DEMOKRATİK KONGO CUMHURİYETİ’NDE EBOLA (EVH)

25 Ağustos 2022 Perşembe

Demokratik Kongo Cumhuriyeti Kuzey Kivu eyaletinde, 21 Ağustos 2022'de doğrulanmış yeni bir Ebola Virüsü Hastalığı (EVH) vakası tespit edildi.

25 Ağustos 2022

Özet olarak salgın

Demokratik Kongo Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (SB), Kuzey Kivu eyaletindeki Beni sağlık bölgesinde laboratuvarca doğrulanmış yeni bir Ebola Virüsü Hastalığı (EVH) vakasının tespit edildiğini 21 Ağustos 2022'de duyurmuştur. Söz konusu vaka 46 yaşında, eşlik eden hastalıkları olan bir kadın olup 23 gün hastanede yattıktan sonra 15 Ağustos 2022'de ölmüştür. 15 Ağustos 2022'de ölümden sonra orofaringeal sekresyon örnekleri alınmış ve EVH için yapılan testlerin sonucu pozitif çıkmıştır. Vaka, EVH sonuçları bilinmeden önce defnedilmiştir. Hastane ve toplum temaslılarını belirlemek için saha araştırmaları devam etmektedir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki son EVH salgını Equateur eyaletinde görülmüş olup  4 Temmuz 2022'de sona ermiştir.

Salgının tanımı

21 Ağustos 2022'de Demokratik Kongo Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (SB), Kuzey Kivu eyaletinin Beni şehrinde yaşayan 46 yaşındaki bir kadında laboratuvarca doğrulanmış yeni bir Ebola Virüsü Hastalığı (EVH) vakasının tespit edildiğini duyurmuştur.

Vaka, öksürük, baş ağrısı, poliartralji (eklem ağrısı) ve fiziksel asteni (genel yorgunluk) dahil olmak üzere bilinen komorbiditeleriyle ilişkili olduğu düşünülen semptomlar nedeniyle 23 Temmuz - 15 Ağustos 2022 tarihleri arasında art arda 23 gün hastaneye kaldırılmış olup tedavi edilmiştir. Söz konusu hasta 15 Ağustos 2022'de kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmiş ve cenazesi defnedilmek üzere ailesine teslim edilmiştir. Şu ana kadar ölen vakanın Ebola aşı durumu hakkında bilgi mevcut değildir.

15 Ağustos 2022'de, vücuttan orofaringeal salgılardan bir örnek alınmış ve Beni Ulusal Biyomedikal Araştırma Enstitüsü'nde (INRB), ters transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile yapılan test sonucu pozitif çıkmıştır. Kalite kontrol amacıyla, numune daha sonra Goma'daki Rodolphe Mérieux INRB Laboratuvarı'nda test edilmiş ve RT-PCR yöntemiyle 16 Ağustos 2022'de doğrulanmıştır. Vakanın cenazesi, laboratuvar sonuçları alınmadan önce aileye teslim edilmiş ve ardından 16 Ağustos'ta toprağa verilmiştir.

Toplam 134 hastane temaslısı (60 sağlık personeli ve 74 yardımcı hasta) tespit edilmiştir. 24 Ağustos itibariyle, dokuz aile temaslısı da tespit edilmiştir. Hastanın tedavi gördüğü sağlık kuruluşunda ve toplumda yanıt ekipleri tarafından yapılan soruşturmalar devam etmektedir.

Goma'daki INRB'nin Rodolphe Mérieux Laboratuvarı'nda gerçekleştirilen dizileme çalışması, bu vakanın genetik olarak Kuzey Kivu, Ituri ve Güney Kivu eyaletlerindeki (Ebola Zaire suşu) 2018-2020 salgınıyla bağlantılı olduğunu ve yeni bir yayılma olayı olmadığını doğrulamıştır. (Bu salgın hakkında daha fazla bilgi için lütfen 26 Haziran 2020'de yayınlanan Hastalık Salgını Haberlerine bakınız). Örnekler ayrıca genomik dizileme için INRB-Kinshasa'ya gönderilmiştir.

Ebola virüsü hastalığının epidemiyolojisi

EVH, insanlarda nadir görülen ancak ciddi ve çoğunlukla ölümcül bir hastalıktır. Ebola virüsünün neden olduğu ve tedavi edilmediği takdirde genellikle ölümcül olan viral hemorajik bir ateştir. Virüs, meyve yarasaları gibi (doğal konakçı olduğu düşünülen) enfekte hayvanların kan, salgı, organ veya diğer vücut sıvıları ile yakın temas yoluyla insanlara bulaşmaktadır. Ebola'ya yakalanmış veya Ebola'dan ölmüş bir kişinin kan veya vücut sıvıları, Ebola'lı bir kişinin vücut sıvılarıyla kontamine olmuş nesneler veya Ebola’dan ölmüş bir kişinin vücudu ile doğrudan temas yoluyla insandan insana bulaşma yoluyla yayılmaktadır.

Ortalama EVH vaka ölüm oranı %50 civarındadır ve geçmiş salgınlarda %25 ila %90 arasında değişmiştir. Destekleyici bakım - oral veya intravenöz sıvılarla rehidrasyon - ve spesifik semptomların tedavisi sağkalma oranını iyileştirir. Kuluçka süresi (enfeksiyondan semptomların başlamasına kadar geçen süre) 2 ila 21 gün arasında değişmekte olup  Ebola ile enfekte olan bir kişi, semptomlar gelişene kadar hastalığı yayamaz.

 

Halk sağlığı yanıtı

Sağlık Bakanlığı, DSÖ ve diğer ortaklarla işbirliği içinde, salgını kontrol etmek ve daha fazla yayılmayı önlemek için müdahale tedbirlerini başlatmıştır.

Kontaminasyon kaynağının, temaslıların, temaslıların temaslarının belirlenmesi, hastanenin farklı bölümlerinde maruz kalma risklerinin tanımlanması ve hastanede enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) önlemlerinin güçlendirilmesi dahil olmak üzere araş12 nktırmalar devam etmektedir.

 

Sağlık bölgesi düzeyinde yerel kapasitelere dayalı olarak, sahada salgın kontrol müdahaleleri düzenlenmekte olup bunlar arasında vaka incelemesi, temaslı izleme, sürveyans sisteminin güçlendirilmesi, şüpheli vakaların izolasyonu ve bakım sağlanması, laboratuvar teyidi, sağlık tesislerinde IPC önlemleri, yanı sıra topluluk katılımı ve sosyal seferberlik yer almaktadır.

EVH yanıt müdahaleleri içinde aşağıdakiler yer almaktadır:

  • EVH'nin önlenmesine, semptomların erken tanınmasına ve sağlık hizmetine başvurma ve aşılamaya odaklanan topluluklarla güçlü katılım;
  • Vaka araştırmaları, aktif vaka arama ve temaslı takip faaliyetleri;
  • Uyarı sisteminin yeniden etkinleştirilmesi;
  • Kilit sınır geçişlerinde kontrol noktalarının etkinleştirilmesi;
  • Beni'deki işlevsel laboratuvarın gerektiği gibi güçlendirilmesi;
  • Ervebo lisanslı aşıyı kullanarak halka aşılama için hazırlık ve doğrulanmış vakanın temaslılarını ve ön saflardaki çalışanlarla temaslarını hedefleme. Uluslararası Aşı Tedarik Koordinasyon Grubu, ülkede mevcut olan kalan dozların kullanımını onaylamıştır. Aşılar Goma ve Beni'ye gönderilmekte olup ultra-soğuk zincir değerlendirilmekte ve gerektiğinde ultra-soğuk zincir tesis edilmektedir.
  • Ülkede monoklonal antikorların tedavi süreci mevcuttur;
  • Beni Ebola Tedavi Merkezinin devam eden değerlendirmesi ve rehabilitasyonu ve diğer sağlık tesislerinin tarama, triyaj ve izolasyon kapasitelerinin güçlendirilmesi;
  • IPC önlemleri başlatılmış olup bu önlem içinde sağlık tesislerinin dekontaminasyonunu, sağlık tesislerinin değerlendirilmesini ve desteklenmesini ve sağlık çalışanlarının IPC önlemlerinin uygulanması konusunda eğitilmesini ve su ve sanitasyon rehabilitasyonunu yer almaktadır;
  • Güvenli ve temkinli definler için kapasiteler değerlendirilmektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Ön bilgiler, ilk vakanın 23 gün boyunca sağlık kuruluşunda EVH teşhisi konmadan yattığını ve EVH laboratuvar tarafından doğrulanmadan öldüğünü göstermektedir. İlde EVH'nin yayılma ve vakanın kabul edildiği sağlık kuruluşunda sağlık çalışanları ve refakatçileri arasında enfeksiyon bulaşma riski vardır.

Ülkede EVH'nin endemik olduğu ve bölgedeki hayvan rezervuarlarında Ebola virüsünün bulunduğu göz önüne alındığında, hastalıkla ilgili olarak mevcut canlanma beklendik bir durumdur. Virüs, EVH'den kurtulanların bazı vücut sıvılarında kalabilir. Sınırlı sayıda vakada, EVH'den kurtulanların vücut sıvılarına maruz kalmasından kaynaklanan ikincil bulaşmalar belgelenmiştir. EVH'den kurtulanlarda nüksler bildirilmiştir. Ayrıca, son yıllarda salgınların sık sık saptanması, GeneXpert makinelerinin kullanımı gibi Ebola kontrolünde yeni gelişmelerin yanı sıra ardışık salgınları takiben sürveyans ve tespitin güçlendirilmesi ve Entegre Hastalık Sürveyansı ve Yanıtı’ın (IDSR) yaygınlaştırılması ile de açıklanabilir.

EVH'nin yeniden ortaya çıkması Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde önemli bir halk sağlığı sorunudur ve ülkenin salgınla ilgili olarak iyileştirme, hazırlanma ve salgınlara yanıt verme kapasitesinde hala boşluklar bulunmaktadır.

Beni bölgesi de silahlı grupların oluşturduğu güvensizlikten etkilenmektedir. Yetkililer tarafından uygulamaya konulan güvenlik önlemlerine ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Birleşmiş Milletler Örgütü İstikrar Misyonu'na (MONUSCO) karşı daha sık protestolar olmuş, bu da salgın kontrol önlemlerinin reddedilme riskini ve dolayısıyla hastalığın yayılması olasılığı daha da artırmaktadır. Ülkedeki eş zamanlı salgınlar (COVID-19, kolera, kızamık, çocuk felci, sarıhumma, maymun çiçeği, vb.) ve Kuzey Kivu eyaletinde uzayan insani durum, sağlık sistemi ve mevcut kaynaklar üzerinde artan bir baskı oluşturmuştur.

Ulusal düzeyde risk yüksek olarak değerlendirilmektedir. Bölgesel ve küresel düzeyde risk sırasıyla orta ve düşük olarak değerlendirilmektedir. DSÖ durumu yakından izlemekte olup yeni bilgiler elde edildikçe risk değerlendirmesi güncellenecektir.

DSÖ tavsiyesi

DSÖ, insanlarda Ebola virüsü hastalığının bulaşmasını azaltmanın etkili bir yolu olarak aşağıdaki risk azaltma önlemlerini önermektedir:

  • Enfekte meyve yarasaları veya maymunlar/büyük maymunlar ile temas ve çiğ etlerinin tüketilmesi yoluyla vahşi yaşamdan insana bulaşma riskini azaltın. Hayvanlara eldiven ve diğer uygun koruyucu giysilerle temas edilmelidir. Hayvansal ürünler (kan ve et) tüketilmeden önce iyice pişirilmelidir.
  • Ebola semptomları gösteren kişilerle, özellikle vücut sıvılarıyla doğrudan veya yakın temas yoluyla insandan insana bulaşma riskini azaltın. Hastalara bakım yapılırken uygun kişisel koruyucu ekipman giyilmelidir. Hastanedeki hastaları ziyaret ettikten sonra ve vücut sıvılarına dokunduktan veya temas ettikten sonra düzenli el yıkama gereklidir.
  • Ebola Virüsü Hastalığı Yanıtına ilişkin DSÖ Danışma Grubu tarafından devam eden araştırma ve incelemelerin daha fazla analizine dayanarak olası cinsel bulaşma riskini azaltın. DSÖ, EVH'den kurtulan erkeklerin semptomların başlangıcından 12 ay boyunca veya Ebola virüsü için yapılan sperm testleri iki kez negatif çıkana kadar daha güvenli seks yapmalarını önermektedir. Vücut sıvıları ile temastan kaçınılmalı, sabun ve su ile yıkanması tavsiye edilmektedir. DSÖ, kanında Ebola virüsü testi negatif çıkan nekahat dönemindeki erkek veya kadın hastaların izolasyonunu önermemektedir.
  • Önleyici davranışların uygulanmasını desteklemek ve salgın yanıt önlemlerinin kabulünü teşvik etmek için topluluklarla etkileşim kurun.
  • EVH vakalarının erken tespiti, izolasyonu ve tedavisi için sağlık personelinin eğitimine ve tazeleme eğitimlerine tabi tutulmasına ve ayrıca güvenli ve temkinli defin konusunda tazeleme eğitimine devam edin.
  • Hastaları yönetmek ve dekontaminasyon için KKD ve IPC malzemelerinin mevcudiyetini sağlayın.
  • Ervebo lisanslı aşıyı kullanarak sağlık çalışanlarının, temaslıların ve temaslıların temaslılarının aşılanması için hazırlanın.
  • Altı aydan daha uzun bir süredir aşılanmış olanlar için, aşılama konusunda Stratejik Danışma Uzmanları Grubu (SAGE), doğrulanmış EVH vakasının temaslıları veya temaslıların temaslıları arasındaysa, yeniden aşılanmalarını önerir.
  • En son kılavuzlara göre onaylanmış vakaları tedavi etmek için Ebola'ya özgü monoklonal antikorlara erişim sağlayın.
  • Güvenli ve temkinli defin uygulamalarını güçlendirmek için topluluklarla işbirliği yapın.
  • Mevcut risk değerlendirmesine ve Ebola salgınlarına ilişkin önceki kanıtlara dayanarak DSÖ, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne yönelik herhangi bir seyahat ve ticaret kısıtlamasına gidilmesini önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

Etiketler:
Ebola

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON404