BİRDEN FAZLA ÜLKEDE GÖRÜLEN MAYMUN ÇİÇEK HASTALIĞI (MONKEYPOX) SALGINI

05 Ocak 2023 Perşembe

14 Aralık 2022'de yayınlanan son durum raporundan bu yana 1.319 yeni vaka (toplam vakalarda %1,6 artış) ve 10 yeni ölüm bildirilmiştir.

5 Ocak 2023'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-13

DSÖ ulusal yetkilileri tarafından 2 Ocak 2023 tarihine ve saat 17:00’a (CEST) kadar alınan veriler

Risk Değerlendirmesi

Laboratuvarca doğrulanmış Vakalar

Ölüm Vakaları

Ülkeler/Bölgeler/Yönetim Bölgeleri

Küresel  Risk - Orta

83.943

75

110

DSÖ Bölgesel Risk

 Avrupa Bölgesi - Yüksek

 

 

 

Afrika Bölgesi, Amerika Bögesi, Doğu Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Asya Bölgesi - Orta

 

 

 

Batı Pasifik Bölgesi – Düşük

 

 

 

 

Önemli Olaylar

  • 14 Aralık 2022'de yayınlanan son durum raporundan bu yana 1.319 yeni vaka (toplam vakalarda %1,6 artış) ve 10 yeni ölüm bildirilmiştir.
  • DSÖ, 22 Aralık 2022'de mpox (maymun çiçeği) için Sürveyans, vaka incelemesi ve temaslı takibine ilişkin geçici kılavuzu güncellemiştir. Belge, bu konudaki en son DSÖ tavsiyelerine uygun olarak, maymun çiçeği hastalığının adını kalıcı olarak mpox ile değiştirmektedir. Ayrıca, olası hayvan maruziyetinin araştırılmasına ilişkin daha ayrıntılı bir açıklamanın yanı sıra, topluluklarda mpox iletiminin saptanması için atık su sürveyansının potansiyel kullanımına ilişkin daha ayrıntılı bir açıklama da içermektedir. DSÖ, semptomların başlamasından önce olası bulaşmaya ilişkin kanıtları gözden geçirmeye devam ederken, olası ve doğrulanmış vakaların bilinen temaslılarına ilişkin tavsiyeler güncellenmiştir. Bilinen temaslıların, semptomları ne olursa olsun 21 günlük izleme süresi boyunca başkalarıyla cinsel temastan kaçınmaları önerilmektedir.
  • DSÖ, yukarıdaki sürveyans kılavuzuyla uyumlu hale getirmek için mpox Vaka inceleme formunu (CIF) ve Vaka raporlama formunu (CRF) da güncellemiştir.
  •  DSÖ, Üye Devletlerden gelen taleplere dayalı olarak cezaevleri ve diğer gözaltı tesisleri gibi hassas durumlardaki insanlarda mpox'un yönetimi için bir Enfeksiyon Önleme ve Kontrol Geçici Rehberi geliştirmiştir.

Epidemiyolojik Güncelleme

Veri kaynağı: DSÖ birden fazla ülkede görülen mpox Salgını – Küresel Eğilimler

1 Ocak 2022'den 1 Ocak 2023'e kadar, altı DSÖ Bölgesinin tamamında 110 ülke/bölge/yönetim bölgesinden (bundan böyle 'ülkeler'[i] olarak anılacaktır) DSÖ'ye kümülatif toplam 83.943 laboratuvar tarafından doğrulanmış mpox vakası ve 75 ölüm bildirilmiştir. (Tablo 1). 14 Aralık 2022'de yayınlanan son durum raporundan bu yana 1.319 yeni vaka (toplam vakalarda %1,6 artış) ve on yeni ölüm bildirilmiştir.

26 Aralık 2022'den 01 Ocak'a kadar sekiz ülke haftalık vaka sayısında artış bildirmiş olup en yüksek artış Meksika'dan rapor edilmiştir. 2 Ocak itibariyle, etkilenen 110 ülkeden 79'u, hastalığın maksimum kuluçka süresi olan 21 günden uzun süredir yeni vaka bildirmemiştir – bu sayıya son rapordan bu yana beş ülke daha eklenmiştir.

Küresel olarak bildirilen haftalık yeni vaka sayısı, 52. haftada (26 Aralık 2022 - 01 Ocak 2023) (n = 373 vaka) 51. haftaya (19 Aralık - 25 Aralık 2022) göre, Afrika bölgesinde (% -99) ve Avrupa Bölgesinde (% -94) gözlenen en büyük oransal düşüş ile, (n = 673 vaka) %44,6 azalmıştır.

2022'nin 51. haftasında Afrika Bölgesi tarafından bildirilen yüksek vaka sayısı (Şekil 1), mpox vakalarında ani bir artış değil, önceki haftalarda meydana gelen birikmiş vakaların raporlanmasındaki gecikme nedeniyle bir sürveyanstaki yapaylığı temsil etmektedir.

15 Aralık 2022'den 1 Ocak 2023'e kadar Peru'dan (sekiz ölüm), Şili'den (bir ölüm) ve Kamerun'dan (bir ölüm) toplam 10 ölüm bildirilmiştir.

1 Ocak 2023 itibariyle, küresel olarak en yüksek kümülatif vaka sayısını bildiren 10 ülke Amerika Birleşik Devletleri (n = 29 603), Brezilya (n = 10 498), İspanya (n = 7496), Fransa (n = 4114), Kolombiya (n = 4021), Birleşik Krallık (n = 3730), Almanya (n = 3676), Peru (n = 3643), Meksika (n = 3637) ve Kanada’dır (n = 1460). Söz konusu bu ülkeler küresel olarak bildirilen vakaların %86'sını oluşturmaktadır.

Tablo 1. 1 Ocak 2022 – 1 Ocak 2023 tarihleri arasında saat 17:00’a (CEST) DSÖ Bölgelerince DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış mpox vakalarının ve ölüm vakalarının sayısı

DSÖ Bölgesi

Toplam Doğrulanmış Vakalar

Toplam Ölüm Vakaları

Geçen Haftaki Vakalar

Vakalardaki 7 günlük değişimin yüzdesi (%)

Amerika

56 694

53

365

%0

Avrupa

25 705

5

6

%-94

Afrika

1200

15

2

%-99

Batı Pasifik

229

0

0

-

Doğu Akdeniz

80

1

0

-

Güneydoğu Asya

35

1

0

-

Toplam

83 943

75

373

%-45

(-) Son iki haftada en az bir haftada sıfır vaka bildirilmiştir

1 En son tamamlanan uluslararası standart haftayı kullanarak (Pazartesi - Pazar)

Şekil 1. 1 Ocak 2022’den 1 Ocak 2023 saat 17:00’a (CEST) kadar DSÖ bölgelerine göre haftalık toplanan doğrulanmış mpox vakalarının epidemiyolojik eğrisi

*Bu rakam, Pazar günleri sona eren tamamlanan epidemiyolojik haftalar için toplu haftalık verileri göstermektedir. İçinde bulunulan haftaya ilişkin veriler bir sonraki durum raporunda sunulacaktır.

Diğer önemli epidemiyolojik bulgular:

  • Salgın, esas olarak genç erkekleri etkilemektedir, mevcut verilere göre vakaların %96,6'sı (71 946/74 479) erkekler olup yaş ortalamaları 34’tür (çeyrekler arası aralık: 29-41 yaş); Yaş verileri mevcut olan vakaların %1'i (n=780) 0-17 yaş arasındadır ve 210'u (%0,3) 0-4 yaş arasındadır. Bu oran bölgeler arasında farklılık göstermektedir ve 0-17 yaş arası vakaların en büyük oranı Amerika Bölgesi'nden rapor edilmektedir (627/780; %80).
  • Bildirilen cinsel yönelimli vakaların %84,4'ü (25 946/30 733) eşcinsel, biseksüel ve erkeklerle seks yapan diğer erkekler olarak tanımlanmıştır. Bildirilen tüm bulaşma yolları arasında, cinsel aktiviteler sırasında cilt ve mukozal temas yoluyla bulaşma en çok rapor edilen tüm bulaşma olaylarının 21.164'ünün 14.629'unda (%69.1) bildirilmiştir. Afrika'daki çoğu vaka için bulaşma yoluna ilişkin ayrıntılı bilgi mevcut değildir ve yukarıdaki bulaşma bilgileri, virüsün oradaki epidemiyolojik yayılımını tam olarak açıklamayabilir. Bu bölgedeki ülkelerde hem kişiden kişiye bulaşma hem de enfekte hayvanlarla varsayılan temastan kaynaklanan enfeksiyon mevcuttur.
  • En çok rapor edilen maruz kalma ortamı, bildirilen 5034 (%66,9) 3367'sini kapsayan, cinsel temas içeren bir parti ortamı olmuştur.
  • En az bir semptom bildiren vakalar arasında (n=37 606), en yaygın semptom herhangi bir döküntü olup vakaların %79,1'inde rapor edilmektedir bunu ateş (%57) ve sistemik ve genital döküntü ( sırasıyla %49,7 ve %44,6) takip etmektedir.

Şekil 3. 1 Ocak 2022  ile 1 Ocak 2023 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle resmi kamu kaynaklarından DSÖ'ye bildirilen veya DSÖ tarafından tanımlanan doğrulanmış mpox vakalarının coğrafi dağılımı

Özel Konu: Toplanma Yerleri/Ortamları

2022 çok ülkeli mpox salgını, insandan insana bulaşma (esas olarak cinsel temas yoluyla) tarafından yönlendirilmektedir. Cinsel olmayan insandan insana temas ve kontamine malzemelerle temas, bildirilen diğer bulaşma yollarıdır. Hapishaneler, okul ortamları ve mülteci kampları dahil olmak üzere toplu ortamlarda mpox vakaları bildirilmiştir, ancak ortam içindeki bulaşmaya ilişkin bilgi sınırlıdır. Bu ortamlarda bildirilen vaka sayısı düşük olmasına rağmen, bu ortamlarda bulaşma ve bulaşma riski devam etmektedir ve düzenli değerlendirme, hazırlık ve müdahale gerektirmektedir.

Birçok ülkede mpox'un topluluk içinde bulaşması devam ederken, virüsün toplu ortamlarda bulaşma ve yayılma riski vardır. Buradaki toplu ortamlar, akraba olmayan kişilerin birbirine yakın bir yerde yaşadığı ve uyku odası, mutfak, banyo veya oturma odası gibi en az bir ortak alanı paylaştığı bir yaşam veya barınma tesisi olarak tanımlanır. Bunlar arasında ıslah ve gözaltı tesisleri, okullar, öğrenci yurtları, yüksek öğretim kurumlarındaki yurtlar, oteller, grup evleri, kamplar (Ülke İçinde Yerinden Edilmiş Kişiler (IDP) veya mülteci kampları gibi) yer alacaktır. Sağlık tesisleri, partiler gibi kitlesel toplantılar ve genel evler bu grubun dışındadır.

1. Hapishanede / ıslahevlerinde Mpox: Nijerya'da Kasım 2017 ve Mart 2022 (1, 2) olmak üzere ıslahevlerinde iki kez Mpox salgını rapor edilmiştir, (2) aylarca ve yıllarca tesislerde hapsedilen mahkumları etkilemiştir. Tesislerdeki birincil enfeksiyon kaynağı tespit edilememekle birlikte, bu tesislerdeki insandan insana bulaşma doğrulanmış ve fomit yoluyla dolaylı bulaşma riskleri bildirilmiştir. Temmuz 2022'de, mpox'lu bir kişi Chicago Illinois'deki Cook County Hapishanesinde (CCJ) gözaltına alınmış olup semptomların başlamasından 7 gün sonra tecrit edilmiştir (3) . Orta derecede maruz kalma riski olan diğer sakinlere temas sonrası profilaksi (PEP) önerilmiştir. Çevre örneğinde virüs DNA'sı tespit edilirken tesiste ikincil vakaya rastlanmamıştır.

2. Okulda mpox: İngiltere'deki okullarda okul çocuklarının enfekte öğretmenlerle yakın temas yoluyla maruz kaldığı rapor edilmiştir (4) . Maruz kalan öğrenciler takip edilmiş olup  OEP önerilmiştir. Etkilenen okullarda ikincil vaka kaydedilmemiştir. Okullarda mpox yayılma riski düşük olarak kabul edilmekte olup bulaşıcı hastalıkların önlenmesine ilişkin standart yönergelere uyulmalıdır.

3. Kamplarda mpox: Eylül 2022'de Sudan'daki bir mülteci kampında bir ölüm vakasının da dahil olduğu bir mpox salgını bildirilmiştir (5).

Kamp içindeki bulaşma yolu (zoonotik veya insandan insana) dahil olmak üzere salgının epidemiyolojisi henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Vakalar veya temaslılar, tesislerde meydana gelmelerinin ardından veya temaslı takibi yoluyla topluluk ortamlarında tanımlanabilir. Toplu yaşam ortamının sakinleri, personeli veya gönüllüleri, ortam içinde yayılma riskiyle birlikte enfekte olabilir. Genel popülasyonda mpox riski düşük olmakla birlikte, aşağıdaki faktörler nedeniyle toplu ortamlarda mpox virüsünün bulaşma riski artabilir:

• Doğrudan ten tene veya uzun süreli yüz yüze temas vakalarının daha yüksek olması

• Virüs barındırabilecek paylaşılan eşyalar (fomit kıyafetleri veya yatak takımları)

• Aşırı kalabalık ve kişisel alanların paylaşılması

• Kirlenmiş yüzeyler

• Sakinler arasında cinsel temaslar

• Kemirgen gibi vektörler ve haşere istilası

• Riskli bağışıklık durumu

• Tıbbi izolasyon tesislerinin veya alanlarının olmaması

Cemiyet ortamlarında virüs girişini ve yayılmasını önlemek için pragmatik adımlar gerekecektir. Bu şunları içerecektir:

• Özellikle bir salgın sırasında toplu bir ortama mpox virüsünün bulaşma olasılığını belirlemek için risk değerlendirmesi. Uygulanabilir olduğunda, sakinlerin bulaşıcı hastalıklara karşı taranması, kapalı bir ortamda salgınları önleyebilir.

• Cinsel aktivite de dahil olmak üzere yakın, sürekli fiziksel temas yoluyla yayılma potansiyeli dahil olmak üzere, mpox'un önlenmesi hakkında personele ve bölge sakinlerine bilgi sağlanması.

• Vakaların izolasyonu (personel veya sakinler). Şüphelenilen veya doğrulanmış bulaşıcı hastalık vakalarını mümkünse tesis içinde tıbbi olarak izole etme veya mümkün olduğunca sahanın dışında kalan tesislere taşıma. Personel, mpox veya diğer bulaşıcı hastalıklara yakalanmışsa, cemiyet ortamlarından uzakta kendini izole etmelidir.

• İzolasyon alanlarına giren personel için uygun kişisel koruyucu ekipmanın (KKD) sağlanması.

• Çevresel dekontaminasyon, kontamine yüzeyler yoluyla daha fazla bulaşmayı önlerken, tesislerdeki mpox vakalarından kaynaklanan atıklar, DSÖ tavsiyelerine göre yönetilmelidir (Maymun çiçeği için klinik yönetim ve enfeksiyon önleme ve kontrol: Geçici hızlı müdahale kılavuzu)

• Cemiyet tesisleri, sabun ve su veya el dezenfektanı gibi el yıkamaya erişim de dahil olmak üzere önerilen enfeksiyon kontrol uygulamalarını uygulamalıdır.

• Maruz kalan ve/veya yüksek riskli sakinler, önerilen temas sonrası aşılama veya temas öncesi aşılamadan yararlanabilirler (bkz. WHO Aşıları ve Maymun Çiçeği için Bağışıklama: Geçici Kılavuz)

Kaynaklar:

1. Yinka-Ogunleye, A. et al. (2019) ‘Outbreak of human monkeypox in Nigeria in 2017–18: a clinical and epidemiological report’, The Lancet Infectious Diseases, 19(8), pp. 872–879. Available at: https://doi.org/10.1016/S1473-3099(19)30294-4.

2. Pembi, E. et al. (2022) Monkeypox outbreak in a correctional center in North Eastern Nigeria, Journal of Infection. doi: 10.1016/j.jinf.2022.09.010.

3. Hagan, L. M. et al. (2022) ‘Monkeypox Case Investigation — Cook County Jail, Chicago, Illinois, July–August 2022’, MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, 71(40), pp. 1271–1277. doi: 10.15585/mmwr.mm7140e2.

4. Ladhani, S. N. et al. (2022) ‘Very low risk of monkeypox among staff and students after exposure to a confirmed case in educational settings, England, May to July 2022’, Eurosurveillance. European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), 27(40), pp. 1–5. doi: 10.2807/1560-7917.ES.2022.27.40.2200734.

5. Sudan confirms three new monkeypox cases in Ethiopian refugee camp - Sudan Tribune (no date). Available at: https://sudantribune.com/article264566/ (Accessed: 4 January 2023).

 

Bölgesel Güncellemeler

Mpox durum güncellemesi: Amerika Bölgesi

29 Aralık 2022 itibariyle, Amerika bölgesindeki 31 ülke ve bölgeden 53 ölüm dahil olmak üzere toplam 56.694 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir. Bölge, küresel olarak bildirilen mpox vakalarının en yüksek kümülatif oranını ve haftalık yeni vakaların en yüksek oranını açıklamaktadır. Bölgedeki altı ülke (Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Kanada, Kolombiya, Meksika ve Peru), toplam 52.862 doğrulanmış vaka bildirerek ve küresel vaka sayısının %63'ü ve 93 vakayı açıklayarak küresel olarak ilk on ülke arasında yer almaktadır. Bölgedeki vakaların yüzdesi. Amerika'da bulaşma şekli hakkında mevcut bilgilere sahip 13.304 vakanın %90'a kadarı yerel olarak bulaşan vakalardır.

DSÖ, bildirilen toplam vakaların %99'u (n=56 164) için Üye Devletlerden ayrıntılı vaka verileri almıştır. Cinsiyet bilgisi olan 49 698 vakanın %95,5'i (n=47 505) erkek olup 55.877 vakayla ilgili olarak yaşlarının 0 ila 95 arasında değiştiği bilgisi (yaş ortalaması 33 yıl, ortalama 34,7 yıl) mevcuttur. Cinsel yönelimle ilgili bilinen verileri olan 19.856 vakanın 13.769'u (%70,3) gey, biseksüel ve erkeklerle seks yapan diğer erkekler olarak belirlenmiştir. Hastaneye başvurduğu bilgisi mevcut olan 41.135 vakadan 29.65'i (%7,2) hastaneye yatışı gerçekleştirilmiştir (izolasyon amaçlı dahil).

Ek olarak, diğer popülasyon gruplarında artan bulaşma olasılığı vardır. En fazla risk altındaki nüfus, ağırlıklı olarak, yaş ortalaması 35 olan erkeklerdir ancak hamile kadınlar da dahil olmak üzere kadınlarda ve çocuklarda görülen vakalar göz ardı edilemez. Cinsiyeti bildidirlen vakaların yaklaşık %4,4'ü kadındır (2191/49 698), buna 54 hamile kadın dahildir. 13'ü hamile olmak üzere toplam 162 kadın vakanın (izolasyon amaçlı olanlar dahil) hastaneye yatışının gerçekleştirilmesi gerekmiştir. 23 ‘ü yeni doğan olmak üzere toplam 675 vaka (<1 yaşında) on ülkeden (Arjantin, Brezilya, Kanada, Şili, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, Guatemala, Meksika, Peru) <18 yaşındaki kişilerde bildirilmiştir.

Yerli ve hapsedilmiş kişiler arasındaki vakalar, hastalığa karşı duyarlılıkları nedeniyle endişe vericidir. Söz konusu salgın yanıtı, risk altındaki topluluklarla iletişim ve bu toplulukların katılımı, iletişim ve önleyici tedbirler için kitlesel toplantılardan yararlanma, hastaların zamanında tespiti ve tedavisi ve sağlık çalışanlarının korunmasına odaklanmaya devam etmelidir.

Amerika'da mpox'a karşı DSÖ yanıtı

DSÖ, aşağıdaki gibi bölgede mpox iletimini kontrol altına almak ve durdurmak için verimli yanıt planları oluşturmak üzere teknik işbirliği ve çok sektörlü koordinasyon sağlamaktadır:

• Laboratuvar: DSÖ, Maymun Çiçeği Virüsü Enfeksiyonunun Tespiti ve Tanısı için Laboratuvar Kılavuzlarını güncellemiş ve dağıtmıştır ve 37 ülke ve bölgeye moleküler tanı eğitimi sağlamıştır. DSÖ, testlerin gerektiği gibi genişletilmesini sağlamak için moleküler teşhis için laboratuvar malzemeleri ve reaktiflerinin tedarikini ve dağıtımını desteklemektedir. Laboratuvar bilgi sistemleri, talep eden ülkelerde DSÖ'nün desteğiyle mpox virüsünün teşhisini içerecek şekilde uyarlanmaktadır.

• Sürveyans: MPox vakalarının veri görselleştirmesini, analizini ve takibini kolaylaştırmak için bir gösterge panosu geliştirilmiştir. Elektronik veri toplama ve raporlama araçları geliştirilmektedir. DSÖ, vaka bildirimi, soruşturma ve temaslı takibi için Go Data aracının uygulanmasını ve güncellenmesini desteklemektedir.

• DSÖ, her ülkenin bağlamına uyarlanabilen maymun çiçeği kılavuzlarının uygulanmasını kolaylaştırmak için, Doğu Karayip Ülkeleri için Entegre Maymun Hastalığı Gözetimi Kılavuzunun bir özetinin geliştirilmesini desteklemektedir. DSÖ, mpox'un klinik özelliklerini tanımlamayı ve değerlendirmeyi amaçlayan güvenli, sınırlı erişimli, parola korumalı bir platform olan mpox için DSÖ küresel klinik platformunu uygulamaktadır.

• Koordinasyon: DSÖ, Meksika'da Sağlığın Önlenmesi ve Geliştirilmesi Müsteşarlığı ve Epidemiyoloji Genel Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıkların Epidemiyolojik Sürveyans Müdürlüğü ile toplantılar yapmıştır. Hem DSÖ hem de ulusal sağlık yetkilileri, ülkede mpox sürveyansını güçlendirmek ve önleme ve risk iletişimi stratejilerine ilişkin mesajları yaymak için çalışacaktır.

• Araştırma, Kanıt ve etik: DSÖ yayımlamış ve dağıtmıştır a) Etik maymun çiçeği (mpox) sürveyansı için öneriler; b) Acil Durumlarda Etik Araştırmayı Katalizlemek. Etik Rehberi, COVID-19 Pandemisinden Alınan Dersler ve Bekleyen Gündem ve c) mpox için terapötik seçenekler için canlı kanıt sentezi. DSÖ, Kolombiya'da bir aşı etkinliği denemesinin geliştirilmesini ve DSÖ Küresel klinik veri platformu için ayakta tedavi gören ve hastanede yatan vakalar arasında mpox'un klinik özelliklerine ilişkin veri toplamanın bölgesel standardizasyonunu desteklemektedir. DSÖ ayrıca araştırma etik kurullarına eğitim sağlamıştır.

• Terapötikler: DSÖ, Amerika'da mpox için DSÖ'nün izlenen kayıt dışı ve deneysel müdahalelerin acil durum kullanımının (MEURI) protokolünün nasıl uygulanacağı konusunda Üye Devletlere destek sağlamaktadır. Belirli etik koşullar altında mpox vakalarını yönetmek için potansiyel tedavilerin acil kullanımını sağlamak üzere mpox MEURI protokolünü gözden geçirmek için Etik İnceleme Komitesinin geçici bir toplantı düzenlenmiştir.

• Aşılama: 29 Aralık 2022 itibariyle, DSÖ Amerika Döner Sermaye Bölgesi şu ülkelere 65.800 doz teslim etmiştir: Bahamalar, Brezilya, Şili, Ekvador, El Salvador, Honduras, Jamaika, Panama, Peru ve Trinidad ve Tobago.

• Enfeksiyon Önleme ve Kontrol: DSÖ, Üye Devletlerden gelen taleplere dayalı olarak cezaevleri ve diğer gözaltı tesisleri gibi hastalığa duyarlı olan insanlarda mpox'un yönetimi için Enfeksiyon Önleme ve Kontrol için Geçici Kılavuz geliştirmiştir.

Teknik rehberlik ve diğer kaynaklar

Stratejik Planlama ve Küresel Destek

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

DSÖ Geçici Rehberlik ve Halk Sağlığı Tavsiyesi

  • Surveillance, case investigation and contact tracing for mpox (monkeypox): interim guidance, 22 December 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Surveillance-2022.4
  • WHO Vaccines and immunization for monkeypox: Interim guidance, 16 November 2022. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/364527/WHO-MPX-Immunization-2022.3-eng.pdf
  • WHO Surveillance, case investigation and contact tracing for Monkeypox: Interim guidance, 25 August 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Surveillance-2022.3
  • WHO Global clinical data platform for monkeypox case report form (CRF), 21 July 2022, https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical_CRF-2022.3
  • Public health advice for gatherings during the current monkeypox outbreak, 28 June 2022: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Gatherings-2022.1
  • Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
  • Emergency use of unproven clinical interventions outside clinical trials: ethical considerations: https://www.who.int/publicationsdetail-redirect/9789240041745
  • WHO Technical brief (interim) and priority actions: enhancing readiness for monkeypox in WHO South-East Asia Region, 7 July 2022. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/searo/whe/monkeypox/searo-mpx-tbrief22.pdf

Veri yönetimi

Risk iletişimi ve topluluk katılımı

  • Public health advice for sex workers on monkeypox 30 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/public-health-advice-for-sex-workers-on-monkeypox
  • Risk communication and community engagement public health advice on understanding, preventing and addressing stigma and discrimination related to monkey pox 1 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/communications-and-community-engagement-interim-guidance-on-usinginclusive-language-in-understanding--preventing-and-addressing-stigma-and-discrimination-related-to-monkeypox
  • Monkeypox Q&A, 31 August 2022. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/monkeypox
  • Monkeypox: public health advice for gay, bisexual and other men who have sex with men, 18 July 2022. https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-public-health-advice-for-men-who-have-sex-with-men
  • Risk communication and community engagement (RCCE) for monkeypox outbreaks: Interim guidance, 24 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-RCCE-2022.1
  • Interim advice for public health authorities on summer events during the monkeypox outbreak in Europe, 2022. 14 June 2022. https://www.who.int/europe/publications/m/item/interim-advice-for-public-health-authorities--on-summerevents-during-the-monkeypox--outbreak-in-europe--2022
  •  Interim advice on Risk Communication and Community Engagement during the monkeypox outbreak in Europe, 2022. Joint report by WHO Regional office for Europe/ECDC, 2 June 2022. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/539046/ECDC-WHO-interim-advice-RCCE-Monkeypox-2-06- 2022-eng.pdf
  • WHO Monkeypox outbreak: update and advice for health workers, 26 May 2022. https://www.who.int/docs/defaultsource/coronaviruse/risk-comms-updates/update_monkeypox-.pdf?sfvrsn=99baeb03_1
  • Risk communication and community engagement. Public health advice on the recent outbreak of monkeypox in the WHO European Region, 24 May 2022. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/538537/public-health-advicemonkeypox-eng.pdf

EPI - WIN Web Seminerleri ve Güncellemeler

Mevcut maymun çiçeği salgınıyla ilgili önceki EPI-WIN Web Seminerlerinin kayıtları:

EPI-WIN Güncellemeleri

  • Update 79: Monkeypox outbreak update: Situation - transmission – countermeasures
  • Update 78: Monkeypox and mass gatherings
  • Update 77: Monkeypox outbreak, update and advice for health workers

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

  • WOAH Risk Guidance on Reducing Spillback of Mpox (Monkeypox) virus from Humans to Wildlife, Pet Animals and other Animals
  • WOAH Website and FAQs on Monkeypox in animals

Hastalık Salgın Haberleri ve durum raporları

  • Disease Outbreak News and situation reports
  • Monkeypox outbreak 2022: https://www.who.int/emergencies/situations/monkeypox-oubreak-2022
  • Multi-country outbreak of mpox, External situation report #12- 14 December 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report-12--14-december-2022
  • Multi-country outbreak of mpox, External situation report #11- 1 December 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-mpox--external-situation-report--11---1- december-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #10- 16 November 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--10---16- november-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #9- 2 November 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--9---2-november-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #8- 19 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--8---19-october-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #7- 5 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--7---5-october-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #6- 21 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--6---21-september2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #5- 7 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--5---7-september-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #4- 24 August https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--4---24-august-2022
  • Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #3 - 10 August 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--3---10-august-2022
  • WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #2 – 25 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--2---25-july-2022
  • WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #1 - 6 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--1---6-july-2022
  • WHO disease outbreak news: Monkeypox, all items related to multi-country outbreak: https://www.who.int/emergencies/emergency-events/item/2022-e000121

Eğitim ve öğretim

  • WHO monkeypox outbreak toolbox, June 2022. https://www.who.int/emergencies/outbreak-toolkit/disease-outbreaktoolboxes/monkeypox-outbreak-toolbox
  • WHO factsheet on monkeypox, 19 May 2022. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/monkeypox
  • Health topics – Monkeypox: https://www.who.int/health-topics/monkeypox
  • Open WHO. Online training module. Monkeypox: Introduction. 2020 English: https://openwho.org/courses/monkeypox-introduction Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-introduction
  • Open WHO. Extended training. Monkeypox epidemiology, preparedness and response. 2021. English: https://openwho.org/courses/monkeypox-intermediate; Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-intermediaire

Diğer kaynaklar

  • WHO AFRO Weekly Bulletin on Outbreaks and Other Emergencies, all previous items: https://www.afro.who.int/healthtopics/disease-outbreaks/outbreaks-and-other-emergencies-updates
  • WHO 5 moments for hand hygiene. https://www.who.int/campaigns/world-hand-hygiene-day
  • WHO One Health. https://www.who.int/health-topics/one-health
  • World Organisation for Animal Health, founded as OIE: Monkeypox. https://www.woah.org/en/disease/monkeypox/
  • Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox surveillance bulletin Situation reports (who.int)
  • Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox Resource toolkit to support national authorities and event organizers in their planning and coordination of mass and large gathering events. https://www.who.int/europe/tools-and-toolkits/monkeypox-resource-toolkit-for-planning-and-coordination-of-mass-and-largegathering-events/
  • WHO. Monkeypox & mass gatherings. Recommendations for mass gatherings during a monkeypox outbreak. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/epi-win/update78_monkeypox-massgatherings.pdf?sfvrsn=dfc9ee5a_1&download=true
  • WHO European Region Interim advice for public health authorities on summer events during the monkeypox outbreak in Europe, 2022 https://www.who.int/europe/publications/m/item/interim-advice-for-public-health-authorities--on-summer-events-duringthe-monkeypox--outbreak-in-europe--2022
  • Weekly epidemiological record (WER) no.11, 16 March 2018, Emergence of monkeypox in West Africa and Central Africa 1970-2017. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260497/WER9311.pdf;jsessionid=7AB72F28D04CFE6CE24996192FC478FF?sequen ce=1 Jezek Z., Fenner F.: Human Monkeypox. Monogr Virol. Basel, Karger, 1988, vol 17, pp 1-5. doi: 10.1159/isbn.978-3-318-04039-5
  • Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
  • Monkeypox in the Region of the Americas - Risk assessment. https://www.paho.org/en/documents/monkeypox-region-americasrisk-assessment

Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluğu ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulamaya ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulaması ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler/yönetim bölgeleri arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken olarak eksik tahmin edilmesi ve bu verilerin küresel düzeyde yansıtılmasında değişken gecikmeler ile sunulan sayıları etkilemektedir.

[i]'Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, yönetim bölgelerini veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilir. Kullanılan tanımlamalar ve bu materyallerin sunumu, DSÖ'nün herhangi bir ülke, bölge veya yönetim bölgesinin veya yetkili makamlarının yasal statüsüne veya hudut veya hudutlarının sınırlandırılmasına ilişkin herhangi bir görüşünün ifadesi anlamına gelmez.

Ek 2: 1 Ocak 2022 ve 1 Ocak 2023 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle DSÖ Bölgelerince ve ülkeler tarafından doğrulanmış mpox vakaları

*21 günden uzun süredir vaka bildirilmeyen ülkeler

Bölge

Ülke

Doğrulanmış Vakalar

Ölüm Vakaları

 

Afrika

Benin*

3

0

Kamerun

18

3

Orta Afrika Cumhuriyeti

13

0

Kongo*

5

0

Demokratik Kongo Cumhuriyeti

277

0

Gana

116

4

Liberya

6

0

Mozambik*

1

1

Nijerya

756

7

Güney Afrika*

5

0

Amerika

Arjantin

1018

1

Aruba*

3

0

Bahama*

2

0

Barbados*

1

0

Bermuda*

1

0

Bolivya

261

0

Brezilya

10498

14

Kanada

1460

0

Şili

1377

3

Kolombiya

4021

0

Kosta Rika*

37

0

Küba*

8

1

Curaçao*

3

0

Dominik Cumhuriyeti*

52

0

Ekvador*

346

2

El Salvador

69

0

Guadelope*

1

0

Guatemala

259

0

Guyana*

2

0

Honduras*

11

0

Jamaika*

18

0

Martinik*

1

0

Meksika

3637

4

Panama

78

0

Paraguay

44

0

Peru

3643

8

Portoriko

108

0

San Martin*

1

0

ABD

29.603

20

Uruguay

19

0

Venezüella

12

0

Doğu Akdeniz

 

Bahreyn*

1

0

Mısır*

3

0

İran*

1

0

Ürdün*

1

0

Lübnan*

24

0

Fas*

3

0

Katar*

5

0

Suudi Arabistan*

8

0

Sudan*

18

1

Birleşik Arap Emirlikleri*

16

0

Avrupa

Andorra*

4

0

Avusturya*

327

0

Belçika*

790

1

Bosna Hersek*

9

0

Bulgaristan*

6

0

Hırvatistan*

29

0

GKRC + KKTC *

5

0

Çekya*

71

1

Danimarka*

192

0

Estonya*

11

0

Finlandiya*

42

0

Fransa

4114

0

Gürcistan*

2

0

Almanya

3676

0

Cebelitarık*

6

0

Yunanistan*

85

0

Grönland*

2

0

Macaristan*

80

0

İzlanda*

16

0

İrlanda

225

0

İsrail*

262

0

İtalya

938

0

Litvanya*

6

0

Letonya*

5

0

Lüksemburg*

57

0

Malta*

33

0

Monako*

3

0

Karadağ*

2

0

Hollanda

1256

0

Norveç*

93

0

Polonya*

214

0

Portekiz*

948

0

Moldova*

2

0

Romanya*

46

0

Rusya Federasyonu*

2

0

San Marino*

1

0

Sırbistan*

40

0

Slovakya*

14

0

Slovenya*

47

0

İspanya

7496

3

İsveç

250

0

İsviçre*

551

0

Birleşik Krallık*

3730

0

 

Türkiye*

12

0

 

Ukrayna

5

0

Güney

doğu

Asya Bölgesi

Hindistan*

20

1

Endonezya*

1

0

Srilanka*

2

0

Tayland*

12

0

Batı Pasifik

Avustralya*

144

0

Çin *

6

0

Guam*

1

0

Japonya*

8

0

Yeni Kaledonya*

1

0

Yeni Zelanda

40

0

Filipinler*

4

0

Güney Kore*

4

0

Singapur*

19

0

 

Vietnam*

2

0

Toplam

110 Ülke / Bölge / Yönetim Bölgesi

83.943

75

 

Etiketler:
Mpox

Kaynak: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-mpox--external-situation-report--13---5-january-2023