UGANDA’DA SUDAN VİRÜSÜ’NÜN NEDEN OLDUĞU EBOLA HASTALIĞI

26 Eylül 2022 Pazartesi

Uganda sağlık yetkilileri, Uganda'nın merkezindeki Mubende ilçesine bağlı Madudu alt ilçesindeki bir köyden bir hastanın laboratuvar tarafından doğrulanmasının ardından Sudan virüsünün neden olduğu bir Ebola hastalığı salgınını 20 Eylül 2022'de ilan etmiştir.

26 Eylül 2022

Özet olarak salgın

Uganda sağlık yetkilileri, Uganda'nın merkezindeki Mubende ilçesine bağlı Madudu alt ilçesindeki bir köyden bir hastanın laboratuvar tarafından doğrulanmasının ardından Sudan virüsünün neden olduğu bir Ebola hastalığı salgınını 20 Eylül 2022'de ilan etmiştir.

Mubende, Kyegegwa ve Kassanda bölgelerinden toplam 18 doğrulanmış ve 18 olası vaka 25 Eylül 2022 itibariyle rapor edilmiş ve 23’ü ölüm vakası olup ölüm vakalarının beşi doğrulanmış vakalar arasında yer almaktadır (doğrulanmış vakalar arasında Vaka Ölüm Oranaı-CFR %28). Bu, 2012'den beri Uganda'da Sudan virüsünün (SUDV) neden olduğu ilk Ebola hastalığı salgınıdır.

Salgının tanımı

Uganda'daki sağlık yetkilileri, Uganda'nın merkezindeki Mubende ilçesindeki Madudu alt ilçesine bağlı bir köyde bir vakanın doğrulanmasının ardından Sudan virüsünün (SUDV) neden olduğu bir Ebola hastalığı salgınını 20 Eylül 2022'de ilan etmiştitir.

Vaka, 11 Eylül'de yüksek dereceli ateş, tonik kasılmalar, kanlı kusma ve ishal, iştahsızlık, yutma sırasında ağrı, göğüs ağrısı, kuru öksürük ve gözlerde kanama. Söz konusu erkek vaka 11-13-13-15 Eylül tarihleri arasında iki özel kliniği ziyaret etmiştir. Daha sonra 15 Eylül'de Bölge Sevk Hastanesine (RRH) sevk edilmiş ve burada şüpheli viral hemorajik ateş vakası olarak izole edilmiştir. 17 Eylül'de bir kan örneği alınmış ve Kampala'daki Uganda Virüs Araştırma Enstitüsü'ne (UVRI) gönderilmiş olup 19 Eylül'de yapılan RT-PCR testleri SUDV için pozitif çıkmıştır. Aynı gün hasta ölmüştür.

Ön araştırmaların sonucu olarak, Eylül ayının ilk iki haftasında Mubende ilçesine bağlı Madudu ve Kiruma alt ilçelerinde bilinmeyen bir hastalıktan çok sayıda topluluk ölümünü tespit edilmiştir. Bu ölümler artık SUDV'nin neden olduğu olası Ebola vakaları olarak kabul edilmektedir.

25 Eylül 2022 itibariyle, Mubende (14 doğrulanmış ve 18 olası vaka), Kyegegwa (üç doğrulanmış vaka) ve Kassanda (bir doğrulanmış vaka) bölgelerinden toplam 36 vaka (18 doğrulanmış ve 18 olası vaka) rapor edilmiştir. Beşi doğrulanmış vakalar arasında olmak üzere yirmi üç ölüm kaydedilmiştir (doğrulanmış vakalar arasında CFR %28). Toplam doğrulanmış ve şüpheli vakaların %62'si kadın ve %38'i erkeklerden oluşmaktadır. Hali hazırda hastaneye kaldırılan 13 doğrulanmış vaka vardır. Vakaların yaş ortalaması 26'dır (1 yıl ile 60 yıl arası). Toplam 223 temaslı tespit edilmiştir.

Uganda'nın ilçelerine göre Sudan virüsünün neden olduğu doğrulanmış (n=18) ve şüpheli (n=18) Ebola hastalığı vakalarının haritası (25 Eylül 2022 itibariyle).

Ebola virüsü hastalığının epidemiyolojisi

Mayıs 2019'da yayınlanan filovirüsler için Uluslararası Hastalık Sınıflandırması'na (ICD-11) göre, Ebola hastalığı artık etken virüse bağlı olarak alt kategorilere ayrılmıştır. Sudan virüsünün neden olduğu Ebola hastalığı salgınları Sudan Virüs Hastalığı (SVD) salgınları olarak adlandırılır. Mayıs 2019'dan önce Ebola hastalığına neden olan tüm virüsler bir arada gruplandırılmıştır. Laboratuvar testlerinin sonuçlarına göre bu salgına Sudan virüsü neden olmaktadır.

Sudan virüsü hastalığı, insanları etkileyen ciddi, genellikle ölümcül bir hastalıktır. Sudan virüsü ilk olarak Haziran 1976'da Güney Sudan'da rapor edilmiştir, o zamandan beri virüs periyodik olarak ortaya çıkmış olup şimdiye kadar SUDV'nin neden olduğu yedi salgın, dördü Uganda'da ve üçü Sudan'da bildirilmiştir. SVD'nin tahmini vaka ölüm oranları geçmiş salgınlarda %41 ila %100 arasında değişmiştir.

Virüs insan popülasyonuna, hasta veya ölü bulunan veya yağmur ormanlarında bulunan meyve yarasaları, şempanzeler, goriller, maymunlar, orman antilopları veya kirpiler gibi enfekte hayvanların kanları, salgıları, organları veya diğer vücut sıvıları ile yakın temas yoluyla bulaşmaktadır. Virüs daha sonra, SVD ile hasta olan veya SVD'den ölen bir kişinin kan veya vücut sıvıları veya vücut sıvıları (Kan, dışkı, kusmuk gibi) ile kontamine olmuş nesnelerle doğrudan temas (yırtık deri veya mukoza zarları yoluyla) yoluyla insandan insana bulaşma yoluyla yayılmaktadır.

Kuluçka süresi 2 ila 21 gün arasında değişmektedir. Sudan virüsü bulaşmış kişiler, semptomlar gelişene kadar hastalığı yayamazlar ve kanlarında virüs olduğu sürece bulaşıcı kalırlar. SVD semptomları ani olabilir ve ateş, yorgunluk, kas ağrısı, baş ağrısı ve boğaz ağrısını ve ardından kusma, ishal, döküntü, böbrek ve karaciğer fonksiyon bozukluğu semptomlarını içerebilir. Bazı durumlarda hasta hem iç hem de dış kanama gösterebilir (örneğin diş etlerinden kanama veya dışkıda kan).

SVD'nin teşhisi zor olabilir, çünkü hastalığın spesifik olmayan erken belirtileri sıtma, tifo ve menenjit gibi diğer bulaşıcı hastalıkları taklit edebilir. Onay, RT-PCR dahil olmak üzere çok sayıda tanı yöntemi kullanılarak yapılır. Destekleyici bakım - oral veya intravenöz sıvılarla rehidrasyon - ve spesifik semptomların tedavisi sağkalımı artırmaktadır. Sudan virüsü hastalığının önlenmesi ve tedavisi için lisanslı aşılar veya terapötikler yoktur.

Uganda 2000, 2011 ve 2012'de dört SVD salgını bildirmiştir (iki salgın). Uganda ayrıca 2007'de bir Bundibugyo virüsü hastalığı salgını ve 2019'da bir Ebola virüsü hastalığı salgını bildirmiştir.

 

Halk sağlığı yanıtı

Koordinasyon

  • Sağlık Bakanlığı (SB), DSÖ'nün teknik destek sağladığı bir Ulusal Görev Gücü kurmuştur.
  • İnsidans Yönetim Ekibi, hem SB hem de DSÖ ülke ofisi içinde etkinleştirilmiştir.
  • SB Olay Komutanı, etkilenen bölgedeki müdahale çabalarını desteklemek için Mubende Bölgesi'ne konuşlandırılmıştır.
  • DSÖ, Bölgesel Sevk Hastanesindeki liderliğin ve bölge sağlık ekibinin erken teşhis ve vaka yönetimi konusunda oryantasyonunu desteklemektedir.
  • Bir müdahale planı geliştirilmekte olup öncelikli eylemler belirlenmiştir.

Sürveyans ve Laboratuvar

  • DSÖ, ilçelerde sürveyans yapılarının etkinleştirilmesini desteklemiştir.
  • Temaslı izleme ve aktif vaka bulma devam etmektedir.
  • DSÖ, sürveyansı desteklemek için Mubende bölgesinde teknik bir ekip görevlendirmiştir.

Vaka Yönetimi

  • DSÖ, bölgesel sevk hastanesindeki izolasyon ünitesinin değerlendirilmesini desteklemiş ve hastaların izolasyonu için bir Ebola hastalığı kiti ve çadırı göndermiştir.
  • DSÖ, Bölgesel Sevk Hastanesinde bir tedavi ünitesinin kurulmasını desteklemek için merkezi bir uzman ekibi görevlendirmiştir.
  • IPC'de sağlık çalışanlarının kapasite geliştirmesini ve etkilenen ilçelerdeki tüm sağlık tesislerinde tarama ve triyaj kurulmasını desteklemek için enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC) ekipleri görevlendirilmiştir.

İletişim ve Risk İletişimi

  • İletişim ve risk iletişimi faaliyetlerinin bir parçası olarak DSÖ, Ebola ile ilgili basın toplantısının düzenlenmesine ve Sağlık Bakanlığı tarafından bir basın açıklamasının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına teknik destek sağlamıştır.
  • Şu anda DSÖ, halka dağıtılmak üzere Bilgi, Eğitim ve İletişim (IEC) materyalinin gözden geçirilmesini desteklemektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Uganda, Ebola virüsü hastalığı ve Sudan virüsü hastalığı salgınlarına yanıt verme konusunda deneyime sahiptir ve gerekli önlemler hızla başlatılmıştır. Mevcut salgın, 2012'den bu yana Uganda'da Sudan virüsünün neden olduğu ilk Ebola hastalığı salgınıdır.

Sudan virüsü hastalığının önlenmesi ve tedavisi için lisanslı aşıların ve terapötiklerin yokluğunda, potansiyel ciddi halk sağlığı etkisi riski yüksektir. Sınırlı koruma ve enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri ile özel tesislerde ve hastanelerde ve diğer toplum sağlığı hizmetlerinde toplum ölümleri ve hastaların bakımı, birçok bulaşma zinciri için yüksek risk barındırmaktadır. Salgının kapsamını ve diğer ilçelere yayılma olasılığını belirlemek için araştırmalar devam etmektedir. Bu aşamada komşu ülkelere vakaların ithali göz ardı edilemez.

Halihazırda mevcut olan bilgilere göre, genel risk aşağıdakiler dikkate alınarak ulusal düzeyde yüksek olarak değerlendirilmiştir:

(i) doğrulanmış Sudan virüsü ve yetkili bir aşının bulunmaması

(ii) olayın, indeks vakanın ve birkaç iletim zincirinin tanımlanmasından üç hafta önce başlamış olma olasılığı Şu ana kadar tespit edilmemiştir;

(iii) yetersiz kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanımı dahil olmak üzere optimal olmayan enfeksiyon, önleme ve kontrol (IPC) uygulamalarına sahip çeşitli tesislere başvuran hastalar; hastalar ölmüş ve geleneksel olarak büyük törenlerle defnedilmiştir;

(iv) ülke son yıllarda Ebola salgınlarına yanıt vermek için artan bir kapasite geliştirmiş ve güçlü bir yanıt oluşturmak için mevcut kaynaklarla kolayca harekete geçirilebilen ve organize edilebilen bir yerel kapasiteye sahip olsa da, Ülke aynı anda şarbon, COVID-19, Rift Vadisi humması ve Sarı humma gibi birden fazla acil duruma ve ayrıca sel ve hakim gıda güvensizliği gibi birden fazla acil duruma müdahale ettiğinden vakalar artmakta ve salgın diğer alt ilçelere, ilçelere ve bölgelere yayılmaktadır.

Ayrıca aktif bir yerel altın madeni çevresinde yaşayan bireylerde de salgın tespit edilmiştir. Bu emtianın tüccarları arasındaki hareketliliğin yüksek olması muhtemeldir ve salgının ilanı, halihazırda hastalığı kuluçka döneminde olan bazı madencilerin kaçmasına neden olabilmektedir.

Halihazırda etkilenen Mubende bölgesinin uluslararası sınırı yoktur. Bununla birlikte, aktif sınır ötesi nüfus hareketi nedeniyle uluslararası yayılma riski göz ardı edilemez. Ayrıca, bulaşma zincirlerinin kurulmasına yönelik araştırmalar devam etmekte ve salgının kapsamı henüz belirlenmemiştir.

Bölgesel ve Küresel seviyelerde, genel risk düşük olarak değerlendirilmiştir.

DSÖ tavsiyesi

Etkili salgın kontrolü, vaka yönetimi, sürveyans ve temaslı takibi, optimal bir laboratuvar hizmeti, sağlık ve toplum ortamlarında enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin uygulanması, güvenli ve temkinli definler ve toplum katılımı ve sosyal seferberlik dahil olmak üzere bir müdahale paketinin uygulanmasına dayanır. Salgınları başarılı bir şekilde kontrol etmek için topluluk katılımı esastır. Ebola enfeksiyonu için risk faktörleri ve bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda farkındalığı artırmak, insan bulaşmasını azaltmanın etkili bir yoludur.

Destekleyici tedavinin erken başlatılmasının Ebola hastalığından ölümleri önemli ölçüde azalttığı görülmüştür. Üstel yayılma olasılığını kontrol altına almak için sürveyans ve diğer müdahale faaliyetlerini güçlendirmeye ihtiyaç vardır.

Mevcut kanıtlara dayanarak, Ebola virüsü hastalığı salgınlarına karşı son zamanlarda kullanılan yanıtlarda kullanılan ERVEBO aşısı, Sudan virüsü hastalığına karşı çapraz koruma sağlamayacaktır.

Ebola'ya karşı Zabdeno/Mvabea adlı Johnson & Johnson (Janssen) aşısı, yalnızca Avrupa İlaç Ajansı (EMA) tarafından Ebola virüsü hastalığına karşı onaylanmış olup Sudan virüsü hastalığına karşı test edilmemiştir. Bu aşı iki dozluk bir programda uygulanmakta olup iki doz arasında 56 gün süreye ihtiyaç duyulmaktadır. İlk doz Zaire ebola virüsüne karşı koruma sağlar ve ikinci doz Sudan dahil olmak üzere virüsün diğer türlerine karşı koruma sağlamak için tasarlanmıştır. Bununla birlikte, bu multiantijen koruması klinik verilerle kanıtlanmamıştır. Aşı test edilip Sudan ebola virüsüne karşı etkili olduğu kanıtlansa bile, ancak ikinci doz uygulandıktan birkaç gün sonra koruma sağlayacaktır. Bu, aşının salgın yanıtı için uygun olmadığı anlamına gelir.

DSÖ, mevcut salgın için mevcut bilgilere dayanarak Uganda'ya yönelik seyahat ve/veya ticaretle ilgili herhangi bir kısıtlamaya gidilmesini önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

Etiketler:
Ebola

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON410