28 Eylül 2022

Özet olarak salgın

16 Eylül 2022'de Gana Sağlık Bakanlığı (SB), ülkenin Ashanti, Savannah ve Batı bölgelerini etkileyen Marburg Virüs Hastalığı (MVD) salgınının sona erdiğini ilan etmiştir. DSÖ tavsiyelerine uygun olarak, beyan, 5 Ağustos 2022'de son teyit edilen vakanın ikinci negatif testinden 42 gün sonra (Marburg enfeksiyonu için maksimum kuluçka süresinin iki katı) yapılmıştır.

Salgının açıklaması

Gana Sağlık Bakanlığı, iki ölüm (CFR %67) dahil olmak üzere üç doğrulanmış Marburg Virüs Hastalığı (MVD) vakasını 28 Haziran ve 16 Eylül 2022 tarihleri arasında bildirmiştir. Her üç vakanın da aynı haneden olduğu görülmüştür.

Gana Sağlık Bakanlığı, Noguchi Memorial Tıbbi Araştırma Enstitüsü-NMIMR'de 26 yaşındaki bir erkekte (indeks vaka) 1 Temmuz 2022'de Marburg virüsünün ters transkriptaz polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile doğrulanmasının ardından 7 Temmuz 2022'de salgını ilan etmiştir. Kan örnekleri, onay için Dakar Pasteur Enstitüsü'ne gönderilmiştir. Semptomlarının başlangıcı 22 Haziran'da burun ve ağızdan kanama olmuştur. Hasta 26 Haziran 2022'de hastaneye kaldırılmış ve ertesi gün hayatını kaybetmiştir.

14 aylık bir çocuk olan ikinci hastada semptomlar görülmüş ve 17 Temmuz'da hastaneye kabulü gerçekleştirilmiş olup yatışının üçüncü gününde hasta ölmüştür. 24 yaşında bir kadın olan üçüncü hasta, 26 Temmuz 2022'de hükümet tarafından belirlenen bir izolasyon merkezine kabul edilmiştir.

Toplam 198 temaslı belirlenmiş, izlenmiş ve tavsiye edilen ilk 21 günlük gözlem sürelerini tamamlamalarının ardından gözlem süreleri sağlık yetkilileri tarafından 21 gün daha uzatılmıştır.

16 Eylül 2022'de Sağlık Bakanlığı, 5 Ağustos 2022'de son teyit edilen vakanın ikinci negatif testinden 42 gün sonra (maksimum kuluçka süresinin iki katı) salgının sona erdiğini ilan etmiştir.

Hastalığın epidemiyolojisi

MVD, yüksek vaka ölüm oranları (CFR; % 24-88) ile ilişkili, salgına yatkın bir hastalıktır. Hastalığın erken seyrinde, klinik semptomlardaki benzerlikler nedeniyle MVD'nin klinik tanısını diğer birçok tropikal ateşli hastalıktan ayırt etmek zordur. Diğer Viral Hemorajik Ateş-VHF'lerin, özellikle Ebola virüsü hastalığının yanı sıra sıtma, tifo, leptospiroz, riketsiya enfeksiyonları ve veba gibi hastalıkların değerlendirme dışı bırakılması gerekir. İnsan MVD enfeksiyonu, Rousettus yarasa kolonilerinin yaşadığı madenlere veya mağaralara uzun süre maruz kalmaktan kaynaklanabilir. Marburg virüsü, enfekte kişilerin kanı, salgıları, organları veya diğer vücut sıvıları ile doğrudan temasla (ciltteki kesikler veya mukoza zarları yoluyla) insandan insana bulaşma yoluyla ve bu sıvılarla kontamine yüzeyler ve malzemelerle (örneğin yatak takımları, giysiler) yayılır.

Virüsü tedavi etmek için onaylanmış herhangi bir aşı veya antiviral tedavi olmamasına rağmen, destekleyici bakım – ağızdan veya damardan sıvılarla rehidrasyon – ve spesifik semptomların tedavisi, hastanın hayatta kalmasına destek olur. Kan ürünleri, bağışıklık tedavileri ve ilaç tedavileri de dahil olmak üzere bir dizi potansiyel tedavi değerlendirilmektedir.

2021'de, Gine'de Batı Afrika'da ilk kez bir MVD salgını rapor edilmiştir. Genetik dizileme sonuçları, Gana'dan gelen Marburg virüsü (MARV) genomlarının 2021 salgınındaki diziyle ve genel olarak Sierra Leone'deki yarasalardan elde edilen dizilerle ve 2004-2005'te Angola'da meydana gelen bir salgınla ilişkili olduğunu göstermiştir.

Halk sağlığı yanıtı

• • • • Genel Yanıt: SB ulusal bir koordinasyon mekanizması kurmuş ve yanıt faaliyetleri DSÖ ve diğer kilit ortaklar, ABD Hastalık Kontrol Merkezi, UNICEF ve Birleşik Krallık, Yabancı, Milletler Topluluğu ve Kalkınma Ofisi (FCDO) tarafından başlatılmıştır. Teknik uzmanlar, ülkeyi Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC), koordinasyon, sürveyans ve soruşturma ve risk değerlendirmesi yapmak için desteklemek üzere görevlendirmiştir.
      • Sürveyans ve Temaslı Takibi: Entegre bir hastalık gözetim ve yanıt (IDSR) sistemi uygulanmış ve rapor edilen uyarılar denemiştir. Epidemiyolojik incelemeyi içeren sürveyans faaliyetleri uygulanmış ve 198 temaslı takip edilmiştir.
      • Enfeksiyon Önleme ve Kontrol: Sağlık çalışanları vaka tanımı ve enfeksiyon önleme konusunda duyarlı hale getirilmiştir.
      • Laboratuvar: Tüm şüpheli vakaların numuneleri NMIMR laboratuvarında test edilmiştir. NMIMR ve IPD'de teyit edilen iki vakadan alınan örnekler üzerinde genomik dizileme yapılmıştır.
      • Topluluk Katılımı: Toplulukta gözetimi geliştirmek için topluluk temelli gözetim gönüllüleri için oryantasyon düzenlenmiştir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Gana'daki mevcut MVD salgınının sona erdiği ilan edilmiş olup 5 Ağustos 2022'de teyit edilen son vakanın ikinci negatif testinden sonra 42 gün boyunca yeni vaka bildirilmemiştir. Bu, Gana'da bildirilen ilk MVD salgını olmuştur. Batı Afrika'da MVD salgınları sık görülmez. En son MVD salgını Ağustos 2021'de Gine Cumhuriyeti'nde bildirilmiştir (teyit edilmiş bir vaka). Afrika Bölgesi'nde daha önce MVD salgınları bildiren ülkeler arasında Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kenya, Güney Afrika ve Uganda yer almaktadır.

Epidemiyolojik araştırma, bu salgının kaynağını henüz belirlememiştir, bu da toplum temelli sürveyansın yoğunlaştırılması ihtiyacını vurguluyor. Bu salgının başlangıcındaki riski, ulusal düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirilmiştir.

DSÖ tavsiyesi

Marburg virüsünün insandan insana bulaşması, öncelikle enfekte kişilerin kan ve/veya vücut sıvıları ile doğrudan temas ile ilişkilidir ve uygun enfeksiyon kontrol önlemleri uygulanmadığında Marburg virüsünün sağlık hizmetleri ile ilişkili olarak bulaştığı  bildirilmiştir.

Sağlık Tesislerinde Enfeksiyon Önleme ve Kontrol: Marburg virüsü hastalığı olduğundan şüphelenilen veya teyit edilen hastalara bakan sağlık çalışanları, kan ve/veya vücut sıvılarına maruz kalmanın yanı sıra virüsle muhtemelen kontamine ortamla korunmasız temastan kaçınmak için standart ve bulaşmaya dayalı IPC önlemleri almalıdır. IPC önlemleri arasında aşağıdakiler yer almakatadır:

• Şüpheli vakaların erken tanınması (tarama, triyaj) ve izolasyonu.
• Uygun izolasyon kapasitesi (altyapı ve insan kaynakları dahil).
• Sağlık çalışanlarının el hijyeni kaynaklarına erişimi (yani, sabun ve su veya alkol bazlı el ovma).
• Sağlık çalışanları için uygun ve erişilebilir KKD.
• Güvenli enjeksiyon uygulamaları (sadece tek kullanımlık iğneleri vurgulayın).
• Tıbbi cihazların dekontaminasyonu ve sterilizasyonu için prosedürler ve kaynaklar.
• Bulaşıcı atıkların uygun yönetimi.

Toplum temelli sürveyans dahil olmak üzere entegre hastalık sürveyansı ve müdahale faaliyetleri, etkilenen tüm sağlık bölgelerinde güçlendirilmeye devam edilmelidir.

Enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü için Toplum Farkındalığı: Marburg virüs hastalığı için risk faktörleri ve insanların virüse maruz kalmasını azaltmak için bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda farkındalığı artırmak, insan enfeksiyonlarını ve ölümlerini azaltmak için temel önlemlerdir. Temel halk sağlığı iletişim mesajları arasında aşağıdakiler dahildir:

• Enfekte hastalarla, özellikle vücut sıvılarıyla doğrudan temastan kaynaklanan toplum içinde insandan insana bulaşma riskini azaltmak.
• Marburg virüsü hastalığı olan hastalarla yakın fiziksel temastan kaçınmak.
• Herhangi bir şüpheli vaka evde tedavi edilmemeli, tedavi ve izolasyon için derhal bir sağlık kuruluşuna nakledilmelidir. Bu nakil sırasında sağlık çalışanları uygun KKD giymelidir.
• Hastanede hasta yakınları ziyaret edildikten sonra düzenli olarak el yıkama yapılmalıdır.
• Marburg'dan etkilenen topluluklar, hem daha fazla bulaşmayı, toplum damgalanmasını önlemek için hem hastalığın doğası hakkında nüfusun iyi bilgilendirilmesini sağlamak için çaba sarf etmeli, hem de tedavi merkezlerine erken sunumu ve ölülerin güvenli bir şekilde gömülmesi de dahil olmak üzere diğer gerekli salgın sınırlama önlemlerini teşvik etmelidir. Marburg'dan ölen insanlar derhal ve güvenli bir şekilde gömülmelidir.

Meyve yarasaları, kuyruklu maymunlar ve kuyruksuz maymunlarla temas yoluyla vahşi yaşamdan insana bulaşma riskini azaltın:

• Eldivenler ve diğer uygun koruyucu giysilerle vahşi yaşamla temasa geçin.
• Kan ve et gibi hayvansal ürünleri tüketmeden önce iyice pişirin ve çiğ et tüketiminden kaçının.
• Madenlerde veya meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı mağaralarda çalışma, araştırma faaliyetleri veya turist ziyaretleri sırasında, insanlar eldiven ve maske dahil diğer uygun koruyucu giysiler giymelidir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız:

• WHO, Marburg Virus Disease health topic: https://www.who.int/health-topics/marburg-virus-disease#tab=tab_1
• WHO, Marburg Virus Disease fact sheet https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/marburg-virus-disease
• WHO, Ghana reports first-ever suspected cases of Marburg virus disease, 7 July 2022:https://www.afro.who.int/countries/ghana/news/ghana-reports-first-ever-suspected-cases-marburg-virus-disease
• WHO, disease outbreak news: Marburg virus disease-Ghana, 22 July, 2022 https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON402
• WHO, Interim infection prevention and control guidance for care of patients with suspected or confirmed filovirus haemorrhagic fever in health-care settings, with focus on Ebola, 2014 https://apps.who.int/iris/handle/10665/130596
• Ghana Ministry of Health Press release on suspected Marburg Virus Diseases, 7 July 2022: https://twitter.com/_GHSofficial/status/1545113106828902401?s=20&t=PCl0VBd0LjORCwNFFvKnZw
• Investigating Ebola Virus in bats in Ghana, Richard D. Suu-Ire (http://indepth-network.org/workshop/2016/presentations/ebola_feb_2016/dr_suu-Ire%20Bat%20Sampling%20Presentation.pdf(link is external))