22 Mart 2023

Özet olarak durum

Bu olayla ilgili ilk Hastalık Salgını Haberinin 25 Şubat 2023'te yayınlanmasından bu yana, Ekvator Ginesi'nde laboratuvarca doğrulanmış sekiz ek Marburg virüsü hastalığı (MVD) vakası bildirildi. Bu, Şubat 2023'te salgının ilan edilmesinden bu yana toplam dokuz laboratuvar tarafından doğrulanmış vaka ve 20 olası vaka anlamına geliyor. Laboratuvar tarafından doğrulanan yedi ölüm var ve olası tüm vakalar öldü. Teyit edilen sekiz yeni vakadan ikisi Kié-Ntem vilayetinden, dördü Litoral'dan ve ikisi Centre-Sur vilayetlerinden bildirildi. Vakaların bildirildiği bölgeler arasında yaklaşık 150 kilometre mesafe bulunuyor ve bu da virüsün daha geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.

DSÖ, ulusal müdahale çabalarını desteklemek ve müdahalede toplum katılımını güçlendirmek için uzmanlar görevlendirdi.

MVD, hemorajik ateşe neden olan oldukça virülanslı bir hastalıktır ve Uluslararası Sağlık Tüzüğü kapsamında değerlendirilmesi gereken viral hemorajik ateşler arasındadır.

DSÖ, salgının oluşturduğu riski ulusal düzeyde çok yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmektedir.

Durumun açıklaması

7 Şubat 2023'te Ekvator Ginesi Sağlık ve Sosyal Refah Bakanlığı, Kié- Ntem eyaletinin doğusundaki, Rio Muni Bölgesi Nsok Nsomo ilçesinde bulunan iki köyde 7 Ocak ve 7 Şubat 2023 tarihleri arasında meydana gelen en az sekiz şüpheli MVD ölümü bildirdi.

12 Şubat 2023'te temaslılardan sekiz kan örneği toplandı ve Senegal, Dakar'daki Pasteur Enstitüsüne gönderildi ve bu örneklerden birinin gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile Marburg virüsü için pozitif olduğu doğrulandı. Ateş, kusma, kanlı ishal, konvülsiyon şikayetleri ile başvuran bu vaka 10 Şubat 2023 tarihinde kaldırıldığı hastanede öldü. Vakanın ayrıca Nsok-Nsomo bölgesindeki köylerden birinde ölmüş dört şüpheli vakayla epidemiyolojik bağlantıları vardı.

13 Mart 2023'te, Kié-Ntem eyaletinden iki kişiden daha alınan örnekler, Ebibeyin Bölge Hastanesindeki bir mobil laboratuvarda gerçekleştirilen RT-PCR ile MVD için pozitif olarak test edildi. Ülkenin batısındaki Litoral eyaletinde ikamet eden bir kişiden alınan ve Kié-Ntem'de doğrulanmış bir vakayla epidemiyolojik olarak bağlantılı olan başka bir numune, aynı laboratuvar tarafından gerçekleştirilen RT-PCR'nin ardından 15 Mart 2023'te MVD için pozitif olarak test edildi. İki eyalet (Kié-Ntem ve Litoral), yaklaşık 150 kilometre uzakta, ülkenin farklı bölgelerinde yer almaktadır. 18 ve 20 Mart tarihlerinde Litoral eyaletinde laboratuvarca doğrulanmış üç ek pozitif vaka bildirildi. 20 Mart'ta Center Sur eyaletinden laboratuvarca doğrulanmış iki vaka daha bildirildi. Center Sur eyaletindeki vakaların geniş coğrafi dağılımı ve belirsiz epidemiyolojik bağlantılar, virüsün tespit edilemeyen topluluk yayılımı potansiyelini ortaya koymaktadır.

Genel olarak, salgının başlangıcından bu yana  21 Mart olarak, Ekvator Ginesi'nde kümülatif olarak dokuz doğrulanmış ve 20 olası vaka kaydedildi.

Marburg virüsü hastalığının epidemiyolojisi

Marburg virüsü ve yakından ilişkili Ravn virüsü, %88'e varan vaka-ölüm oranına sahip olan Marburg virüsü hastalığına neden olan etkenlerdir. Marburg virüsü hastalığı ilk olarak 1967'de Almanya'da Marburg ve Frankfurt ile Sırbistan'ın Belgrad kentinde eşzamanlı salgınların ardından tespit edildi. Rousettus aegyptiacus meyve yarasaları, Marburg virüsü için doğal konak olduğu, onlardan virüsün daha sonra insanlara bulaştığı kabul edilir.

Marburg, enfekte kişilerin kanı, salgıları, organları veya diğer vücut sıvılarıyla ve bu sıvılarla kontamine olmuş yatak takımları, giysiler gibi yüzey ve malzemelerle, kırık cilt veya mukoza zarları yoluyla doğrudan temas yoluyla insanlar arasında yayılır. Sağlık çalışanları, şüpheli veya doğrulanmış MVD'li hastaları tedavi ederken daha öncede enfekte olmuştur. Ölünün bedeniyle doğrudan temas içeren cenaze törenleri de Marburg'un bulaşmasına katkıda bulunabilir.

Kuluçka süresi iki ila 21 gün arasında değişir. Marburg virüsünün neden olduğu hastalık, yüksek ateş, aniden şiddetli baş ağrısı ve şiddetli halsizlik ile başlar. Şiddetli sulu ishal, karın ağrısı ve krampları, mide bulantısı ve kusma üçüncü gün başlayabilir. Şiddetli hemorajik belirtiler, semptomların başlamasından beş ila yedi gün sonra ortaya çıkabilir ve ölümcül vakalarda genellikle birden fazla bölgeden olmak üzere bir tür kanama görülür. Ölümcül vakalarda, ölüm genellikle semptomların başlamasından sekiz ila dokuz gün sonra meydana gelir ve genellikle şiddetli kan kaybı ve şoktan önce gelir.

Hastalığın erken döneminde, klinik semptomlardaki benzerlikler nedeniyle MVD'nin klinik tanısının diğer birçok tropikal ateşli hastalıktan ayırt edilmesi zordur. Ebola virüsü hastalığı dahil, ilaveten sıtma, tifo, leptospiroz, riketsiyal enfeksiyonlar ve veba dışlanması gerekir.

Laboratuvar onayı öncelikle RT-PCR ile yapılır. Antikor yakalama enzim bağlantılı immünosorbent tahlili (ELISA), antijen yakalama saptama testleri, serum nötralizasyon testi, elektron mikroskobu ve hücre kültürü ile virüs izolasyonu gibi başka testler de kullanılabilir.

Virüsü tedavi etmek için hiçbir aşı veya antiviral tedavi onaylanmamasına rağmen,  oral veya intravenöz sıvılarla rehidrasyon ile destekleyici bakım ve spesifik semptomların tedavisi sağkalımı artırır. Kan ürünleri, bağışıklık terapileri ve ilaç terapileri dahil olmak üzere bir dizi potansiyel tedavi değerlendirilmektedir.

Ekvator Ginesi ilk kez bir MVD salgını bildirdi. En son bildirilen MVD salgını 2022'de Gana'da olmuştur (burada üç doğrulanmış vaka vardır). Diğer MVD salgınları daha önce Gine (2021), Uganda (2017, 2014, 2012, 2007), Angola (2004-2005), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (1998 ve 2000), Kenya'da (1990, 1987, 1980) ve Güney Afrika (1975) da rapor edilmiştir.

Halk sağlığı müdahalesi

• Salgının kaynağını belirlemek için derinlemesine epidemiyolojik araştırmalar devam etmektedir.
• Aktif vaka bulma, temaslı takibi ve şüpheli vakaların klinik yönetimi için etkilenen bölgelere ulusal ekipler yerleştirildi.
• DSÖ, ulusal müdahale çabalarını desteklemek ve toplum katılımını sağlamak için epidemiyoloji, vaka yönetimi, enfeksiyon önleme ve kontrol (IPC), laboratuvar ve risk iletişiminde uzmanlar görevlendirmiştir.
• DSÖ, 500 sağlık çalışanı için numune toplama ve analiz için malzemeler ve kişisel koruyucu ekipman dahil viral hemorajik ateş kitleri gönderdi.
• DSÖ, ulusal müdahale ekiplerinin sürveyans, vaka yönetimi, IPC, güvenli ve onurlu bir şekilde gömme (SDB) ve risk iletişimi ve toplum katılımı (RCCE) konularında eğitimini desteklemektedir.
• Hükümet, Halk Sağlığı Acil Durum Operasyon Merkezi'ni (PHEOC) Ebibeyin ve şimdi Bata'da Sağlık Bakanı ve Bölge Baş Tıbbi Memuru liderliğinde aktive etti.
• DSÖ, farkındalık yaratmak, önleme bilgilerini paylaşmak ve uyarıların bildirilmesini teşvik etmek için devam eden topluluk katılım faaliyetlerini desteklemektedir.
• Bir ihbar hattının mevcudiyeti ile uyarı sistemleri kurulmuştur.

DSÖ risk değerlendirmesi

Ekvator Ginesi ilk kez bir MVD salgını ile karşı karşıya kalırken, ülkenin salgını yönetme kapasitesinin güçlendirilmesi gerekiyor.

25 Şubat tarihli Hastalık Salgını Haberlerinde bildirilen doğrulanmış bir vakaya ek olarak, sekiz kişi daha MVD için pozitif test edildi ve bu da virüse maruz kalmanın daha yaygın olabileceğini gösteriyor.

Etkilenen üç vilayetinde Kamerun ve Gabon ile uluslararası sınırları vardır. Sınır ötesi nüfus hareketleri sıktır ve sınırlar çok geçirgendir. Ekvator Ginesi dışında hiçbir MVD vakası bildirilmemiş olmasına rağmen, uluslararası yayılma riski göz ardı edilemez.

Yukarıda açıklanan durum göz önüne alındığında ve son güncellemeden bu yana elde edilen yeni bilgilere, Ekvator Ginesi'ndeki salgının coğrafi yayılımına ve teyit edilen bazı vakalar için belirsiz epidemiyolojik bağlantılara dayanarak, risk değerlendirmesi şu anda gözden geçirilmektedir, bununla birlikte ulusal düzeyde çok yüksek, alt bölgesel düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirilmektedir.

DSÖ tavsiyesi

Marburg virüsü hastalığı salgını kontrolü, hızlı izolasyon ve vaka yönetimi; aktif vaka arama, vaka soruşturması ve temaslı takibini içeren sürveyans; optimal bir laboratuvar hizmeti; hızlı, güvenli ve onurlu bir şekilde gömme dahil olmak üzere enfeksiyon önleme ve kontrol; ve sosyal seferberlik – topluluk katılımı gibi bir dizi müdahalenin kullanılmasına dayanır ki bunlar MVD salgınlarını başarılı bir şekilde kontrol etmenin anahtarıdır. Marburg enfeksiyonu için risk faktörleri ve bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda farkındalığı artırmak, insana bulaşmayı azaltmanın etkili bir yoludur.

Doğrulanmış veya şüphelenilen MVD'si olan hastalara bakan sağlık çalışanları, hastaların kan ve vücut sıvıları ile ,  kontamine yüzey ve nesnelerle temastan kaçınmak için standart önlemlerin ötesinde ek IPC önlemleri uygulamalıdır.

DSÖ, MVD'den kurtulan erkeklerin semptomların başlamasından itibaren 12 ay boyunca veya semenleri Marburg virüsü için iki kez negatif çıkana kadar daha güvenli seks ve hijyen uygulamalarını önermektedir. Vücut sıvıları ile temasından kaçınılmalı, sabun ve su ile yıkanması tavsiye edilir. DSÖ, kanında Marburg virüsü testi negatif çıkan nekahat dönemindeki erkek veya kadın hastaların izolasyonunu önermez.

Mevcut bilgilere ve mevcut risk değerlendirmesine dayanarak, DSÖ Ekvator Ginesi'ne herhangi bir seyahat ve ticaret kısıtlamasına karşı tavsiyede bulunmaktadır.

Daha fazla bilgi

• WHO. Equatorial Guinea confirms first-ever Marburg virus disease outbreak.
• WHO. Marburg virus disease fact sheets.
• WHO. Ebola and Marburg virus disease epidemics: preparedness, alert, control, and evaluation.
• WHO. Infection prevention and control guidance for care of patients with suspected or confirmed Filovirus haemorrhagic fever in health-care settings, with focus on Ebola
• Organisation mondiale de la Santé. (‎2014)‎. Flambées épidémiques de maladie à virus Ebola et Marburg : préparation, alerte, lutte et évaluation. Organisation mondiale de la Santé. https://apps.who.int/iris/handle/10665/130161