17 Mayıs 2022

Durumun özeti

Umman'daki Al Dhahira Valiliği'nden 34 yaşındaki bir erkekte Orta Doğu Solunum Sendromu Coronavirüsü (MERS-CoV) vakası görüldüğü 28 Nisan 2022'de DSÖ'ye bildirilmiştir. Söz konusu vakanın Umman'daki aile çiftliğinde tek hörgüçlü develer, koyunlar ve keçiler dahil olmak üzere hayvanlarla doğrudan temas öyküsü tespit edilmiştir. Vakanın durumu kritik derecede kararsız olup 28 Nisan itibariyle, toplam altı kişi yakın toplum temaslısı ve 27 kişi sağlık çalışanı temaslısı olarak listelenmiş ve vakayla son temas tarihinden itibaren 14 gün boyunca takip edilmiştir. Bugüne kadar herhangi bir ikincil vaka rapor edilmemiştir.

Vakanın tanımı

Umman Ulusal UST Odak noktası, Umman'daki Al Dhahira İli’nden bir MERS-CoV vakasının görüldüğü 28 Nisan 2022'de DSÖ'ye bildirilmiştir.

Al Dhahira İli'nde ikamet eden 34 yaşında bir sağlık çalışanı olan erkek vakada, 18 Nisan'da altı gün süren nefes darlığı, yüksek dereceli ateş ve kuru öksürük gibi semptomlar görülmüştür. 24 Nisan'da bir hastanenin acil servisine kaldırılmış olup muayene ve değerlendirmede ağır solunum sıkıntısı, ateşli ve hipotansif saptanan hastaya akciğerlerinde sıvı toplanması olan klinik pnömoni tanısı konarak izolasyon servisine yatırılmıştır. Durumu kötüleşen hasta aynı gün hemen sağlık koğuşunda negatif basınçlı izolasyon odasına transfer edilmiştir. Durumu 25 Nisan'da kötüleşmiş olup ardından Yoğun Bakım Ünitesinde (YBÜ) bir izolasyon odasına transfer edilmiş ve mekanik ventilasyona alınmıştır. Solunum örnekleri, şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü (SARS-CoV) ve Mycobacterium tuberculosis dahil olmak üzere çeşitli viral patojenler için test edilmiştir. 27 Nisan'da kan ve idrar testlerini içeren bir sepsis çalışması yapılmış ve MERS-CoV için yapılan ters transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) testi sonucu pozitif çımıştır.

Hastanın durumu 8 Mayıs itibariyle kritik derecede kararsız olup yoğun bakım ünitesindeki bir izolasyon odasında mekanik olarak ventilasyona bağlıdır. Hastanın bilinen eşlik eden bir   hastalığı olmayıp benzer vakalarla temas öyküsü, seyahat öyküsü veya daha önce hastaneye yatış öyküsü de bulunmamaktadır. Ancak hastanın Umman'daki aile çiftliğinde tek hörgüçlü deve, koyun ve keçi gibi hayvanlarla doğrudan temas öyküsü vardır.

Hastalığın epidemiyolojisi

Orta Doğu solunum sendromu (MERS), Orta Doğu Solunum Sendromu Coronavirüsü (MERS-CoV) adı verilen bir koronavirüsün neden olduğu viral bir solunum yolu enfeksiyonudur. MERS-CoV ile enfeksiyon, yüksek ölümle sonuçlanan ciddi hastalıklara neden olabilir. MERS'li hastaların yaklaşık %35'i ölmüş ve sadece laboratuvar tarafından doğrulanmış vakalar arasında sayım yapılmış olup hafif MERS-CoV vakaları mevcut sürveyans sistemleri tarafından gözden kaçırılabileceğinden hastalık hakkında daha fazla şey öğrenilene kadar vaka ölüm oranları tahminleri gerçek ölüm oranlarının üzerinde çıkabilir.

İnsanlar, MERS-CoV enfeksiyonunun doğal konakçısı ve zoonotik kaynağı olan tek hörgüçlü develerle doğrudan veya dolaylı temastla MERS-CoV ile enfekte olurlar. MERS-CoV, insanlar arasında bulaşma yeteneğini göstermiştir. Şimdiye kadar, gözlemlenen sürekli olmayan insandan insana bulaşma, yakın temaslılar arasında ve sağlık bakım ortamlarında meydana gelmiştir. Sağlık hizmeti ortamının dışında insandan insana bulaşma sınırlı olarak gerçekleşmiştir.

MERS-CoV enfeksiyonları, semptom göstermeme (asemptomatik) veya hafif solunum semptomları göstermeden şiddetli akut solunum yolu hastalığı ve ölüme kadar uzanmaktadır. MERS-CoV hastalığının tipik klinik tablosu ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Pnömoni yaygın bir bulgudur, ancak her zaman mevcut değildir. İshal dahil gastrointestinal semptomlar da bildirilmiştir. Şiddetli hastalık, yoğun bakım ünitesinde mekanik ventilasyon ve destek gerektiren solunum yetmezliğine neden olabilir. Virüs, yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ve böbrek hastalığı, kanser, kronik akciğer hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıkları olan kişilerde daha şiddetli hastalığa neden oluyor gibi görünmektedir.

Birkaç MERS-CoV'ye özgü aşı ve tedavi geliştirilme aşamasında olmasına rağmen, şu anda herhangi bir aşı veya spesifik tedavi mevcut değildir. Tedavi destekleyicidir ve hastanın klinik durumuna bağlıdır.

Halk sağlığı yanıtı

• 28 Nisan itibariyle, toplam altı kişi yakın toplum temaslısı ve 27 kişi sağlık çalışanı temaslısı olarak listelenmiş ve MERS-CoV hastasına son maruziyet tarihinden itibaren 14 gün boyunca takip edilmiştir. Sağlık çalışanları gibi tüm yüksek riskli temaslılar semptomlar açısından izlenmiş ve Sağlık Bakanlığı'nın MERS-COV maruziyetleri ve vakaları için Enfeksiyon Önleme ve Kontrol kılavuzuna göre RT-PCR ile MERS CoV taramasından geçirilmiştir. Umman'dan bugüne kadar herhangi bir ikincil vaka bildirilmemiştir.
• Hastanın yattığı hastanede enfeksiyon, önleme ve kontrol (IPC) önlemleri uygulanmıştır.
• Sağlık çalışanlarına MERS konusunda eğitim verilmiş ve IPC önlemleri konusunda bilgi tazeleme eğitimi verilmiştir.
• Vakanın yakın temaslısı olarak tanımlanan aile üyeleri, daha fazla bulaşmayı önlemek için kişisel ve solunum hijyeni konusunda eğitilmiştir.
• Tarım Bakanlığı, hastanın ailesi ve yakın akrabalarının çiftliklerini araştırmış; tek hörgüçlü develerden numuneler test için toplanmıştır. 8 Mayıs 2022 tarihi itibariyle sonuçlar beklenmektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Umman'da MERS-CoV enfeksiyonu vakaları nadir görülmektedir. Haziran 2013'ten bu yana, Umman'dan DSÖ'ye, mevcut vaka dahil olmak üzere toplam 25 MERS-CoV vakası ve yedi ölüm vakası bildirilmiştir.

15 Mayıs 2022 itibariyle, küresel olarak DSÖ'ye bildirilen laboratuvarca doğrulanmış toplam MERS-CoV enfeksiyonu vakası sayısı, 894 ilişkili ölüm dahil 2591'dir. Bildirilen vakaların çoğu Arap Yarımadası'ndaki ülkelerde meydana gelmiştir. Bu bölgenin dışında, Mayıs 2015'te Kore’de, laboratuvar tarafından doğrulanmış 186 vakanın (Kore Cumhuriyeti'nde 185 ve Çin'de 1) ve 38 ölümün rapor edildiği büyük bir salgın olmuştur. Küresel sayı, bugüne kadar Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) kapsamında DSÖ'ye bildirilen laboratuvarca doğrulanmış toplam vaka ve ölüm sayısını yansıtmaktadır.

Bu vakanın bildirilmesi, MERS için genel risk değerlendirmesini değiştirmez. Orta Doğu'dan ve/veya MERS-CoV'nin tek hörgüçlü develerde dolaşımda olduğu diğer ülkelerden yeni MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının bildirilmesini ve tek hörgüçlü develer veya ürünleriyle (örneğin çiğ çiğ süt tüketimi) veya sağlık tesisinde insan kaynağına temas yoluyla virüse maruz kalan kişiler tarafından vakaların diğer ülkelere ihraç edilmeye devam etmesini beklemektedir.

DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye devam etmekte ve mevcut en son bilgilere dayanarak bir risk değerlendirmesi yapmaktadır.

DSÖ tavsiyesi

Sürveyans: Mevcut duruma ve mevcut bilgilere dayanarak, DSÖ, MERS-CoV dahil olmak üzere akut solunum yolu enfeksiyonları için tüm Üye Devletler tarafından güçlü sürveyansın önemini ve olağandışı paternleri dikkatlice gözden geçirmenin önemini yeniden vurgulamaktadır.

Sağlık hizmeti ortamlarında enfeksiyon önleme ve kontrol: Sağlık tesislerinde MERS-CoV'nin insandan insana bulaşması, MERS-CoV enfeksiyonunun erken semptomlarının tanınmasında gecikmeler, şüpheli vakaların yavaş triyajında ​​ve IPC önlemlerinin uygulanmasındaki gecikmelerle ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle IPC önlemleri, özellikle sağlık tesislerinde MERS-CoV'nin insanlar arasında olası yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti ortamlarındaki her etkileşimde, her zaman tüm hastalarla tutarlı bir şekilde standart önlemleri uygulamalıdır:

• Akut solunum yolu enfeksiyonu semptomları olan hastaların tedavisi yapılırken standart önlemlere ek olarak damlacık önlemleri eklenmelidir.

• Olası veya doğrulanmış MERS-CoV enfeksiyonu vakaları tedavi edilirken ilave olarak temas önlemleri ve göz koruyucu önlemler eklenmelidir.

• Aerosol oluşturan prosedürler gerçekleştirilirken veya aerosol oluşturan prosedürlerin yürütüldüğü ortamlarda hava kaynaklı önlemler uygulanmalıdır.

Vaka yönetimi: Vakaların erken teşhisi, vaka yönetimi ve izolasyonu, temaslıların karantinaya alınması, sağlık tesislerinde uygun enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin alınması ve halk sağlığı bilincinin oluşturulması ile MERS-CoV'nin insandan insana bulaşması önlenebilir.

MERS-CoV, diyabet, böbrek yetmezliği, kronik akciğer hastalığı ve immün sistemi baskılanmış kişiler gibi altta yatan kronik tıbbi durumları olan kişilerde daha ciddi hastalıklara yol açtığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle, altta yatan tıbbi rahatsızlıkları olan kişiler, virüsün potansiyel olarak dolaşımda olduğu bilinen çiftlikleri, pazarları veya ahır alanlarını ziyaret ederken hayvanlarla, özellikle tek hörgüçlü develerle yakın temastan kaçınmalıdır. MERS'li hastaların zamanında, etkili ve güvenli destekleyici yönetimi, özellikle daha şiddetli hastalık riski taşıyanlar için sağlanmalıdır.

Toplumda enfeksiyon önleme ve kontrolü: Hayvanlara dokunmadan önce ve sonra düzenli olarak ellerin yıkanması ve hasta hayvanlarla temastan kaçınılması gibi genel hijyen önlemlerine uyulmalıdır. Gıda hijyeni uygulamalarına uyulmalıdır. İnsanlar çiğ deve sütü veya deve idrarı içmekten veya uygun şekilde pişirilmemiş et yemekten kaçınmalıdır.

Uluslararası seyahat ve ticaret: DSÖ, bu olayla ilgili olarak giriş noktalarında özel MERS-CoV taraması yapılmasını tavsiye etmediği gibi şu anda herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlamasının uygulanmasını da önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız:

• WHO MERS Global Summary and Assessment of Risk, July 2019.
• MERS situation update, February 2022
• Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV).
• Middle East Respiratory Syndrome Outbreak Toolbox.
• MERS outbreak in the Republic of Korea, 2015.
• Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus (MERS-CoV) in Oman: Current Situation and Going Forward - PMC (nih.gov)