Bu raporda aşağıda yer alan başlıklar halinde COVID-19 ile ilgili en son veriler paylaşılmaktadır:

• Küresel Epidemiyolojik Durum
• Özel konu: SARS-CoV-2’nin önemli ve endişe verici varyantları hakkında güncelleme
• DSÖ Bölgelerine Göre Genel Durum
• Hastaneye kaldırılan ve Yoğun Bakıma alınan vakalar

KÜRESEL EPİDEMİYOLOJİK DURUM

20 Kasım 2022 tarihi itibarıyla veriler

Küresel olarak, haftalık yeni vaka sayısı 14-20 Kasım 2022 tarihleri arasında bir önceki haftaya göre %5 azalmış olup 2,4 milyondan fazla yeni vaka bildirilmiştir (Şekil 1, Tablo 1). Haftalık yeni ölüm vakalarının sayısı, bildirilen 7.800'den fazla yeni ölümle bir önceki haftaya göre %13 azalmıştır.

20 Kasım 2022 itibariyle, dünya çapında 634 milyondan fazla doğrulanmış vaka ve 6,6 milyon ölüm bildirilmiştir. Bölgesel düzeyde, yeni bildirilen haftalık vaka sayısı altı DSÖ bölgesinin beşinde azalmış veya sabit kalmıştır: Güneydoğu Asya Bölgesi'nde vaka sayıları artarken (+%8) Doğu Akdeniz Bölgesi (%-22), Avrupa Bölgesi (%-11), Afrika Bölgesi (%-9) ), Batı Pasifik Bölgesi (%-4) ve Amerika Bölgesi’nde (%+3) ya azalmış ya da sabit kalmıştır. Yeni bildirilen haftalık ölüm vakalarının sayısı dört bölgede azalmış veya sabit kalmıştır: Afrika Bölgesi'nde (+%124; 38'e karşı sekiz ölüm) ve Güneydoğu Asya Bölgesi'nde (+%13) ölüm vakası sayıları artarken Avrupa Bölgesi (%-26), Doğu Akdeniz Bölgesi (%-20), Amerika Bölgesi (%-11) ve Batı Pasifik Bölgesi’nde ya azalmış ya da sabit kalmıştır ( +%1).

Şekil 1: 20 Kasım 2022 itibariyle DSÖ bölgeleri tarafından haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının sayısı **

 ** Ek 1: Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Ülke düzeyinde, en yüksek yeni haftalık vaka sayıları Japonya (593.075 yeni vaka; +%18), Güney Kore (364.536 yeni vaka; +%2), Amerika Birleşik Devletleri (274.067 yeni vaka -%3), Fransa (186.446 yeni vaka; +%23) ve Çin’den (158.813 yeni vaka; -%8) rapor edilmiştir. En yüksek yeni haftalık ölüm vakası sayıları Amerika Birleşik Devletleri (2202 yeni ölüm; -%5), Japonya (702 yeni ölüm; +%27), Çin (476 yeni ölüm; +%16), Fransa (441 yeni ölümler; +%9 ve Rusya Federasyonu’ndan (430 yeni ölüm; -%1) bildirilmiştir.

Bildirilen COVID-19 vakalarındaki mevcut eğilimler, birkaç ülkenin COVID-19 test stratejilerini aşamalı olarak değiştirdiği ve bunun sonucunda daha düşük toplam test sayısı ve sonuç olarak daha düşük tespit edilen vaka sayısı ile sonuçlandığı için dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır. Bazı ülkelerde yürütülen COVID-19 yaygınlık araştırmaları, bildirilen COVID-19 vakalarının sayısının (1-4) nüfustaki gerçek vaka sayısını olduğundan az gösterdiğini bulmuştur. Ayrıca, önceki haftalara ait veriler, rapor edilen COVID-19 vakalarındaki ve ülkeler tarafından yapılan ölüm vakalarındaki değişiklikleri geriye dönük olarak dahil etmek için sürekli olarak güncellenmektedir.

Tablo 1. 20 Kasım 2022 itibariyle DSÖ Bölgelerine göre, son yedi günde bildirilen ve kümülatif COVID-19 vakalarının ve COVID-19 kaynaklı ölümlerin sayısı **

*Son yedi gün içinde yeni teyit edilen vaka/ölüm sayısında yedi gün öncesine göre yüzdelik değişim. Önceki haftalara ait veriler, ülkelerden alınan düzenlemelerle sürekli olarak güncellenmektedir.

** Ek 1,veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

COVID-19 ile ilgili en son veriler ve bilgiler için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz:

• DSÖ COVID-19 Paneli
• DSÖ COVID-19 Haftalık Operasyonel Güncelleme ve Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme
• DSÖ COVID-19 ayrıntılı sürveynas veri panosu
• DSÖ COVID-19 politika özetleri

Şekil 2. 14 - 20 Kasım 2022 tarihleri arasında, son yedi gün içinde doğrulanmış COVID-19 vakalarında önceki yedi güne göre değişimin yüzdesi*

** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız 

 

Şekil 3. 14 - 20 Kasım 2022 tarihleri arasında, son yedi gün içinde doğrulanmış COVID-19 ölüm vakalarında önceki yedi güne göre değişimin yüzdesi*

 ** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Endişe Verici SARS-CoV-2 varyantları ve takip altında olan Omicron alt varyantları

VOC'lerin coğrafi yayılımı ve prevelansı

Küresel olarak, 21 Ekim - 21 Kasım 2022 tarihleri arasında GISAID aracılığıyla 95.447 SARS-CoV-2 dizisi paylaşılmıştır. Bunların arasında 95.322 dizi, son 30 gün içinde küresel olarak bildirilen dizilerin %99,9'unu Omicron endişe verici varyantı (VOC) oluşturmuştur.

44. epidemiyolojik hafta boyunca (31 Ekim - 6 Kasım 2022), BA.5 soyundan gelen soylar, %72,1'lik bir prevelansla baskın soy olmuş olup bunu 43. haftada (24 - 30 Ekim 2022) %6,4'ten artışla %9,2'lik bir prevelansla BA.2 soyundan gelen soylar izlemiştir. BA.4 altsoylarının yaygınlığı, aynı raporlama döneminde %3,6'dan %3,0'a düşerek düşmeye devam etmiştir. 43 ve 44. haftalar arasında BA.1.X'in prevalansı <%1 iken BA.3.X sekansları bildirilmemiştir. Şekil 4 ve Tablo 2, düzenli olarak güncellenen bir liste olan izleme altındaki Omicron alt varyantları olarak sınıflandırılan altı varyantın küresel oranlarını ve prevalansını göstermektedir. 21 Kasım itibariyle, sırasıyla 73 ve 47 ülkeden BQ.1 ve XBB (BA.2.10.1 ve BA.2.75'in bir rekombinantı) ve bunların alt soyları rapor edilmiştir. Epidemiyolojik 43. ve 44. haftalarda küresel olarak sunulan dizilerin karşılaştırılması, BQ.1 dizilerinde %19,1'den %23,1'e bir artış olduğunu göstermektedir. Benzer şekilde, XBB dizilerinin prevelansı da artarak 43. haftada %2,0'den 44. haftada %3,3'e yükselmiştir.

Omicron altsoylarının dolaşımını tanımlayan eğilimler, mevcut COVID-19 sürveyans sistemlerinin sınırlamaları dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Bunlar, ülkeler arasındaki dizileme kapasitesi ve örnekleme stratejilerindeki farklılıkları, örnekleme stratejilerinde zaman içinde meydana gelen değişiklikleri, dünya çapında ülkeler tarafından yürütülen testlerde ve paylaşılan dizilerdeki azalmaları ve dizi sunumundaki gecikmeleri kapsmaktadır. 21 Kasım itibariyle, sırasıyla 73 ülkeden BQ.1 ve 47  ülkeden XBB (BA.2.10.1 ve BA.2.75'in bir rekombinantı) ve bunların alt soyları rapor edilmiştir. Epidemiyolojik 43. ve 44. haftalarda küresel olarak sunulan dizilerin karşılaştırılması, BQ.1 dizilerinde %19,1'den %23,1'e bir artış olduğunu göstermektedir. Benzer şekilde, XBB dizilerinin prevelansı da artarak 43. haftada %2,0'den 44. haftada %3,3'e yükselmiştir.

SARS-CoV-2 pandemisi, birkaç VOC tarafından yönlendirilen enfeksiyon dalgaları ile karakterize edilebilir. Küresel olarak ülkeler arasında ve içinde farklılıklar olsa da, Ocak 2022'den bu yana Omicron, Delta'nın yerini aldıktan sonra baskın VOC olmuştur. Birkaç ülke, Omicron alt varyantı BA.1 ve onun soyundan gelen soyların neden olduğu vakalarda bir artış yaşamıştır. Şu anda, dolaşımda Omicron'un 500'den fazla alt soyu bulunmaktadır. Bugüne kadar, bir PANGO ataması atanan 58'den fazla BA.1 alt soyu olmuştur. Birkaç DSÖ bölgesindeki birçok ülke, bir BA.1 enfeksiyonu dalgasının ardından Omicron BA.2 alt soyu nedeniyle bir enfeksiyon dalgası yaşamıştır. BA.2, DSÖ tarafından izlenen Omicron alt varyantları olan BJ.1, XBB, BA.2.75 ve BA.2.3.20 dahil olmak üzere 218'den fazla alt soya sahiptir. BA.3 ve altsoyları, şu ana kadar 29 ülkeden rapor edilmiş olup 41. haftada (10 ila 16 Ekim) küresel prevelansı %1 olmuştur. BA.3 kaynaklı dalgalar hakkında herhangi bir rapor bulunmazken, BA.3'ün ortaya çıkışını BA.4 ve BA.5'in ortaya çıkışı takip etmiş olup her ikisi de küresel olarak vaka ve ölümlerde önemli bir artışa yol açmıştır. BA.4 ve BA.5, SARS-CoV-2 başak proteininde benzer mutasyonları paylaşmaktadır ancak proteomun diğer kısımlarında birbirinden farklıdır. Kombine olarak, 260'tan fazla altsoyları mevcuttur. BA.5 ve altsoyları, ülkeye göre farklılık gösteren hakimiyet ile küresel olarak hakim olmaya devam etmektedir. BA.5 altsoyları arasında BA.5.2, BA.5.2.1, BF.5 (BA.5.2.1.5) ve BF.7 (BA.5.2.1.7) en yaygın altsoylardır.

Ek kaynaklar

• Tracking SARS-CoV-2 Variants
• TAG-VE statement on Omicron sublineages BQ.1 and XBB
• COVID-19 new variants: Knowledge gaps and research
• Genomic sequencing of SARS-CoV-2: a guide to implementation for maximum impact on public health
• VIEW-hub: repository for the most relevant and recent vaccine data

 

Şekil 4. Tablo A ve B: 21 Kasım 2022 itibariyle SARS-CoV-2 dizilerinin sayısı ve yüzdesi

Şekil 4 Tablo A, Haziran 2022'den bu yana dolaşımdaki tüm varyantların sayısını ve Tablo B ise yüzdesini göstermektedir. Omicron kardeş soyları ve yeni takip altındaki Omicron VOC soyundan gelen yeni soylar gösterilmektedir. BA.1.X, BA.2.X, BA.3.X, BA.4.X ve BA.5.X, ayrı ayrı gösterilen takip altındaki Omicron alt varyantları dışında havuzlanmış tüm BA.1, BA.2, BA.3, BA.4 ve BA.5 soylarını kapsamaktadır. Atanmamış (tanımlanmamış) kategorisi, bir PANGO soy adı için bekleyen soyları içerirken Diğer kategorisi, atanmış ancak göstergede listelenmeyen soyları içerir. Kaynak: 21 Kasım 2022 itibarıyla GISAID'den alınan SARS-CoV-2 sekans verileri ve meta verileri.

 

 

Tablo 2. Örnek toplama tarihine göre son dört haftadaki SARS-CoV-2 dizilerinin göreli oranları

Tablo 2, önemli soyları bildiren ülke sayısını, bildirilen toplam dizi sayısını ve soyların son dört haftadaki prevelansı göstermektedir. BA.1.X, BA.2.X, BA.3.X, BA.4.X ve BA.5.X, havuzlanmış tüm BA.1, BA.2, BA.3, BA.4 ve BA.5 soylarını kapsamaktadır. Atanmamış (tanımlanmamış) kategorisi, bir PANGO soy adı için bekleyen soyları kapsarken, Diğer kategorisi, göstergede listelenenler dışındaki soyları kapsamaktadır. Veri kaynağı: GISAID'den diziler ve meta veriler, 21 Kasım 2022'de alınmıştır.

 

Tablo 3: Omicron VOC'nin fenotipik özelliklerinin özeti (***)

Etkilenen Halk Sağlığı Alanı	Omicron (B.1.1.529)	Omicron Altsoyları
		BA.1	BA.2	BA.4	BA.5
Bulaşıcılık	Delta'ya kıyasla büyüme avantajı ve artan bulaşıcılık (5)	BA.2, BA.4 ve BA.5’e kıyasla daha düşük büyüme oranı (2)	BA.4 ve BA.5'e kıyasla daha düşük büyüme oranı (2)	BA.5  ile karşılaştırıldığında daha düşük büyüme avantajı (2)	BA.1, BA.2 ve BA.4'e kıyasla büyüme avantajı (2)
Hastalığın şiddeti	Genel kanıtlar, zıt kanıtlara rağmen Delta'ya kıyasla daha düşük hastalık şiddetine işaret etmektedir. (6-11) Bununla birlikte, daha yeni çalışmalar daha düşük (12) veya benzer hastalık şiddeti  görüldüğünü bildirmektedir (13) .	BA.2 (14) ile karşılaştırıldığında benzer şiddette kanıtlar vardır. Ancak, BA.4 ve BA.5'e (16) kıyasla farkın olmadığı yönünde (15) veya daha yüksek hastalık şiddeti lehine çelişkili kanıtlar vardır.	BA.1'e göre hastalık şiddetinin benzer olduğu bildirilmiştir (14). Hem BA.4 ve BA.5'e kıyasla daha yüksek hastalık şiddeti lehine (16) hem de BA.4 ve BA.5'e kıyasla benzer hastalık şiddeti lehine kanıtlar vardır (17).	Bir ön çalışma BA.1 ve BA.2'ye göre daha düşük hastalık şiddeti önerirken (16), başka bir çalışma BA.1'e göre benzer hastalık şiddeti bildirmiştir (15).	BA.1 ve BA.2'ye göre hastalık şiddetinin arttığını öne süren bir ön çalışma vardır (18), başka bir çalışmada ise BA.1 ve BA.2'ye göre daha düşük hastalık şiddeti bulunmuştur (16). Yakın zamanda yapılan başka bir çalışma, BA.1 ile karşılaştırıldığında hastalık şiddetinde bir fark bulmamıştır (15).
Tekrar enfekte olma riski	Daha önce farklı bir SAR-SCoV-2 varyantı ile enfekte olmuş bireyler arasında, daha önce enfekte olmamış  bireylere kıyasla Omicron’la   yeniden enfeksiyon riski azalmıştır(19,20)	Daha önceki çalışmalar, BA.2 ile enfeksiyondan sonra BA.1 ile yeniden enfeksiyon riskinin azaldığını bildirmiştir (19). Bununla birlikte, yakın tarihli bir çalışma, Omicron olmayan VOC'lere kıyasla herhangi bir Omicron alt soyu ile önceki enfeksiyonun ardından yeniden enfeksiyon riskinin arttığını bildirmiştir (21). .	Daha önce (19) ve daha yakın zamanda (22) bildirilen BA.1 ile enfeksiyonu takiben yeniden enfeksiyon riskinde azalma vardır. Ancak yakın tarihli bir çalışma, Omicron olmayan VOC'lere kıyasla herhangi bir Omicron alt soyu ile önceki enfeksiyonun ardından yeniden enfeksiyon riskinin arttığını bildirmiştir (21).	Yeniden enfeksiyon riskine ilişkin çeşitli kanıtlar vardır. Bazı çalışmalar önceki BA.1 veya BA.2 enfeksiyonunu takiben enfeksiyona karşı koruma bildirmiştir (23,24). Yakın zamanda yapılan bir çalışma, Omicron olmayan VOC'lere kıyasla herhangi bir Omicron alt soyu ile önceki enfeksiyonun ardından yeniden enfeksiyon riskinin arttığını bildirirken (21), bir başkası Omicron olmayan VOC'lerle karşılaştırıldığında herhangi bir Omicron alt soyu ile önceden enfeksiyonun ardından yeniden enfeksiyon riskinin azaldığını bildirmiştir (25).	Yeniden enfeksiyon riskine ilişkin çeşitli kanıtlar vardır. Bazı çalışmalar önceki BA.1 veya BA.2 enfeksiyonunu takiben enfeksiyona karşı koruma bildirmiştir (23,24). Yakın zamanda yapılan bir çalışma, Omicron olmayan VOC'lere kıyasla herhangi bir Omicron alt soyu ile önceki enfeksiyonun ardından yeniden enfeksiyon riskinin arttığını bildirirken (21), başka bir çalışma, herhangi bir Omicron alt soyu ile önceki enfeksiyonun ardından, Omicron VOC'ler olmayanlara kıyasla daha az yeniden enfeksiyon riskini bildirmiştir (25).
Antikor yanıtı üzerine etkisi	Diğer VOC'lere kıyasla rapor edilen nötralize edici aktivitede azalma (26-28).	İndeks virüsüne kıyasla daha düşük nötralize edici antikor titreleri (28).	İndeks virüsüne kıyasla daha düşük nötralize edici antikor titreleri (28).	BA.1'e kıyasla daha düşük nötralize edici antikor titreleri (21,22).	BA.1'e kıyasla daha düşük nötralize edici antikor titreleri (29–30)
Tanı üzerine etkisi	Çoklu gen hedefleri içeren PCR tahlilleri, Omicron'u (32) tespit etme doğruluğunu korur; S geni hedef başarısızlığı/pozitifliği (SGTF), tarama için bir gösterge olabilir. Gözlemlenen AgRDT'lerin duyarlılığı üzerinde hiçbir etkisi yoktur ya da sınırlıdır (33–36).	S geni hedef hatası.	Çoğunluk S geni hedefi pozitif olacaktır.	S geni hedef hatası.	S geni hedef hatası.
Tedavi üzerine etkisi	Omicron varyantına karşı antiviral ajanların (polimeraz ve proteaz inhibitörleri) etkinliğinde fark yoktur (37). Üç geniş ölçüde nötralize edici monoklonal antikor (sotrovimab, S2X259 ve S2H97) için korunmuş nötralize edici aktivite ve diğer monoklonal antikorların azaltılmış etkinliği söz konusudur (38-40).	Sotrovimab ve casirivimab -imdevimab'ın azaltılmış nötralizasyon aktivitesi söz konusudur (41)	Sotrovimab ve casirivimab-imdevimab'ın azaltılmış nötralizasyon aktivitesi söz konusudur (41)	Sotrovimab ve casirivimab-imdevimab'ın azaltılmış nötralizasyon aktivitesi söz konusudur (41)	Sotrovimab ve casirivimab-imdevimab'ın azaltılmış nötralizasyon aktivitesi söz konusudur (41)

 

(***) Tabloya katkıda bulunan çalışmalar, SARS-CoV-2 varyantları hakkında hem ön baskı hem de yayınlanmış literatürün devam eden bir incelemesinden belirlenmiştir.

 

Şekil 5. Omicron varyantına karşı birincil seri aşıların ve ilk hatırlatma dozunun aşı etkinliği (VE)

 

 

Noktalar, her çalışmadan elde edilen VE'nin nokta tahminlerini temsil eder; koyu siyah yatay çizgiler, katmandaki tüm çalışmalarda ortalama Aşı Etkinliği-VE'yi temsil eder. Tüm veriler, COVID-19 VE çalışmalarının sistematik bir incelemesinden alınmıştır; VE çalışmalarının yöntemleri ve özet tabloları view-hub.org adresinde bulunabilir. Dikey paneller, sütun başlığında belirtilen birincil serilerin aşısı ile birincil seri aşılamanın tamamlanmasının ardından tam birincil seri (gri noktalar) için VE'yi ve homolog veya heterolog hatırlatma dozu-güçlendirici aşılama için (diğer renkli noktalar) VE'yi temsil eder. Tüm hatırlatma dozu-booster VE tahminleri, ilk booster dozu içindir. Şiddetli hastalık hastaneye yatmayı içerir; semptomatik hastalık, herhangi bir şiddet seviyesindeki hastalığı içerir; herhangi bir enfeksiyon, semptomatik ve asemptomatik enfeksiyonu içerebilir. Konuda gösterilmemiştir: Çizimde gösterilmemiştir: Pekin CNBG-BBIBP-CorV'nin birincil serisinden 0,5-<3 ay sonra şiddetli hastalığa karşı VE (%59, %95 CI: %4 ila 80). Tahminlerin metinde verilen grafiklere dahil edilmesine yönelik yöntemler hakkında ek ayrıntılar.

 

Şekil 5, Omicron varyantına karşı zaman içindeki mutlak aşı etkinliğini (VE), birincil aşı serisine göre gruplandırılmış olarak göstermektedir; Takviye dozları farklı bir aşı olabilir (yani, hem homolog hem de heterolog takviye aşılama VE'leri gösterilmektedir). Şekil 5'te yer alan tüm aşılar, ana SARS-CoV-2 suşunu temel alan aşılardır; varyant bazlı aşılar için henüz VE verisi mevcut değildir. VOC'lere karşı aşı performansına ilişkin ek bilgiler Ek 4'te de bulunabilir.

 

26 Ekim 2022'deki son güncellemeden bu yana rakama iki yeni çalışma eklenmiştir. Bir çalışmada, Pfizer BioNTech-Comirnaty ve Gamaleya-Gam-Covid-Vac birincil serisinin VE'sinin yanı sıra her iki birincil seri rejiminin ardından Pfizer BioNTech-Comirnaty'nin takviye dozunun VE'si bir şirketin çalışanları arasında Omicron'a bağlı enfeksiyona karşı değerlendirilmiştir. Lübnan'daki ulusal havayolu şirketi (42). İkinci çalışma, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yetişkinler arasında Omicron BA.4/BA.5 nedeniyle ayakta tedavi ziyaretleri, acil bakım ziyaretleri, acil servis ziyaretleri ve hastaneye yatışlara karşı Pfizer BioNTech Comirnaty ile hem birincil serilerin hem de takviye doz aşılarının VE'sini değerlendirmiştir (43).

 

Birincil seriler ve ilk hatırlatma dozu aşılaması için Omicron varyantıyla ilgili mutlak VE sonuçlarının yorumlanması

 

Bugüne kadar 19 ülkeden (Arjantin, Brezilya, Kanada, Şili, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Çin (Hong Kong ÖİB), İsrail, İtalya, Lübnan, Norveç, Paraguay, Katar, Singapur, Güney Afrika, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Zambiya) 53 çalışma  yedi aşının Omicron varyantına karşı korumasını toplu olarak değerlendirmiş olup altı aşı için birden fazla VE tahmini Şekil 5'te gösterilmiştir (19 çalışma yalnızca birincil seri aşılamanın VE tahminlerine katkıda bulunmuştur) , yalnızca ilk rapel aşılamanın yedi tahminine katkıda bulunmuş ve 27'si her ikisine de katkıda bulunmuştur).

 

Bu çalışmalardan elde edilen bulgular, orijinal SARS-CoV-2 suşu ve diğer dört VOC için gözlemlenenlere kıyasla tüm sonuçlar için Omicron varyantına karşı COVID-19 birincil seri aşıların VE'sinin azaldığını göstermektedir (diğer VOC'lere karşı VE grafikleri VIEW hub.org Kaynaklar Sayfasında bulunabilir). Daha da önemlisi, Omicron varyantına karşı VE tahminleri, şiddetli hastalık için Omicron'un diğer sonuçlarından daha yüksek olmaya devam etmektedir. İlk rapel aşılama, hem birincil seri hem de rapel aşılama için mevcut tahminlerle, tüm sonuçlar ve programların tüm kombinasyonları için VE'yi önemli ölçüde iyileştirmektedir. VE, semptomatik hastalık ve enfeksiyon için ilk rapel aşılamadan sonraki ilk altı ayda ciddi hastalıkta olduğundan daha fazla azalmaktadır; (44) bununla birlikte, az sayıda çalışma, rapel (booster) aşılamanın VE'sini altı ayın ötesinde değerlendirmektedir.

 

Şiddetli hastalık için, birincil serinin VE'si altı ayda çok az düşüş göstermiştir. Primer seri aşılamadan sonraki ilk üç ay boyunca, mRNA aşıları (Moderna-Spikevax ve Pfizer BioNTech Comirnaty) için 18 VE'nin 12'si (%67) için VE tahminleri için VE ≥%70 olmuştur. Mevcut üç vektör aşı çalışmasından tümünde VE <%70 olmuş olup ikisi AstraZeneca-Vaxzevria ve Gamaleya-Gam-Covid-Vac için VE <%70 ve diğeri JanssenAd26.COV2.S için VE <%50 bildirmiştir. İnaktif aşılar için dört tahmin yapılmış olup Sinovac-CoronaVac için üç tahminin tamamı ve Pekin CNBG-BBIBP-CorV (Sinopharm) için tek tahmin <%70, ancak ≥%50 olmuştur (Pekin CNBG-BBIBP CorV (Sinopharm) için tek tahmin) ) şekilde gösterilmemiştir). Primer seri ile aşılamadan üç ay sonra, mRNA aşıları için 47 (%36) VE tahmininin 17'sinde (%36) VE ≥%70 olarak gözlenmiş (31 [%66], VE ≥%50'ye sahipti); 13 (%8) AstraZeneca-Vaxzevria VE tahmininden biri ≥%70 olarak tespit edilmiş (10 [%77] ≥%50 idi); diğer vektör bazlı aşı Janssen Ad26.COV2.S'nin tek bir dozu için üç tahminden hiçbiri ≥%70 olmamaış (biri ≥%50 idi); Sinovac-CoronaVac için dört VE tahmini ≥%50 ancak <%70 olarak gerçekleşmiştir.

 

İlk rapel doz aşılaması, tüm çalışmalarda ciddi hastalığa karşı VE'yi iyileştirmiş olup VE bir rapel dozun alınmasından sonraki 14 gün ile üç ay arasında VE'yi değerlendiren 45 tahminin 39'unda (%87) VE ≥%70 olmuş (42 tahmin bir mRNA güçlendiricisini değerlendirdi) , ikisi Janssen-Ad26.COV2.S güçlendiriciyi ve biri Sinovac-CoronaVac güçlendiriciyi değerlendirmiştir); bir Pfizer BioNTech Comirnaty takviye dozunun VE’si ve bir Moderna-Spikevax takviye dozunun VE’si <%50 olarak tespit edilmiştir (gerçi güven aralıkları genişti, özellikle Moderna-Spikevax için). mRNA takviyesinden üç ay sonra, VE 36 tahminin 28'inde (%78) ≥%70 olduğu gözlnemiştir (birincil seri, 36 tahminin 26'sında bir mRNA aşısı, sekizinde AstraZenecaVaxzevria ve ikisinde Sinovac-CoronaVac idi). Sinovac-CoronaVac'ın üçüncü dozuyla ilgili yalnızca bir çalışma, VE'nin üçüncü dozdan üç ila altı ay sonra <%70, ancak ≥%50 olduğunu tespit etmiştir.

 

Birincil seri aşılamanın ilk üç ayında semptomatik hastalık ve enfeksiyona karşı VE’nin, ciddi hastalığa göre daha düşük olduğu gözlenmiş olup VE’nin zamanla daha hızlı azaldığı görülmüştür. Semptomatik hastalık için, mRNA aşıları için 20 (%25) VE tahmininden yalnızca beşi ≥%70 ve 12'si (%60) ≥%50 olduğu tespit edilmiştir; AstraZeneca-Vaxzevria için dört VE tahmininden biri (%25) ≥%70 iken, geri kalan üç tahmin <%50 olmuştur; JanssenAd26.COV2.S için tek tahmin ≥%70 olmuş olup Sinovac (CoronaVac) için üç tahmin de <%50 olarak gözlenmiştir. Aşılamadan üç ay sonra (35 tahmin mRNA aşılarını değerlendirdi, sekizi AstraZeneca-Vaxzevria'yı değerlendirmiş ve ikisi Sinovac CoronaVac'ı değerlendirmiştir), 45 (%2) VE tahmininden yalnızca biri ≥%50 olmuştur. Birincil bir mRNA aşısı dizisi olan AstraZeneca-Vaxzevria veya Sinovac-CoronaVac'ın tamamlanmasından sonra mRNA takviye aşılaması, semptomatik hastalığa karşı VE'yi iyileştirmiştir: takviyeden sonraki 14 gün ile üç ay arasındaki VE tahminlerinden 23’ü (%82) ≥%50 olmasına rağmen sekizi (%29) ≥%70 olmuştur; AstraZeneca-Vaxzevria'nın üç dozunu değerlendiren iki VE tahmininden biri (%50) ≥%50 ancak <%70 iken ikincisi <%50 olarak tespit edişlmiştir; Janssen-Ad26.CoV2.S'nin iki dozu için tek tahmin ≥%50 ancak <%70 olmuş olup üç Sinovac-CoronaVac dozu için tek tahmin <%50 olarak tespit edilmiştir.

 

Semptomatik hastalığa karşı ilk takviye dozu koruması zaman içinde hızla azalmıştır: bir mRNA takviye dozunun alınmasından üç veya daha fazla ay sonra mevcut olan 20 tahminden sadece dördünde (%20) VE ≥%50 olmuş ve hiçbiri ≥%70 olmamıştır. Ne üç AstraZeneca-Vaxzevria dozu için tek VE tahmini ne de rapel aşılamadan üç ila altı ay sonra değerlendirilen üç Sinovac-CoronaVac dozu için tek tahmin %50'nin üzerinde olduğu görülmüştür. Enfeksiyona karşı VE, semptomatik hastalığa karşı olana benzer bir ani azalma paterni göstermiştir.

 

Son güncellemeden bu yana, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki yetişkinler arasında 24.356 sağlık hizmeti karşılaşmasına ilişkin bir çalışma, aşının Omicron alt soylarına karşı etkinliğine dair yeni kanıtlar sağlamıştır. Çalışma, Pfizer BioNTech-Comirnaty ile birincil seri aşılamanın, BA.4/BA.5 nedeniyle ayakta tedavi, acil bakım veya acil servis ziyaretleri ve hastaneye yatışlara karşı çok az koruma sağladığını tespit etmiştir. Pfizer BioNTech Comirnaty'nin takviye dozunu hastaneye yatışa karşı VE’si  >%70 olmuş olup bu değer altı ayda <%50'ye düşmüş ve daha hafif sonuçlara karşı VE’si ise  >%50 olmuş olup söz konusu değer üç ayda <%50'ye düşmüştür (45).

 

İkinci rapel doz aşılaması için Omicron varyantı için mutlak VE ve bağıl VE sonuçları

 

On üç çalışma, mRNA aşılarının ikinci bir takviye dozunun mutlak VE'sini değerlendirerek, dört doz alan kişilerde enfeksiyon ve hastalık olaylarını aşılanmamış bir karşılaştırma grubuyla karşılaştırmıştır. Omicron'a bağlı ölüm, şiddetli hastalık, semptomatik hastalık ve enfeksiyona karşı bir mRNA aşısı ile ikinci takviye dozunun VE'si sırasıyla %100 (5/5), %74 (23/31), %10 (1/10) ve %11 (1/9) arasında  ≥%70 olmuştur (Şekil 6).

 

Dahil edilen tahminlerin çoğu, ikinci destekleyici dozdan sonraki dört aydan daha kısa bir takip süresine sahip olmuştur. İkinci rapel dozun koruma süresine ilişkin sınırlı kanıt mevcuttur; ancak beş çalışma, ilk takviye dozunda görüldüğü gibi zaman içinde benzer düşüşler bulmuştur. (45–49)

 

Uzun süreli bakım tesisi sakinleri, yaşlı yetişkinler, sağlık çalışanları ve 18 yaş ve üstü yetişkinler arasında yürütülen bugüne kadar 17 çalışma, Omicron enfeksiyonunun nispeten yakın geçmişten dokuz ay öncesine kadar değişen çeşitli zaman noktalarında mRNA aşılarının yalnızca ilk takviye dozunu almış kişilere ikinci rapel dozunu alan kişiler arasında semptomatik hastalık,ciddi hastalık ve ölüm riskini karşılaştırarak mRNA aşılarının ikinci rapel dozunun göreli VE'sini değerlendirmiştir.

 

mRNA aşısının ikinci rapel dozunun ciddi hastalık ve ölüm için nispi VE'si semptomatik hastalık ve enfeksiyondan daha yüksektir.

 

Göreceli VE'nin yorumlanmasının basit olmadığına dikkat etmek önemlidir; mutlak VE'ye çevrilemez veya ikinci bir rapel dozdan sonra vakalar önlenemez. Yüksek bağıl VE, mutlak VE'de marjinal kazançlara dönüşebilir. Ayrıca, mutlak VE (çoğunlukla rapor edilmeyen) ve her bir çalışma ortamının epidemiyolojik bağlamındaki farklılıklar nedeniyle, bağıl VE çalışmalar arasında karşılaştırılamaz. Göreceli VE'yi yorumlama hakkında daha fazla bilgi için, 29 Haziran 2022 tarihli Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme'deki göreli aşı etkinliğine odaklanan özel bölüme bakınız.

 

Şekil 6. İkinci rapel doz aşının Omicron'a karşı bağıl aşı etkinliği (birinci rapel doz aşıya göre)

 

 

Kısaltmalar: LTCF=uzun süreli bakım tesisi; HCW=sağlık çalışanları. Noktalar, aşı etkinliğinin nokta tahminlerini temsil eder; yatay çizgiler %95 güven aralıklarını temsil eder. Çizimin sol tarafındaki etiketler referans numaralarını, ülkeyi ve çalışma popülasyonunu gösterir. Referans numaraları çalışmayı tanımlar ve view-hub.org'daki VE etkililik çalışmalarının özet tablosu linkine yönlendirir (Özet tablodaki Tablo 2). Şiddetli hastalık, herhangi bir hastaneye yatış ve ağır hastalıkla birlikte hastaneye yatmayı içerir; semptomatik hastalık, herhangi bir şiddet seviyesindeki hastalığı içerir; herhangi bir enfeksiyon, semptomatik ve asemptomatik enfeksiyonu içerebilir.

 

Şekil 7. Omicron'a karşı ikinci rapel aşılamanın nispi aşı etkinliği (ilk rapel aşıya göre)

 

Kısaltmalar: LTCF=uzun süreli bakım tesisi; HCW=sağlık çalışanları. Noktalar, aşı etkinliğinin nokta tahminlerini temsil eder; yatay çizgiler %95 güven aralıklarını temsil eder. Çizimin sol tarafındaki etiketler referans numaralarını, ülkeyi ve çalışma popülasyonunu gösterir. Referans numaraları çalışmayı tanımlar ve view-hub.org'daki VE etkililik çalışmalarının özet tablosu linkine yönlendirir (Özet tablodaki Tablo 2). Şiddetli hastalık, herhangi bir hastaneye yatış ve ağır hastalıkla birlikte hastaneye yatmayı içerir; semptomatik hastalık, herhangi bir şiddet seviyesindeki hastalığı içerir; herhangi bir enfeksiyon, semptomatik ve asemptomatik enfeksiyonu içerebilir.

 

DSÖ BÖLGELERİNE GÖRE DURUM

 

Afrika Bölgesi

 

Afrika Bölgesi, bir önceki haftaya göre %9 düşüşle 6074 yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 49 ülkeden dördü (%8) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir; orantılı olarak en yüksek artışlar Mayotte'de (197'ye karşı 76 yeni vaka; +%159), Cezayir'de (71'e karşı 34 yeni vaka; +%109) ve Çad’da (dörde karşı altı yeni vaka; +%50) gözlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Güney Afrika'dan (4039 yeni vaka; 100.000'de 6.8 yeni vaka; +%17), Kenya'dan (604 yeni vaka; 100.000'de 1.1 yeni vaka; -%14) ve Réunion'dan (575 yeni vaka; 100.000'de 64,2 yeni vaka; +%13) rapor edilmiştir.

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası sayısı bir önceki haftaya göre %124 artmış olup 38 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Güney Afrika (24 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%200), Kenya (altı yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; önceki hafta ölüm bildirilmedi) ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nden (üç yeni ölüm <100.000'de 1 yeni ölüm; +%50) rapor edilmiştir.

DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19

Amerika Bölgesi

 

Amerika Bölgesi, bir önceki haftaya göre %3 artışla 454.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 56 ülkenin on ikisi (%21) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek orantılı artış Guyana'da (61'e karşı 19 yeni vaka; +%221), Fransız Guyanası'nda (308'e karşı 308 yeni vaka112 yeni vaka; +%175 ve Dominik Cumhuriyeti (490'a karşı 222 yeni vaka; +%121) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Amerika Birleşik Devletleri (274.067 yeni vaka; 100.000'de 82.8 yeni vaka; -%3), Brezilya (91.297 yeni vaka; 100.000'de 43.0 yeni vaka; +%54) ve Şili’den (39.013 yeni vaka; 100.000'de 204.1 yeni vaka; -%16) rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm sayısı bir önceki haftaya göre %11 azalmış olup 3.060 yeni ölüm vakası bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Amerika Birleşik Devletleri (2202 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%5), Kanada (268 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%16) ve Brezilya’dan (251 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%23) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19-pandemic

Doğu Akdeniz Bölgesi

 

Doğu Akdeniz Bölgesi, bir önceki haftaya göre %22 düşüşle 8500'ün üzerinde yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 22 ülkeden biri (%5) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir: Mısır (sekize karşı altı yeni vaka; +%33). En yüksek yeni vaka sayıları Katar (2186 yeni vaka; 100.000'de 75.9 yeni vaka; -%10), Birleşik Arap Emirlikleri (1519 yeni vaka; 100.000'de 15.4 yeni vaka; -%12) ve Bahreyn'den (1.479 yeni vaka; 100.000'de 86.9 yeni vaka; -%16) rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası  sayısı bir önceki haftaya göre %20 azalmış olup 49 yeni ölüm vakası bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları İran (15 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%17), Suudi Arabistan (14 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%7) ) ve Lübnan’dan (yedi yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; önceki hafta hiç ölüm bildirilmemiştir) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html

Avrupa Bölgesi

 

Avrupa Bölgesi, bir önceki haftaya göre %11 düşüşle 724.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 61 ülkeden dokuzu (%15), yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek orantılı artışlar Özbekistan'da (428'e karşı 181 yeni vaka; +%136), Andorra'da (160'a karşı 76 yeni vaka; +%111 ve Kırgızistan’da (19'a karşı 12 yeni vaka; +%58) gözlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Fransa (186.446 yeni vaka; 100.000'de 286.7 yeni vaka; +%23), Almanya (153.843 yeni vaka; 100.000'de 185.0 yeni vaka; -%24) ve İtalya'dan (153. 345 yeni vaka; 100.000'de 257.1 yeni vaka; -%15) rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası sayısı bir önceki haftaya göre %26 azalmış olup 2513 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Fransa (441 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%9), Rusya Federasyonu (430 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%1) ve İtalya'dan (379 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%22) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19.

Güneydoğu Asya Bölgesi

 

Güneydoğu Asya Bölgesi, bir önceki haftaya göre %8 artışla 54.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 10 ülkeden ikisi (%20) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek oransal artış Doğu Timor'da (dokuz yeni vakaya karşı 13; +%44) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Endonezya (46.863 yeni vaka; 100.000'de 17.1 yeni vaka; +%17), Tayland (3.957 yeni vaka; 100.000'de 5.7 yeni vaka; +%25) ve Hindistan'dan (2638 yeni vaka; <100 000 başına 1 yeni vaka; -%55) rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm  vakası sayısı bir önceki haftaya göre %13 artmış olup 399 yeni ölüm vakası bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası  sayıları Endonezya (275 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; önceki hafta hiç ölüm bildirilmemiştir), Tayland (69 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%64) ve Hindistan’dan (43 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%39) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019.

Batı Pasifik Bölgesi

1. 696. Pasifik Bölgesi, bir önceki haftaya göre %4 düşüşle bir milyondan fazla yeni vaka bildirmiştir. Bu düşüş, vaka sayısında genel olarak altı haftalık bir artış eğilimi bağlamında meydana gelmiştir. Verilerin mevcut olduğu 34 ülkeden beşi (%15) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek orantılı artışlar Marshall Adaları'nın Pasifik Adaları lokasyonlarında (115'e karşı dört yeni vaka; +%2775) ), Niue (13'e karşı iki yeni vaka; +%550) ve Guam’da (128'e karşı 61 yeni vaka; +%110) gözlemlenmiştir.  En yüksek yeni vaka sayıları Japonya (593.075 yeni vaka; 100.000'de 468.9 yeni vaka; +%18), Güney Kore  (364.536 yeni vaka; 100.000'de 711.0 yeni vaka; +%2) ve Çin’den (158.813 yeni vaka; 100.000'de 10.8 yeni vaka; - %8) rapor edilmiştir.

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası sayısı bir önceki haftaya göre %1 artarak 1743 yeni ölüm vakası bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Japonya (702 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%27), Çin (476 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%16) ve Güney Kore’den (366 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%26) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

 

Hastaneye kaldırılan ve Yoğun Bakıma alınan vakalar

Küresel düzeyde, 45. epidemiyolojik haftada (7 - 13 Kasım 2022), önceki haftaya kıyasla sırasıyla %1 artış ve %7 düşüşle toplam 28.011 yeni hastaneye yatan ve 948 yeni yoğun bakım ünitesine (YBÜ) yatan vakalar bildirilmiştir. Sunulan hastaneye yatış verileri başlangıç niteliğinde olup yeni veriler kullanıma sunuldukça değişebilir. Ayrıca, hastaneye yatış verileri raporlama gecikmelerine tabidir. Bu veriler, hem rastlantısal SARS-CoV-2 enfeksiyonu vakaları ile hem de COVID-19 hastalığı nedeniyle hastaneye yatışları da kapsayabilir.

 

Küresel olarak, 45. haftada 33 (%17) ülke DSÖ'ye yeni hastaneye yatışlarla ilgili veri bildirmiştir. Yeni hastaneye yatışlarla ilgili veri bildiren ülke oranının en yüksek olduğu bölge Avrupa Bölgesi (%28; 17 ülke), ardından Doğu Akdeniz Bölgesi (%18; dört ülke), Amerika Bölgesi (%9; beş ülke), Batı Pasifik Bölgesi (%9; üç ülke), Güneydoğu Asya Bölgesi (%9; bir ülke) ve Afrika Bölgesi (%6; üç ülke) olmuştur.

 

Altı DSÖ bölgesinde, 45. haftada toplam 19 (%8) ülke DSÖ'ye yeni YBÜ kabulleri hakkında veri bildirmiştir. Yeni yoğun bakım ünitesi kabulleri hakkında veri bildiren ülke oranının en yüksek olduğu bölge Avrupa Bölgesi (%15; dokuz ülke), ardından Doğu Akdeniz Bölgesi (%14; üç ülke), Batı Pasifik bölgesi (%11; dört ülke) oldu. ), Amerika Bölgesi (%4; iki ülke) ve Afrika Bölgesi (%2, bir ülke) olmuştur. Şimdiye kadar, Güney Doğu Asya Bölgesi'ndeki hiçbir ülke yeni yoğun bakım ünitesi kabulleri hakkında veri bildirmemiştir.

 

50'den fazla yeni hastaneye yatış bildiren 21 ülke arasında yedi ülke bir önceki haftaya göre artış eğilimi göstermiştir: Çin (9639'a karşı 4164 yeni hastaneye yatış; +%131), Özbekistan (69'a karşı 37 yeni hastaneye yatış; +%86), Ukrayna (3031'e karşı 1990 yeni hastaneye yatış; +%52), Güney Afrika (50'ye karşı 35 yeni hastaneye yatış; +%34), Katar (95'e karşı 71 yeni hastaneye yatış; +%34), Malezya (4145'e karşı 3632 yeni hastaneye yatış; +14) %) ve Meksika (143'e karşılık 132 yeni hastaneye yatış; +%8). 10'dan fazla yeni yoğun bakım ünitesi başvurusu bildiren 10 ülke arasında, üç ülke bir önceki haftaya göre artış eğilimi göstermiştir: Malezya (81'e karşı 65 yeni yoğun bakım ünitesi başvurusu; +%25), Avustralya (61'e karşı 50 yeni yoğun bakım ünitesi başvurusu; +22) %) ve Bulgaristan (436'ya karşı 411 yeni yoğun bakım ünitesi kabulü; +%6).

 

Şekil 8. 13 Kasım 2022 itibarıyla DSÖ'ye haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakaları, ölüm vakaları, hastane ve yoğun bakım ünitesi başvuruları

 

 

 

Ek 1. Veri, tablo ve şekil notları

 

Sunulan veriler, ülkelerden/bölgelerden DSÖ'ye bildirilen, büyük ölçüde DSÖ vaka tanımlarına ve sürveyans klavuzuna dayanan resmi laboratuvar onaylı COVID-19 vaka ve ölümlerine dayanmaktadır. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir; ve bu verileri yorumlarken, gerçek vaka ve ölüm oranı insidansının olduğundan düşük tahmin edilmesi ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmada değişken gecikmeler gibi, sunulan sayıları etkileyen birkaç faktör nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Vaka tespiti, dahil etme kriterleri, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve veri kesme ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Az sayıda ülke/bölge, şüpheli ve laboratuvar onaylı vakaları birlikte rapor etmektedir. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir. epi-data-support@who.int adresine e-posta gönderilerek yapılan geçmiş veri düzenlemesinin bir kaydı talep edilebilmektedir. Talep ederken lütfen ilgilendiğiniz ülke (ler)i, süreyi ve talep / kullanım amacını belirtiniz. Önceki durum raporları düzenlenmeyecektir; en güncel veriler için https://covid19.who.int/ adresine bakınız. Ülkeler, bölgeler ve alanlar ve DSÖ Bölgeleri (önceki sayılarda rapor edilmiştir) tarafından son yedi gün içinde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri  “https://covid19.who.int/table” adresinde mevcuttur.

 

Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, alanları veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilmektedir. Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir.

Ülkeler, bölgeler ve alanlar, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir. Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---14-september-2022benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

 

[1]  Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

[2]  Arjantin ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı hükümetleri arasında Falkland Adaları (Malvinas) üzerindeki egemenlik konusunda bir anlaşmazlık bulunmaktadır.

 

Kuzey Kore’deki COVID-19 salgınına ilişkin güncellemeler, laboratuvar tarafından doğrulanmış COVID 19 vakalarının sayısı bildirilmediğinden bu rapora dahil edilmemiştir.

 

 

 

 

Ek 2. SARS-CoV-2 varyantlarının değerlendirilmesi ve sınıflandırılması

 

DSÖ, ulusal makamlar, kurumlar ve araştırmacılarla işbirliği içinde, SARS-CoV-2 varyantlarının bulaş veya hastalık özelliklerini değiştirip değiştirmediğini veya hastalığın yayılmasını kontrol etmek için uygulanan aşıların, terapötiklerin, tanıların veya halk sağlığı ve sosyal önlemlerinin (PHSM) etkinliğini değiştirip değiştirmediğini rutin olarak değerlendirmektedir. Potansiyel endişe verici varyantlar (VOC'ler), ilgili varyantlar (VOI'ler) veya izlem altındaki varyantlar (VUM'ler), küresel halk sağlığına yönelik riske dayalı olarak düzenli olarak değerlendirilmektedir.

 

Varyantların sınıflandırmaları, dolaşımdaki varyantların sürekli evrimini ve değişen epidemiyolojilerini yansıtmak için gerektiğinde revize edilecektir. Varyant sınıflandırması için kriterler ve şu anda dolaşımda olan ve daha önce dolaşımda olan VOC'ler, VOI'ler ve VUM'ların listeleri, DSÖ SARS-CoV-2 varyantları izlem sayfasında mevcuttur. Ulusal makamlar diğer varyantları belirlemeyi seçebilir ve yeni ortaya çıkan varyantları ve bunların etkilerini araştırmaları ve raporlamaları için güçlü bir şekilde teşvik edilmektedir.

 

DSÖ, yaygınlık ve viral özelliklerdeki değişiklikleri izlemek için VOC'lerin soyundan gelen soyları da dahil olmak üzere SARS-CoV-2 varyantlarını izlemeye devam etmektedir. Omicron soyundan gelen soyların dolaşımını tanımlayan mevcut eğilimler, COVID-19 sürveyans sistemlerinin sınırlamaları dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Bunlara, ülkeler arasındaki sıralama kapasitesi ve örnekleme stratejilerindeki farklılıklar, zaman içinde örnekleme stratejilerindeki değişiklikler, ülkeler tarafından yürütülen testlerde ve paylaşılan dizilerde azalmaları ve dizi verilerinin GISAID'e yüklenmesindeki gecikmeler de dahildir.

 

Ek 3. Omicron Endişe Verici Varyantına karşı birincil serileri ve destekleyici aşı performansını değerlendiren nötralizasyon çalışmalarının sonuçlarının özeti (veriler 20 Kasım 2022 itibarıyla güncellenmiştir)

 

 

Ek 3 tablosuna ilişkin ek notlar

 

• Tabloya katkıda bulunan çalışmalar, COVID-19 aşıları tarafından SARS-CoV-2 varyantlarının nötralizasyonuna ilişkin ön baskı ve yayınlanmış literatürün devam eden incelemesinden belirlenmiştir.

 

• Aşağıdaki sonuç grupları tablodan çıkarılmıştır:

o Son dozdan <7 gün veya ≥6 ay sonra toplanan numuneler

o Referans olarak kullanılan atasal SARS-CoV-1 suşundan başka suş

o Bağışıklığı baskılanmış kişilerden alınan numuneler

o Daha önce SARS-CoV-2 ile enfekte olmuş kişilerden toplanan örneklerin %20'den fazlası

 

• Çalışmaların, farklı çalışmalar arasında ürünleri karşılaştırırken bazı farklılıkları kısmen açıklayabilen popülasyon ve diğer metodolojik hususlar açısından farklılık gösterdiğine dikkat etmek önemlidir. Ek olarak, tabloda özetlenen azalmalar, rapor edildiğinde çalışmalar arasında önemli ölçüde değişebilen kat azalmaları etrafındaki belirsizlik aralıklarını kapsamaz.

 

 

Ek 4. Şekil 5 için Yöntemler

 

• Grafikte yer alan VE çalışmaları, COVID-19 aşısı etkinlik çalışmalarının devam eden sistematik incelemesinden tespit edilmiştir. Tüm çalışmalar, Omicron'un dolaşımdaki baskın varyant olduğu zamanlarda gerçekleştirilen kohort veya test negatif tasarımlardan oluşmuştur. Sistematik gözden geçirme ve dahil etme/hariç tutma kriterleri için yöntemler view-hub.org adresinde mevcuttur.

 

• Çizelgeye yalnızca bireysel aşıların VE tahminlerini sağlayan çalışmalar dahil edilmiştir; Birden fazla aşının kombine VE'sini değerlendiren çalışmalar, bir VE tahminine dahil edilen tüm katılımcıların aynı marka aşıları aynı sırayla aldığı heterolog birincil ve pekiştirme programları çalışmaları dışında hariç tutulmaktadır.

 

• Yalnızca aşılamadan sonraki ayrık zaman aralıkları için VE tahminleri sağlayan çalışmalar veya sınırlı takip süresine sahip tahminler (ortalama zaman noktası açıkça grafik için aralıklardan birine denk gelecek şekilde) dahil edilmektedir. Yalnızca birden fazla zaman aralığını kapsayan kümülatif bir süre boyunca VE tahminleri sağlayan çalışmalar, VE'nin Omicron ile zamanla belirgin şekilde azalması nedeniyle yorumlanmaları zor olduğundan hariç tutulmaktadır.

 

• Grafikte yalnızca mutlak aşı etkinliği tahminleri (yani karşılaştırma grubu aşılanmamış kişilerdir) yer almaktadır; Göreceli aşı etkinliği tahminleri (örneğin, takviye dozları için karşılaştırma grubu, birincil seriyi tamamlayan kişilerdir), görece aşı etkinliğinin yorumlanması, mutlak aşı etkinliği ile karşılaştırılamaz olduğundan hariç tutulmaktadır.

 

Kaynaklar: