasında Lassa ateşi salgınlarına ilişkin sınır ötesi iletişim deneyimi göz önüne alındığında, ulusal ve bölgesel düzeyde bulaşma riski düşük kalmaktadır.
DSÖ tavsiyesi
Önleme: Endemik ülkelerde Lassa ateşinin önlenmesi, toplum katılımına ve kemirgenlerin evlere girmesini engellemek için hijyenik koşulların teşvik edilmesine dayanmaktadır. Aile bireyleri ve sağlık çalışanları, hasta bireylerin bakımını yaparken kan ve vücut sıvılarıyla temastan kaçınmaya her zaman özen göstermelidir.
Enfeksiyon önleme ve kontrol:
• Sağlık kuruluşlarında, sağlık çalışanları, sağlık hizmeti kaynaklı enfeksiyonları önlemek için varsayılan tanılarına bakılmaksızın, hastalara bakarken sürekli olarak standart enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemlerini uygulamalıdır.
• Standart enfeksiyon ve kontrol önlemleri, uygun el hijyeni, kişisel koruyucu ekipmanların (KKD) rasyonel kullanımı, çevre temizliği, izolasyon ve güvenli enjeksiyon uygulamalarını içermektedir.
• Lassa ateşi olduğundan şüphelenilen veya doğrulanmış kişilere doğrudan bakım sağlarken kan ve vücut sıvıları ile doğrudan temastan ve/veya yüz mukozasına (gözler, burun, ağız) sıçramasını önlemek için, kişisel koruyucu ekipman şunları içermelidir:
• steril olmayan eldivenlerin temizlenmesi
• temiz, steril olmayan sıvıya dayanıklı önlük kkulanımı; ve
• yüz mukozasının sıçramalara karşı korunması (maske ve göz koruması veya yüz siperi).
Uluslararası seyahat ve ticaret:
• DSÖ, bu salgınla ilgili şu anda mevcut olan bilgilere dayanarak Togo'da herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlamasının uygulanmasını önermemektedir.
• Lassa ateşi, hastalığın endemik olduğu bölgelerden etkilenmeyen bölgelere seyahat edenler aracılığıyla yayılabilmektedir. Batı Afrika'da seyahat eden ateşli hastalarda, özellikle kırsal alanlarda veya Lassa ateşinin endemik olduğu ülkelerdeki hastanelerde bulunmuşlarsa, Lassa ateşi tanısı olabileceği durumu değerlendirilmelidir.
Daha fazla bilgi için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz: