3 Kasım 2022

Özet olarak durum

İspanya'daki halk sağlığı yetkilileri, 20 Eylül'de kümes hayvanlarında teyit edilen bir salgının ardından, sadece bir çiftlikte kümes hayvanlarıyla uğraşan bir çalışanda influenza A(H5N1) tespit edildiğini bildirmiştir. Halk sağlığı üzerindeki potansiyel etki göz önüne alındığında, kanatlı çiftliğinde kontrol, önleme ve erken teşhis tedbirlerini içeren çok sektörlü bir müdahale başlatılmıştır. Bu kişilerde influenza A(H5N1) tespiti, muhtemelen enfekte kümes hayvanlarına veya kontamine ortamlara maruz kalma nedeniyle olmuştur. Bugüne kadar bu olayda influenza A(H5N1) virüsünün insandan insana bulaştığına dair hiçbir kanıt tanımlanmamıştır.

Vakanın tanımlanması

27 Eylül 2022'de İspanya Halk Sağlığı Bakanlığı, Guadalajara eyaletinde kümes hyavanları çiftliğinde çalışan bir kişide influenza A(H5N1) vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. 20 Eylül'de çiftlikte kümes hayvanlarında kuş gribi A(H5N1) salgını doğrulanmıştır. Ardından 23 Eylül'de 12 çiftlik işçisinin tümünden nazofaringeal örnekler toplanmış ve 27 Eylül'de işçilerden birinden (19 yaşında bir erkek) alınan bir örnekte influenza A(H5N1) virüsü tespit edilmiştir.Söz konusu erkek vaka  ikinci bir numunenin RT-PCR ile negatif test edildiği 28 Eylül'e kadar karantinada kalmıştır. 28 Eylül'de, vakanın bir yakın temaslısından örnekler toplanmış ve RT-PCR ile kuş gribi için yapıalan testler negatif çıkmıştır.

Çiftlikteki yanıt önlemlerinin ardından, tüm işçiler için 13 Ekim'de tekrar testler gerçekleştirilmiştir. 13 Ekim'de başka bir işçiden (27 yaşında bir erkek, kişisel koruyucu ekipman giyerek temizlik ve dezenfeksiyon dahil kontrol önlemlerine katılan) alınan bir nazofaringeal örnekte İnfluenza A(H5N1) virüsü tespit edilmiştir. Söz konusu erkek vaka  23 Eylül'deki yapılan ilk testlerin sonucunda başlangıçta negatif çıkmıştır. İkinci bir numunenin RT-PCR ile negatif test edildiği 22 Ekim'e kadar karantinada kalmıştır. Vakanın iki yakın temaslısı tespit edilmiş olup solunum örneklerinde yapılan test sonuçları negatif sonuçlanmıştır.

Her iki vakada da herhangi bir semptom görülmemiştir. Numuneler, Ulusal Mikrobiyoloji Merkezinde RT-PCR kullanılarak test edilmiştir.

Hastalık epidemiyolojisi

İnsanlarda zoonotik influenza enfeksiyonları, asemptomatik veya hafif üst solunum yolu enfeksiyonundan (ateş ve öksürük) hızlı ilerlemeden şiddetli pnömoniye, akut solunum sıkıntısı sendromuna, şoka ve hatta ölüme kadar değişebilmektedir.

Kuş gribi virüsleri ile insan enfeksiyon vakaları, genellikle enfekte canlı veya ölü kümes hayvanlarına veya kontamine ortamlara doğrudan veya dolaylı maruz kalmanın sonucudur.

2003'ten 21 Ekim 2022'ye kadar, bu iki vaka dahil olmak üzere toplam 868 insan influenza A(H5N1) enfeksiyonu vakası ve 21 ülkeden küresel olarak 456 ölüm bildirilmiştir. Bugüne kadar Avrupa'da toplam üç insan influenza A (H5N1) enfeksiyonu vakası, 2021'de Birleşik Krallık'tan bir vaka ve 2022'de İspanya'dan iki vaka rapor edilmiştir.

Halk sağlığı yanıtı

• Koordinasyon ve yanıt: Tarım, Balıkçılık ve Gıda Bakanlığı'nın Pratik Operasyonlar El Kitabı'na göre kümes hayvanları çiftliklerinde kontrol, önleme ve erken tespit tedbirlerini içeren çok sektörlü bir müdahale gerçekleştirilmiştir.

• Sürveyans: Maruz kalan işçilerin ve yakın temaslıların pasif ve aktif gözetimini içeren bir takip yanıtı başlatılmıştır. Rapor edilen vakalar hariç, etkilenen kanatlı çiftliğinde maruz kalan diğer tüm bireyler, enfeksiyona maruz kaldıkları son günü takip eden yedi gün boyunca izlenmiş ve söz konus kişilerde herhangi bir semptom gözlenmemiştir.

• Laboratuvar: Virüs karakterizasyonu ve serolojik çalışmalar devam etmektedir. Her iki vakadan da numuneler 24 Ekim 2022'de Londra, Büyük Britanya Birleşik Krallığı ve Kuzey İrlanda'daki Crick Worldwide Influenza Center'daki WHO Influenza Referans ve Araştırma İşbirliği Merkezi'ne gönderilöiştir.

• Enfeksiyon önleme ve kontrolü: Etkilenen çiftliklerde, kümes hayvanlarının yerinde kesilmesi, virüsü taşıyabilecek kontamine materyallerin imhası ve tesislerin temizlenmesi ve dezenfeksiyonu dahil olmak üzere salgının kontrolü ile ilgili önlemler alınmıştır.  İtlaf sürecine katılan tüm katılımcılar kişisel koruyucu ekipman giymiştir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Kişiler, enfekte kuşlara veya virüs bulaşmış fomitlere veya ortamlara maruz kaldıklarında kuş gribi virüsleri ile enfekte olma riski altındadır.

Kuş gribi virüsleri kümes hayvanlarında dolaşımdayken, enfekte kümes hayvanlarına veya kontamine ortamlara maruz kalma nedeniyle sporadik enfeksiyon ve küçük insan vaka kümeleri riski vardır. Bu nedenle, sporadik insan vakaları beklenmedik değildir. Enfekte kümes hayvanları veya diğer kuşlarla yakın temasta bulunan bireylerden alınan nazofaringeal/orofaringeal örneklerde influenza A(H5) virüsünün saptanması, bireyler semptomatik olsun ya da olmasın, beklenmeyen bir durum değildir. İyi kalitede serolojik araştırmalar, bu vakalarda enfeksiyonu kontaminasyondan ayırmada faydalı olabilir ve insan enfeksiyonu riskinin daha iyi değerlendirilmesine olanak tanır. Bu olayda insandan insana bulaştığına dair bir kanıta rastlanılmamıştır.

İspanya'da bir kümes hayvanı çiftliğinde mevcut HPAI A(H5N1) salgınında, hem insan hem de hayvan sağlığı kurumları halk sağlığı önlemleri uygulamıştır. Mevcut bilgilere dayanarak, DSÖ, bu virüsün genel nüfus için oluşturduğu riskin düşük olduğunu ve mesleki olarak maruz kalan kişiler için düşük ila orta düzeyde olduğunu değerlendirmektedir.

DSÖ tavsiyesi

Bu iki influenza A (H5N1) vakasının raporları, DSÖ’nün halk sağlığı önlemleri ve influenza sürveyansına ilişkin mevcut tavsiyelerini değiştirmez.

DSÖ, insan-hayvan arayüzündeki influenza virüslerinin mevcut durumuyla ilgili olarak giriş noktalarında özel yolcu taraması veya kısıtlamalar önermemektedir.

İnfluenza virüslerinin sürekli gelişen doğası nedeniyle, DSÖ, insan (veya hayvan) sağlığını ve risk değerlendirmesi için zamanında virüs paylaşımını etkileyebilecek ortaya çıkan veya dolaşımdaki influenza virüsleriyle ilişkili virolojik, epidemiyolojik ve klinik değişiklikleri tespit etmek ve izlemek için küresel sürveyansın önemini vurgulamaya devam etmektedir.

Kuş gribi virüsleri bir bölgede dolaşımdayken, hasta kuşlardan numune alma, itlaf etme ve enfekte olmuş kuşların, yumurtaların, altlıkların imha edilmesi ve kontamine tesislerin temizlenmesi gibi yüksek riskli görevlerle uğraşan kişiler, uygun kişisel koruyucu ekipmanın (KKD) doğru kullanımı konusunda eğitilmeli ve bunlara KKD’ler temin edilmelidir. Bu görevlerde yer alan tüm kişiler, kümes hayvanları veya çevreleriyle temasın son gününü takip eden yedi gün boyunca yerel sağlık yetkilileri tarafından kayıt altına alınmalı ve yakından izlenmelidir.

Varyant bir virüs de dahil olmak üzere pandemik potansiyeli olan yeni bir influenza virüsünün neden olduğu doğrulanmış veya şüphelenilen bir insan enfeksiyonu durumunda, hayvanlara maruz kalma, seyahat ve temas geçmişinin kapsamlı bir epidemiyolojik araştırması (doğrulayıcı laboratuvar sonuçlarını beklerken bile) izleme yapılmalıdır. Epidemiyolojik araştırma, yeni virüsün kişiden kişiye bulaştığını işaret edebilecek olağandışı solunum olaylarının erken tanımlanmasını ve vakanın meydana geldiği zaman ve yerden toplanan klinik örneklerin test edilmesini ve daha fazla karakterizasyon için bir DSÖ İşbirliği Merkezine gönderilmesini içermelidir.

Şu anda, insanlarda kuş gribine karşı koruma sağlayacak bir aşı bulunmamaktadır. DSÖ, kümes hayvanları veya kuşlarla çalışan tüm kişilerin, teorik olarak yeniden sınıflandırma olayı riskini azaltmak için mevsimsel grip aşısı olmasını önermektedir.

Bilinen hayvan gribi salgınları olan ülkelere seyahat edenler, çiftliklerden, canlı hayvan pazarlarındaki hayvanlarla temastan, hayvanların kesilebileceği alanlara girmekten veya hayvan dışkısı ile kontamine olmuş yüzeylerle temastan kaçınmalıdır. Genel önlemler arasında düzenli el yıkama ve iyi gıda güvenliği ve gıda hijyeni uygulamaları yer alır. Etkilenen bölgelerden enfekte olmuş kişiler uluslararası seyahat ederse, seyahat sırasında veya varıştan sonra enfeksiyonları başka bir ülkede tespit edilebilir. Bu gerçekleşirse, bu virüs insanlar arasında kolayca bulaşma yeteneğini kazanmadığından, topluluk düzeyinde daha fazla yayılma olasılığı düşük olarak kabul edilir.

Yeni bir influenza alt tipinin neden olduğu tüm insan enfeksiyonları, Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) kapsamında bildirimi zorunludur ve UST'ye (2005) Taraf Devletlerin, pandemiye neden olma potansiyeli olan bir influenza A virüsünün neden olduğu yakın zamanda insan enfeksiyonuna ilişkin laboratuvar tarafından doğrulanmış herhangi bir vakayı derhal DSÖ'ye bildirmeleri gerekmektedir. Bu raporlama için hastalık kanıtına ihtiyaç yoktur.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

• Current technical information including monthly risk assessments at the Human-Animal Interface. Available at: https://www.who.int/teams/global-influenza-programme/avian-influenza
• World Health Organization. Cumulative number of confirmed human cases for avian influenza A(H5N1) reported to WHO, 2003-2022, 5 October 2022. Available at: https://www.who.int/publications/m/item/cumulative-number-of-confirmed-human-cases-for-avian-influenza-a(h5n1)-reported-to-who-2003-2022-5-oct-2022
• Case definitions for diseases requiring notification under the IHR (2005). Available at: www.who.int/ihr/Case_Definitions.pdf
• IHR (2005). Available at: https://www.who.int/publications/i/item/9789241580410
• World Organisation for Animal Health. WAHIS report poultry outbreak in Guadalajara, Spain. https://wahis.woah.org/#/in-review/4570?reportId=157103&fromPage=event-dashboard-url
• Manual for the laboratory diagnosis and virological surveillance of influenza (2011). Available at: https://www.who.int/publications/i/item/manual-for-the-laboratory-diagnosis-and-virological-surveillance-of-influenza
• Terms of Reference for National Influenza Centres of the Global Influenza Surveillance and Response System. Available at:  National Influenza Centres (who.int)
• Protocol to investigate non-seasonal influenza and other emerging acute respiratory diseases. Available at: https://apps.who.int/iris/handle/10665/275657
• World Organisation for Animal Health (WOAH). H5N1 Highly Pathogenic Avian Influenza in poultry and wild birds: Winter of 2021/2022 with focus on mass mortality of wild birds in UK and Israel. Available at: https://www.oie.int/app/uploads/2022/03/avian-influenza-0.pdf
• Testing and detection of zoonotic influenza virus infections in humans in the EU/EEA, and occupational safety and health measures for those exposed at work Guidance: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/zoonotic-influenza-virus-infections-humans-testing-and-detection(link is external)
• ECDC. 2021-2022 data show largest avian flu epidemic in Europe ever. Available at: https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/2021-2022-data-show-largest-avian-flu-epidemic-europe-ever
• European Food safety authority. Avian influenza overview June – September 2022. https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/7597