BİRDEN FAZLA ÜLKEDE GÖRÜLEN MAYMUN ÇİÇEK HASTALIĞI (MONKEYPOX) SALGINI

02 Kasım 2022 Çarşamba

1 Ocak'tan 30 Ekim 2022'ye kadar, altı DSÖ Bölgesinin tamamında 109 ülke/bölge/yönetim bölgesinden DSÖ'ye kümülatif toplam 77.264 laboratuvarca doğrulanmış maymun çiçeği vakası ve 36 ölüm bildirilmiştir.

2 Kasım 2022'de yayınlanmış Dış Durum Raporu-9

DSÖ ulusal yetkilileri tarafından 31 Ekim 2022 tarihine ve saat 17:00’a (CEST) kadar alınan veriler

Risk Değerlendirmesi

Laboratuvarca doğrulanmış Vakalar

Ölüm Vakaları

Ülkeler/Bölgeler/Yönetim Bölgeleri

Küresel  Risk - Orta

77.264

36

109

DSÖ Bölgesel Risk

 Avrupa Bölgesi - Yüksek

 

 

 

Afrika Bölgesi, Amerika Bögesi, Doğu Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Asya Bölgesi - Orta

 

 

 

Batı Pasifik Bölgesi – Düşük

 

 

 

 

Önemli Olaylar

  • 17-30 Ekim 2022 tarihleri arasındaki haftada, Avrupa Bölgesi ve Amerika bölgesi'nde bildirilen maymun çiçeği vakalarının sayısı düşmeye devam ederek Ağustos 2022'den bu yana gözlemlenen genel düşüş eğilimini sürdürmektedir. Amerika Bölgesi en yüksek kümülatifi oluşturmaya devam etmekte olup dünya çapında bildirilen maymun çiçeği vakalarının oranı ve haftalık yeni vakaların en yüksek oranını oluşturmaktadır.
  • Stratejik planlama ve küresel destekle ilgili olarak DSÖ, Üye Devletler, ortaklar ve diğer paydaşlarla işbirliği içinde maymun çiçeği salgınını durdurmak için derhal harekete geçmek üzere 33,82 milyon ABD Dolarına (Temmuz 2022 ile Haziran 2023 arasında) ihtiyaç olduğuyla ilgili çağrıda bulunmaktadır. Söz konusu küresel çağrı, aşılama (%34), sürveyans ve temaslı izleme (%17), teşhis ve test (%13) ve risk iletişimi ve topluluk katılımı (%13) alanlarında Afrika Bölgesi, Güneydoğu Asya ve Doğu Akdeniz'de en fazla ihtiyaç duyulan altı DSÖ bölgesinin tamamını kapsamaktadır.
  • Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) (UST) Acil Durum Komitesi'nin birden fazla ülkede görülen maymun çiçeği salgınına ilişkin üçüncü toplantısı 20 Ekim 2022 Perşembe günü yapılmıştır. Acil Durum Komitesi, davranışsal müdahalelerin ve aşıların etkinliği hakkında ortaya çıkan bilgiler de dahil olmak üzere, son toplantıdan bu yana salgına verilen küresel yanıtta ilerleme kaydedildiğini kabul etmiştir. Komite, etkinliğin Uluslararası Öneme Sahip Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) için UST kriterlerini karşılamaya devam ettiği ve devam eden endişenin başlıca nedenlerinin altını çizdiği konusunda fikir birliğine varmıştır. Bunlar arasında bazı bölgelerde devam eden bulaşma, DSÖ Üye Devletleri içinde ve arasında devam eden hazırlık ve müdahale eşitsizliği, savunmasız popülasyonlarda daha fazla sağlık etkisi için ortaya çıkan bir potansiyel, devam eden damgalanma ve ayrımcılık riski, çeşitli nedenlerle vakaların yetersiz teşhis edilmesi ve eksik bildirilmesi, teşhise, antiviral terapötiklere ve aşılara adil erişimin devam eden eksikliği ve araştırmalarda yatırım yoluyla ele alınması gereken alanlarda bilgi eksiklikleri yer almaktadır.
  • DSÖ, maymun çiçeği stratejik teyakkuz, hazırlık ve yanıta ilişkin operasyonel planlama kılavuzları yayınlamıştır. Bu kılavuzlar, hazırlıklı olma, hazır olma ve yanıtın beş temel bileşenini (5C (component)) güçlendirmek için maymun çiçeği için mevcut ulusal planları oluşturmak veya güncellemek için kullanılabilirken, kilit halk sağlığı sütunları arasında belirli kapasiteler ve koordineli eylemler sağlamaktadır.

Epidemiyolojik Güncelleme

Veri kaynağı: DSÖ birden fazla ülkede görülen Monkeypox Salgını – Küresel Eğilimler

1 Ocak'tan 30 Ekim 2022'ye kadar, altı DSÖ Bölgesinin tamamında 109 ülke/bölge/yönetim bölgesinden (bundan böyle 'ülkeler'[i] olarak anılacaktır) DSÖ'ye kümülatif toplam 77.264 laboratuvarca doğrulanmış maymun çiçeği vakası ve 36 ölüm bildirilmiştir ( Tablo 1). 19 Ekim 2022'de yayınlanan son baskıdan bu yana, 3.827 yeni vaka (toplam vakalarda %5,2 artış) ve yedi yeni ölüm vakası bildirilmiştir.”

Son yedi gün içinde 15 ülke haftalık vaka sayısında artış bildirmiş olup en yüksek artış Nijerya'dan bildirilmiştir. Genel olarak, 58 ülke, hastalığın maksimum kuluçka dönemi olan 21 günden fazla bir süredir yeni vaka bildirmemiş olup bunlar arasında son raporlamadan bu yana dokuz ülke daha katılmıştır.

Küresel olarak bildirilen haftalık yeni vaka sayısı 43. haftada (24-30 Ekim) (n=1295 vaka) 42. haftaya (17-23 Ekim) (n=2182 vaka) kıyasla %40.7 azalmış ve en büyük orantısal düşüş Amerika Bölgesi'nde (%-41) ve Avrupa Bölgesi'nde (%-38) gözlemlenmiştir. Bu düşüşlere rağmen, son dört hafta içinde bildirilen vakaların çoğu Amerika Bölgesi'nden (%88.7) ve Avrupa Bölgesi'nden (%7.7) gelmiştir. 17-30 Ekim tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri (n=4), Brezilya (n=2) ve Mozambik'ten (n=1) toplam yedi ölüm vakası bildirilmiştir. Genel olarak, Amerika Bölgesi en yüksek ölüm vaksı sayısını rapor etmiştir (16/36; %44,4).

30 Ekim itibariyle, küresel olarak en yüksek kümülatif vaka sayısını bildiren on ülke Amerika Birleşik Devletleri (n=28 379), Brezilya (n=9162), İspanya (n=7317), Fransa (n=4094) ), Birleşik Krallık (n =3698), Almanya (n=3662), Kolombiya (n=3298), Peru (n=3048), Meksika (n=2654) ve Kanada (n=1437) olmuştur. Bu ülkelerin tamamı küresel olarak bildirilen vakaların %86,4'ünü oluşturmaktadır.

Tablo 1. 1 Ocak 2022 – 30 Ekim 2022 tarihleri arasında saat 17:00’a (CEST) DSÖ Bölgelerince DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış maymun çiçeği hastalığı vakalarının ve ölüm vakalarının sayısı

DSÖ Bölgesi

Doğrulanmış Vakalar

Ölümler

Afrika

934

14

Amerika

50.716

16

Doğu Akdeniz

72

1

Avrupa

25.303

4

Güneydoğu Asya

30

1

Batı Pasifik

209

0

Toplam

77 264

36

 

Şekil 1. 1 Ocak 2022’den 30 Ekim 2022 saat 17:00’a (CEST) kadar bölgelere göre haftalık toplanan doğrulanmış maymun çiçeği vakalarının epidemiyolojik eğrisi

*Bu rakam, Pazar günleri sona eren tamamlanmış epidemiyolojik haftalar için toplu haftalık verileri göstermektedir. Mevcut haftaya ilişkin veriler bir sonraki durum raporunda sunulacaktır.

Diğer önemli epidemiyolojik bulgular:

  • Mevcut verilere sahip vakaların %96,9'u (43.513/44.911) erkek olmak üzere, yaş ortlamalatrı 34’tür (çeyrekler arası aralık: 29-41 yıl); Yaş verileri mevcut olan vakaların %1,2'si (n=534) 0-17 yaş arasında olup bunların 138'i (%0,3) 0-4 yaş arasındadır. Bu oran bölgeler arasında farklılık göstermekte olup, 0-17 yaş arasındaki vakaların en büyük oranı Amerika Bölgesi'nden bildirilmektedir (388/534; %73).
  • Bildirilen cinsel yönelimli vakaların %87,3'ü (22 539/25 805) gey, biseksüel ve erkeklerle seks yapan diğer erkekler olarak tanımlanmıştır. Bildirilen tüm bulaşma türleri arasında, cilt yoluyla bulaşma ve cinsel aktiviteler sırasında mukozal temas yoluyla bulaşma, bildirilen tüm bulaşma olaylarının 18 513'ünün 13 276'sı (%71,7) ile en yaygın bulaşma şekli olarak rapor edilmiştir.
  • Vakaların olası maruz kalma ortamlarının bildirildiği tüm ortamlardan en yaygın olarak bildirileni, bildirilen 8.116 maruziyet ortamından 3.522'sini (%43.4) kapsayan, cinsel temasın olduğu bir parti ortamı olmuştur.
  • En az bir semptom bildiren vakalar arasında en sık görülen semptom herhangi bir döküntü olup, vakaların %85,5'inde bildirilmiştir, bunu vakaların %59,2'sinde sistemik döküntü, %58,3'ünde ateş ve %46,1'inde genital döküntü izlemektedir.
  • Maymun çiçeği olan kişilerde %49.1'e (10 917/22 236) varan yüksek bir HIV enfeksiyonu prevalansı bildirilmiştir. HIV ile ilgili immünosupresyonu olan kişilerin enfeksiyona daha duyarlı olmaları ve ciddi hastalık geliştirme riski daha yüksektir. Monkeypox ve HIV, cinsel temas yoluyla bulaşma gibi ortak davranışsal risk faktörlerini paylaşır. Durumları henüz bilinmiyorsa, maymun çiçeği enfeksiyonu olan herhangi bir kişinin HIV enfeksiyonu için test edilmesi düşünülmelidir.

Şekil 3. 1 Ocak – 30 Ekim 2022 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle resmi kamu kaynaklarından DSÖ'ye bildirilen veya DSÖ tarafından tanımlanan doğrulanmış maymun çiçek hastalığı vakalarının coğrafi dağılımı

Güncellemeler ve DSÖ Tavsiyeleri

DSÖ, salgını yakından izlemeye ve yanıt vermeye ve Üye Devletler ve ortaklarla uluslararası koordinasyonu ve bilgi paylaşımını desteklemeye devam etmektedir. Üye Devletler tarafından kapsamlı vaka bulma, temaslı takibi, laboratuvar araştırması, destekli izolasyon, klinik yönetim, enfeksiyon önleme ve kontrol önlemlerinin uygulanması, risk iletişimi ve toplum katılımı ve aşılama faaliyetlerini koordine etmek ve devam eden epidemiyolojik ve karşı önlem araştırmalarını desteklemek için için klinik ve halk sağlığı olay yanıtını etkinleştirmiştir.

Monkeypox Stratejik Hazırlık, Hazırlık ve Yanıt Planı çerçevesini temel alan Operasyonel Planlama Yönergeleri, maymun çiçeği salgınına hazırlanmak ve buna yanıt vermek için gereken halk sağlığı önlemlerini özetleyen pratik bir rehber görevi görür. Bunlar, teyakkuzda  olma, hazır olma ve yanıtın beş temel bileşenini (5C) güçlendirmek üzere maymun çiçeği için mevcut ulusal planları oluşturmak veya güncellemek için kullanılabilirken, kilit halk sağlığı sütunları arasında belirli kapasiteler ve koordineli eylemler sağlar. Ulusal makamların, BM Ülke ekiplerinin ve ortakların bu eylemleri toplu olarak planlamalarına ve uygulamalarına yardımcı olmak için Ortaklar Platformu tarafından Operasyonel Planlama Kılavuzlarının kullanımı da kolaylaştırılır.

Acil Durum Komitesi

Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) (UST) Acil Durum Komitesi'nin birden fazla ülkede görülen maymun çiçeği salgınına ilişkin üçüncü toplantısı 20 Ekim 2022 Perşembe günü yapılmıştır. Komite toplu olarak DSÖ Genel Direktörüne çok ülkeli maymun çiçeği salgınının UST'nin 1. Maddesi tarafından sağlanan PHEIC tanımında yer alan kriterlerine uyduğunu ve  devam ettiğini bildirmiştir. DSÖ Genel Direktörü tarafından yayınlanan güncellenmiş Geçici Tavsiyeler, 23 Temmuz 2022'de daha önce yayınlanan tavsiyeleri genişletmekte, değiştirmekte veya bunlara eklemeler yapmaktadır. Tavsiyeler, epidemiyolojik durumlarına, bulaşma modellerine ve maymun çiçeği salgın yanıtına ilişkin kapasitelerine göre Taraf Devletlere uygulanmaktadır. Herhangi bir Taraf Devletin, maymun çiçeği hastalığını importe etmesi veya yerel insandan insana bulaşmasıyla karşılaşabileceği varsayılmalıdır. Bu nedenle, her Taraf Devlet, herhangi bir kaynaktan gelen herhangi bir vaka insandan insana bulaşmaya yol açabileceğinden, sürveyansı üstlenmeli ve şüpheli vakalar için salgın yanıtı vermeye hazır olmalıdır. Bazı Taraf Devletler, zoonotik bulaşma geçmişine sahip olabilir veya yaşıyor olabilir veya maymun çiçeğinin insanlardan hayvanlara yayılımını gözlemleyebilir. Son olarak, teknoloji transferi de dahil olmak üzere aşılara, teşhis ve tedavilere erişimin yaygınlaştırılmasını destekleyecek konumda olan Taraf Devletler, bunu yapmak için her türlü çabayı göstermelidir.

Klinik bakım ve terapötikler

Maymun çiçeği olan çoğu hasta, ateş, baş ağrısı, halsizlik ve/veya lenfadenopati gibi sistemik semptomlarla birlikte lokalize cilt lezyonları ve ağrı ile ortaya çıkan hafif ila orta şiddette hastalığa sahiptir. Mevcut çok uluslu maymun çiçeği salgını sırasında çoğu cilt lezyonunun paterni atipiktir ve sıklıkla genital, anal ve perianal bölgelerde bulunur, ayrıca proktit, üretrit ve farenjit vakalarında da tipik santrifüj dağılım yoktur. Ateşi kontrol etmek için ateş düşürücülerle semptomatik olarak tedavi edilmeli, ağrı yönetimi için oral ve topikal analjezikler, cilt lezyonlarını temiz tutmak için lokal bakım yapılmalı ve beslenme ve hidrasyonu sürdürmeye teşvik edilmelidirler.

Maymun çiçeği nedeniyle hastaneye yatışlar  düşük seviyede olmaktadır, araştırmalar %5 %10 arasında oranlar bildirmektedir. Hastalar zaman zaman, analjezi gerektiren şiddetli genital ve anorektal ağrı, genital ve perineal bölgeyi tutan bakteriyel süperenfeksiyon (selülit), penil ödemden idrar retansiyonu veya oküler tutulum dahil olmak üzere, hastaneye yatış gerektiren maymun çiçeği ile ilgili komplikasyonlar gelişebilmektedir. Deri lezyonları temiz tutulmalı ve hastalar, antimikrobiyal tedavi ve lokal yara bakımı gerektirebilecek selülit, apse, piyomiyozit veya nekrotizan yumuşak doku enfeksiyonları gibi deri ve yumuşak doku enfeksiyonlarının ilerlemesini içeren komplikasyonlar açısından izlenmelidir. Diğer komplikasyonlar arasında proktit, üretrit, solunum sıkıntısı, şiddetli zatürree, keratit veya ciddi dehidratasyona, elektrolit anormalliklerine veya yetersiz beslenmeye, sepsis veya şoka neden olabilen görme kaybına, kusmaya veya ishale yol açabilen kornea enfeksiyonları, retrofaringeal apselere yol açan servikal lenfadenopati veya solunum sıkıntısı, sepsis ve nadir durumlarda miyokardit, ensefalit ve diğer nörolojik anormallikler. Bu vakalar optimal destekleyici bakım ile tedavi edilmeli ve belirtildiği gibi uygun uzmanlar tarafından değerlendirilmelidir. (Bkz. DSÖ Yönergeleri)

Gebe hastalar, çocuklar veya ilerlemiş veya tedavi edilmemiş HIV'li kişiler gibi bağışıklığı baskılanmış kişiler, daha yaygın bir döküntü gelişmesi gibi ciddi veya karmaşık maymun çiçeği enfeksiyonu riski altında olabilir. Maymun çiçeği ile başvuran bazı kişiler, ilk HIV teşhisini maymun çiçeği enfeksiyonu sırasında almıştır.

Maymun çiçeği için antivirallerin kullanımı, etkinlik ve güvenliliğe ilişkin kanıt oluşumunu hızla artırmak için klinik ve sonuç verileri için standart tasarım yöntemleri ve veri toplama araçları kullanan ortak klinik etkinlik çalışmaları kapsamında olmalıdır. Bu mümkün değilse, mevcut salgın gibi bir salgın bağlamında arzu edilen minimumu temsil edecek güvenlik ve klinik sonuçlar (örneğin Monkeypox için DSÖ Klinik Veri Platformu gibi) için uyumlu veri toplama kullanan genişletilmiş erişim protokolleri (MEURI - Kayıtsız ve Araştırmaya İlişkin Müdahalelerin İzlenen Acil Kullanımı) altında kullanımları hala düşünülebilir.

Risk İletişimi ve Topluluk Katılımı

DSÖ, bireylerin ve toplulukların kendilerini ve diğerlerini maymun hastalığından korumalarına ve gerektiğinde aşı, test ve tıbbi yardım bakım talep etmelerine yardımcı olmak için yüksek riskli popülasyonları dahil etmeye ve risk iletişim faaliyetleri yürütmeye devam etmektedir (Risk iletişimi ve toplum katılımı halk sağlığı tavsiyesi).

Infodemic Management ve EPI-WIN

DSÖ, halkın algılarını ve endişelerini anlamak ve bunlara yanıt vermek için infodemik içgörüleri analiz etmeye devam etmektedir. 5 Ekim 2022'de bir DSÖ Salgın Bilgi Ağı (EPI-WIN), “ulaşım ve turizm sektörü için DSÖ maymun çiçeği teknik brifingi” konulu bir web semineri düzenlemiştir. Bu sektör, DSÖ İş Dünyasında Sağlık (H-WOW) ağının bir parçasıdır ve web semineri bu sektör için önemli hususları vurgulamış olup onların sorularını ve endişelerini ele almıştır.

Bölgesel Güncellemeler

Monkeypox Durum Güncellemesi: Afrika Bölgesi

30 Ekim 2022 itibariyle, Amerika bölgesindeki 31 ülke ve bölgeden 16 ölüm dahil olmak üzere toplam 50.716 doğrulanmış maymun çiçeği vakası rapor edilmiştir. Amerika Bölgesi, küresel olarak rapor edilen maymun çiçeği vakalarının en yüksek kümülatif oranını ve haftalık yeni vakaların en yüksek oranını oluşturmaktadır. Bölgedeki altı ülke (Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Peru, Kolombiya, Meksika ve Kanada) küresel olarak ilk on ülke arasında yer almakta ve toplam 47.978 onaylanmış vaka bildirmektedir ve küresel vaka sayısının %62'sini ve Bölgedeki vakaların %94'ünü oluşturmaktadır. Altı ülkeden ikisi: Meksika ve Kolombiya, bölgede daha fazla ülkede bulaşmanın devam ettiğini gösteren ilk on ülke listesine kısa süre önce eklenmiştir. Amerika Kıtasında bulaşma şekli hakkında mevcut bilgi bulunan 12.563 vakanın %84'üne kadarı yerel olarak bulaşan vakalardır.

DSÖ, rapor edilen toplam vakaların %93'ü (n=46 957) için Üye Devletlerden ayrıntılı vaka verileri almıştır. Cinsiyet bilgisi olan 18.968 vakanın %95,3'ü (n=18 069) erkek ve 19.926 vakanın yaşlarının 0 ile 95 arasında (ortanca 32 yıl, ortalama 33.4 yıl) olduğu gözlenmiştir. Cinsel yönelimle ilgili bilinen verileri olan 11.329 vakadan 7.964'ü (%70) gey, biseksüel ve erkeklerle seks yapan diğer erkekler olarak tanımlanmıştır. Hastaneye yatış bilgisi olan 25.808 vakadan 1.649'u (%6) hastaneye kaldırılmıştır (izolasyon amaçlı dahil).

Ek olarak, diğer popülasyon gruplarında artan bulaşma olasılığı vardır. En fazla risk altındaki popülasyonlar, ağırlıklı olarak yaş ortalaması 33 olan erkeklerdir; ancak hamile kadınlar da dahil olmak üzere kadınlar ve çocuklar arasındaki vakalar göz ardı edilemez. Cinsiyet bilgisi olan bildirilen vakaların yaklaşık %5'i kadın olup (899/18 968) buna 25 hamile kadın da dahidirl. Üç hamile kadın olmak üzere toplam 33 kadın vakanın hastaneye yatırılması gerekmiştir (izolasyon amaçlı dahil). Sekiz ülkeden (Brezilya, Kanada, Şili, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, Meksika, Peru) 18 yaşın altındaki kişiler arasında bebekler arasında (<1 yaş) beş vaka dahil olmak üzere toplam 415 vaka bildirilmiştir.

Yerli ve hapsedilmiş kişiler arasındaki davalar, savunmasızlık durumları nedeniyle endişe vericidir. Salgın müdahalesi, risk altındaki topluluklarla iletişim ve katılım, iletişim ve önleyici tedbirler için toplu toplantılardan yararlanma, hastaların zamanında tespiti ve tedavisi ve sağlık çalışanlarının korunmasına kilit bir odaklanmaya devam etmelidir.

Amerika'da maymun çiçeği hastalığına DSÖ yanıtı

DSÖ, bölgede maymun çiçeği bulaşmasını kontrol etmek ve durdurmak üzere etkin yanıt planları oluşturmak için teknik işbirliği ve çok sektörlü koordinasyon sağlamaktadır:

  • Laboratuvar: DSÖ, moleküler teşhis için laboratuvar malzemelerinin ve reaktiflerin tedarikini ve dağıtımını desteklemektedir. Laboratuvar bilgi sistemleri, talep eden ülkelerde DSÖ'nün desteğiyle maymun çiçeği virüsünün teşhisini içerecek şekilde uyarlanmaktadır.
  • Sürveyans: Maymun çiçeği vakalarının veri görselleştirmesini, analizini ve takibini kolaylaştırmak için bir gösterge panosu geliştirilmiştir. Elektronik veri toplama ve raporlama araçları geliştirilmektedir. DSÖ, vaka bildirimi, soruşturma ve temaslı takibi için Go Data aracının uygulanmasını ve güncellenmesini desteklemektedir.
  • Her ülkenin bağlamına göre uyarlanabilen maymun çiçeği ile ilgili DSÖ yönergelerinin uygulanmasını kolaylaştırmak için DSÖ, Doğu Karayip Ülkeleri için Entegre Monkeypox Sürveyans Rehberinin bir özetinin geliştirilmesini desteklemektedir. DSÖ, maymun çiçeği hastalığının klinik özelliklerini tanımlamayı ve değerlendirmeyi amaçlayan güvenli, sınırlı erişimli, parola korumalı bir platform olan maymun çiçeği için DSÖ küresel klinik platformunun uygulanmasını desteklemektedir.
  • Koordinasyon: Meksika'da DSÖ, Sağlığı Koruma ve Geliştirme Müsteşarlığı ve Epidemiyoloji Genel Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıkların Epidemiyolojik Sürveyansı Müdürlüğü ile toplantılar yapmıştır. Hem DSÖ hem de ulusal sağlık yetkilileri, ülkede maymun çiçeği sürveyansını güçlendirmek ve önleme ve risk iletişim stratejilerine ilişkin mesajları yaymak için çalışacaktır.
  • Terapötikler: DSÖ, Amerika'da maymun çiçeği için DSÖ'nün izlenen kayıt dışı ve deneysel müdahalelerin (MEURI) acil kullanımı protokolünün nasıl uygulanacağı konusunda Üye Devletlere destek sağlamaktadır. Özel etik koşullar altında maymun çiçeği vakalarını yönetmek için olası tedavilerin acil kullanımını sağlamak üzere maymun çiçeği MEURI protokolünü gözden geçirmek için Etik İnceleme Komitesinin geçici bir toplantısı yapılmıştır.
  • Aşılama: DSÖ, Ekim ayının ilk haftasında Brezilya ve Şili'ye ilk doz maymun çiçeği aşılarını teslim etmiştir. Ekvador, El Salvador, Jamaika ve Panama da Ekim 2022 ayı boyunca DSÖ'nün Döner Sermayesi aracılığıyla aşıları almıştır. Amerika kıtasındaki ülkelere toplam 18.200 doz aşı teslim edilmiştir.

Teknik rehberlik ve diğer kaynaklar

Stratejik Planlama ve Küresel Destek

  • WHO Emergency Appeal: Monkeypox - July 2022 – June 2023, 13 October 2022

https://www.who.int/publications/m/item/who-emergency-appeal--monkeypox---july-2022---june-2023

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi ve Genel Direktörün Geçici Tavsiyeleri

 

DSÖ Geçici Rehberlik ve Halk Sağlığı Tavsiyesi

  • WHO Surveillance, case investigation and contact tracing for Monkeypox: Interim guidance, 25 August 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Surveillance-2022.3
  • WHO Vaccines and immunization for monkeypox: Interim guidance, 24 August 2022. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/361894/WHO-MPX-Immunization-2022.2-eng.pdf
  • WHO Global clinical data platform for monkey case report form (CRF), 21 July 2022, https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical_CRF-2022.3
  • Public health advice for gatherings during the current monkeypox outbreak, 28 June 2022: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Gatherings-2022.
  • Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
  • Emergency use of unproven clinical interventions outside clinical trials: ethical considerations: https://www.who.int/publications-detail-redirect/9789240041745
  • WHO Technical brief (interim) and priority actions: enhancing readiness for monkeypox in WHO South-East Asia Region, 7 July 2022. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/searo/whe/monkeypox/searo-mpx-tbrief22.pdf

 

Veri yönetimi

 

Risk iletişimi ve topluluk katılımı

  • Public health advice for sex workers on monkeypox 30 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/public-health-advice-for-sex-workers-on-monkeypox
  • Risk communication and community engagement public health advice on understanding, preventing and addressing stigma and discrimination related to monkey pox 1 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/communications-and-community-engagement-interim-guidance-on-usinginclusive-language-in-understanding--preventing-and-addressing-stigma-and-discrimination-related-to-monkeypox
  • Monkeypox Q&A, 31 August 2022. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/monkeypox
  • Monkeypox: public health advice for gay, bisexual and other men who have sex with men, 18 July 2022. https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-public-health-advice-for-men-who-have-sex-with-men
  • Risk communication and community engagement (RCCE) for monkeypox outbreaks: Interim guidance, 24 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-RCCE-2022.1
  • Interim advice for public health authorities on summer events during the monkeypox outbreak in Europe, 2022. 14 June 2022. https://www.who.int/europe/publications/m/item/interim-advice-for-public-health-authorities--on-summerevents-during-the-monkeypox--outbreak-in-europe--2022
  •  Interim advice on Risk Communication and Community Engagement during the monkeypox outbreak in Europe, 2022. Joint report by WHO Regional office for Europe/ECDC, 2 June 2022. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/539046/ECDC-WHO-interim-advice-RCCE-Monkeypox-2-06- 2022-eng.pdf
  • WHO Monkeypox outbreak: update and advice for health workers, 26 May 2022. https://www.who.int/docs/defaultsource/coronaviruse/risk-comms-updates/update_monkeypox-.pdf?sfvrsn=99baeb03_1
  • Risk communication and community engagement. Public health advice on the recent outbreak of monkeypox in the WHO European Region, 24 May 2022. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/538537/public-health-advicemonkeypox-eng.pdf

 

EPI - WIN Web Seminerleri ve Güncellemeler

Yaklaşan EPI-WIN Web Semineri:

  • Update 79: Monkeypox outbreak update: Situation - transmission - countermeasures
  • Update 78: Monkeypox and mass gatherings
  • Update 77: Monkeypox outbreak, update and advice for health workers

 

Laboratuvar ve teşhis

  • Monkeypox: experts give virus variants new names, 12 August 2022. https://www.who.int/news/item/12-08-2022- monkeypox—experts-give-virus-variants-new-names
  • WHO Laboratory testing for the monkeypox virus: Interim guidance, 23 May 2022. https://apps.who.int/iris/handle/10665/354488
  • WHO Guidance on regulations for the transport of infectious substances 2021-2023, 25 February 2021. https://www.who.int/publications/i/item/9789240019720
  • Genomic epidemiology of monkeypox virus. https://nextstrain.org/monkeypox?c=country

 

Hastalık Salgın Haberleri ve durum raporları

  • Monkeypox outbreak 2022: https://www.who.int/emergencies/situations/monkeypox-oubreak-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #8- 19 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--8---19- october-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #7- 5 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--7---5- october-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #6- 21 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--6---21- september-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #5- 7 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--5---7- september-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #4- 24 August https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--4---24- august-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #3 - 10 August 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--3---10- august-2022
  • WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #2 – 25 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--2---25- july-2022
  • WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #1 - 6 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--1---6- july-2022
  • WHO disease outbreak news: Monkeypox, all items related to multi-country outbreak: https://www.who.int/emergencies/emergency-events/item/2022-e000121
  • WHO disease outbreak news: Monkeypox, all previous items including endemic countries and traveler-associated outbreaks: https://www.who.int/emergencies/emergency-events/item/monkeypox

 

Eğitim ve öğretim

  • WHO monkeypox outbreak toolbox, June 2022. https://www.who.int/emergencies/outbreak-toolkit/disease-outbreaktoolboxes/monkeypox-outbreak-toolbox
  • WHO factsheet on monkeypox, 19 May 2022. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/monkeypox
  • Health topics – Monkeypox: https://www.who.int/health-topics/monkeypox
  • Open WHO. Online training module. Monkeypox: Introduction. 2020 English: https://openwho.org/courses/monkeypox-introduction Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-introduction
  • Open WHO. Extended training. Monkeypox epidemiology, preparedness and response. 2021. English: https://openwho.org/courses/monkeypox-intermediate; Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-intermediaire

 

Diğer kaynaklar

  • WHO AFRO Weekly Bulletin on Outbreaks and Other Emergencies, all previous items: https://www.afro.who.int/healthtopics/disease-outbreaks/outbreaks-and-other-emergencies-updates
  • WHO 5 moments for hand hygiene. https://www.who.int/campaigns/world-hand-hygiene-day
  • WHO One Health. https://www.who.int/health-topics/one-health
  • World Organisation for Animal Health, founded as OIE: Monkeypox. https://www.woah.org/en/disease/monkeypox/
  • Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox surveillance bulletin Situation reports (who.int)
  • Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox Resource toolkit to support national authorities and event organizers in their planning and coordination of mass and large gathering events. https://www.who.int/europe/tools-and-toolkits/monkeypox-resource-toolkit-for-planning-and-coordination-ofmass-and-large-gathering-events/
  • WHO. Monkeypox & mass gatherings. Recommendations for mass gatherings during a monkeypox outbreak. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/epi-win/update78_monkeypox-massgatherings.pdf?sfvrsn=dfc9ee5a_1&download=true
  • WHO European Region Interim advice for public health authorities on summer events during the monkeypox outbreak in Europe, 2022 https://www.who.int/europe/publications/m/item/interim-advice-for-public-health-authorities--onsummer-events-during-the-monkeypox--outbreak-in-europe--2022
  • Weekly epidemiological record (WER) no.11, 16 March 2018, Emergence of monkeypox in West Africa and Central Africa 1970-2017. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260497/WER9311.pdf;jsessionid=7AB72F28D04CFE6CE24996192FC4 78FF?sequence=1 Jezek Z., Fenner F.: Human Monkeypox. Monogr Virol. Basel, Karger, 1988, vol 17, pp 1-5. doi: 10.1159/isbn.978-3-318-04039-5
  • Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
  • Monkeypox in the Region of the Americas - Risk assessment. https://www.paho.org/en/documents/monkeypox-regionamericas-risk-assessment

 

Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluğu ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulamaya ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulaması ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler/yönetim bölgeleri arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken olarak eksik tahmin edilmesi ve bu verilerin küresel düzeyde yansıtılmasında değişken gecikmeler ile sunulan sayıları etkilemektedir.

[i]'Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, yönetim bölgelerini veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilir. Kullanılan tanımlamalar ve bu materyallerin sunumu, DSÖ'nün herhangi bir ülke, bölge veya yönetim bölgesinin veya yetkili makamlarının yasal statüsüne veya hudut veya hudutlarının sınırlandırılmasına ilişkin herhangi bir görüşünün ifadesi anlamına gelmez.

Ek 2: 1 Ocak 2022 ve 30 Ekim 2022 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle DSÖ Bölgelerince ve ülkeler tarafından doğrulanmış maymun çiçek hastalığı vakaları

*21 günden uzun süredir vaka bildirilmeyen ülkeler

Bölge

Ülke

Doğrulanmış Vakalar

Ölüm Vakaları

 

Afrika

Benin*

3

0

Kamerun

12

2

Orta Afrika Cumhuriyeti

11

0

Kongo*

5

0

Demokratik Kongo Cumhuriyeti

206

0

Gana

105

4

Liberya*

3

0

Mozambik

1

1

Nijerya

583

7

Güney Afrika*

5

0

Amerika

Arjantin

675

0

Aruba*

3

0

Bahama*

2

0

Barbados*

1

0

Bermuda*

1

0

Bolivya

241

0

Brezilya

9162

8

Kanada

1437

0

Şili

1149

0

Kolombiya

3298

0

Kosta Rika

8

0

Küba*

4

1

Curaçao*

3

0

Dominik Cumhuriyeti*

52

0

Ekvador

243

1

El Salvador

13

0

Guadelope*

1

0

Guatemala

74

0

Guyana*

2

0

Honduras

7

0

Jamaika

16

0

Martinik*

1

0

Meksika

2654

0

Panama*

16

0

Paraguay

3

0

Peru

3048

0

Portoriko

199

0

San Martin*

1

0

ABD

28.379

6

Uruguay

13

0

Venezüella

10

1

Doğu Akdeniz

 

Bahreyn*

1

0

Mısır*

1

0

İran*

1

0

Ürdün*

1

0

Lübnan

18

0

Fas*

3

0

Katar*

5

0

Suudi Arabistan*

8

0

Sudan

18

1

Birleşik Arap Emirlikleri*

16

0

Avrupa

Andorra*

4

0

Avusturya

323

0

Belçika

785

1

Bosna Hersek

9

0

Bulgaristan*

6

0

Hırvatistan*

29

0

GKRC + KKTC *

5

0

Çekya*

70

1

Danimarka

191

0

Estonya*

11

0

Finlandiya*

41

0

Fransa

4094

0

Gürcistan*

2

0

Almanya

3662

0

Cebelitarık*

6

0

Yunanistan

84

0

Grönland*

2

0

Macaristan

80

0

İzlanda*

16

0

İrlanda

206

0

İsrail

262

0

İtalya

894

0

Litvanya*

6

0

Letonya*

5

0

Lüksemburg*

55

0

Malta*

33

0

Monako*

3

0

Karadağ*

2

0

Hollanda

1235

0

Norveç

93

0

Polonya

206

0

Portekiz

944

0

Moldova*

2

0

Romanya

43

0

Rusya Federasyonu*

2

0

San Marino*

1

0

Sırbistan*

40

0

Slovakya*

14

0

Slovenya*

47

0

İspanya

7317

2

İsveç

212

0

İsviçre

546

0

Birleşik Krallık

3698

0

 

Türkiye*

12

0

 

Ukrayna*

5

0

Güney

doğu

Asya Bölgesi

Hindistan

17

1

Endonezya*

1

0

Tayland

12

0

Batı Pasifik

Avustralya

140

0

Çin *

6

0

Guam*

1

0

Japonya

7

0

Yeni Kaledonya*

1

0

Yeni Zelanda

28

0

Filipinler*

4

0

Güney Kore*

2

0

Singapur*

19

0

 

Vietnam*

1

0

Toplam

109 Ülke / Bölge / Yönetim Bölgesi

77.264

36

 

 

 

Etiketler:
Mpox

Kaynak: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--9---2-november-2022