25 Şubat 2023

7 Şubat 2023'te Ekvator Ginesi Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, hemorajik ateşi olduğundan şüphelenilen çok sayıda kişinin öldüğünü bildirdi.

12 Şubat 2023'te bir vaka,  Senegal, Dakar'daki Pasteur Enstitüsünde gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile Marburg virüsü için pozitif olduğu doğrulandı.

Ek vaka bulmak için saraştırma devam ediyor. DSÖ, temas takibini, vaka yönetimini, enfeksiyon önleme ve kontrolünü, laboratuvarı, risk iletişimini ve toplum katılımını güçlendirerek müdahaleyi desteklemektedir.

DSÖ, salgının oluşturduğu riski ulusal düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmektedir.

Durumunun açıklaması

Bu, Ekvator Ginesi'nde bildirilen ilk Marburg virüsü hastalığı (MVD) salgınıdır.

7 Şubat 2023'te Ekvator Ginesi Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı, Río Muni bölgesinde Kie-Ntem vilayetinin doğusunda Nsock Nsomo ilçesinde bulunan iki köyde 7 Ocak - 7 Şubat 2023 tarihleri arasında meydana gelen en az sekiz ölüm bildirdi. Devam eden epidemiyolojik araştırmaya göre, vakalarda  ateş, ardından halsizlik, kusma ve kanlı ishal bulunmakta; iki vaka da deri lezyonları ve otoraji (kulak kanaması) mevcuttu.

9 Şubat 2023'te temaslılardan sekiz kan örneği toplandı ve Gabon'daki Centre Interdisciplinaire de Recherches Médicales de Franceville'e (CIRMF) gönderildi ve burada gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile hem Ebola hem de Marburg virüsleri için yapılan testler negatif çıktı.

Diğer temaslılardan sekiz kan örneği daha toplandı ve 12 Şubat 2023'te Senegal, Dakar'daki Pasteur Enstitüsüne gönderildi. Bu örneklerden biri, RT-PCR ile Marburg virüsü için pozitif olduğu doğrulanan şüpheli bir vakadan alındı. Ateş, kansız kusma, kanlı ishal ve kasılma şikayetleri ile başvuran bu olgu 10 Şubat 2023 tarihinde Ebebiyin Bölge Hastanesinde öldü. Vakanın ayrıca Nsoc-Nsomo bölgesindeki köylerden birinde ölen dört vakayla epidemiyolojik bağlantıları vardı.

21 Şubat 2023 itibariyle, bir doğrulanmış vaka, dört olası vaka ve dört şüpheli vaka dahil olmak üzere kümülatif vaka sayısı dokuzdur. Tüm vakalar, biri bir sağlık tesisinde ve diğer sekizi toplum içinde öldü. Sağlık çalışanları arasında vaka yok. 34 temaslı şu anda takip altında.

Marburg virüsü hastalığının epidemiyolojisi

Marburg virüsü, %88'e varan bir vaka-ölüm oranına sahip olan Marburg virüsü hastalığına (MVD) neden olan etkendir. Marburg virüsü hastalığı ilk olarak 1967'de Almanya'da Marburg ve Frankfurt ile Sırbistan'ın Belgrad kentinde eşzamanlı salgınların ardından tespit edildi.

Rousettus aegyptiacus meyve yarasaları, virüsün daha sonra insanlara bulaştığı Marburg virüsü için doğal konakçı olarak kabul edilir.

Marburg, enfekte kişilerin kanı, salgıları, organları veya diğer vücut sıvıları ve bu sıvılarla kontamine olmuş yüzeyler ve malzemeler (örn. yatak takımı, giysi) ile doğrudan temas yoluyla (kırık cilt veya mukoza zarlar sayesinde) insandan insana bulaşır .

Sağlık çalışanları, şüpheli veya doğrulanmış MVD'li hastaları tedavi ederken sekonder olarak enfekte olmuştur. Ölülerin bedeniyle doğrudan teması kapsayan cenaze törenleri de Marburg'un bulaşmasına katkıda bulunabilir.

Kuluçka süresi iki ila 21 gün arasında değişir. Marburg virüsünün neden olduğu hastalık, yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı ve şiddetli halsizlik ile aniden başlar. Üçüncü gün şiddetli sulu ishal, karın ağrısı ve krampları, mide bulantısı ve kusma başlayabilir. Şiddetli hemorajik belirtiler, semptomların başlamasından beş ila yedi gün sonra ortaya çıkar ve ölümcül vakalarda genellikle birden fazla bölgeden bir tür kanama görülür. Ölümcül vakalarda, ölüm genellikle semptomların başlamasından sekiz ila dokuz gün sonra meydana gelir ve genellikle şiddetli kan kaybı ve şok önce gelir.

Hastalığın erken döneminde, klinik semptomlardaki benzerlikler nedeniyle MVD'nin klinik tanısının diğer birçok tropikal ateşli hastalıktan ayırt edilmesi zordur. Ebola virüsü hastalığı gibi diğer viral hemorajik ateş hastalıkları dahil olmak üzere ilaveten  sıtma, tifo, leptospiroz, riketsiya enfeksiyonları ve vebanın da dışlanması gerekir. Laboratuvar doğrulaması, antikor yakalama enzim bağlantılı immünosorbent testi (ELISA), antijen yakalama saptama testleri, serum nötralizasyon testi, ters transkriptaz polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) testi, elektron mikroskobu ve hücre kültürü ile virüs izolasyon gibi farklı testlerle yapılabilir.

Virüsü tedavi etmek için hiçbir aşı veya antiviral tedavi onaylanmasa da, oral veya intravenöz sıvılarla rehidrasyon ile destekleyici bakım  ve spesifik semptomların tedavisi sağ kalımı artırır. Kan ürünleri, bağışıklık terapileri ve ilaç terapileri dahil olmak üzere bir dizi olası tedaviler değerlendirilmektedir.

Ekvator Ginesi ilk kez bir MVD salgını bildirdi. En son bildirilen MVD salgını 2022'de Gana'da olmuştur (doğrulanmış üç vaka). Diğer MVD salgınları daha önce Gine (2021), Uganda (2017, 2014, 2012, 2007), Angola (2004-2005), Demokratik Kongo Cumhuriyeti’inde (1998 ve 2000), Kenya'da (1990, 1987, 1980) ve Güney Afrika’da (1975) rapor edilmiştir..

Halk sağlığı müdahalesi

• Salgının kaynağını belirlemek için derinlemesine epidemiyolojik araştırmalar devam etmektedir.
• Ulusal ekipler, aktif vaka bulma, temaslı takibi, izolasyon ve vakalara tıbbi bakım sağlamak için etkilenen bölgelere konuşlandırıldı.
• DSÖ, ulusal müdahale çabalarını desteklemek ve toplum katılımını sağlamak için epidemiyoloji, vaka yönetimi, enfeksiyon önleme, laboratuvar ve risk iletişimi alanlarında uzmanlar görevlendirmiştir.
• DSÖ ayrıca 500 sağlık çalışanı için çadırların, numune toplama ve analiz malzemelerinin ve kişisel koruyucu ekipman içeren bir viral hemorajik ateş kitinin sevkiyatına olanak sağlamıştır.
• Ülke içinde laboratuvar tesisleri kurma planları devam ederken, DSÖ numunelerin Senegal ve Gabon'daki laboratuvarlara taşınmasını desteklemektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Ekvator Ginesi ilk kez bir MVD salgını ile karşı karşıyadır ve ülkenin salgını yönetme kapasitesi yetersizdir.

Mevcut bilgilere göre, ölen dokuz vakanın tamamı aynı semptomlara sahip bir akraba ile temas halindeydi veya MVD ile uyumlu semptomlara sahip bir kişinin cenazesine katıldı. Bu aşamada, tüm MVD vakalarının tanımlanmış olduğu göz ardı edilemez, bu nedenle takip edilmemiş iletim zincirleri olabilir. Bugüne kadar, ölen dokuz vakanın temaslılarının çoğu tespit edilememiştir.

Bir sağlık kuruluşunda ölen bir vaka dışında, diğer sekiz vakanın toplum içinde öldüğü ve defin koşullarının bilinmediği de belirtilmelidir.

Ebebiyin ve Nsock Nsomo bölgeleri (Ekvator Ginesi), Kamerun ve Gabon arasında sınır ötesi nüfus hareketleri sıktır ve sınırlar çok geçirgendir. Bu, sınır ötesi yayılma riski oluşturur.

Yukarıda açıklanan senaryo dikkate alındığında, risk ulusal düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirilmektedir.

DSÖ tavsiyesi

Marburg virüsü hastalığı salgını kontrolü, vaka yönetimi, temaslı takibi dahil sürveyans, iyi bir laboratuvar hizmeti, güvenli ve onurlu cenaze törenleri dahil enfeksiyon önleme ve kontrol ve sosyal seferberlik gibi bir dizi müdahalenin kullanılmasına dayanır. Topluluk katılımı, MVD salgınlarını başarılı bir şekilde kontrol etmenin anahtarıdır. Marburg enfeksiyonu için risk faktörleri ve bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda farkındalığı artırmak, insana bulaşmayı azaltmanın etkili bir yoludur.

Marburg'dan etkilenen topluluklar, hem hastalığın doğası hem de gerekli salgın kontrol önlemleri hakkında halkın iyi bilgilendirilmesini sağlamak için çaba göstermelidir.

Salgını kontrol altına alma önlemleri, ölen vakaların hızlı, güvenli ve onurlu bir şekilde gömülmesini, Marburg ile enfekte olmuş biriyle temas etmiş olabilecek kişilerin belirlenmesini ve 21 gün boyunca sağlıklarının izlenmesini, doğrulanmış hastaların izole edilmesini ve onlara bakım sağlanmasını ve iyi bir hijyen ve temiz çevre sürdürülmesini içerir.

MVD'si olan veya olduğundan şüphelenilen hastalara bakan sağlık çalışanları, hastaların kan ve vücut sıvıları ile kontamine olmuş yüzey ve nesnelerle temastan kaçınmak için standart önlemlere ek olarak ek enfeksiyon kontrol önlemleri uygulamalıdır.

DSÖ, MVD'den kurtulan erkeklerin semptomların başlamasından itibaren 12 ay boyunca veya semenleri Marburg virüsü için iki kez negatif çıkana kadar daha güvenli seks ve hijyen uygulamalarını önermektedir. Vücut sıvıları ile temasından kaçınılmalı, sabun ve su ile yıkanması tavsiye edilir. DSÖ, kanında Marburg virüsü testi negatif çıkan nekahat dönemindeki erkek veya kadın hastaların izolasyonunu önermemekte.

DSÖ, mevcut salgın için mevcut bilgilere dayanarak Ekvator Ginesi'ne seyahat ve/veya ticaretle ilgili herhangi bir kısıtlamaya karşı tavsiyede bulunmaktadır.

Daha fazla bilgi

• WHO. Equatorial Guinea confirms first-ever Marburg virus disease outbreak.
• WHO. Marburg virus disease fact sheets.
• WHO. Ebola and Marburg virus disease epidemics: preparedness, alert, control, and evaluation.
• WHO. Infection prevention and control guidance for care of patients with suspected or confirmed Filovirus haemorrhagic fever in health-care settings, with focus on Ebola
• Organisation mondiale de la Santé. (‎2014)‎. Flambées épidémiques de maladie à virus Ebola et Marburg : préparation, alerte, lutte et évaluation. Organisation mondiale de la Santé. https://apps.who.int/iris/handle/10665/130161