12 Mayıs 2022

Özet

Katar Ulusal UST Odak Noktası tarafından, 22 Mart - 3 Nisan 2022 tarihleri arasında, biri ölüm dahil olmak üzere laboratuvarca doğrulanmış iki Ortadoğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV) vakası DSÖ'ye bildirilmiştir. Her iki vaka da semptomların başlamasından önceki 14 gün içinde tek hörgüçlü develerle sık sık yakın temasta bulunmuş ve çiğ sütlerini tüketmiştir. Katar Halk Sağlığı Bakanlığı derhal vaka incelemesi ve temaslı takibi başlatmış olup söz konusu vakalar Şubat 2020'den bu yana Katar'dan bildirilen ilk MERS-CoV enfeksiyonu vakalarıdır. Bu vakaların bildirilmesi, MERS-CoV hakkında küresel farkındalığın gerekliliğini yineler ancak genel risk değerlendirmesini değiştirmez. DSÖ, Orta Doğu'dan ve/veya MERS-CoV'nin tek hörgüçlü develerde dolaşımda olduğu diğer ülkelerden yeni MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının bildirilmesini beklemektedir.

Salgına genel bakış

Katar Ulusal UST Odak Noktası, 22 Mart ve 3 Nisan 2022 tarihleri ​​arasında, DSÖ'ye laboratuvarca doğrulanmış iki Orta Doğu Solunum Sendromu Koronavirüsü (MERS-CoV) enfeksiyonu vakasını rapor etmiştir.

İlk vaka, Al Shaniya Doha'da bir deve çiftliğinde çalışan ve yaşayan 50 yaşında bir erkek olup 16 Mart'ta Doha'daki Hamad Medical Corporations acil servisine bir haftadır süren öksürük, yüksek dereceli ateş ve nefes darlığı öyküsü ile başvurmuştur. Servise 17 Mart'ta kaldırılan hasta, 18 Mart'ta sağlık durumunun bozulması nedeniyle Yoğun Bakıma (YBÜ) sevk edilniştir. Bir nazofaringeal sürüntü alınmış ve 19 Mart'ta Hamad Medical Corporation viroloji laboratuvarında ters transkripsiyon polimeserkaraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) (upE ve Orf1a genleri) ile MERS-CoV için yapılan testlerin sonucu pozitif çıkmıştır. Hastanın komorbiditesi yoktur ve semptomların başlamasından önceki 14 gün içinde tek hörgüçlü develerle sık sık yakın temas içinde olduğu ve çiğ sütlerini tükettiğini bildirmiştir. Vaka veya vakanın temaslılarından herhangi biri için yakın zamanda seyahat geçmişi rapor edilmemiştir. Tanımlanan dört temaslıdan hiçbiri hastalık semptomları bildirmemiş olup test edilenlerin tümü MERS-CoV negatif çıkmıştır. Vakanın sağlık durumu hakkında daha fazla bilgi, bu rapor yazılırken bilgi edinilememiştir.

İkinci vaka, Doha'da yaşayan tek hörgüçlü bir deveye sahip olup 18 Mart'ta Hamad Medical Corporation'ın acil servisine bir haftadır süren öksürük, yüksek dereceli ateş ve nefes darlığı öyküsü ile başvurmuş, aynı gün tıbbi servise kabul edilmiş ve hastanın durumu kötüleşmiştir. Bir nazofaringeal sürüntü alınmış ve 19 Mart'ta Hamad Medical Corporation viroloji laboratuvarında RT-PCR (upE ve ORF1a genleri) ile MERS-CoV için yapılan testlerin sonucu pozitif çıkmıştır. 22 Mart'ta hasta entübe edilmiş ve 14 Nisan'da öldüğü yoğun bakım ünitesine transfer edilmiştir. Hastanın diyabetes mellitus, hipertansiyon ve hiperkolesterolemi gibi komorbiditeleri olup Epidemiyolojik araştırma, hastaneye yatmadan 14 gün önce vakanın devesiyle birlikte Suudi Arabistan'a gittiğini ve burada diğer tek hörgüçlü deve sahiplerini ziyaret ettiğini ortaya koymuştur. Vaka ayrıca Suudi Arabistan'da tek hörgüçlü develerle sık temasın yanı sıra tek hörgüçlü develerden çiğ süt tüketildiğini bildirmiştir.

Vaka, ilk olarak Suudi Arabistan'da bulunduğu sırada bir sağlık merkezine başvurmuş ve kusma, iştahsızlık, ateş ve titreme gibi semptomlar ortaya çıkmıştır. Daha sonra akut idrar yolu enfeksiyonu teşhisi konmuştur. Suudi Arabistan'daki sağlık merkezindeki sağlık personeli onu bir hastaneye sevk etmiş ancak o hemen Katar'a dönmeye karar vermiştir. 12 hane halkı temaslısı ve sağlık çalışanının soruşturması tamamlanmış olup hepsinin MERS-CoV için yapılan testleri negatif çıkmıştır. Suudi Arabistan UST-NFP'si de bilgilendirilmiştir.

Bu bildirimlerden önce, Katar'dan bildirilen son MERS-CoV enfeksiyonu Şubat 2020 görülmüş olup 2012'den bu yana Katar, bildirilen iki yeni vaka da dahil olmak üzere toplam 28 insan MERS-CoV vakası ve 7 ölüm vakası rapor eilmiştir. Sağlık çalışanları arasında herhangi bir hastane salgını veya bildirilen enfeksiyon olmamıştır.

Halk sağlığı yanıtı

MERS-CoV vakalarının yönetimine ilişkin ulusal protokole göre her iki hasta da izole edilmiş ve enfeksiyon önleme ve kontrol protokolü etkinleştirilmiştir. Halk Sağlığı Bakanlığı derhal vaka incelemesi ve temaslı takibi başlatmış olup 12 hane halkı temaslısından, 4 iş arkadaşından ve 15 sağlık çalışanından solunum sürüntüleri alınkış ve hepsinin MERS-CoV için yapılan testlerinin sonucu negatif çıkmıştır. Yukarıdaki kişilerin hiçbiri MERS-CoV belirtisi bildirmemiştir. Tüm temaslılar, izleme sürelerinin sonuna kadar (hastalarla son temastan itibaren 14 gün) izlenmiş ve hiçbir ikincil vaka tespit edilmemiştir. Tüm sağlık kuruluşlarında enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri Halk Sağlığı Bakanlığı tarafından güçlendirilmiştir. Uygun önleyici tedbirlere ilişkin sağlık eğitimi mesajları tüm temaslılarla paylaşılacak ve MERS-CoV için önerilen halk sağlığı önlemlerine uymaları ve herhangi bir solunum yolu semptomu geliştirmeleri durumunda sağlık yetkililerine bildirmeleri tavsiye edilecektir. Hayvan Sağlığı Kaynakları Departmanına bilgi verilmiş olup tek hörgüçlü develerle ilgili soruşturma devam etmektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

MERS-CoV, Orta Doğu Solunum Sendromu Coronavirüsü adı verilen bir koronavirüsün neden olduğu, insan ve tek hörgüçlü develerin viral bir solunum yolu enfeksiyonudur. MERS-CoV ile enfeksiyon, yüksek ölümle sonuçlanan ciddi hastalıklara neden olabilmektedir. Bildirilen MERS-CoV hastalarından yaklaşık %35'i ölüm ile sonuçlanmıştır, ancak hafif MERS-CoV vakaları mevcut sürveyans sistemleri tarafından gözden kaçırılabileceğinden ve vaka ölüm oranları yalnızca laboratuvar tarafından doğrulanmış vakalar arasında sayıldığından, bu durum gerçek ölüm oranının olduğundan fazla tahmin edilmesine neden olabilir.

İnsanlara, MERS-CoV enfeksiyonunun doğal konakçısı ve zoonotik kaynağı olan tek hörgüçlü develerle doğrudan veya dolaylı temastan MERS-CoV bulaşmaktadır. MERS-CoV, insanlar arasında bulaşma yeteneğini göstermiştir, ancak şimdiye kadar esas olarak sağlık hizmetleri ortamlarında ve sınırlı ölçüde yakın temaslılar arasında meydana gelmiştir.

Bildirilen yeni vakalardan birinin Katar dışına seyahat öyküsü vardır ve enfeksiyonun, enfekte tek hörgüçlü develerle doğrudan veya dolaylı temastan kaynaklanan zoonotik enfeksiyonun bir sonucu olarak edinilmiş olması muhtemeldir. DSÖ, ilave MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının, MERS-CoV'nin tek hörgüçlü develerde dolaşımda olduğu ülkelerden, yolcular tarafından aşağıdakilere maruz kaldıktan sonra enfeksiyon kapabileceklerinden ihraç edilebileceğini beklemektedir: 1) enfekte tek hörgüçlü develer veya ürünleri (örneğin, develerle teması takiben); veya 2) enfekte olmuş insanlara (örneğin, bir sağlık hizmeti ortamında).

12 Mayıs 2022 itibariyle, küresel olarak DSÖ'ye bildirilen laboratuvarca doğrulanmış toplam MERS-CoV enfeksiyonu vakası sayısı, 894 ilişkili ölüm dahil 2591'dir ve bugüne kadar UST (2005) kapsamında DSÖ'ye bildirilen laboratuvar tarafından doğrulanmış toplam vaka ve ölüm sayısını yansıtmaktadır.  Bildirilen vakaların çoğu Arap Yarımadası'ndaki ülkelerde meydana gelmiştir. Bu bölgenin dışında, Mayıs 2015'te Kore’de, laboratuvar tarafından doğrulanmış 186 vakanın (Kore’de 185 ve Çin'de 1) ve 38 ölümün rapor edildiği büyük bir salgın olmuştur.

Bu durumların bildirilmesi genel risk değerlendirmesini değiştirmez. DSÖ, Orta Doğu'dan ve/veya MERS-CoV'nin tek hörgüçlü develerde dolaşımda olduğu diğer ülkelerden yeni MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının bildirilmesini ve tek hörgüçlü develer veya ürünleriyle (örneğin çiğ çiğ süt tüketimi) veya sağlık tesisinde insan kaynağına temas yoluyla virüse maruz kalan kişiler tarafından vakaların diğer ülkelere ihraç edilmeye devam etmesini beklemektedir. DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye devam etmekte ve mevcut en son bilgilere dayanarak risk değerlendirmeleri yapmaktadır.

DSÖ tavsiyesi

Mevcut duruma ve mevcut bilgilere dayanarak, DSÖ, MERS-CoV dahil olmak üzere akut solunum yolu enfeksiyonları için tüm Üye Devletler tarafından yürütülen güçlü sürveyansın önemini ve olağandışı kalıpları dikkatlice gözden geçirmenin önemini yeniden vurgulamaktadır.

Genel bir önlem olarak, çiftlikleri, pazarları, ahırları veya tek hörgüçlü hayvanların bulunduğu diğer yerleri ziyaret eden herkes, hayvanlara dokunduktan sonra düzenli el yıkama, ellerle göz, burun veya ağza dokunmaktan ve hasta hayvanlarla temastan kaçınmak dahil olmak üzere genel hijyen önlemlerini almalıdır.  İnsanlar, hayvanlarla profesyonel olarak ilgilenirken koruyucu önlük ve eldiven giymeye dikkat etmelidir.

Süt, et, kan ve idrar dahil olmak üzere çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünlerin tüketimi, insanlarda hastalığa neden olabilecek çeşitli organizmalardan yüksek enfeksiyon riski taşımaktadır. Uygun pişirme veya pastörizasyon yoluyla uygun şekilde işlenen hayvansal ürünler tüketim için güvenlidir ancak pişmemiş gıdalarla çapraz kontaminasyonu önlemek için dikkatle kullanılmalıdır.

MERS-CoV'nin sağlık tesislerinde insandan insana bulaşması, MERS-CoV enfeksiyonunun erken semptomlarının tanınmasında gecikmeler, şüpheli vakaların yavaş triyajında ​​ve enfeksiyon, önleme ve kontrol (IPC) önlemlerinin uygulanmasındaki gecikmelerle ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle IPC önlemleri, özellikle sağlık tesislerinde MERS-CoV'nin insanlar arasında olası yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Erken teşhis, vaka yönetimi ve vakaların izolasyonu, temaslıların karantinaya alınması, sağlık hizmeti ortamında uygun enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri ve halk sağlığı bilinci, MERS-CoV'nin insandan insana bulaşmasını önleyebilir.

Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti ortamlarındaki her etkileşimde, tüm hastalarla tutarlı bir şekilde her zaman standart önlemleri uygulamalıdır.

• Akut solunum yolu enfeksiyonu semptomları olan hastaların tedavisi yapılırken standart önlemlere ek olarak damlacık önlemleri eklenmelidir;

• Olası veya doğrulanmış MERS-CoV enfeksiyonu akaları tedavi edilirken ilave olarak temas önlemleri ve göz koruyucu önlemler eklenmelidir;

• Aerosol oluşturan prosedürler gerçekleştirilirken veya aerosol oluşturma prosedürlerinin yürütüldüğü ortamlarda hava kaynaklı önlemler uygulanmalıdır.

MERS-CoV, diyabet, böbrek yetmezliği, kronik akciğer hastalığı ve immün sistemi baskılanmış kişiler gibi altta yatan kronik tıbbi durumları olan kişilerde daha ciddi hastalığa yol açtığı görünmektedir. Bu nedenle, altta yatan bu tıbbi rahatsızlıkları olan kişiler, virüsün potansiyel olarak dolaşımda olduğu bilinen çiftlikleri, pazarları veya ahır alanlarını ziyaret ederken hayvanlarla, özellikle tek hörgüçlü develerle yakın temastan kaçınmalıdır.

DSÖ, bu olayla ilgili olarak giriş noktalarında özel MERS-CoV taraması yapılmasını tavsiye etmediği gibi şuan için herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlamasının uygulanmasını da önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız:

• WHO EMRO - Middle East respiratory syndrome, monthly MERS updates
• WHO - Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV)
• WHO - Middle East respiratory Syndrome Outbreak Toolbox
• WHO - Update on MERS-CoV transmission from animals to humans, and interim recommendations for at-risk groups
• WHO- MERS outbreak in the Republic of Korea, 2015