MOZAMBİK’TE VAHŞİ POLİO VİRÜS TİP1 (WPV1)
15 Mayıs 2022'de, Küresel Polio Laboratuvar Ağı (GPLN) aracılığıyla Mozambik'te bir vahşi poliovirüs tip 1 (WPV1) vakası rapor edilmiştir. Genomik dizileme analizinin sonuçları, mevcut WPV1 izolatının Pakistan'da 2019'da tespit edilen bir suşla genetik olarak bağlantılı olduğunu ve Şubat 2022'de Malavi'de bildirilen bir WPV1 vakasına benzer olduğunu göstermektedir.
23 Haziran 2022
Özet olarak salgın
15 Mayıs 2022'de, Küresel Polio Laboratuvar Ağı (GPLN) aracılığıyla Mozambik'te bir vahşi poliovirüs tip 1 (WPV1) vakası rapor edilmiştir. Genomik dizileme analizinin sonuçları, mevcut WPV1 izolatının Pakistan'da 2019'da tespit edilen bir suşla genetik olarak bağlantılı olduğunu ve Şubat 2022'de Malavi'de bildirilen bir WPV1 vakasına benzer olduğunu göstermektedir.
Malavi'deki vakanın teyit edilmesini takiben yanıt önlemlerinin bir parçası olarak, ülkede 4,5 milyondan fazla çocuğun aşılandığı iki turlu bivalan oral poliovirüs aşısı (bOPV) kampanyası yürütülmüştür.
Devam eden yetersiz bağışıklık ve sürveyans boşlukları ve büyük ölçekli nüfus hareketleri nedeniyle, özellikle Afrika'nın Güney Doğu bölgesinde uluslararası yayılma riski yüksektir.
Salgının tanımı
15 Mayıs 2022'de GPLN, Mozambik'te bir vahşi poliovirüs tip 1 (WPV1) vakasının doğrulandığını bildirmiştir. Vaka, Zimbabve ve Malavi sınırındaki Tête eyaletinin Changara ilçesinden 25 Mart'ta felç başlangıcıyla akut flask paralizisi (AFP) olan 12 yaşında bir kız çocuğudur. 1 Nisan ve 2 Nisan tarihlerinde test için iki gaita örneği toplanmıştır. 14 Mayıs'ta, numunelerin Güney Afrika'daki Ulusal Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü (NICD) tarafından WPV1 olduğu doğrulanmıştır. Çocuğa daha önce üç doz bivalan oral poliovirüs aşısı (bOPV) verilmiş ancak inaktive poliovirüs aşısı (IPV) yapılmamıştır. Genomik sıralama analizi, yeni teyit edilen vakanın, Şubat 2022'de Malavi'de bildirilen bir WPV1 vakasına benzer şekilde, 2019'da Pakistan'da dolaşımda olan bir suşla bağlantılı olduğunu göstermektedir (Bu vaka hakkında daha fazla ayrıntı için lütfen yayınlanan Hastalık salgını haberlerine bakınız). 3 Mart 2022). Mozambik'teki son yerli vahşi poliovirüs vakası 1993'te rapor edilmiştir.
Mozambik ayrıca, 2021'den bu yana ülkede en son 25 Mart 2022'de bildirilen yedi vaka ile birlikte dolaşımdaki aşı kaynaklı poliovirüs tip 2'nin (cVDPV2) eşzamanlı salgınından da etkilenmektedir.
DSÖ-UNICEF ulusal bağışıklama kapsamı tahminine göre, 2020 yılında Mozambik'te yapılan üçüncü doz oral poliovirüs aşısı (OPV3) ve ilk doz inaktive poliovirüs aşısını (IPV1) kapsamı sırasıyla %73 ve %78 olarak gerçekleşmiştir.
Şekil: 1: WPV1 vakalarını bildiren ülkeler ve hazırlık planlarını uygulayan komşu ülkeler
Poliomyelit Epidemiyolojisi
Poliomyelit (çocuk felci), beş yaşın altındaki çocukları büyük ölçüde etkileyen oldukça bulaşıcı bir viral hastalıktır. Virüs kişiden kişiye bulaşır ve esas olarak fekal-ağız yoluyla veya daha az sıklıkla ortak bir araçla (örneğin kontamine su veya yiyecek) yayılır ve bağırsakta çoğalır ve buradan sinir sistemini istila edebilir ve felce neden olur. Virüs, enfekte kişiler (genellikle çocuklar) tarafından dışkı yoluyla bulaşır ve özellikle hijyen ve sanitasyon sistemlerinin zayıf olduğu bölgelerde hızla yayılabilir.
Kuluçka süresi genellikle 7-10 gündür, ancak 4-35 gün arasında değişebilir. Enfekte olanların %90 kadarı ya asemptomatiktir ya da hafif semptomlar yaşar ve hastalık genellikle tanınmaz hale gelir. Hafif semptomatik vakalarda, ilk semptomlar ateş, yorgunluk, baş ağrısı, kusma, boyunda sertlik ve uzuvlarda ağrıyı içerir. Bu semptomlar genellikle 2-10 gün sürer ve hemen hemen tüm vakalarda çoğu iyileşme süreci tamamlanır. Bununla birlikte, vakaların geri kalan %10'unda virüs, genellikle bacaklarda, çoğunlukla kalıcı olan felce neden olur. Felç, enfeksiyondan sonraki birkaç saat içinde olduğu kadar hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir. Felçli vakaların %5-10'u, solunum kasları hareketsiz hale geldiğinde ölür.
Üç tür vahşi çocuk felci virüsünden ikisi (WPV2 ve WPV3) eradike edilmiş olup WPV1'i ortadan kaldırmak için küresel çabalar devam etmektedir. Şu anda vahşi çocuk felci virüsü iki ülkede endemiktir: Pakistan ve Afganistan. Hastalığın endemik olduğu bu iki ülke dışında WPV1'in tespiti, dünyanın her köşesi WPV1'den arınmış olana kadar hastalığın uluslararası yayılma riskinin sürekli olduğunu göstermektedir.
Çocuk felcinin tedavisi yoktur; sadece bağışıklama ile önlenebilir.
Halk sağlığı yanıtı
Mozambik, Şubat 2022'de Malavi'de bildirilen WPV1 vakasına yanıt olarak Güney Doğu Afrika bölgesinde, Tanzanya, Zambiya ve Zimbabwe'nin yanı sıra bölgede 23 milyondan fazla çocuğa ulaşmak için, uygulanan çok ülkeli acil salgın müdahalesine aktif olarak katılmaktadır. Mozambik'te 4,5 milyondan fazla çocuğun aşılandığı, en son Nisan ayının sonunda olmak üzere iki tur iki değerli OPV aşılama kampanyası halihazırda uygulanmıştır. Aynı zamanda ülkede cVDPV2 salgınına verilen yanıt da devam etmektedir.
Ulusal ve yerel makamlar, Küresel Polio Eradikasyon Girişiminin (GPEI) ortakları tarafından, özellikle Afrika Hızlı Müdahale Ekibi, GPLN, UNICEF ve yerel kuruluşlar tarafından desteklenmeye devam etmektedir. Alt bölge genelinde sürveyans güçlendirilmeye devam etmektedir.
Mevcut vakanın tespiti, revize edilmiş uluslararası çocuk felci salgını müdahalesi SOP'leri doğrultusunda Güney Doğu Afrika genelinde geniş ölçekli, hızlı, birçok ülke katılımlı acil durum salgın müdahalesine duyulan ihtiyacın altını çizmektedir. En önemli öncelik, büyük ölçekli, hızlı ve kaliteli yanıt kampanyaları yürütmeye devam ederek alt-bölgesel acil durum müdahalesini uygulamaya devam etmektir.
DSÖ risk değerlendirmesi
Mozambik'te bir WPV1 vakasının ve Afrika'nın Güney Doğu bölgesinde ikinci vakanın tespiti, alt bölgede devam eden WPV1 bulaşmasını doğrulamaktadır.
DSÖ, yetersiz ulusal bağışıklık ve sürveyans eksiklikleri ve büyük ölçekli nüfus hareketleri nedeniyle, WPV1'in özellikle Afrika'nın Güney Doğu alt bölgesinde sürekli olarak uluslararası yüksek yayılma riski olduğunu düşünmektedir. Devam etmekte olan COVID-19 pandemisine bağlı olarak azalan bağışıklama oranı nedeniyle risk daha da artmaktadır.
Eşzamanlı cVDPV2 salgınıyla ilişkili yayılma riski, WPV'lerin cVDPV'lerden önemli ölçüde daha yüksek bir coğrafi yayılma eğilimine sahip olduğunu düşündüren tarihsel ve epidemiyolojik kanıtlar nedeniyle şu anda orta olarak değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, her iki suş da çocuklarda felce neden olma kapasitesine sahip olduğundan, acil olarak her iki suşa yönelik kapsamlı bir salgın yanıtı uygulanmaktadır.
DSÖ tavsiyesi
Özellikle sık seyahat eden ve çocuk felcinden etkilenen ülke ve bölgelerle teması olan tüm ülkelerin, AFP vakaları için sürveyansı güçlendirmeleri ve herhangi bir yeni virüs girişini hızla tespit etmek ve hızlı bir müdahaleyi kolaylaştırmak için çevresel sürveyansın planlı olarak genişletilmesini başlatması önem arz etmektedir. Ülkeler, bölgeler ve alanlar ayrıca herhangi bir yeni virüs girişinin sonuçlarını en aza indirmek için bölge düzeyinde düzenli olarak yüksek rutin bağışıklama kapsamını sürdürmelidir.
DSÖ Uluslararası Seyahat ve Sağlık Bölümü, çocuk felcinden etkilenen bölgelere seyahat eden tüm yolcuların çocuk felcine karşı tam olarak aşılanmalarını tavsiye etmektedir. Etkilenen bölgelerde yaşayanlar (ve dört haftadan uzun süreli ziyaretçiler) seyahatten sonraki dört hafta ila 12 ay içinde ek bir OPV veya IPV dozu almalıdır.
Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) kapsamında toplanan Acil Durum Komitesinin tavsiyesine göre, çocuk felci virüsünün uluslararası yayılma riski, Uluslararası Öneme Sahip Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) olmaya devam etmektedir. Poliovirüs bulaşmasından etkilenen ülkeler Geçici Tavsiyelere tabidir. PHEIC kapsamında yayınlanan Geçici Tavsiyelere uymak için, çocuk felci virüsü (poliovirüs) bulaşmış herhangi bir ülke, salgını ulusal bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan etmeli, bölge sakinlerinin ve uzun süreli ziyaretçilerin aşılanmasını sağlamalı ve aşılanmamış veya aşı durumunu kanıtlayamayan bireylerin çıkış noktasında seyahatlerini kısıtlamalıdır.
WPV'ler ve cVDPV'lere ilişkin en son epidemiyolojik bilgiler GPEI web sitesinde haftalık olarak güncellenmektedir.
DSÖ, bu güncel olay için mevcut bilgilere dayanarak Mozambik'e seyahat ve/veya ticaret konusunda herhangi bir kısıtlama önermemektedir.
Ayrıntılı bilgi için bakınız: