Bu raporda aşağıda yer alan başlıklar halinde COVID-19 ile ilgili en son veriler paylaşılmaktadır:

• Küresel Epidemiyolojik Durum
• SARS-CoV-2’nin önemli ve endişe verici varyantları
• Omicron varyantına karşı birincil serilerin aşı etkinliği ve destekleyici aşılamanın etkinliği
• DSÖ Bölgelerine Göre Genel Durum
• Hastaneye kaldırılan ve Yoğun Bakıma alınan vakalar
• Özel Konu: COVID-19 İçin Halk Sağlığı ve Sosyal Önlemlerin Düzenlenmesine İlişkin Güncellenmiş Geçici Kılavuz

KÜRESEL EPİDEMİYOLOJİK DURUM

9 Nisan 2023 tarihi itibarıyla veriler

Küresel olarak, son 28 gün içinde (13 Mart - 9 Nisan 2023) 3 milyon yeni vaka ve 23.000'den fazla ölüm bildirilmiş olup önceki 28 güne (13 Şubat - 12 Mart) kıyasla sırasıyla %28 ve %30 düşüş 2023) (Şekil 1, Tablo 1) yaşanmıştır. Genel eğilimin aksine, Güneydoğu Asya ve Doğu Akdeniz bölgelerinde ve diğer bazı ülkelerde bildirilen vaka ve ölümlerde önemli artışlar görülmüştür.

Dünya genelinde, 9 Nisan 2023 itibariyle, 762 milyondan fazla doğrulanmış vaka ve 6,8 milyondan fazla ölüm bildirilmiştir.

Bildirilen COVID-19 vakalarındaki mevcut eğilimler, yaygınlık araştırmalarının gösterdiği gibi, gerçek küresel enfeksiyon ve yeniden enfeksiyon sayısının olduğundan az tahmin edilmeye devam etmektedir.(1-4) Bunun nedeni kısmen, birçok ülkede testlerdeki azalma ve raporlamadaki gecikmelerdir. Bu raporda sunulan veriler bu nedenle eksiktir ve dikkatle yorumlanmalıdır. Ek olarak, önceki haftalara ait veriler, bildirilen COVID-19 vakalarındaki ve ülkeler tarafından yapılan ölümlerdeki geriye dönük değişiklikleri içerecek şekilde sürekli olarak güncellenmektedir.

28 günlük bir aralık kullanarak epidemiyolojik eğilimlerdeki değişiklikleri sunuyoruz. Bu daha geniş zaman aralığı, raporlamadaki gecikmeleri hesaba katmaya, vaka sayılarındaki haftalık dalgalanmaları düzeltmeye ve pandeminin nerede hızlandığı veya yavaşladığına dair net bir resim sağlamaya devam etmeye yardımcı olmaktadır. Ayrıştırılmış verilere, tam veri setinin indirilebileceği DSÖ COVID-19 web portalından erişilebilir.

Şekil 1. 9 Nisan 2023 itibarıyla DSÖ Bölgesi tarafından bildirilen COVID-19 vakaları ve 28 günlük aralıklarla küresel ölümler**

 ** Ek 1: Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Bölgesel düzeyde, yeni bildirilen 28 günlük vaka sayısı altı DSÖ bölgesinin dördünde azalmıştır: Güneydoğu Asya Bölgesi (+%481) ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde (+%144) artarken, Afrika Bölgesi (%-45), Batı Pasifik Bölgesi (%-39), Amerika Bölgesi (-33) %) ve Avrupa Bölgesi’nde (%-22) azalmıştır. Yeni bildirilen 28 günlük ölümlerin sayısı dört bölgede azalmıştır: Ölüm sayıları Doğu Akdeniz Bölgesi (+%138) ve Güneydoğu Asya Bölgesi’nde (+%109) artarken  Batı Pasifik Bölgesi (%-62), Amerika Bölgesi (%-37), Afrika Bölgesi (%-24) ve Avrupa Bölgesi’nde (- %12) azalmıştır.

Ülke düzeyinde, 28 günlük en yüksek yeni vaka sayıları Amerika Birleşik Devletleri (455 939 yeni vaka; -%50), Rusya Federasyonu (291 895 yeni vaka; -%17), Güney Kore (275 126 yeni vaka; önceki 28 günlük döneme benzer), Brezilya (233 734 yeni vaka; +%51) ve Fransa’dan (213 308 yeni vaka; +%92) bildirilmiştir. Yeni ölümlerin en yüksek sayıları Amerika Birleşik Devletleri (5571 yeni ölüm; -%40), Birleşik Krallık (2708 yeni ölüm; -%13), Brezilya (1246 yeni ölüm; -%24), Rusya Federasyonu (984 yeni ölüm; - önceki 28 günlük döneme benzer) ve Almanya’dan (903 yeni ölüm; -%52) bildirimleri.

Tablo 1. 9 Nisan 2023 itibarıyla DSÖ Bölgesi tarafından yeni bildirilen ve kümülatif doğrulanmış COVID 19 vakaları ve ölüm vakaları**

 

* Önceki yedi gün ile karşılaştırıldığında son yedi gün içinde yeni teyit edilen vaka/ölüm sayısındaki ve önceki 28 gün ile karşılaştırıldığında son 28 gündeki değişim yüzdesi.             ** Bkz. Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları

COVID-19 ile ilgili en son veriler ve bilgiler için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz:

• DSÖ COVID-19 Web Portalı
• DSÖ COVID-19 Aylık Operasyonel Güncelleme ve Geçmişe Dönük Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme
• DSÖ COVID-19 ayrıntılı sürveynas veri portalı
• DSÖ COVID-19 politika özetleri

Şekil 2.  9 Nisan 2023 tarihi itibariyle önceki 28 günlük döneme kıyasla son 28 gün içinde doğrulanmış COVID-19 vakalarındaki yüzdelik değişim**

** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız 

Şekil 3. 9 Nisan 2023 tarihi itibariylerasında önceki 28 günlük döneme kıyasla son 28 gün içinde doğrulanmış COVID-19 ölüm vakalarındaki yüzdelik değişim**

 ** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Takip altında olan ve önemli  SARS-CoV-2 varyantları

Coğrafi yayılımı ve prevelansı

Küresel olarak, 13 Mart - 9 Nisan 2023 (28 gün) tarihleri arasında, GISAID aracılığıyla 49.809 SARS CoV-2 dizisi paylaşılmıştır.

Şu anda DSÖ, önemli bir varyant olan (VOI), XBB.1.5’i ve izleme altındaki yedi değişkeni (VUM'ler) ve bunların alt soylarını yakından takip etmektedir. Gözlem altındaki varyanlar-VUM'lar BA.2.75*, CH.1.1*, BQ.1*, XBB* (XBB.1.5*, XBB.1.16* ve XBB.1.9.1* hariç), XBB.1.16*, XBB.1.9.1'dir. * ve XBF’dir*.

Küresel olarak, XBB.1.5 (VOI) 95 ülkede tespit edilmiş olup epidemiyolojik 8. haftada (20 - 26 Şubat 2023) %39,8'e kıyasla 12. haftada (20 - 26 Mart 2023) vakaların %47,9'unu oluşturan en yaygın varyanttır. Tablo 2, VOI ve VUM'ları bildiren ülkelerin sayısını ve bunların 8. haftadan 12. haftaya kadar yaygınlığını göstermektedir. 11 Şubat ve 12 Mart 2023 arasında 70 ülke XBB.1.5 tespit etmiş ve dizileme verilerini GISAID'e yüklemiş ve 50'den fazla dizi yükleyen 43 ülke arasında XBB.1.5 yaygınlığı 11 ülkede %50'nin üzerine çıkmıştır.Şekil 4, mevcut verilere dayalı olarak 30 günlük bir süre boyunca XBB.1.5'in küresel yaygınlığını göstermektedir.

8. haftadan 12. haftaya kadar GISAID'e gönderilen dizilerin karşılaştırması, izleme altındaki varyantlar (VUM'lar) arasında XBB* (XBB.1.5*, XBB.1.16* ve XBB.1.9.1* hariç), XBB.1.9.1 olduğunu göstermektedir. * ve XBB.1.16* artan eğilimler göstermiştir. Bu üç VUM, 8. haftadaki %6.7, %3.0 ve %0.2 ile karşılaştırıldığında, 12. haftada sırasıyla %17.6, %7.6 ve %4.0'ını oluşturuyordu. Diğer VUM'lar aynı dönemde düşüş trendleri gösterdi.

Şu anda VOI ve VUM'ları artan hastalık ciddiyeti ile ilişkilendiren rapor edilmiş herhangi bir laboratuvar veya ülke raporu bulunmamaktadır. XBB.1.16 ile ilgili yeni bir laboratuvar çalışması, varyantın sırasıyla XBB ve XBB.1.5 ile karşılaştırıldığında daha yüksek bir büyüme oranına sahip olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, bağışıklıktan kaçınma özellikleri benzerdir. (5)

SARS-CoV-2 dizilerinin sayı ve yüzdesine ilişkin küresel eğilim, Şekil 5'te gösterilmektedir. Küresel olarak gözlemlenen azalan test ve dizileme eğilimleriyle, daha yüksek bulaşabilirlik sağlayan mutasyonlara sahip SARS-CoV-2 varyantlarının şiddet etkisi belirsizliğini koruyor. Düşük ve temsili olmayan SARS-CoV-2 genomik sürveyans seviyeleri, SARS-CoV-2 varyant manzarasının yeterince değerlendirilmesinde zorluklar oluşturmaya devam ediyor.

Ek kaynaklar:

• Tracking SARS-CoV-2 Variants
• WHO XBB.1.5 rapid risk assessment, 24 February 2023
• TAG-VE statement on Omicron sublineages BQ.1 and XBB, 27 October 2022
• Genomic sequencing of SARS-CoV-2: a guide to implementation for maximum impact on public health
• VIEW-hub: repository for the most relevant and recent vaccine data

* Başka yerlerde biresysel olarak tespit edilmişler hariç tüm alt soyları gösterir.

Tablo 2. 2023'ün 8. haftasından 12. haftasına kadar SARS-CoV-2 VOI ve VUM'ların haftalık yaygınlığı

* Alt soyları belirtir.

§ 5 Nisan 2023 tarihinde T12730A, T28297C, A28447G nükleotitleri kullanılarak GISAID'den alınmış XBB.1.16'nın prevelansı.

+ Diğerleri, VOI, VUM'lar, BA.1*, BA.2*, BA.3*, BA.4*, BA.5* hariç diğer dolaşımdaki soylardır.

Şekil 5. Grafik A ve B: 1 Ekim 2022 - 25 Mart 2023 tarihleri arasında küresel olarak SARS CoV-2 dizilerinin sayısı ve yüzdesi

Şekil 5 Tablo A, Ekim 2022'den bu yana dolaşımdaki tüm varyantların sayısını ve Tablo B'nin yüzdesini göstermektedir. Omicron kardeş soyları ve ek izleme altındaki Omicron VOC  alt soylarını gösterilmektedir. BA.1*, BA.2*, BA.3*, BA.4* ve BA.5* (* alt soyların dahil edildiğini gösterir) tüm BA.1, BA.2, BA.3, BA.4 ve BA.5, ayrı ayrı gösterilen şu anda dolaşımdaki varyantlar hariç, havuzlanmış alt soylar.Tanımlanmamış kategorisi, bir PANGO soy adı için bekleyen soyları içerirken Diğer kategorisi, atanmış ancak göstergede listelenmeyen soyları içerir. XBB.1.16* GISAID'de atanmadığı için tek tek gösterilmez. Kaynak: 1 Ekim 2022'den 25 Mart 2023'e kadar GISAID'den alınan SARS-CoV-2 dizisi verileri ve meta veriler.

Omicron varyantına karşı birincil serilerin aşı etkinliği ve rapel dozun etkinliği

Aşı Etkinliği

Omicron varyantına (VOC) karşı COVID-19 aşılarının etkinliğini gösteren orman grafiği, View-hub.org'da mevcuttur ve düzenli olarak güncellenmektedir (son güncelleme 6 Nisan 2023). Tüm veriler, COVID-19 aşı etkinliği (VE) çalışmalarının (burada açıklanan yöntemler) devam eden sistematik incelemesinin bir parçası olarak toplanmaktadır. COVID-19 VE sonuçları, verilerin mevcut olduğu aşağıdaki grafiklerde özetlenmiştir:

• Tüm aşılar için birincil serinin VE'si ve aşıya göre ilk takviye dozu

• İlgili çeşitli alt popülasyonlar için VE

• İkinci rapel dozun mutlak ve bağıl VE'si (göreceli VE'nin yorumlanması hakkında daha fazla bilgi için, 29 Haziran 2022 Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme'den görece aşı etkinliğine odaklanan özel bölüme bakınız)

• Aşılar için VE'nin zaman içindeki süresi

• Birinci, ikinci veya üçüncü rapel doz olarak verilen bivalan aşıların mutlak VE'si

Özet olarak, COVID-19 VE çalışmalarından elde edilen bulgular, indeks virüs ve önceki dört VOC'ye (Alfa, Beta, Gama ve Delta)) kıyasla tüm sonuçlar (ağır hastalık, semptomatik hastalık ve enfeksiyon) için Omicron varyantına karşı birincil seri aşıların VE'sinin azaldığını göstermektedir. Daha da önemlisi, Omicron varyantına karşı VE tahminleri, şiddetli hastalık için diğer sonuçlara göre daha yüksek kalmaktadır. Semptomatik hastalık ve enfeksiyona karşı birincil seri aşılamanın VE'si zamanla hızlıca azalmıştır. Birinci rapel aşılama, birincil seride kullanılan aşıdan bağımsız olarak, VE'yi tüm sonuçlar için önemli ölçüde iyileştirir; VE, ilk rapel aşılamadan sonraki ilk altı ayda semptomatik hastalık ve enfeksiyon için şiddetli hastalıkta olduğundan daha fazla düşer. Bir monovalan mRNA aşısı ile ikinci bir takviye dozunun VE'si, birinci takviye dozundan sonra olduğu gibi, azalan VE'nin ardından benzer gelişmiş VE modelleri göstermiştir. Hem ana suşu hem de Omicron suşu içeren mRNA bivalan aşıları hakkında ortaya çıkan kanıtlar, birinci, ikinci veya üçüncü rapel doz olarak verilen bir bivalan aşının, aşılanmamış kişilere kıyasla semptomatik hastalığa ve ciddi hastalığa karşı korumayı iyileştirdiğini göstermektedir; ek olarak, ikinci veya üçüncü takviye dozu olarak verilen iki değerlikli bir aşı olan kişilerde, sırasıyla birinci veya ikinci takviye dozu olarak tek değerlikli bir mRNA aşısı olan kişilere kıyasla daha iyi koruma sağlanmıştır. Bununla birlikte, bivalan mRNA aşıları, monovalan mRNA aşılarından farklı zaman dilimlerinde değerlendirildiğinden, gözlemsel VE çalışmalarında doğrudan karşılaştırmanın, potansiyel zamanla ilgili karışıklık nedeniyle (örneğin, son aşı dozundan bu yana geçen süre, alt varyant sirkülasyon, insidans oranları) zorlayıcı olduğu kanıtlanmıştır.

Nötralizasyon

Nötralize edici antikor çalışmaları, yeni ve gelişmekte olan endişe verici varyantlara ve bunların alt varyantlarına karşı aşı performansına ilişkin erken bilgiler sağlayabilir. COVID-19 aşılarının çeşitli Omicron alt varyantlarını nötralize etme kapasitesi hakkında daha fazla bilgi için lütfen Omicron BA.1, BA.2, BA.3 ve BA.4/BA.5'e monovalan aşılama sonrası nötralizasyon yanıtlarının sistematik incelemesine bakınız.  Ek olarak, nötralizasyon çalışmalarının canlı bir sistematik incelemesinin sonuçlarını gösteren nötralizasyon grafikleri, VIEW-hub.org'da (son güncelleme 9 Nisan 2023) düzenli olarak güncellenir ve BQ.1 ve XBB gibi daha yeni alt varyantlar hakkında bilgi içerir. Bugüne kadarki kanıtların toplamı, Omicron BA.1'e karşı ilk rapel aşılamanın nötralize edici antikor yanıtının, önceki VOC'lerde gözlemlenenden daha büyük bir azalma olan ana suşa kıyasla yaklaşık altı kat daha düşük olduğunu göstermektedir. Ek olarak, geometrik ortalama titrelerdeki ortalama katlama azalması, BA.1'e göre BA.4/BA.5 için iki kat daha düşük kalmıştır. Yakın tarihli bir rapor, BA.4/BA.5'e karşı VE'nin muhtemelen BA.1'e göre daha düşük olduğunu öne sürmektedir ancak bu bulgunun nedenleri hem daha düşük nötralizasyon titrelerinden hem de VE çalışmalarının nasıl yapıldığına ilişkin metodolojik faktörlerden kaynaklanıyor olabilir. İlk kanıtlar, yeni alt altvaryanlar BQ.1/BQ.1.1 ve XBB/XBB.1/XBB.1.5'e karşı nötralizasyon kapasitesinin daha da azaldığını göstermektedir. Omicron'a (güçlendirici olmadan) karşı birincil seri nötralizasyon, alt varyantlar için azalmaların doğru bir şekilde karşılaştırılmasını sağlamak için çok zayıf kalmıştır. Son olarak, monovalan ve bivalan mRNA aşılarını karşılaştıran nötralizasyon tepkilerinin bir özeti de VIEW-hub.org'da mevcuttur ve bivalan aşıların daha yeni Omicron alt varyantlarına karşı gelişmiş performansına dair ön kanıtlar sağlamaktadır.

DSÖ BÖLGELERİNE GÖRE DURUM

 

Epidemiyolojik Hafta ( 13 Mart – 9 Nisan 2023)

 

Afrika Bölgesi

Afrika Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %45 düşüşle 9.155'in üzerinde yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 50 ülkenin onu (%20) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek oransal artışlar Sao Tome ve Principe (219'a karşı bir yeni vaka; +%21800), Moritanya ( 122'ye karşı iki yeni vaka; +%6000) ve Cabo Verde’de (33'e karşı 10 yeni vaka; +%230) gözlemlenmiştir.

En yüksek yeni vaka sayıları Güney Afrika (4309 yeni vaka; 100.000'de 7,3 yeni vaka; -%54), Mauritius (1372 yeni vaka; 100.000'de 107.9 yeni vaka; önceki 28 günlük döneme benzer), ve Etiyopya’dan (557 yeni vaka; 100.000'de <1 yeni vaka; +%43) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %24 azalmış ve 22 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Zimbabve (12 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%20), Kamerun (iki yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%33) ve Sao Tome. ve Principe’den (iki yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; önceki 28 günlük dönemde ölüm bildirilmemiştir).

DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19

Amerika Bölgesi

Amerika Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %33 düşüşle 882.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 56 ülkenin sekizi (%14) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup oransal olarak en yüksek artış Saba (71'e karşı bir yeni vaka; +%7000), Saint Barthelemye (29'a karşı 14 yeni vaka; +%107 ve Küba’dan (216'ya karşı 124 yeni vaka; +%74) bildirilmiştir.

 

En yüksek yeni vaka sayıları Amerika Birleşik Devletleri (455.939 yeni vaka; 100.000'de 137.7 yeni vaka; -%50), Brezilya'dan (233.734 yeni vaka; 100.000'de 110.0 yeni vaka; +%51) ve Şili’den (72.988 yeni vaka; 100.000'de 381.8 yeni vaka; +%17) rapor edilmiştir.

 

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %37 azalarak 8237 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Amerika Birleşik Devletleri (5571 yeni ölüm; 100.000'de 1.7 yeni ölüm; -%40), Brezilya (1246 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%24), ve Kanada’dan (443 yeni ölüm; 100.000'de 1,2 yeni ölüm; -%35) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19-pandemic

Doğu Akdeniz Bölgesi

Doğu Akdeniz Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %145 artışla 52.000'in üzerinde yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 22 ülkenin on ikisi (%55) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek orantılı artışlar Somali (10'a karşı iki yeni vaka; +%400), Suudi Arabistan (5903'e karşı 807 yeni vaka; +%227) ve Katar’da (7018'e karşı 2165 yeni vaka; +%224) gözlemlenmiştir.

 

En yüksek yeni vaka sayıları İran (24.654 yeni vaka; 100.000'de 29.4 yeni vaka; +%210), Katar (7.018 yeni vaka; 100.000'de 243.6 yeni vaka; +%224), ve Suudi Arabistan’dan (5903 yeni vaka; 100.000'de 17.0 yeni vaka; +%227) rapor edilmiştir.

 

Doğu Akdeniz Bölgesi'nde 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %138 artarak 718 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları İran (615 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%247), Lübnan (31 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%24) ve Tunus’tan (22 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%24) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html

 

Avrupa Bölgesi

Avrupa Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %22 düşüşle bir milyondan fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 61 ülkenin 17'si (%28) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek orantılı artışlar Ukrayna (72.948'e karşı 35.176 yeni vaka; +%107), Azerbaycan (1395 karşı 696 yeni vaka; +%100 ve Monako’da (52'ye karşı 26 yeni vaka; +%100) gözlemlenmiştir.

 

En yüksek yeni vaka sayıları Rusya Federasyonu (291.895 yeni vaka; 100.000'de 200.0 yeni vaka; -%17), Fransa (213.308 yeni vaka; 100.000'de 328.0 yeni vaka; +%92) ve Almanya’dan (108.787 yeni vaka; 100.000'de 130.8 yeni vaka; -%68) rapor edilmiştir.

 

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %12 azalarak 9.844 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Birleşik Krallık (2708 yeni ölüm; 100.000'de 4,0 yeni ölüm; -%13), Rusya Federasyonu (984 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; önceki 28- günlük dönem) ve Almanya’dan (903 yeni ölüm; 100.000'de 1.1 yeni ölüm; -%52) bildirilmiştir.

 

 

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19.

Güneydoğu Asya Bölgesi

Güneydoğu Asya Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %481 artışla 80.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 11 ülkenin yedisi (%64) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup orantılı olarak en yüksek artışlar Nepal (636'ya karşı 49 yeni vaka; +%1198), Hindistan (66.124'e karşı 374 yeni vaka; +%937) ve Maldivler’de (150'ye karşı 21 yeni vaka; +%614) gözlemlenmiştir.

 

En yüksek yeni vaka sayıları Hindistan (66.124 yeni vaka; 100.000'de 4.8 yeni vaka; +%937), Endonezya (12.101 yeni vaka; 100.000'de 4.4 yeni vaka; +%93) ve Tayland'dan (663 yeni vaka; 100 000'de <1 yeni vaka; -%2) rapor edilmiştir.

 

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %109 artarak 309 yeni ölüm bildirilmiş olup en yüksek yeni ölüm sayıları Hindistan (184 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%494), Endonezya (104 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%24) ve Tayland'dan ( 16 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%47) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019.

Batı Pasifik Bölgesi

1. 696. Pasifik Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %39 düşüşle 719.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 35 ülkenin onu (%29) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek orantılı artışlar Samoa (248'e karşı 25 yeni vaka; +%892), Marshall Adaları (364'e karşı 359 yeni vaka; +%517 ve Amerikan Samoası’nda (bire karşı beş yeni vaka; +%400) gözlemlenmiştir.

En yüksek yeni vaka sayıları Güney Kore (275 126 yeni vaka; 100.000'de 536.6 yeni vaka; önceki 28 günlük döneme benzer), Japonya (193.326 yeni vaka; 100.000'de 152.9 yeni vaka; -%48) ve Avustralya’dan  (76.114 yeni vaka; 100.000'de 298.5 yeni vaka; önceki 28 günlük döneme benzer) rapor edilmiştir.

Bölgede 28 günlük yeni ölüm sayısı, 2019 yılında bildirilen yeni ölümlerle bir önceki 28 günlük döneme göre %62 azalmıştır. En yüksek yeni ölüm sayıları Japonya (882 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%65), Çin (393 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%75) ve Avustralya'dan ( 218 yeni ölüm; <100 000'de 1 yeni ölüm - %60 rapor edilmiştir.

 

DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

 

Hastaneye kaldırılan ve Yoğun Bakıma alınan vakalar

Küresel düzeyde, son 28 gün içinde (6 Mart - 2 Nisan 2023), toplam 69.821  hastaneye yeni yatış ve 2.652  yoğun bakım ünitesine (YBÜ) yeni yatış bildirilmiştir. Bu, önceki 28 güne (6 Şubat - 5 Mart 2023) kıyasla hastaneye yeni yatışlarda %0,2'lik bir artışı ve YBÜ yeni yatışlarında %7'lik bir düşüşü temsil etmektedir. Sunulan hastaneye yatış verileri başlangıç niteliğindedir ve yeni veriler kullanıma sunuldukça değişebilir.

 

Ayrıca, hastaneye yatış verileri raporlama gecikmelerine tabidir. Bu veriler, hem rastlantısal SARS-CoV-2 enfeksiyonu vakaları ile hem de COVID-19 hastalığı nedeniyle hastaneye yatışları da içerebilir.

 

Küresel olarak, son 28 gün içinde 53 (%23) ülke DSÖ'ye en az bir kez hastaneye yeni yatışlarla ilgili veri bildirmiştir. Avrupa Bölgesi, hastaneye yeni yatışlarla ilgili veri bildiren ülkeler arasında en yüksek orana sahipken (23 ülke; %38), bunu Doğu Akdeniz Bölgesi (altı ülke; %27), Güneydoğu Asya Bölgesi (üç ülke; %27), Afrika Bölgesi (on ülke; %20), Amerika Bölgesi (sekiz ülke; %14) ve Batı Pasifik Bölgesi (üç ülke; %9) izlemiştir. Dönem için sürekli olarak hastaneye yeni yatışları bildiren ülkelerin oranı %14'tür (33 ülke).

 

Sürekli bir şekilde hastaneye yeni yatışları bildiren 33 ülke arasında yedi (%21) ülke, son 28 gün içinde önceki 28 günlük döneme kıyasla %20 veya daha fazla bir artış kaydetmiştir: Katar (191'e karşı 38; +%403), Singapur (984 - 300; +%228), İzlanda (36 - 24; +%50), Fransa (10.012 - 7.081; +%41), Letonya (707 - 511; +%38), Ukrayna (17.195 - 12.618) ; +%36) ve Tunus (92'ye karşı 71; +%30). En yüksek hastaneye yeni yatış sayıları Ukrayna (17 195'e karşı 12 618; +%36), Fransa (10 012'ye karşı 7081; +%41) ve İtalya'dan (4496'ya karşı 10 863; - %59) bildirilmiştir.

 

Altı DSÖ bölgesinde, son 28 gün içinde toplam 40 (%17) ülke DSÖ'ye en az bir kez YBÜ yeni kabulleri hakkında veri bildirmiştir. Avrupa Bölgesi, yoğun bakım ünitesi yeni kabulleri hakkında veri bildiren en yüksek ülke oranına sahip olmuş (19 ülke; %31), bunu Doğu Akdeniz Bölgesi (beş ülke; %23) ve Güneydoğu Asya Bölgesi (iki ülke; %18), Amerika Bölgesi (altı ülke; %11), Afrika Bölgesi (beş ülke; %10) ve Batı Pasifik Bölgesi (üç ülke; %9) izlemiştir. Dönem için sürekli bir şekilde YBÜ yeni kabulleri bildiren ülkelerin oranı %12 olmuştur (29 ülke).

 

Sürekli bir şekilde YBÜ yeni kabulleri bildiren 29 ülke arasında, beşi (%17) son 28 gün içinde önceki 28 günlük döneme kıyasla YBÜ yeni kabullerinde %20 veya daha fazla artış göstermiştir: Singapur (24 - 10; +140) %), Pakistan (23'e karşı 10; +%130), Letonya (35'e karşı 27; +%30), Katar (5'e karşı 4; +%25) ve Fransa (881'e karşı 725; +%22).

 

En yüksek yoğun bakım ünitesi yeni kabul sayıları Fransa (881'e karşı 725; +%22), Ukrayna (450'ye karşı 435; +%3) ve Avustralya'dan (181'e karşı 190; -%5) bildirilmiştir.

 

Şekil 4. 2 Nisan 2023 itibarıyla DSÖ'ye haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakaları, ölümler, hastaneye yatışlar ve yoğun bakıma yatışlar

 

 

Not: Son haftalar raporlama gecikmelerine tabidir ve düşüş eğilimi olarak yorumlanmamalıdır.

Kaynak: DSÖ Ayrıntılı Sürveyans Portalı

 

 

 

Özel Konu: COVID-19 İçin Halk Sağlığı ve Sosyal Önlemlerin Düzenlenmesine İlişkin Güncellenmiş Geçici Kılavuz

 

Halk sağlığı ve sosyal önlemler (PHSM), SARS-CoV-2 bulaşmasını bastırmak, hastalık ve ölüm oranını azaltmak ve sağlık sistemleri ve diğer kritik toplumsal işlevler üzerindeki etkiyi en aza indirmek için COVID19 salgınının başlangıcından bu yana dünya çapında uygulanmaktadır.

 

COVID-19 bağlamında halk sağlığı ve sosyal önlemlerin uygulanması ve düzenlenmesine ilişkin Hususlar'ın Haziran 2021 güncellemesinin yayınlanmasından bu yana, birkaç önemli gelişme meydana gelmiştir. SARS-CoV-2'ye karşı küresel popülasyon seviyesindeki bağışıklık, enfeksiyon ve/veya aşılama nedeniyle önemli ölçüde artmış ve enfeksiyon ile ciddi hastalık sürveyans eğilimleri arasında bir ayrışmaya yol açmıştır ancak ülkeler ve bölgeler  arasında popülasyon bağışıklığında önemli farklılıklar ve teşhis ve terapötiklere erişimde eşitsizlik devam etmektedir. Endişe edilen Omicron varyantının ortaya çıkışı ve yayılmasının, enfeksiyon ve bulaşmayı önleme ve hızlı bir büyüme oranına katkıda bulunma kabiliyetini azaltan bağışıklık kaçış özellikleri gibi, PHSM'yi düzenleme hususları üzerinde birden fazla etkisi olmuştur. COVID-19 henüz endemik bir hastalık değildir ve ek varyantların ve COVID-19 sonrası durum vakalarının ortaya çıkma riski yüksektir.

 

Bu gelişmelerin ışığında, 30 Mart 2023'te DSÖ, COVID-19 bağlamında halk sağlığı ve sosyal önlemlerin uygulanması ve düzenlenmesi için düşünceler isimli güncellenmiş ara rehber yayınlamıştır. Güncellenen kılavuzun amacı, PHSM'nin kanıta dayalı düzenlemelerine yönelik çalışmalara bilgi vermek üzere bulaşıcılık, morbidite ve mortalite ve sağlık sistemi üzerindeki etki açısından mevcut COVID-19 durumunu değerlendirmek için önerilen epidemiyolojik teknikleri sağlamaktır. Ayrıca, COVID-19 durumunun farklı şiddet düzeylerinde ("durumsal düzeyler") uygulanacak uygun PHSM hakkında öneriler sunmaktadır.

 

Bu kılavuzun önceki versiyonundan temel değişiklikler, bulaşma oranlarının geçerli bir göstergesi olarak bildirilen insidansa güvenmeyi zorlaştırmış olan birçok ülkede SARS-CoV-2 için azalan sürveyans/test nedeniyle, sayısal kesintilerle iletim kategorilerinin kullanımından ziyade iletimin niteliksel değerlendirmesine geçişi içermektedir. Kılavuz ayrıca değerlendirmenin odağını COVID 19 morbidite/mortalite ve sağlık sistemi etkisinin boyutlarına kaydırır. Sonuç olarak, durumsal seviye matrisi ve her seviyenin ifadesi güncellenmiştir. Değerlendirme için üç boyutun kullanılması, bu çerçeveyi Pandemik Grip Şiddetinin Değerlendirilmesi (PISA) metodolojisi ile uyumlu hale getirir ve PISA'da üç boyut için kullanılan terminolojiyi kısmen benimser. PISA için kullanılan ilkelere benzer şekilde, yerel olarak ilgili eşik değerlerin belirlenmesine yönelik rehberlik sağlanmaktadır. Son olarak, güncellenen kılavuz, enfeksiyon veya aşı kaynaklı bağışıklığı olan bireyler için bazı önlemlerin gevşetilmesi önerisini ortadan kaldırmaktadır.

 

Hangi PHSM önlemlerinin uygulanacağı, kaldırılacağı veya güçlendirileceği ve hangi sırayla uygulanması gerektiği kararları, bunların kabul edilebilirliği, uygulanabilirliği ve kanıtlanmış etkinliği ile bilgilendirilmeli ve bu kararlar, direktifler ve tek yönlü iletişimle değil, katılımcı yaklaşımlarla alınmalıdır. PHSM'yi sıkılaştırma, gevşetme veya yeniden uygulamaya koyma kararları, sağlık, ruh sağlığı ve psikososyal refah üzerindeki etkiler gibi sağlık ve sosyo-ekonomik etkileri, diğer halk sağlığı programlarının sürekliliği, COVID-19 dışındaki tıbbi durumların teşhisi, tedavisi ve yönetimi ve geçim kaynakları, ekonomi, güvenlik, insan hakları, gıda güvenliği, sosyoekonomik eşitsizlikler ve cinsiyete dayalı şiddet gibi diğer yönler göz önünde bulundurularak verilmelidir. Toplumların genel sağlığı ve esenliği, PHSM'yi uygularken ve düzenlerken göz önünde bulundurulması gereken konuların ön başında yer almalıdır.

 

 

Ek 1. Veri, tablo ve şekil notları

 

Sunulan veriler, ülkelerden/bölgelerden DSÖ'ye bildirilen, büyük ölçüde DSÖ vaka tanımlarına ve sürveyans klavuzuna dayanan resmi laboratuvar onaylı COVID-19 vaka ve ölümlerine dayanmaktadır. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir; ve bu verileri yorumlarken, gerçek vaka ve ölüm oranı insidansının olduğundan düşük tahmin edilmesi ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmada değişken gecikmeler gibi, sunulan sayıları etkileyen birkaç faktör nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Vaka tespiti, dahil etme kriterleri, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve veri kesme ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Az sayıda ülke/bölge, şüpheli ve laboratuvar onaylı vakaları birlikte rapor etmektedir. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir.

 

epi-data-support@who.int adresine e-posta gönderilerek yapılan geçmiş veri düzenlemesinin bir kaydı talep edilebilmektedir. Talep ederken lütfen ilgilendiğiniz ülke (ler)i, süreyi ve talep / kullanım amacını belirtiniz. Önceki durum raporları düzenlenmeyecektir; en güncel veriler için https://covid19.who.int/ adresine bakınız. Ülkeler, bölgeler ve alanlar ve DSÖ Bölgeleri (önceki sayılarda rapor edilmiştir) tarafından son yedi gün içinde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri  “https://covid19.who.int/table” adresinde mevcuttur.

 

Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, alanları veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilmektedir. Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler, bölgeler ve alanlar, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir. Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---14-september-2022benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

 

Kuzey Kore’deki COVID-19 salgınına ilişkin güncellemeler, laboratuvar tarafından doğrulanmış COVID 19 vakalarının sayısı bildirilmediğinden bu rapora dahil edilmemiştir.

 

Ek 2.  SARS-CoV-2 varyantlarının değerlendirilmesi ve sınıflandırılması

 

DSÖ, ulusal makamlar, kurumlar ve araştırmacılarla işbirliği içinde, SARSCoV-2 varyantlarının bulaşmayı veya hastalık özelliklerini değiştirip değiştirmediğini veya hastalığın yayılmasını kontrol etmek için uygulanan aşıların, terapötiklerin, teşhislerin veya halk sağlığı ve sosyal önlemlerin (PHSM) etkinliğini etkileyip etkilemediğini rutin olarak değerlendirmektedir. Potansiyel endişe verici varyantları (VOC'ler), önemli varyantları (VOI'ler) veya izleme altındaki varyantları (VUM'ler), küresel halk sağlığına yönelik risk temelinde düzenli olarak değerlendirilir.

 

Varyantların sınıflandırmaları, dolaşımdaki varyantların sürekli gelişimini ve bunların değişen epidemiyolojisini yansıtmak için gerektiğinde revize edilecektir. Varyant sınıflandırması için kriterler ve şu anda dolaşımda olan ve daha önce dolaşımda olan VOC'ler, VOI'ler ve VUM'ların listeleri, DSÖ SARS-CoV-2 varyantlarını İzleme web sitesinde mevcuttur. Ulusal makamlar başka varyantları belirlemeyi seçebilir ve yeni ortaya çıkan varyantları ve bunların etkilerini araştırmak ve raporlamak için şiddetle teşvik edilir.

 

DSÖ, yaygınlık ve viral özelliklerdeki değişiklikleri izlemek için VOC'lerin soyundan gelenler de dahil olmak üzere SARS-CoV-2 varyantlarını izlemeye devam etmektedir. Omicron soyundan gelen soyların dolaşımını açıklayan mevcut eğilimler, COVID-19 sürveyans sistemlerinin sınırlamaları dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Bunlar, ülkeler arasındaki dizileme kapasitesi ve örnekleme stratejilerindeki farklılıkları, örnekleme stratejilerinde zaman içinde meydana gelen değişiklikleri, ülkeler tarafından yürütülen testlerde ve paylaşılan dizilerdeki azalmaları ve dizi verilerinin GISAID'e yüklenmesindeki gecikmeleri içermektedir. (5)

 

Kaynaklar: