UMMAN’DA ORTA DOĞU SOLUNUM SENDROMU

08 Şubat 2023 Çarşamba

5 Ocak 2023'te Umman UST Ulusal Odak Noktası, Umman'da Kuzey Batinah Valiliği'nden bir MERS-CoV vakasını DSÖ'ye bildirmiştir

8 Şubat 2023

Özet olarak durum

5 Ocak 2023'te Umman Uluslararası Sağlık Tüzüğü-Ulusal Odak Noktası (UST-NFP) , Umman'da Kuzey Batinah Valiliğinde 60 yaşında bir erkekte Orta Doğu Solunum Sendromu Coronavirüs (MERS-CoV) vakasını DSÖ'ye bildirmiştir. Vakanın tek hörgüçlü deve, keçiler, koyunlarla veya deve ürünleri, sütü veya idrarı ile fiziksel temas öyküsü yoktu. Semptomların başlamasından önceki 14 gün içinde potansiyel maruziyet kaynaklarını belirlemek için yapılan araştırmaya göre, Kuzey Batinah Valiliği'nde hastanın ikamet ettiği bölgede deve yarışı egzersizleri yapıldığı tespit edildi. Vaka ile son temas tarihinden itibaren 14 gün boyunca toplam 76 yakın temaslı takip edildi. Bugüne kadar hiçbir ikincil vaka bildirilmemiştir.

Durumun tanımlanması

5 Ocak 2023'te Umman Ulusal UST Odak noktası, Umman'daki Kuzey Batinah Valiliği'nden bir MERS-CoV vakasını DSÖ'ye bildirmiştir.

Hasta, Kuzey Batinah Valiliği'nde ikamet eden, sağlık çalışanı olmayan 60 yaşında erkek, 28 Aralık'ta altı gün süren göğüs rahatsızlığı, nefes darlığı ve ateş gibi semptomlar geliştirdi. 2 Ocak'ta ikinci bir hastanenin acil servisine götürüldü ve burada non-invaziv ventilasyon için Kardiyoloji Ünitesine yatırıldı. Hastaneye yatırılmadan önce, hasta semptomları nedeniyle iki sağlık kuruluşuna tıbbi yardım istemiştir. Hasta daha sonra klinik ve radyolojik iyileşme gösterdi ve 16 Ocak 2023'te taburcu edildi.

Şiddetli Akut Solunum Yolu Enfeksiyonu (SARI) taraması 3 Ocak 2023'te başlatıldı ve MERS-CoV, gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) testi ile doğrulandı. Bilinen risk faktörlerine maruz kalma öyküsünün semptomların başlamasından önceki 14 gün içinde araştırılması, hastanın Kuzey Batinah Valiliği'ndeki ikametgahı ile aynı bölgede yapılan deve yarışı egzersizlerini belirledi. Mesleği sürücü eğitmeni olan olgunun tek hörgüçlü develer, keçiler, koyunlar ile fiziksel temas veya deve ürünleri, süt veya idrarla teması yoktu.

En son MERS-CoV enfeksiyonu Mayıs 2022'de Umman'dan bildirildi. Umman'da laboratuvarca doğrulanmış ilk MERS-CoV vakası Haziran 2013'te bildirildi. O zamandan beri, bu mevcut vaka da dahil olmak üzere Umman, yedi ölüm dahil 26 MERS-CoV vakası bildirdi (ölüm oranı-CFR %27).

Hastalığın epidemiyolojisi

Orta Doğu solunum sendromu (MERS), Orta Doğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV) adı verilen bir koronavirüsün neden olduğu viral bir solunum yolu enfeksiyonudur. İnsanlar, MERS-CoV enfeksiyonunun doğal konakçısı ve zoonotik kaynağı olan tek hörgüçlü develerle doğrudan veya dolaylı temas yoluyla MERS-CoV ile enfekte olmaktadır.

MERS-CoV enfeksiyonları, asemptomatik veya hafif solunum semptomlarından ciddi akut solunum yolu hastalığı ve ölüme kadar değişir. MERS-CoV hastalığının tipik görüntüsü ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Pnömoni yaygın bir bulgudur, ancak her zaman mevcut değildir. Diyare dahil gastrointestinal semptomlar da bildirilmiştir. Virüsün yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ve böbrek hastalığı, kanser, kronik akciğer hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıkları olan kişilerde daha şiddetli hastalığa neden olduğu görülmekte. Şiddetli hastalık, yoğun bakım ünitesinde mekanik ventilasyon ve destek gerektiren solunum yetmezliğine neden olabilir ve yüksek ölümle sonuçlanabilir.

MERS-CoV'ye özgü çeşitli aşı ve tedaviler geliştirme aşamasında olmasına rağmen, şu anda herhangi bir aşı veya spesifik tedavi mevcut değildir. Tedavi destekleyicidir ve hastanın klinik durumuna bağlıdır.

Halk sağlığı müdahalesi

  • Maruz kalma kaynağını belirlemek için vakanın maruz kalma geçmişi toplandı.
  • Kontak listesinde aile bireyleri ve işyerinden 24 kişi ve 51 sağlık çalışanı (iki sağlık kuruluşundan 12 ve yattığı hastaneden 39) ve bir hasta vardı.
  • Hastanedeki sağlık çalışanları, Kişisel Koruyucu Ekipman (KKD) kullanımı için Sağlık Bakanlığı (SB) Enfeksiyon Önleme ve Kontrol yönergelerini takip etti.
  • Tespit edilen tüm temaslılar, özellikle sağlık çalışanları arasında yüksek riskli temaslılar olmak üzere tespit edildi, izlendi ve MERS-CoV hastasına son maruz kalma tarihinden itibaren 14 gün boyunca semptomlar açısından takip edildi.
  • 76 temaslıdan yedisinde (beş sağlık çalışanı ve iki aile üyesi) MERS-COV maruziyetleri ve vakaları için SB Enfeksiyon Önleme ve Kontrol kılavuzuna göre, hafif solunum semptomları gelişti. Bu yedi vaka, RT-PCR ile MERS-CoV için test edildi ve sonuçlar negatifti.

DSÖ risk değerlendirmesi

Orta Doğu solunum sendromu (MERS), Orta Doğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV) adı verilen bir koronavirüsün neden olduğu, insanlarda ve tek hörgüçlü develerde viral bir solunum yolu enfeksiyonudur. MERS-CoV ile enfeksiyon, yüksek ölümle sonuçlanan ciddi hastalığa neden olabilir. 2012'den bu yana, küresel olarak MERS-CoV vakaları için vaka ölüm oranı (CFR) yaklaşık %36'dır, ancak hafif MERS vakaları mevcut sürveyans sistemleri tarafından gözden kaçabileceğinden ve hastalık hakkında daha fazla şey bilinene kadar vaka ölüm oranları yalnızca DSÖ'ye bildirilen laboratuvar tarafından doğrulanmış vakalar arasında sayıldığından, bu gerçek ölüm oranının olduğundan fazla tahmin edilmiş olabilir.

İnsanlar, MERS-CoV enfeksiyonunun konakçısı ve zoonotik kaynağı olan tek hörgüçlü develerle doğrudan veya dolaylı temas yoluyla MERS-CoV ile enfekte olur. MERS-CoV, insanlar arasında bulaşma yeteneğini göstermiştir. Şimdiye kadar gözlemlenen sürekli olmayan insandan insana bulaşma, yakın temaslılar arasında ve sağlık hizmeti ortamlarında meydana geldi. Sağlık hizmeti ortamı dışında insandan insana bulaşma sınırlı olmuştur.

Umman'da MERS-CoV enfeksiyonu vakaları nadirdir. Haziran 2013'ten bu yana, Umman'dan DSÖ'ye bu mevcut vaka dahil olmak üzere toplam 26 MERS-CoV vakası ve yedi ölüm bildirilmiştir.

Aralık 2022 itibarıyla dünya çapında DSÖ'ye bildirilen laboratuvarca doğrulanmış MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının toplam sayısı, 935 ölüm dahil (CFR %36) olmak üzere 2603'tür. Bildirilen vakaların çoğu, Arap Yarımadası'ndaki ülkelerde meydana gelmiştir. Bu bölgenin dışında, Mayıs 2015'te Kore Cumhuriyeti'nde 186 laboratuvar tarafından doğrulanmış vakanın (Kore Cumhuriyeti'nde 185 ve Çin'de bir) ve 38 ölümün (CFR %21) bildirildiği büyük bir salgın olmuştur. Küresel sayı, bugüne kadar UST (2005) kapsamında DSÖ'ye bildirilen laboratuvar tarafından doğrulanmış toplam vaka ve ölüm sayısını yansıtmaktadır.

Bu durumun bildirimi, genel risk değerlendirmesini değiştirmez. DSÖ, Orta Doğu'dan ve/veya MERS-CoV'nin tek hörgüçlü develerle dolaştığı diğer ülkelerden ek MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının bildirilmesi ve tek hörgüçlü develerle temas yoluyla veya ürünleriyle (örneğin çiğ deve sütü tüketimi) veya bir sağlık hizmeti ortamında virüse maruz kalan kişiler tarafından diğer ülkelere vakaların ihraç edilmeye devam edileceğini beklemektedir.

DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye devam etmekte ve mevcut en son bilgilere dayanarak risk değerlendirmeleri yapmaktadır.

DSÖ tavsiyesi

Süerveyans: Mevcut duruma ve mevcut bilgilere dayanarak DSÖ, tüm Üye Devletler tarafından MERS-CoV dahil olmak üzere akut solunum yolu enfeksiyonları için güçlü sürveyansın önemini ve olağandışı kalıpları dikkatlice gözden geçirmenin önemini yeniden vurgulamaktadır.

Sağlık hizmetleri ortamlarında enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü: Sağlık hizmetleri ortamlarında MERS-CoV'nin insandan insana bulaşması, MERS-CoV enfeksiyonunun erken semptomlarının tanınmasındaki gecikmeler, şüpheli vakaların yavaş triajı ve Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC) önlemlerinin uygulanmasındaki gecikmelerle ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle, IPC önlemleri, özellikle sağlık tesislerinde, insanlar arasında MERS-CoV'nin olası yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir.

Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti ortamlarındaki tüm hastalarla her karşılıklı etkileşimde her zaman tutarlı bir şekilde standart önlemleri uygulamalıdır:

  • Damlacık önlemleri, akut solunum yolu enfeksiyonu semptomları olan hastalara bakım sağlanırken standart önlemlere eklenmelidir.
  • Temas önlemleri ve göz koruma önlemleri, muhtemel veya doğrulanmış MERS-CoV enfeksiyon vakalarına bakım yapılırken uygulanmalıdır.
  • Havayolu önlemleri,  aerosol üreten prosedürler gerçekleştirilirken veya aerosol üreten prosedürlerin yürütüldüğü ortamlarda uygulanmalıdır.

Sağlık hizmeti ortamlarında bulaşmayı önlemeye veya sınırlamaya yönelik IPC stratejileri şunları içerir:

  • triyaj, erken tanı ve kaynak kontrolünün sağlanması (MERS-CoV şüphesi olan hastaların izole edilmesi);
  • tüm hastalar için standart önlemlerin uygulanması;
  • şüpheli MERS-CoV vakaları için ampirik ek önlemlerin (damlacık ve temas ve uygun olduğunda hava yoluyla bulaşa karşı önlemlerin) uygulanması;
  • idari kontrollerin uygulanması;
  • çevre ve mühendislik kontrollerini kullanılması.

Toplumda enfeksiyon önleme ve kontrolü: Hayvanlara dokunmadan önce ve sonra düzenli el yıkama ve hasta hayvanlarla temastan kaçınma gibi genel hijyen önlemlerine uyulmalıdır. Gıda hijyeni uygulamalarına dikkat edilmelidir. İnsanlar çiğ süt veya idrar gibi deve ürünlerini tüketmekten veya uygun şekilde pişirilmemiş et yemekten kaçınmalıdır.

MERS-CoV diyabet, böbrek yetmezliği, kronik akciğer hastalığı ve bağışıklığı baskılanmış kişiler gibi altta yatan kronik sağlık durumları olan kişilerde daha ciddi hastalığa neden olduğu görülmektedir. Bu nedenle, altta yatan bu sağlık durumları olan kişiler, tek hörgüçlü develerin bulunduğu çiftlikleri, etkinlikleri (örneğin deve yarışları veya deve güzellik yarışmaları), pazarları veya ahır alanlarını ziyaret ederken hayvanlarla, özellikle de tek hörgüçlü develerle yakın temastan kaçınmalıdır.

Vaka yönetimi: Vakaların erken tespiti, vaka yönetimi ve izolasyonu, temaslıların karantinaya alınması, sağlık bakım ortamlarında uygun enfeksiyon önleme ve kontrol tedbirleri ve halk sağlığı farkındalığı MERS-CoV'nin insandan insana bulaşmasını önleyebilir.

MERS'li hastaların zamanında, etkili ve güvenli destekleyici yönetim özellikle daha şiddetli hastalık riski taşıyanlar için sağlanmalıdır.

Uluslararası seyahat ve ticaret: DSÖ, bu olayla ilgili olarak giriş noktalarında spesifik MERS-CoV taraması tavsiye etmemekte ve şu anda herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlamasının uygulanmasını önermemektedir.

Daha fazla bilgi

Etiketler:
Mers – CoV Hastalığı

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON436