Bu raporda aşağıda yer alan başlıklar halinde COVID-19 ile ilgili en son veriler paylaşılmaktadır:

• Küresel Epidemiyolojik Durum
• Özel konu: SARS-CoV-2’nin önemli ve endişe verici varyantları hakkında güncelleme
• DSÖ Bölgelerine Göre Genel Durum
• Hastaneye kaldırılan ve Yoğun Bakıma alınan vakalar
• Aylık operasyonel güncellemenin özeti

KÜRESEL EPİDEMİYOLOJİK DURUM

8 Ocak 2023 tarihi itibarıyla veriler

2-8 Ocak 2023 haftasında küresel olarak yaklaşık 2,9 milyon yeni vaka ve 11.000'den fazla ölüm bildirilmiştir (Şekil 1, Tablo 1). Bu, haftalık vakalarda ve ölümlerde sırasıyla %9 ve %12'lik bir azalmayı temsil etmektedir. Ancak bu eğilimlerin, yıl sonu tatil sezonunda birçok ülkede test sayısındaki azalma ve raporlamadaki gecikmeler dikkate alınarak yorumlanması gerekiyor. Bu nedenle, özellikle son haftalara ait olmak üzere bu raporda sunulan veriler eksiktir ve tatil döneminden sonra sağlanan güncel bilgilerle değişebilecekleri için düşüş trendleri bu bağlamda yorumlanmalıdır.

Son 28 günde (12 Aralık 2022 - 8 Ocak 2023), dünya çapında 13,9 milyondan fazla vaka ve 49.000'den fazla yeni ölüm bildirilmiş olup önceki 28 güne kıyasla sırasıyla %10 ve %22 artış söz konusudur. 8 Ocak 2023 itibariyle, dünya çapında 659 milyondan fazla doğrulanmış vaka ve 6,6 milyondan fazla ölüm bildirilmiştir.

Şekil 1: 8 Ocak 2023 itibariyle DSÖ bölgeleri tarafından haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakalarının sayısı **

 ** Ek 1: Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Bölgesel düzeyde, yeni bildirilen haftalık vaka sayısı tüm DSÖ bölgelerinde azalmış veya sabit kalmıştır: Avrupa Bölgesi (%-36), Güneydoğu Asya Bölgesi (%-27), Afrika Bölgesi (%-23), Amerika Bölgesi (%-7), Doğu Akdeniz Bölgesi (%-1) ve Batı Pasifik Bölgesi (%+1). Yeni bildirilen haftalık ölüm vakalarının sayısı dört bölgede azalmış veya sabit kalmıştır:  Doğu Akdeniz Bölgesi'nde (+%31) ve Batı Pasifik Bölgesi'nde (+%5) ölüm sayıları artarken Afrika Bölgesi (%-53), Avrupa Bölgesi (%-34), Güneydoğu Asya Bölgesi (%-19) ve  Amerika Bölgesi’nde (%-3) azalmıştır.

Ülke düzeyinde, en yüksek yeni haftalık vaka sayıları Japonya (1.070.496 yeni vaka; +%13), Amerika Birleşik Devletleri (462.944 yeni vaka; +%17), Güney Kore (403. 800 yeni vaka; -%12), Çin (204.609 yeni vaka; -%6) ve Brezilya’dan (145.933 yeni vaka; -%29) bildirilmiştir. En yüksek yeni haftalık ölüm vakası sayıları Amerika Birleşik Devletleri (2695 yeni ölüm; +%8), Japonya (2149 yeni ölüm; +%11), Brezilya (926 yeni ölüm; -%17), Çin (722 yeni ölüm; +%11) ve Fransa’dan (621 yeni ölüm; -%22) rapor edilmiştir.

Bildirilen COVID-19 vakalarındaki mevcut eğilimler, yaygınlık anketlerinin gösterdiği gibi, gerçek küresel enfeksiyon ve yeniden enfeksiyon sayısının olduğundan az tahmin edilmektedir. (1-4) Bu nedenle, birkaç ülke COVID-19 test stratejilerini aşamalı olarak değiştirdiğinden, daha az test yapılmasına ve sonuç olarak daha az sayıda vaka tespit edilmesine neden olduğundan, veriler dikkatli bir şekilde yorumlanmalıdır. Ek olarak, önceki haftalara ait veriler, rapor edilen COVID-19 vakalarındaki ve ülkeler tarafından yapılan ölümlerdeki değişiklikleri geriye dönük olarak dahil etmek için sürekli olarak güncellenmektedir.

Tablo 1. 8 Ocak 2023 itibariyle DSÖ Bölgelerine göre, son yedi günde bildirilen ve kümülatif COVID-19 vakalarının ve COVID-19 kaynaklı ölümlerin sayısı **

*Önceki yedi gün ile karşılaştırıldığında son yedi gün içinde yeni teyit edilen vaka/ölüm sayısındaki ve önceki 28 gün ile karşılaştırıldığında son 28 gündeki değişim yüzdesi.

Önceki haftalara ait veriler, ülkelerden gelen düzeltmelerle sürekli olarak güncellenmektedir.

**Bkz. Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları

COVID-19 ile ilgili en son veriler ve bilgiler için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz:

• DSÖ COVID-19 Paneli
• DSÖ COVID-19 Haftalık Operasyonel Güncelleme ve Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme
• DSÖ COVID-19 ayrıntılı sürveynas veri panosu
• DSÖ COVID-19 politika özetleri

Şekil 2.  2-8 Ocak 2023'e kadar ülkeler, bölgeler ve yönetim bölgelerine göre bildirilen 100.000 kişi başına COVID-19 vakaları**

** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız 

Şekil 3. 2-8 Ocak 2023'e kadar ülkeler, bölgeler ve yönetim bölgelerine göre bildirilen 100.000 kişi başına COVID-19 ölümleri**

 ** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Endişe Verici SARS-CoV-2 varyantları ve takip altında olan Omicron alt varyantları

Coğrafi yayılımı ve prevelansı

Küresel olarak, 9 Aralık 2022'den 9 Ocak 2023'e kadar, GISAID aracılığıyla 97.693 SARS-CoV-2 dizisi paylaşılmıştır. Bunların arasında 97.603 sekans, son 30 gün içinde küresel olarak bildirilen sekansların %99,9'unu Omicron endişe verici varyantı (VOC) olmuştur.

BA.5 ve altsoyları, 51. haftada (19 - 25 Aralık 2022) GISAID'e sunulan 9685 sekans (%59,7) ile küresel olarak hâlâ baskın durumdadır. BA.2 ve altsoylarının prevalansı artmaktadır; bu, 51. haftada küresel olarak sunulan 2201 sekansa (%13,6) dayalı bir trenddir. BA.4 ve soyundan gelen soylar, 51. hafta itibarıyla %0,6'lık bir yaygınlıkla azalmaktadır. Kalan 3439 sekans (%21,1) 51. haftada "atanmamış" veya "diğer" olarak sınıflandırılır. Bunların, henüz atanmamış olan Omicron'un soyundan gelen soylar olduğu varsayılmaktadır.

İzleme altındaki altı Omicron varyantı, 51. haftada gönderilen tüm dizilerin %76,2'sini oluşturmuştur. Bu altı varyant arasında prevelans oaranı, BQ.1* için %53,4'tür; Beş mutasyondan biri veya birkaçına sahip BA.5 için %9,7 (S:R346X, S:K444X, S:V445X, S:N450D, S:N460X); BA.2.75* için %8,1; XBB* için %4,6; BA.4.6* için %0,4; ve BA.2.3.20* için <%0,1’dir.

Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu'nun (TAG-VE) tavsiyesiyle DSÖ, XBB.1.5 için küresel bir hızlı risk değerlendirmesi yürütmüştür (bkz. Ek 3). XBB.1.5, iki BA.2 alt soyunun rekombinantı olan XBB'nin bir alt dizisidir.

Küresel olarak, 38 ülkeden 5288 XBB.1.5 dizisi rapor edilmiştir. Kısaca, XBB.1.5 ile ilgili veriler sınırlıdır; ancak, bir ülkeden şu anda mevcut olan bilgilere göre XBB.1.5, dolaşımdaki diğer Omicron alt soylarına kıyasla bir büyüme avantajına sahiptir; sadece bir ülkeye dayalı bilgilere göre. Ön laboratuvar tabanlı antikor kaçış çalışmaları, XBB.1.5'in önceki Omicron soyundan gelen soylara göre daha yüksek bağışıklık kaçışına sahip olduğunu göstermektedir; (10) Ancak bu bulgu henüz insanlarda epidemiyolojik kanıtlarla doğrulanmamıştır. Şu anda, XBB.1.5'in klinik şiddeti hakkında mevcut bilgi bulunmamaktadır.

Ek kaynaklar:

• Tracking SARS-CoV-2 Variants
• TAG-VE statement on Omicron sublineages BQ.1 and XBB
• COVID-19 new variants: Knowledge gaps and research
• Genomic sequencing of SARS-CoV-2: a guide to implementation for maximum impact on public health
• VIEW-hub: repository for the most relevant and recent vaccine data

 

DSÖ BÖLGELERİNE GÖRE DURUM

 

Epidemiyolojik Hafta (26 aralık 2022-1 Ocak 2023)

 

Afrika Bölgesi

 

Afrika Bölgesi, bir önceki haftaya göre %23 düşüşle 4581 yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 50 ülkeden ikisi (%4) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış rapor etmiştir: Güney Afrika (1470 yeni vaka; 100.000'de 2,5 yeni vaka; +%322) ve Mozambik (180'e karşı 69 yeni vaka) vakalar; +%161). En yüksek yeni vaka sayıları Réunion (2104 yeni vaka; 100.000'de 235 yeni vaka; +%14), Güney Afrika ve Etiyopya'dan (659 yeni vaka; 100.000'de <1 yeni vaka; -%27) bildirilmiştir.

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası sayısı bir önceki haftaya göre %53 azalmış olup sekiz yeni ölüm vakası bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Reunion (dört yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%300), Fildişi Sahili (iki yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%100), ve Mauritius’tan (bir yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%50) rapor edilmiştir.

DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19

Amerika Bölgesi

 

Amerika Bölgesi, bir önceki haftaya göre %7 düşüşle 771.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 56 ülkenin üçü (%5) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir; orantılı olarak en yüksek artışlar Saint Barthelemy (10'a karşı altı yeni vaka; +%67), Trinidad ve Tobago ( 246'ya karşı 151 yeni vaka; +%63) ve Guyana’da (234'e karşı 159 yeni vaka; +%47) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Amerika Birleşik Devletleri (462.944 yeni vaka; 100.000'de 139.9 yeni vaka; +%17), Brezilya (145.933 yeni vaka; 100.000'de 68.7 yeni vaka; -%29) ve Arjantin’den (40.982 yeni vaka; 100.000'de 90.7 yeni vaka; -%44) rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası sayısı bir önceki haftaya göre %3 azalmış olup 4531 yeni ölüm vakası bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Amerika Birleşik Devletleri (2695 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%8), Brezilya (926 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%17) ve Kanada’dan (189 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%30) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19-pandemic

Doğu Akdeniz Bölgesi

 

Doğu Akdeniz Bölgesi, bir önceki haftaya göre %1 düşüşle 4110'un üzerinde yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 22 ülkeden ikisi (%9) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir: İran (668'e karşı 409 yeni vaka; +%63) ve Lübnan (907'ye karşı 682 yeni vaka) +%33). En yüksek yeni vaka sayıları Katar (1065 yeni vaka; 100.000'de 37 yeni vaka; -%26), Lübnan ve İran’dan rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm sayısı bir önceki haftaya göre %31 artmış ve 46 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları İran (21 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%75), Suudi Arabistan (11 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%10) ) ve Lübnan’dan (altı yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%100) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html

Avrupa Bölgesi

 

Avrupa Bölgesi, bir önceki haftaya göre %36 düşüşle 418.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 61 ülkenin yedisi (%11) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek oransal artış Kosova [1] (52'ye karşı 35 yeni vaka; +%49), Malta ( 241'e karşı 167 yeni vaka; +%44) ve Kıbrıs Adası’nda (KKTC ve GKRY) (3598'e karşı 2602 yeni vaka; +%38) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Almanya (121.007 yeni vaka; 100.000'de 145.5 yeni vaka; -%21), İtalya (86.851 yeni vaka; 100.000'de 145.6 yeni vaka; -%34) ve Fransa'dan  ( 73 186 yeni vaka; 100.000'de 112.5 yeni vaka; -%52) rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası sayısı bir önceki haftaya göre %34 azalmış ve 3001 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Fransa (621 yeni ölüm; 100.000'de 1 yeni ölüm; -%22), İtalya (499 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%33) ve İspanya'dan (318 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%118) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19.

Güneydoğu Asya Bölgesi

 

Güneydoğu Asya Bölgesi, bir önceki haftaya göre %27 düşüşle 5870'in üzerinde yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 10 ülkeden biri (%10) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir: Butan (yedi yeni vakaya karşı 13; +%86). En yüksek yeni vaka sayıları Endonezya (3365 yeni vaka; 100.000'de 1,2 yeni vaka; -%17), Hindistan (1275 yeni vaka; 100.000'de <1 yeni vaka; -%17) ve Tayland'dan (997 yeni vaka; 100 000'de 1,4 yeni vaka; -%53) rapor edilmiştir.

 

Bölgede haftalık yeni ölüm vakası sayısı bir önceki haftaya göre %19 azalmış olup 139 yeni ölüm vakası bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm vakası sayıları Endonezya (64 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%22), Tayland (58 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%23) ve Hindistan'dan ( 15 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%25) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019.

Batı Pasifik Bölgesi

Pasifik Bölgesi, bir önceki haftaya göre %1 artışla 1,7 milyonun biraz altında yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 35 ülkeden beşi (%14) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek oransal artış Moğolistan (343'e karşı 108 yeni vaka; +%218), Palau (beşe karşı üç yeni vaka; +%67) ve Cook Adaları’nda (134'e karşı 85 yeni vaka; +%58) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Japonya (1.070.496 yeni vaka; 100.000'de 846.4 yeni vaka; +%13), Güney Kore (403.800 yeni vaka; 100.000'de 787.6 yeni vaka; -%12) ve Çin’den (204.609 yeni vaka; 100.000'de 13.9 yeni vaka; -%6) rapor edilmiştir.

Bölgede haftalık yeni ölüm sayısı bir önceki haftaya göre %5 artarak 3409 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Japonya (2149 yeni ölüm; 100.000'de 1,7 yeni ölüm; +%11), Çin (722 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%11) ve Güney Kore’den (371 yeni ölüm; her 100 000'de <1 yeni ölüm; -%14) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

Hastaneye kaldırılan ve Yoğun Bakıma alınan vakalar

Küresel düzeyde, epidemiyolojik 52. haftada (26 Aralık 2022 - 01 Ocak 2023), toplam 23.509 hastaneye yeni yatış ve 1.133  yoğun bakım ünitesine (YBÜ) yeni yatış bildirilmiştir. Sunulan hastaneye yatış verileri başlangıç niteliğindedir ve yeni veriler mevcut olduğunda ve rapor edildiğinde muhtemelen değişecektir. Ayrıca, hastaneye yatış verileri raporlama gecikmelerine tabidir. Bu veriler, hem rastlantısal SARS-CoV-2 enfeksiyonu vakaları ile hem de COVID-19 hastalığı nedeniyle hastaneye yatışları da kapsayabilir.

 

Küresel olarak, 52. haftada 23 (%10) ülke, hastaneye yeni yatışlarla ilgili verileri DSÖ'ye bildirmiştir. Hastaneye yeni yatışlarla ilgili veri bildiren ülke oranının en yüksek olduğu bölge Avrupa Bölgesi (14 ülke; %23) olmuş olup onu Doğu Akdeniz Bölgesi (dört ülke; %18), Afrika Bölgesi (dört ülke; %8), Amerika Bölgesi (bir ülke; %2) takip etmiştir. Güneydoğu Asya Bölgesi ve Batı Pasifik Bölgesi'ndeki hiçbir ülke 52. haftada hastaneye yeni yatışlarla ilgili veri bildirmemiştir.

 

Altı DSÖ bölgesinde, 52. haftada toplam 14 (%6) ülke DSÖ'ye Yoğun bakım Ünitesi-YBÜ’ye yeni kabuller hakkında veri bildirmiştir. YBÜ’ye yeni kabullerine ilişkin veri bildiren ülke oranının en yüksek olduğu bölge Avrupa Bölgesi (10 ülke; %16) olmuş, ardından Doğu Akdeniz Bölgesi (üç ülke; %14), Amerika Bölgesi (bir ülke; %2) takip etmiştir. Afrika Bölgesi, Güneydoğu Asya Bölgesi ve Batı Pasifik Bölgesi'ndeki hiçbir ülke 52. hafta boyunca yeni yoğun bakım ünitesi kabullerine ilişkin veri bildirmemiştir.

 

50'den fazla hastaneye yeni yatış bildiren 11 ülke arasında üç ülke bir önceki haftaya göre artış eğilimi göstermiştir: Portekiz (292'ye karşı iki hastaneye yeni yatış; +%14 500), Yunanistan (1519'a karşı 1250 yeni hastaneye yatış; +%22) ve Ukrayna (2801'e karşılık 2662 yeni hastaneye yatış; +%5).

 

10'dan fazla yoğun bakım ünitesine yeni başvuru bildiren sekiz ülke arasında, dört ülke bir önceki haftaya göre artış eğilimi göstermiştir: İrlanda (14'e karşı dört yeni yoğun bakım ünitesi başvurusu; +%250), Hollanda (51'e karşı 40 yeni yoğun bakım ünitesi başvurusu; +28) %), Yunanistan (57'ye karşı 51 yeni YBÜ kabulü; +%12) ve Ukrayna (120'ye karşı 118 yeni YBÜ kabulü; +%2).

 

Şekil 6. 1 Ocak 2023 itibarıyla DSÖ'ye haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakaları, ölüm vakaları, hastane ve yoğun bakım ünitesine yatışlar

 

 

Not: Son haftalar raporlama gecikmelerine tabidir ve düşüş eğilimi olarak yorumlanmamalıdır. Kaynak: DSÖ Ayrıntılı Gözetim Panosu

 

 

Aylık Operasyonel Güncellemenin Özeti

 

Aylık Operasyonel Güncelleme, COVID-19 Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP) 2021'e karşı devam eden küresel ilerlemeyi güncellemeyi amaçlamaktadır.

 

• DSÖ ve ortakları, Tuvalu'nun Batı Pasifik bölgesindeki COVID-19 müdahale çabasıyla dayanışma içinde tıbbi personel ve malzeme konuşlandırmaktadır

 

• DSÖ ve Africa Infodemic Response Alliance (AIRA), Nijerya'da Infodemic yönetimi için içerik geliştirmeye ilişkin "ortak tasarım" yaklaşımı üzerine çalıştaylara ev sahipliği yapmaktadır

 

• DSÖ/Avrupa, pandemiden bu yana ilk kez Bölgesel Ortak Değerlendirme ve Olayların Tespiti (JADE) simülasyon tatbikatını gerçekleştirmektedir

 

• DSÖ, ülkenin ilk yerinde tıbbi oksijen üretim sisteminin kurulumundan önce Butan'da bir değerlendirme ziyareti gerçekleştirmektedir

 

• Honduras'ta COVID 19 aşısı hakkındaki mitleri ortadan kaldırmada bir hemşirenin rolü: "Bir saat konuştuk ve onları COVID-19'a karşı aşılamayı başardım"

 

• Filipinler'deki yerel sağlık çalışanları, uzak adalarda COVID-19 güvenliğini savunmaktadır

 

• Orta Afrika'daki laboratuvar liderlerini desteklemek ve rehberlik etmek

 

• DSÖ, küresel çapta mpox yanıt çabalarını desteklemek için tekovirimat için acil kullanım protokolünü başlatmıştır

 

• Peru, etkilenen toplulukları dahil ederek mpox'a yanıt vermektedir

 

• WHE Balkan Hub, mpox'un önlenmesi ve kontrolü için yerel ve uzun vadeli halk sağlığı kapasitesi oluşturmaktadır

 

• DSÖ, mpox ile ilgili damgalama ve ayrımcılığın önlenmesi ve ele alınmasına ilişkin halk sağlığı tavsiyeleri yayınlamaktadır.

 

• DSÖ dünya çapındaki kolera salgınlarına yanıt vermektedir

 

• Lübnan'daki kolera müdahalesinin ön saflarında yer alan DSÖ

 

• DSÖ/Avrupa, Ukrayna'daki krize yanıt veren mültecilere ev sahipliği yapan ülkeler için bir stratejik ve operasyonel planlama ile İzleme ve Değerlendirme çalıştayı düzenlemektedir

 

• Hızlı müdahale ekipleri, Uganda'nın Ebola Hastalığı Salgınına verdiği yanıtı desteklemektedir

 

• DSÖ, selden etkilenen Pakistan'da hastalık salgınlarını önlemek için bir kızamık-kızamıkçık kampanyası yürütmektedir

 

• Etiyopya Acil Sağlık Ekipleri, konuşlandırılmasının bir parçası olarak kuraklıktan etkilenen bölgelere destek sağlamaktadır

 

• Küresel Sağlık Grubu, tamamı kadınlardan oluşan ilk başarılı Sağlık Kümesi liderlik eğitimini yürütmektedir

 

 

Ek 1. Veri, tablo ve şekil notları

 

Sunulan veriler, ülkelerden/bölgelerden DSÖ'ye bildirilen, büyük ölçüde DSÖ vaka tanımlarına ve sürveyans klavuzuna dayanan resmi laboratuvar onaylı COVID-19 vaka ve ölümlerine dayanmaktadır. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir; ve bu verileri yorumlarken, gerçek vaka ve ölüm oranı insidansının olduğundan düşük tahmin edilmesi ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmada değişken gecikmeler gibi, sunulan sayıları etkileyen birkaç faktör nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Vaka tespiti, dahil etme kriterleri, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve veri kesme ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Az sayıda ülke/bölge, şüpheli ve laboratuvar onaylı vakaları birlikte rapor etmektedir. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir. epi-data-support@who.int adresine e-posta gönderilerek yapılan geçmiş veri düzenlemesinin bir kaydı talep edilebilmektedir. Talep ederken lütfen ilgilendiğiniz ülke (ler)i, süreyi ve talep / kullanım amacını belirtiniz. Önceki durum raporları düzenlenmeyecektir; en güncel veriler için https://covid19.who.int/ adresine bakınız. Ülkeler, bölgeler ve alanlar ve DSÖ Bölgeleri (önceki sayılarda rapor edilmiştir) tarafından son yedi gün içinde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri  “https://covid19.who.int/table” adresinde mevcuttur.

 

Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, alanları veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilmektedir. Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir.

Ülkeler, bölgeler ve alanlar, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir. Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---14-september-2022benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

 

[1]  Kosova'ya yapılan tüm atıflar Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada Sırbistan ve Kosova vakalarının sayısı (UNSCR 1244, 1999) görselleştirme amacıyla hazırlanmıştır.

[2]  Arjantin ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı hükümetleri arasında Falkland Adaları (Malvinas) üzerindeki egemenlik konusunda bir anlaşmazlık bulunmaktadır.

 

Kuzey Kore’deki COVID-19 salgınına ilişkin güncellemeler, laboratuvar tarafından doğrulanmış COVID 19 vakalarının sayısı bildirilmediğinden bu rapora dahil edilmemiştir.

 

 

Ek 2. SARS-CoV-2 varyantlarının değerlendirilmesi ve sınıflandırılması

 

DSÖ, ulusal makamlar, kurumlar ve araştırmacılarla işbirliği içinde, SARS-CoV-2 varyantlarının bulaş veya hastalık özelliklerini değiştirip değiştirmediğini veya hastalığın yayılmasını kontrol etmek için uygulanan aşıların, terapötiklerin, tanıların veya halk sağlığı ve sosyal önlemlerinin (PHSM) etkinliğini değiştirip değiştirmediğini rutin olarak değerlendirmektedir. Potansiyel endişe verici varyantlar (VOC'ler), ilgili varyantlar (VOI'ler) veya izlem altındaki varyantlar (VUM'ler), küresel halk sağlığına yönelik riske dayalı olarak düzenli olarak değerlendirilmektedir.

 

Varyantların sınıflandırmaları, dolaşımdaki varyantların sürekli evrimini ve değişen epidemiyolojilerini yansıtmak için gerektiğinde revize edilecektir. Varyant sınıflandırması için kriterler ve şu anda dolaşımda olan ve daha önce dolaşımda olan VOC'ler, VOI'ler ve VUM'ların listeleri, DSÖ SARS-CoV-2 varyantları izlem sayfasında mevcuttur. Ulusal makamlar diğer varyantları belirlemeyi seçebilir ve yeni ortaya çıkan varyantları ve bunların etkilerini araştırmaları ve raporlamaları için güçlü bir şekilde teşvik edilmektedir.

 

DSÖ, yaygınlık ve viral özelliklerdeki değişiklikleri izlemek için VOC'lerin soyundan gelen soyları da dahil olmak üzere SARS-CoV-2 varyantlarını izlemeye devam etmektedir. Omicron soyundan gelen soyların dolaşımını tanımlayan mevcut eğilimler, COVID-19 sürveyans sistemlerinin sınırlamaları dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Bunlara, ülkeler arasındaki sıralama kapasitesi ve örnekleme stratejilerindeki farklılıklar, zaman içinde örnekleme stratejilerindeki değişiklikler, ülkeler tarafından yürütülen testlerde ve paylaşılan dizilerde azalmaları ve dizi verilerinin GISAID'e yüklenmesindeki gecikmeler de dahildir. GISAID'e sunulan sekansların çoğu, yüksek sekanslama kapasitesine sahip ülkelerden, çoğunlukla yüksek gelirli ülkelerden gelmektedir.

 

Ek 3. XBB.1.5 hızlı risk değerlendirmesi, 11 Ocak 2023

 

Omicron XBB.1.5 varyantı, iki BA.2 alt soyunun rekombinantı olan XBB'nin bir alt dizisidir. 22 Ekim 2022'den 11 Ocak 2023'e kadar, 38 ülkeden Omicron XBB.1.5 varyantının 5.288 sekansı rapor edilmiştir. Bu sekansların çoğu Amerika Birleşik Devletleri (%82,2), Birleşik Krallık (%8,1) ve Danimarka (%2,2) kökenlidir.

 

DSÖ'nün Virüs Evrimi Teknik Danışma Grubu (TAG-VE), XBB.1.5 hakkındaki en son kanıtlarla ilgli olarak görüşmek ve bu varyantla ilişkili halk sağlığı riskini değerlendirmek için 5 Ocak 2023'te bir araya gelmiştir. Genetik özelliklerine ve erken büyüme oranı tahminlerine dayanarak, XBB.1.5 vaka insidansındaki artışlara katkıda bulunabilir. Bugüne kadar, büyüme avantajı tahminleri yalnızca bir ülkeden, Amerika Birleşik Devletleri'nden olduğundan, değerlendirmeye olan genel güven düşüktür.

 

DSÖ ve TAG-VE, Üye Devletlerin XBB.1.5'in büyüme avantajı, antikor kaçışı ve ciddiyeti ile ilgili belirsizlikleri daha iyi ele almak için aşağıdaki çalışmalara öncelik vermesini önermektedir. Önerilen zaman çizelgeleri gösterge niteliğindedir ve ulusal kapasitelere bağlı olarak bir ülkeden diğerine değişiklik gösterecektir:

 

• XBB.1.5'in tespit edildiği ek ülkelerden büyüme avantajının analizi (1-3 hafta).

• Etkilenen topluluk(lar)ı temsil eden insan serumu ve XBB.1.5 canlı virüs izolatları (2-6 hafta) kullanılarak nötralizasyon deneyleri.

• Değişken veya geçici şiddet göstergelerindeki değişiklikleri saptamak için karşılaştırmalı değerlendirme (aşağıdaki tabloya bakın, 4-12 hafta).

 

Aşağıdaki hızlı risk değerlendirmesi şu anda mevcut kanıtlara dayanmaktadır ve ek ülkelerden daha fazla kanıt ve veri elde edildikçe düzenli olarak revize edilecektir.

 

 

	Gösterge	Değerlendirmeye olan güven
Büyüme avantajı	Amerika Birleşik Devletleri'nde ulusal haftalık büyüme avantajı, ancak rapor edilen ülke içi bölgesel farklılıklar, oranlarda 47. haftada %1'den (%95 CI %0,3-2,2) 47. haftada %8'e (%95 CI %3,4-15,3) yükselmiş ve 50. hafta ve Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeydoğu kesiminde oranlarda hızlı bir artış gözlemlenmiştir. (6) Yayın tarihi itibariyle, mevcut veriler yalnızca bir ülkeden temin edilebilir ve bu nedenle küresel bir değerlendirmeye olan güven düşüktür.	Düşük
Antikordan kaçış	BQ.1* varyantları ile birlikte, XBB* varyantları bugüne kadarki en antikor dirençli varyantlardır. (7,8,9) Psödotip virüs nötralizasyon testleri kullanılarak, XBB.1.5'in bugüne kadarki en yüksek bağışıklık kaçışına sahip Omicron alt varyantı olan XBB.1 kadar eşit derecede bağışıklıktan kaçtığı gösterilmiştir.  (12)  Bu veriler, üç veya dört doz mRNA aşısının (BNT162b2 veya mRNA) ardından a) BA.1, b) BA.5 veya c) BF.7 kırılma enfeksiyonu ve üç doz inaktive aşı (Coronavac) veya d) BA.5 enfeksiyonu olan bireylerden alınan serumların -1273) XBB.1.5'e karşı yüksek nötralizasyon titrelerine neden olmaz. (10) Şu anda ciddi hastalık veya ölüme karşı gerçek dünya aşı etkinliğine dair hiçbir veri yoktur.	Orta
Hastalığın ciddiyeti ve klinik değerlendirme	Veri yok. Hastalığın ciddiyetiyle ilgili değerlendirmeler devam etmektedir. XBB.1.5, önem derecesindeki potansiyel değişiklikle (S:P681R gibi) ilişkili olduğu bilinen herhangi bir mutasyon taşımaz. (11,12)	Düşük
Risk değerlendirmesi	Genetik özelliklerine ve erken büyüme oranı tahminlerine dayanarak, XBB.1.5 küresel olarak vaka insidansındaki artışlara katkıda bulunabilir. Bugüne kadar, büyüme avantajı tahminleri yalnızca bir ülkeden, Amerika Birleşik Devletleri'nden olduğundan, değerlendirmeye olan genel güven düşüktür.

 

Mevcut kanıtlar göz önüne alındığında risk ve güveni değerlendirmek için kullanılan risk değerlendirme çerçevesi ve göstergeleri

 

	Hızlı göstergeler: 0-4 hafta	Değerlendirmeye olan güven
		Düşük	Orta	Yüksek
Büyüme avantajı	Küresel hakimiyete yol açması muhtemel bir büyüme avantajının kanıtı A. Değişkene özgü Rt'de bir artış B. Lojistik büyüme (şu anda dolaşımda olan varyantla karşılaştırıldığında) (Ülke altı sınırlı büyümeye sahip Nb varyantları değerlendirilmez).	Bütün veriler bir ülkeden elde edilmiştir	En az iki model; yakın seyahatle bağlantılı olmayan iki ülkeden gelen veriler	İki haftadan uzun bir süre boyunca üç bölgedeki üç ülkede  en az iki model
Bağışıklıktan kaçış	• Genomik (tahmini) ve yapısal biyoloji değerlendirmesi • Aşılanmış kişilere ait  serumlar veya önceden arşivlenmiş popülasyon sero araştırmaları kullanılarak psödovirüs nötralizasyonu • Bir kohort çalışması veya sürveyans sistemi yoluyla yeniden enfeksiyon oranı • Salgın araştırmalarından elde edilen işaretler (Hızlı VE 28 güne kadar olası değildir, bu nedenle hızlı RA yüksek güvenilirliğe ulaşamaz).	Bir gösterge (yeniden enfeksiyon, nötralizasyon veya yapısal model)	Nötralizasyon verilerini içeren iki gösterge	[hızlı Aşı Etkinliği-VE]
Hastalığın ciddiyeti ve klinik değerlendirme	• Varyanttaki artışla senkronize edilen hastalık ciddiyeti için hareketli bir gözetim ölçümündeki değişiklik, örn. •Enfeksiyon nedeniyle hastaneye yatış oranı •Gözcü hastane ağından göstergeler (örn. ciddi akut solunum yolu enfeksiyonlarının gözetimi) •Kabul eğilimlerinin önceki varyantlarla karşılaştırılması •Hastaneye başvuranların demografik profilindeki değişiklik • Klinik fenotipte değişiklik •Önemli testler/terapötik sorunlar	Bir ölçüm, bir ülke	Birden fazla ölçüm , bir ülke VEYA birden  fazla ülkede aynı yöntem	Birden fazla ölçüm, birden  fazla bölgede birden çok ülke
Risk değerlendirmesi	Tehdidin daha geniş bağlamda genel görünümü, değerlendirmedeki güven seviyesi ve acil öncelikli çalışmanın belirlenmesi dahil.

 

 

Kaynaklar:

 

1. Cohen C, Kleynhans J, von Gottberg A, et al. SARS-CoV-2 incidence, transmission, and reinfection in a rural and an urban setting: results of the PHIRST-C cohort study, South Africa, 2020–21. The Lancet Infectious Diseases. 2022;22(6):821-834. doi:10.1016/S1473-3099(22)00069-X

2. Coronavirus (COVID-19) Infection Survey, UK: 4 November 2022 - Office for National Statistics. Accessed November 21, 2022. https://www.ons.gov.uk/releases/coronaviruscovid19infectionsurveyuk4november2022

3. Parikh S, O’Laughlin K, Ehrlich HY, et al. Point Prevalence Testing of Residents for SARS-CoV-2 in a Subset of Connecticut Nursing Homes. JAMA. 2020;324(11):1101-1103. doi:10.1001/jama.2020.14984

4. Real-time dashboard. Coronavirus disease 2019. Accessed November 15, 2022. https://covid19.sph.hku.hk/dashboard

5. Chen Z, Azman AS, Chen X, et al. Global landscape of SARS-CoV-2 genomic surveillance and data sharing. Nature genetics. 2022;54(4). doi:10.1038/s41588-022-01033-y

6. US CDC. CDC COVID Data Tracker: Variant Proportions. doi: https://covid.cdc.gov/covid-data tracker/#variant proportions

7. Tamura, T. et al. Virological characteristics of the SARS-CoV-2 XBB variant derived from recombination of two Omicron subvariants. http://biorxiv.org/lookup/doi/10.1101/2022.12.27. 21986 (2022) doi:10.1101/2022.12.27.521986.

8. Wang, Q. et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. Cell S0092-8674(22)01531–8 (2022) doi:10.1016/j.cell.2022.12.018.

9. Vikse, E. L., Fossum, E., Erdal, M. S., Hungnes, O. & Bragstad, K. Poor neutralizing antibody responses against SARS-CoV-2 Omicron BQ.1.1 and XBB in Norway in October 2022. http://biorxiv.org/lookup/doi/10.1101/2023.01.05. 22845 (2023) doi:10.1101/2023.01.05.522845.

10. Yue, C. et al. Enhanced transmissibility of XBB.1.5 is contributed by both strong ACE2 binding and antibody evasion. http://biorxiv.org/lookup/doi/10.1101/2023.01.03. 22427 (2023) doi:10.1101/2023.01.03.522427. 11. Saito, A. et al. Enhanced fusogenicity and pathogenicity of SARS-CoV-2 Delta P681R mutation. Nature 602, 300–306 (2022).

12. Mlcochova, P. et al. SARS-CoV-2 B.1.617.2 Delta variant replication and immune evasion. Nature 599, 114– 119 (2021).