18 Ocak 2023

Özet olarak durum

DSÖ'ye, insanda görülen bir kuş gribi A(H5) virüsü vakası 9 Ocak 2023'te bildirilmiştir. Söz konusu vaka Ekvador'un Bolivar şehrinde kırsal bir bölgede yaşayan dokuz yaşında bir kız çocuğu olup vakada semptomların başlamasından bir hafta önce edinilen köy kümes hayvanlarıyla vakanın teması söz konusudur. Halihazırda hastanede tecrit altında bulunan vaka antiviral ilaçlarla tedavi edilmektedir.

Söz konusu vaka, Latin Amerika ve Karayipler bölgesinde kuş gribi A(H5) virüsünün neden olduğu bildirilen ilk insan enfeksiyonu vakasıdır. Virüsü daha fazla karakterize etmek için çalışmalar sürmektedir.

Halihazırda mevcut epidemiyolojik ve virolojik kanıtlar, influenza A(H5) virüslerinin insanlar arasında sürekli bulaşma yeteneği kazanmadığını, dolayısıyla insandan insana yayılma olasılığının düşük olduğunu göstermektedir.

Durumla ilgili açıklama

Ekvador UST Ulusal Odak Noktası (NFP), bir insanda kuş gribi A(H5) virüsü enfeksiyonu vakası görüldüğünü 9 Ocak 2023'te DSÖ'ye bildirmiştir. Vaka, şiddetli akut solunum yolu enfeksiyonu (SARI) koruyucu sürveyansının bir parçası olarak tespit edilmiş olup Ulusal Grip Merkezi (NIC), Ulusal Halk Sağlığı Araştırma Enstitüsü (İspanyolca'daki kısaltması INSPI) tarafından doğrulanmıştır.

Söz konusu vaka, Ekvador'un Bolivar Eyaletinden, bilinen hiçbir komorbiditesi olmayan dokuz yaşında bir kız çocuğudur. Vakada 25 Aralık 2022'de konjonktival kaşıntı ve nezle semptomları gelişmiştir. 27 Aralık'ta tıbbi değerlendirme ve tedavi için yerel bir sağlık merkezine getirilmiş olan vaka  30 Aralık'ta bulantı, kusma ve kabızlık gibi kalıcı semptomlar nedeniyle tam teşekküllü bir hastaneye yatırılmış ve burada antibiyotik ve ateş düşürücülerle ampirik menenjit tedavisine başlanmıştır. 3 Ocak 2023'te durumu kritik olan vaka bir çocuk hastanesine nakledilmiş ve burada septik şokla yoğun bakım ünitesine (YBÜ) yatırılmış olup zatürre nedeniyle antiviraller ve mekanik ventilasyon ile tedavisine edilmeye başlanmıştır.

SARI sürveyans faaliyetleri kapsamında hastadan 5 Ocak'ta nazofaringeal örnek alınmıştır. Numune INSPI'ye gönderilmiş ve 7 Ocak'ta ters transkripsiyon-polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile influenza A(H5) için yapılan testin sonucu pozitif çıkmıştır.

17 Ocak itibariyle, hasta tecrit altında olup noninvaziv mekanik ventilasyon altında hastanede yatmaktadır.

Salgına cevaben yapılan epidemiyolojik araştırmaya göre, semptomların başlamasından bir hafta önce aile, 19 Aralık 2022'de görünürde bir neden olmaksızın ölen kümes hayvanlarını satın almıştır. Ayrıca, epidemiyolojik araştırmalar, ailenin ikamet ettiği yerdeki topluluktan bahçede yetiştirilen kümes hayvanlarında (tavuk ve ördek) birkaç ölüm olayının rapor edildiğini ortaya çıkarmıştır.

Hastalığın epidemiyolojisi

İnsanlarda zoonotik influenza enfeksiyonları asemptomatik olabilir veya enfeksiyona neden olan virüs ve enfekte konakçı ile ilgili faktörlere bağlı olarak konjonktivit veya hafif, grip benzeri semptomlardan şiddetli, akut solunum yolu hastalığına ve hatta ölüme kadar hastalığa neden olabilir. Nadiren gastrointestinal veya nörolojik semptomlar bildirilmiştir.

Kuş gribi virüsleri ile insan enfeksiyonu vakaları, genellikle enfekte canlı veya ölü kümes hayvanlarına veya kontamine ortamlara doğrudan veya dolaylı olarak maruz kalmanın sonucudur.

Halk sağlığı yanıtı

Hem insan hem de hayvan sağlığı kurumlarının halk sağlığı önlemleri uygulanmıştır. Bunlara aşağıdakiler dahildir:

• Yerel makamlar, vakanın aile, ev ve sağlık kuruluşlarındaki temaslılarının epidemiyolojik araştırmalarını ve takibini gerçekleştirmiştir.
• Bölgedeki kuş gribi salgınlarının aktif tespiti, takibi ve kontrolü için Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (MAG) ve Bitki Sağlığı ve Hayvan Sağlığı Düzenleme ve Kontrol Kurumu (Agrocalidad) ile devam eden sektörler arası faaliyetler.
• Maruz kalan nüfus arasında, kümes hayvanları ile temas nedeniyle solunum semptomları olan ve şüpheli influenza vakaları olan ve/veya kuşlara maruz kalmış kişilerin sürekli takibi.
• Risk gruplarında mevsimsel grip aşılaması Ulusal Bağışıklama Programı kılavuzlarına göre devam etmektedir.
• NIC, daha fazla karakterizasyon için hastanın örneklerini bir DSÖ İşbirliği Merkezine gönderme sürecindedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Söz konusu vaka, Ekvador, Latin Amerika ve Karayipler'de kuş gribi A(H5) virüsünün neden olduğu bildirilen ilk insan enfeksiyonu vakasıdır. Bu insan vakası, belirgin bir neden olmaksızın ölen kümes hayvanlarına maruz kalmıştır. Cotopaxi (influenza A(H5N1)) ve Ekvador, Bolivar illerinde son zamanlarda yüksek oranda patojenik kuş gribi salgınları tespit edilmiştir.

Kuş gribi virüsleri kümes hayvanlarında dolaşımda olduğundan, enfekte kümes hayvanlarına veya kontamine ortamlara maruz kalma nedeniyle sporadik enfeksiyon ve küçük insan vaka kümeleri riski vardır. Bu nedenle, nadir de olsa insan vakaları beklenmektedir.

Şu ana kadar alınan bilgilere göre bu tek vaka dışında başka kişilerde virüse rastlanmamıştır. Söz konusu vakadan virüsün daha fazla karakterizasyonu beklemedeyken, şu anda mevcut olan epidemiyolojik ve virolojik kanıtlar, influenza A(H5) virüslerinin insanlar arasında sürekli bulaşma yeteneği kazanmadığını, dolayısıyla insandan insana yayılma olasılığının düşük olduğunu göstermektedir. Mevcut bilgilere dayanarak, DSÖ söz konusu virüsün genel popülasyon için oluşturduğu riski düşük olarak değerlendirmektedir. Daha fazla epidemiyolojik veya virolojik bilgi mevcut olduğunda, risk değerlendirmesi gerektiği gibi gözden geçirilecektir.

Yakın tarihli influenza A(H5N1) 2.3.4.4b türü virüsleriyle ilişkili küresel bir risk değerlendirmesi 21 Aralık 2022'de yayınlanmıştır. Ancak bu insan vakasının alt tipi ve sınıf bilgisi henüz bilinmemektedir.

İnsanlarda influenza A(H5)'i önlemek için onaylanmış bir aşı yoktur. İnsanlarda influenza A(H5) enfeksiyonunu önlemeye yönelik aday aşılar, pandemiye hazırlık amacıyla geliştirilmiştir.

Epidemiyolojik durumun yakından analizi, en son virüslerin (insan ve kümes hayvanları) daha fazla karakterize edilmesi ve serolojik araştırmalar, ilişkili riski değerlendirmek ve risk yönetimi önlemlerini zamanında ayarlamak için kritik öneme sahiptir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Bildirilen vaka, halk sağlığı önlemleri ve influenza sürveyansı hakkında DSÖ'nün mevcut tavsiyelerini değiştirmez.

DSÖ, insan-hayvan arayüzünde influenza virüslerinin mevcut durumuna ilişkin giriş noktalarında özel gezgin taraması veya kısıtlamalar önermemektedir.

İnfluenza virüslerinin sürekli gelişen doğası nedeniyle, DSÖ, insan (veya hayvan) sağlığını etkileyebilecek yeni ortaya çıkan veya dolaşımdaki influenza virüsleri ve risk değerlendirmesi için zamanında virüslerin paylaşımıyla ilişkili virolojik, epidemiyolojik ve klinik değişiklikleri saptamak ve izlemek için küresel sürveyansın önemini vurgulamaya devam etmektedir.

İnsan enfeksiyonlarına neden olan zoonotik influenza virüslerinin çeşitliliği endişe vericidir ve hem hayvan hem de insan popülasyonlarında daha güçlü sürveyans, her zoonotik enfeksiyonun kapsamlı bir şekilde araştırılmasını ve pandemik hazırlığı gerektirmektedir. Hayvan influenza virüslerine maruz kalma riskinin yüksek olduğu seçilmiş grupların mevsimsel influenza enfeksiyonuna karşı aşılanması, insanların hayvan ve insan influenza virüsleri ile aynı anda enfekte olma fırsatlarını azaltmak için bir önlem olarak düşünülebilir.

Varyant bir virüs de dahil olmak üzere pandemik potansiyele sahip yeni bir influenza virüsünün neden olduğu doğrulanmış veya şüphelenilen bir insan enfeksiyonu durumunda, sağlık yetkilileri bilgilendirilmeli ve test, triyaj, hastalık şiddeti sınıflandırması için klinik değerlendirme, değerlendirme dahil olmak üzere uygun klinik vaka yönetimi Şiddetli hastalık için risk faktörlerinin değerlendirilmesi ve izolasyon ve tedavi (örn. antiviraller ve destekleyici bakım) sağlanmalıdır. Hayvanlara maruz kalma, seyahat ve temaslı takibi geçmişine ilişkin kapsamlı bir epidemiyolojik araştırma (doğrulayıcı laboratuvar sonuçları beklenirken bile) yapılmalıdır. Epidemiyolojik araştırma, yeni virüsün kişiden kişiye bulaşmasına işaret edebilecek olağan dışı solunum olaylarının erken tanımlanmasını içermelidir. Klinik numuneler test edilmeli ve daha fazla karakterizasyon için bir DSÖ İşbirliği Merkezine gönderilmelidir.

Bilinen hayvan gribi salgınları olan ülkelere seyahat edenler, çiftliklerden, canlı hayvan pazarlarında hayvanlarla temastan, hayvanların kesilebileceği alanlara girmekten veya hayvan dışkısı ile kontamine olmuş gibi görünen herhangi bir yüzeyle temastan kaçınmalıdır. Gezginler ayrıca ellerini sık sık sabun ve suyla yıkamalıdır. Seyahat edenler, iyi gıda güvenliği ve hijyen uygulamalarını takip etmelidir. Etkilenen bölgelerden enfekte kişiler uluslararası seyahate çıkarsa, seyahat sırasında veya seyahat edilen ülkeye varıştan sonra başka bir ülkede enfeksiyon tespit edilebilir. Bu gerçekleşirse, bu virüs insanlar arasında kolayca bulaşma yeteneği kazanmadığından, topluluk düzeyinde daha fazla yayılma olasılığı düşük kabul edilir.

Yeni bir influenza alt tipinin neden olduğu tüm insan enfeksiyonları, Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST) kapsamında bildirilebilir ve UST'ye Taraf Devletlerin (2005), bir influenza A'nın neden olduğu yakın zamanda bir insan enfeksiyonunun laboratuvar tarafından doğrulanmış  pandemiye neden olma potansiyeline sahip herhangi bir vakayı DSÖ'ye derhal bildirmeleri gerekmektedir. Bu bildirim için hastalık kanıtı gerekli değildir.

DSÖ, bu olayla ilgili mevcut bilgilere dayanarak Ekvador’a yönelik seyahat ve/veya ticaret konusunda herhangi bir kısıtlama önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız:

• PAHO/WHO. Epidemiological Update Outbreaks of avian influenza and public health implications in the Region of the Americas. 11 January 2022. Available at:https://www.paho.org/en/documents/epidemiological-update-outbreaks-avian-influenza-and-public-health-implications-region-0
• PAHO/WHO. Influenza at the Human-Animal Interface: PAHO Recommendations to Strengthen Intersectoral Work for Surveillance, Early Detection, and Investigation, 9 July 2020. Available at:https://iris.paho.org/handle/10665.2/52563
• PAHO/WHO. Samples from patients suspected of Influenza A/H5 LABORATORY TESTING ALGORITHM. 2 December 2022. Available at:https://www.paho.org/en/documents/samples-patients-suspected-influenza-ah5-laboratory-testing-algorithm
• WHO. Assessment of risk associated with recent influenza A(H5N1) clade 2.3.4.4b viruses. 21 December 2022. Available at:https://www.who.int/publications/m/item/assessment-of-risk-associated-with-recent-influenza-a(h5n1)-clade-2.3.4.4b-viruses
• WHO. Summary of Key Information Practical to Countries Experiencing Outbreaks of A(H5N1) and Other Subtypes of Avian Influenza. First Edition. July 2016. 1 July 2016. Available at:https://www.who.int/publications/i/item/WHO-OHE-PED-GIP-EPI-2016.1
• WHO. Influenza at the human-animal interface summary and assessment. 14 December to 21 January 2022. Emergency Situation Updates. 21 January 2022. Available at:https://www.who.int/publications/m/item/influenza-at-the-human-animal-interface-summary-and-assessment-21-january-2022
• WHO. Case definitions for diseases requiring notification under the IHR (2005). 17 November 2009. Available athttps://www.who.int/publications/m/item/case-definitions-for-the-four-diseases-requiring-notification-to-who-in-all-circumstances-under-the-ihr-(2005)
• International Health Regulations (IHR) (2005). WHO. Third Edition. 1 January 2016. Available at:http://www.who.int/ihr/publications/9789241596664/en/
• WHO. Terms of Reference for National Influenza Centers of the Global Influenza Surveillance and Response System. 31 October 2017. Available at:https://cdn.who.int/media/docs/default-source/influenza/national-influenza-centers-files/nic_tor_en.pdf
• WHO. Protocol to investigate non-seasonal influenza and other emerging acute respiratory diseases. WHO/WHE/IHM/GIP/2018.2. Available at:https://apps.who.int/iris/handle/10665/275657
• Government of Ecuador. Ministry of Agriculture and Livestock (MAG) and the Phytosanitary and Animal Health Regulation and Control Agency (Agrocalidad) reinforce measures to contain new cases of avian influenza. 9 January 2023. Available at:https://www.agrocalidad.gob.ec/mag-y-agrocalidad-refuerzan-medidas-para-contener-nuevos-casos-de-influenza-aviar/
• WHO Global Influenza Programme. Available at:https://www.who.int/teams/global-influenza-programme
• Global epidemiological surveillance standards for influenza. Available at :https://apps.who.int/iris/handle/10665/311268