13 Nisan 2023'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-20

DSÖ ulusal yetkilileri tarafından 10 Nisan 2023 tarihine ve saat 17:00’a (CEST) kadar alınan veriler

Risk Değerlendirmesi	Laboratuvarca doğrulanmış Vakalar	Ölüm Vakaları	Ülkeler/Bölgeler/Yönetim Bölgeleri
Küresel  Risk - Orta	86.930	116	110
DSÖ Bölgesel Risk Afrika Bölgesi, Doğu Akdeniz Bölgesi, Avrupa Bölgesi ve Amerika Bögesi - Orta
Güneydoğu Asya Bölgesi  ve Batı Pasifik Bölgesi – Düşük

 

Önemli Olaylar

• 30 Mart 2023 tarihinde yayınlanan son durum raporundan bu yana, DSÖ'ye 206 yeni mpox vakası (toplam vakalarda %0,2 artış) ve buna bağlı dört yeni ölüm bildirilmiştir.
• Küresel olarak, haftalık olarak bildirilen mpox vakalarının sayısı azalmaya devam etmekte olup bununla birlikte, Batı Pasifik bölgesi, son birkaç hafta içinde, esas olarak Japonya'da sürekli yerel yayılıma sahip bir salgın nedeniyle bir artış bildirmektedir.
• Fransa'nın Centre-Val del Loire bölgesinde 17 vakadan oluşan bir mpox kümesi bildirilmiş ve bunlardan 10'unun (%59) iki doz aşı olduğu bildirilmiştir.
• DSÖ, Üye Devletlerin kişiden kişiye sürekli mpox iletimini kontrol etmesi ve kesintiye uğratması konusunda desteklemek için çalışmaktadır. Bu rapor, yeni etkilenen ülkelerdeki mpox ortadan kaldırma stratejileri hakkında tartışma içermektedir. Küresel eliminasyon olasılığına ilişkin tartışmalar devam etmektedir ve DSÖ, üzerinde anlaşmaya varılmış küresel tanımlar ve farklı ülkeler ve ortamlar için geçerli hedefler belirleyerek, mpox'un ortadan kaldırılması için çabalamayı seçen ülkeleri destekleyecektir.
• Bu rapor, DSÖ'nün mpox Stratejik Hazırlık, Hazırlık ve Yanıt Planı hedefleri genelinde Avrupa'daki tepkisini vurgulamaktadır.

Epidemiyolojik Güncelleme

Veri kaynağı: DSÖ birden fazla ülkede görülen mpox Salgını – Küresel Eğilimler

1 Ocak 2022'den 10 Nisan 2023'e kadar, altı DSÖ Bölgesinin tamamındaki 110 ülke/bölge/yönetim bölgesinden (bundan böyle 'ülkeler' olarak anılacaktır) DSÖ'ye 116 ölüm dahil kümülatif toplam 86.930 laboratuvar tarafından doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir ( Tablo 1). 30 Mart 2023 tarihinde yayınlanan son durum raporundan bu yana 206 yeni vaka (toplam vakalarda %0,2 artış) ve dört yeni ölüm bildirilmiştir.

Küresel olarak bildirilen haftalık yeni vaka sayısı, 14. haftada (3 Nisan - 9 Nisan 2023) (n = 81 vaka) 13. haftaya (27 Mart - 2 Nisan 2023) (n = 101 vaka) kıyasla %19,8 azalmıştır. Batı Pasifik Bölgesi, Japonya'da erkekler arasında sürekli yerel bulaşmayla birlikte bir mpox salgını nedeniyle son üç hafta içinde vakalarda (n = 59) önceki üç haftaya (n = 15) göre bir artış bildirmiş. Yakın zamanda Fransa'dan bir kümelenmenin bildirildiği Avrupa bölgesinde de bir artış gözlemlenmiştir. Diğer bölgeler vakalarda düşüş bildirmiş veya orantılı bir artış gözlemlememiştir (Tablo 1).

28 Şubat - 10 Nisan 2023 tarihleri arasında 11 ülke, son üç haftayı (21 Mart - 10 Nisan 2023) önceki üç haftayla (28 Şubat - 20 Mart 2023) karşılaştırırken vakalarda artış bildirmiş olup en yüksek artış El Salvador’da (n = 6 - n = 2) bildirilmiştir.  10 Nisan 2023 itibarıyla, etkilenen 110 ülkeden 27'si, maksimum hastalık kuluçka dönemi olan son 21 gün içinde yeni vakalar bildirmiştir. Bunların 16'sı Amerika'da, dördü Avrupa'da, üçü Batı Pasifik Bölgesi'nde, ikisi Afrika Bölgesi'nde ve birer ülke de Doğu Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Asya Bölgesi'nde bulunmaktadır.

28 Mart'tan 10 Nisan 2023'e kadar, tamamı Amerika Bölgesi'nden dört yeni ölüm bildirilmiştir. Aşağıdaki ülkelerin her biri tarafından bir yeni ölüm vakası bildirilmiştir: Guatemala, Honduras, Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri.

10 Nisan 2023 itibariyle, küresel olarak en yüksek kümülatif vaka sayısını bildiren 10 ülke Amerika Birleşik Devletleri (n = 30.091), Brezilya (n = 10.897), İspanya (n = 7549), Fransa (n = 4144), Kolombiya (n = 4089), Meksika (n = 3956), Peru (n = 3800), Birleşik Krallık (n = 3738), Almanya (n = 3692) ve Kanada (n = 1480)  olmaya devam etmektedir. Söz konusu bu ülkeler  küresel olarak bildirilen vakaların %84,5'ini oluşturmaktadır.

Tablo 1. 1 Ocak 2022 - 10 Nisan 2023 tarihleri arasında saat 17:00 (CEST) itibariyle DSÖ Bölgelerince DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış mpox vakalarının ve ölüm vakalarının sayısı

DSÖ Bölgesi	Toplam doğrulanmış vakalar	Toplam ölüm vakaları	Geçen            3 haftada görülen  vakalar ¹	Vakalardaki 3 haftalık değişimin yüzdesi (%)
Amerika	59 126	90	185	%-55
Avrupa	25 874	6	22	%100
Afrika	1463	18	9	%-74
Batı Pasifik	339	0	59	%293
Doğu Akdeniz	84	1	1	%0
Güneydoğu Asya	44	1	2	-(ii)
Toplam	86 930	116	178	%-41

(-) Son altı haftadaki üç haftalık dönemlerden en az birinde sıfır vaka bildirildi                      

(1) En son tamamlanan üç uluslararası standart hafta kullanılarak (Pazartesi-Pazar)

Şekil 1. 1 Ocak 2022’den 9 Nisan 2023 saat 17:00’a (CEST) kadar DSÖ bölgelerine göre haftalık toplanan doğrulanmış mpox vakalarının epidemiyolojik eğrisi

*Bu rakam, Pazar günleri sona eren tamamlanan epidemiyolojik haftalar için toplu haftalık verileri göstermektedir. İçinde bulunulan haftaya ilişkin veriler bir sonraki durum raporunda sunulacaktır.

Şekil 1'de gösterilen salgın eğrileri, salgının Avrupa ve Amerika Bölgelerinde yavaş yavaş azalmaya devam ettiğini göstermektedir; Afrika Bölgesinde salgın sürmektedir, geçen hafta düşmesine rağmen, Batı Pasifik Bölgesi'nde genel olarak yükselmektedir. İkinci bölgedeki yeni vakaların çoğu Japonya tarafından bildirilirken, Çin ve Kore Cumhuriyeti'nden de birkaç vaka bildirilmiştir. Kalan iki bölge, Güneydoğu Asya ve Doğu Akdeniz, sporadik vakalar bildirmiştir.

Diğer önemli epidemiyolojik bulgular:

• 10 Nisan 2023 itibariyle, verileri mevcut olan vakaların %96,4'ü (74 939 / 77 738) erkek olup yaş ortalamaları 34'tür (çeyrekler arası aralık: 29-41 yaş). Vakaların yaş ve cinsiyet dağılımı zaman içinde sabit kalmıştır.
• Yaş verileri mevcut olan vakaların %1,1'i (933 / 83 251), 0-4 yaş arası 272 (%0,3) dahil olmak üzere 0-17 yaş arası çocuklardır. Pediatrik vakaların çoğunluğu Amerika Bölgesi'nden bildirilmiştir (684 / 933; %73). Amerika'daki pediatrik vakaların genel oranı, küresel olarak gözlemlenen orana benzer şekilde %1,2'dir (683 / 56,775).
• Bilgileri mevcut vakaların %84,1'i (25 682 / 30 546) erkeklerle cinsel ilişkiye giren gey, biseksüel ve diğer erkekler olarak tanımlanmıştır. Bu oran, zaman içinde biraz dalgalanmakla birlikte, sürekli olarak %75'in üzerinde kalmış ve bu, çoğu bulaşmanın bu toplulukta meydana gelmeye devam ettiğini vurgulamaktadır. Vakaların cinsel yönelimi hakkında bilgi eksik olduğunda, erkek vakaların yüksek prevalansı da MSM'ler arasında bulaşmanın göstergesi olabilir.
• Bildirilen tüm bulaşma biçimleri arasında vakaların 15.562'sinde (%82.2) seks sırasında cilt ve mukozal temas en çok bildirilen bulaşma yöntemi olmuştur.
• Bilginin mevcut olduğu yerlerde, en fazla bildirilen hastalığa maruz kalma ortamı, bildirilen 5.677 (%68,1) ortamın  3864'ü (%68,1) içeren, cinsel temas içeren bir parti ortamıdır. Son üç ayda, bildirilen tüm ortamların bir oranı olarak ev ortamında bulaşma yaklaşık %10'dan %22'ye yükselmiştir.
• En az bir semptom bildiren vakalar arasında (n = 33 995), en yaygın semptom, vakaların %80,8'inde bildirilen herhangi bir döküntüdür, bunu ateş (%59,2) ve yaygın veya genital döküntü (%47,5 ve %44,1) takip etmektedir. Vakaların semptomatolojisi, bu salgından yeni etkilenen ülkelerde zaman içinde çok tutarlı olmuştur. DSÖ Afrika Bölgesindeki vakaların çoğu için bulaşma yoluna ilişkin ayrıntılı bilgi mevcut değildir ve bulaşmaya ilişkin mevcut bilgiler, virüsün bölgedeki epidemiyolojik yayılımını tam olarak tanımlamayabilir.
• Japonya tarafından bildirilen yeni vakalar, çoğunluğu 20-60 yaşları arasındaki erkekler arasındadır ve klinik sunumları, diğer yeni etkilenen ülkelerdeki vakalara benzerdir. Cinsel yönelimleri veya HIV durumları hakkında hiçbir bilgi mevcut değildir. Şu anda Sağlık ve Aile Refahı Bakanlığı verilerine göre tüm vakaların klinik olarak stabil olduğu bildirilmektedir.
• Fransa'nın Centre-Val de Loire bölgesinde yakın zamanda 17 vakalık bir küme bildirilmiştir. Tüm vakalar kendilerini erkeklerle seks yapan erkekler olarak tanımlamış ve birçoğu birkaç cinsel partneri olduğunu bildirmiştir; bugüne kadar paylaşılan ortak bir olay tespit edilmemiştir. Yaş ortalaması 40'tı (24-56 arası). Bu vakaların onu (%59) iki doz aşı olmuştur: Beşi çocukluk çağında birinci nesil bir aşı ile çiçek hastalığına karşı aşılanmış ve 2022'de bir üçüncü nesil çiçek hastalığı/mpox aşısı dozu almış ve beşi 2022'de üçüncü nesil iki doz aşı ile aşılanmıştır.
• Bu kümede herhangi bir aşıdan iki doz alanların oranı (%59), ulusal düzeyde Ekim 2022-Şubat 2023 arasında bildirilenden (%25) daha yüksektir. Bu bulgunun önemi, birkaç faktör katkıda bulunabileceğinden henüz net değildir. Fransız halk sağlığı yetkilileri tarafından ileri araştırmalar devam etmektedir.
• MVA-BN aşısının mpox'a karşı mevcut aşı etkinliği tahminleri, tek dozlu aşılama için %36 ila %86 ve iki dozlu aşılama için %66 ila %89 arasındadır (DSÖ devam eden incelemesi, yayınlanmamış).

Şekil 2. 1 Ocak 2022  ile 10 Nisan 2023 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle resmi kamu kaynaklarından DSÖ'ye bildirilen veya DSÖ tarafından tanımlanan doğrulanmış mpox vakalarının coğrafi dağılımı

Özel Konu – Bir öncelik olarak Mpox’un eleminasyonunu gözönünde bulundurmak

Halk sağlığında bulaşıcı hastalıkların yükünü azaltmak için kontrol, bulaşmanın ortadan kaldırılması, bir halk sağlığı sorunu olarak ortadan kaldırılması, eradikasyon gibi farklı yaklaşımlar ve hedefler vardır (1).

- Kontrol, hastalık insidansının, prevalansının, morbiditenin ve/veya mortalitenin yerel olarak kabul edilebilir bir düzeye düşürülmesi anlamına gelir.

- Bulaşmanın ortadan kaldırılması (veya kesilmesi), tanımlanmış bir coğrafi alanda belirli bir patojenin neden olduğu enfeksiyon insidansının minimum yeniden bulaşma riski ile sıfıra indirilmesi anlamına gelir.

- Bir halk sağlığı sorunu olarak eliminasyon (EPHP), bir hastalığın yükünün artık önemli bir halk sağlığı sorunu olarak görülmeyecek bir düzeye indirilmesidir. Küresel hedefler DSÖ tarafından belirlenir.

- Eradikasyon, dünya çapında bir hastalık insidansının kalıcı olarak sıfıra indirilmesi anlamına gelir.

Tüm bu hedeflerin ve yaklaşımların kasıtlı çabaların sonucu olduğunu ve başarılı eradikasyon dışında, sürdürülmesi için zaman içinde sürekli halk sağlığı eylemi gerektirdiğini vurgulamak önemlidir.

Dünyadaki tüm bulaşıcı hastalıklar için kontrol çabaları sürekli devam ederken, insan Afrika tripanozomiyazı, cüzzam ve onkoserkiyaz gibi bazı hastalıklar için bulaşmanın ortadan kaldırılmasına yönelik küresel programlar yürürlüktedir. Bir halk sağlığı sorunu olarak hastalığın ortadan kaldırılmasına yönelik programlar, HIV, TB, sıtma, ihmal edilen diğer tropikal hastalıklar, bulaşıcı hepatit ve diğerleri gibi 30'dan fazla hastalığı içerir. İnsan hastalıklarının başarılı bir şekilde ortadan kaldırılmasına bir örnek çiçek hastalığıdır ve mevcut küresel çalışma, drakunkuliyaz, çocuk felci ve ekvator frengisi (yaws) yok etme çabalarını içerir.

Küresel programlar ve hedeflerin yanı sıra, her bir DSÖ bölgesi, bulaşıcı hastalık yükünü azaltmak için hedeflerini belirler (3-8), bu hedefler, daha uygun maliyetli ve etkili olacak şekilde birden fazla hastalığın ortadan kaldırılmasını birleştiren entegre yaklaşımları içerebilir (3).

Geçmişte mpox, hayvanlardan insanlara yayılma olaylarında bulaşan ve insandan insana bulaşma yoluyla kısa sürelerle devam eden zoonotik bir hastalık olarak kabul ediliyordu (9). Bununla birlikte, 2022'ye kadar, Orta Afrika'da Tür I maymun çiçek virüsü (MPXV) ile bağlantılı salgınlar sırasında ve 2017'den beri Nijerya'da devam eden Tür II salgını sırasında dokuz adede kadar seri enfeksiyon belgelenmiştir, zoonotik bir enfeksiyon kaynağı tespit edilmemiştir. Böylece, devam eden 2022-23 küresel salgınında, mpox bulaşmasının, herhangi bir hayvanın yayılmasına katkıda bulunmadan insandan insana bulaşma yoluyla uzun süreler boyunca sürdürülebileceği daha da net hale gelmiştir (10).

Bu paradigma kayması ve çoğu ülkede daha önce mpox'un bulunmaması nedeniyle, insandan insana mpox bulaşmasını ortadan kaldırma olasılığı artmıştır. DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, “… iyi performans gösteren bir ulusal sürveyans sisteminin varlığında DSÖ Avrupa Bölgesinin tüm Üye Devletlerinde sürekli yerli bulaşmanın olmaması” olarak tanımlanan bir mpox ortadan kaldırma hedefi (11) önermiştir. Evreleme iletim seviyeleri aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:

- seviye 1a: Ülke, önceki üç ayda başlayan herhangi bir vaka tespit etmedi * (iii);

- seviye 1b: Ülke, yalnızca önceki üç ayda başlayan ithal ^ (iv) veya ithalatla ilgili # (v) vakalar tespit etmiştir;

- seviye 2: Ülke, son üç ay içinde başlayan ve ithal bir vakayla epidemiyolojik bağlantısı olmayan (vaka [lar] ile) insandan insana sürekli yerel bulaşma yaşamaktadır

ve Üye Devletler ve Bölge 1a ve 1b seviyelerine ulaştığında eliminasyona ulaşmıştır.

(iii) * İki maksimum inkübasyon dönemi artı toplam 90 güne kadar gelişmiş sürveyans süresi

(iv) ^ Vakanın, hastalık başlangıcından önceki üç hafta içinde mpox'tan etkilenen bir ülkeden seyahat geçmişi vardır ve bilinen bir yerel epidemiyolojik bağlantı yoktur.

(v) # Vaka veya küme, tanımlanmış bir bulaşma zinciri aracılığıyla ithal bir vakaya epidemiyolojik olarak bağlantılıdır.

Yeni etkilenen bir bölgede mpox için önerilen bir eliminasyon stratejisinin bu ilk örneği, bu küresel salgının ardından tüm yeni etkilenen bölgelerde mpox'un ortadan kaldırılması ve kontrolü için stratejilerin tanımlanmasına ve rafine edilmesine yardımcı olurken, aynı zamanda bölgedeki eliminasyon ve kontrol stratejileri için zemin hazırlamaya yardımcı olacaktır. insandan insana bulaşmanın ortadan kaldırılmasının da mümkün olması gereken tarihsel olarak etkilenen ülkeler. Şu anda mpox hayvandan insana arayüzü tam olarak anlaşılamamış olsa da, insandan insana bulaşmanın ortadan kaldırılması, aşağıdakileri içeren bir strateji kombinasyonu yoluyla gerçekleştirilebilir:

- Gelişmiş sürveyans ve vakaların erken tespiti;

- Hızlı testlerin geliştirilmesi dahil merkezi olmayan test kapasitesi;

- Risk iletişimi ve topluluk katılımı;

- İnsandan insana bulaşma, sağlık çalışanları için mesleki risk, enfekte hayvanlara maruz kalma veya endemik - endemik bölgelerde yaşayan bireyler yoluyla risk altındaki popülasyonların aşılanması;

- Daha fazla bulaşmayı önlemek için enfekte bireylerin izolasyonu ve temaslı takibi;

- Sağlık bakım ortamlarında bulaşma riskini en aza indirmek için enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri;

- Vakaların iyi klinik yönetimi yoluyla başkalarına yönelik riskin azaltılması.

Küresel eliminasyon olasılığı hakkında daha fazla tartışma devam ederken, DSÖ, üzerinde anlaşmaya varılmış küresel tanımlar ve farklı ülkeler ve ortamlar için geçerli hedefler belirleyerek, mpox'un ortadan kaldırılması için çabalamayı seçen ülkeleri destekleyecektir.

Mpox ortadan kaldırma hedefleri, halihazırda var olan kontrol girişimlerine de entegre edilebilir. 2022-2023 salgını sırasında bildirilen mpox vakaları arasında HIV ile yaşayan insanların yüksek oranı ve ayrıca tedavi edilmemiş veya kontrolsüz HIV'li kişiler tarafından bildirilen en kötü sonuçlar, mpox'u HIV ve diğer Cinsel Yolla Bulaşabilen Hastalıkar-CYBE sürveyansı, önleme ve bakımı ile entegre etmenin önemini vurgulamaktadır.

Afrika bölgesindeki bazı ülkelerde mpox bulaşma dinamiklerinin farklı olduğunu vurgulamak önemlidir. Bu, erkekler ve kadınlar arasındaki ve çocuklar da dahil olmak üzere aile üyeleri arasındaki bulaşma yollarının daha tam olarak açıklığa kavuşturulması gereken salgınlardan veya hem Tür I hem de Tür II MPXV'nin devam eden bulaşmasından etkilendiği bilinen alanlar için geçerlidir. Bu bağlamlarda, Afrika bölgesindeki mpox vakaları arasında HIV enfeksiyonunun rolü de daha az anlaşılmıştır. Hayvanlarla temasla bağlantılı salgınların ortaya çıkabileceği koşullar uzun süredir açıklanmakla birlikte, Kamerun, Sudan veya Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin bazı bölümleri gibi yeni coğrafi bölgelerde artan sayıda sporadik vaka ve salgınlar bildirilmektedir. Bu coğrafi genişlemenin altında yatan nedenler henüz tanımlanmamıştır. Bu nedenlerden dolayı, bu bağlamlardaki kontrol stratejileri, sporadik vakalara ve salgınlara yol açan zoonoz maruziyetlerini daha iyi anlamak için güçlü bir Tek Sağlık- One Health yaklaşımı ve insanların maruz kaldığı yeni ortaya çıkan riskleri doğrudan ele almak için güçlü risk iletişimi ve toplum katılım stratejileri gerektirir ki böylece insandan insana uzun süreli bulaşmayı durdurmaya katkıda bulunulabilir.

Kaynaklar:

1. World Health Organization (WHO). Eighth report of the Strategic and Technical Advisory Group for Neglected Tropical Diseases (STAG-NTDs) [Internet]. 2015 [cited 2023 Apr 5]. Available from: https://www.who.int/publications/m/item/eighth-report-of-the-strategic-and-technical-advisorygroup-for-neglected-tropical-diseases-(stag-ntds)

2. World Health Organization (WHO). Briefing Global Leprosy Programme - Global Framework for Multidisease Elimination. 2020 Oct;

3. Pan American Health Organization (PAHO). An integrated, Sustainable Framework to Elimination of Communicable Diseases in the Americas. Concept Note. 2019 Jun 24 [cited 2023 Apr 5]; Available from: https://iris.paho.org/handle/10665.2/51106

4. European Region World Health Organization (WHO). Supporting vaccine-preventable disease elimination and eradication efforts [Internet]. [cited 2023 Apr 5]. Available from: https://www.who.int/europe/activities/supporting-vaccine-preventable-disease-elimination-anderadication-efforts

5. South-East Asia Region World Health Organization (WHO). Book capturing elimination of infectious diseases in WHO South-East Asia, launched [Internet]. 2022 [cited 2023 Apr 5]. Available from: https://www.who.int/southeastasia/news/detail/06-06-2022-book-capturing-elimination-of-infectiousdiseases-in-who-south-east-asia-launched

6. Western Pacific Region World Health Organization (WHO). Disease elimination and control [Internet]. [cited 2023 Apr 5]. Available from: https://www.who.int/westernpacific/our-work/disease-eliminationand-control

7. European Region World Health Organization (WHO). Statement: Control, elimination, eradication: three actions we need to take on three different public health emergencies in the European Region in the coming months [Internet]. 2022 [cited 2023 Apr 5]. Available from: https://www.who.int/europe/news/item/30-08-2022-statement--control--elimination--eradication-- three-actions-we-need-to-take-on-three-different-public-health-emergencies-in-the-european-regionin-the-coming-months

8. African Region World Health Organization (WHO). Expanded Special Project for Elimination of Neglected Tropical Disease | WHO | Regional Office for Africa [Internet]. [cited 2023 Apr 5]. Available from: https://www.afro.who.int/health-topics/expanded-special-project-elimination-neglected-tropicaldisease

9. Gessain A, Nakoune E, Yazdanpanah Y. Monkeypox. Hardin CC, editor. https://doi.org/101056/NEJMra2208860 [Internet]. 2022 Oct 26 [cited 2023 Feb 16];387(19):1783–93. Available from: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra2208860

10. World Health Organization. 2022-23 Mpox (Monkeypox) Outbreak: Global Trends [Internet]. 2023 [cited 2023 Feb 27]. Available from: https://worldhealthorg.shinyapps.io/mpx_global/

11. European Region World Health Organization (WHO). Considerations for the control and elimination of monkeypox in the WHO European Region: policy brief No.1, 26 August 2022 [Internet]. 2022 [cited 2023 Apr 5]. Available from: https://www.who.int/europe/publications/i/item/WHO-EURO-2022-6007- 45772-65872

Bölgesel Güncelleme: Avrupa Bölgesi

Mpox durum güncellemesi: Avrupa Bölgesi

10 Nisan 2023 itibariyle, DSÖ Avrupa Bölgesi'ndeki 45 ülke ve bölgeden altı ölüm dahil olmak üzere toplam 25.874 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir. 41 ülke ve bölgeden 25.763 vaka için Avrupa Sürveyans Sistemi (TESSy) aracılığıyla 04 Nisan 2023 saat 10:00'a kadar ECDC'ye ve DSÖ Avrupa Bölge Ofisine vaka bazlı veriler bildirilmiştir. TESSy'de bildirilen bu vakalardan 25.584'ü laboratuvar tarafından doğrulanmıştır. Sıralamanın mevcut olduğu yerlerde, 489'un daha önce Batı Afrika sınıfı olarak bilinen II. Türe ait olduğu doğrulandı. Avrupa'da bildirilen haftalık vaka sayısı, 2022 yazının sonundaki yaptığı pikten sonra %95'ten fazla azalmıştır. Bununla birlikte, önceki dört hafta içinde yedi ülkeden bildirilen toplam 28 vaka ile bazı Avrupa ülkelerinde düşük seviyeli yerel bulaşma devam etmektedir.

Vakaların en büyük oranı 31 ila 40 yaşları arasındadır (10 146 / 25 731 - %39) ve büyük çoğunluğu erkektir (25 268 / 25 713 - %98). Bilinen cinsel yönelimi olan 11.394 erkek vakanın %96'sı kendini erkeklerle seks yapan erkek olarak tanımlamıştır. HIV durumu bilinen vakaların %38'i (4042 / 10623) HIV pozitif olduğu görülmüştür. Vakaların çoğu döküntü (15 303 / 16 021 - %96) ve ateş, yorgunluk, kas ağrısı, titreme veya baş ağrısı gibi sistemik semptomlar (%10 855 / 16 021 - %68) ile hastaneye başvurmuştur. Hastanede yatan 783 vaka (%6) kaydedilmiş olup bunların 271'i klinik bakım gerektirmiştir. Sekiz vaka yoğun bakım ünitesine kabul edilmiş ve altı mpox vakasının öldüğü bildirilmiştir.

DSÖ ayrıca Üye Devletlerde mpox vakalarının ve temaslıların yönetimini de izlemektedir. 10 Nisan 2023 itibariyle, mpox vakalarının teyit edildiği tüm ülkeler, mpox'lu bireylerin evde kalarak (41 Üye Devlet), hareketi kısıtlayarak (üç Üye Devlet) veya özel bir tesiste/hastanede tecrit edilerek (bir Üye Devlet) tecrit etmelerini şart koşmaktadır. DSÖ tavsiyeleri doğrultusunda, 12 Üye Devlet vakaların temaslılarının karantinaya alınmasını şart koşmamaktadır. 24 Üye Devlet, temaslılara hareketlerini veya başkalarıyla yakın teması (örneğin, cinsel temas veya belirli savunmasız gruplarla temas) sınırlamalarını tavsiye etmektedir. Altı Üye Devlet, yüksek riskli temaslıların maruz kaldıktan sonra 21 gün karantinaya alınmasını ve bir Üye Devlet, tüm kişilerin karantinaya alınmasını şart koşmaktadır.

DSÖ, Üye Devletleri mpox'un sürekli kişiden kişiye bulaşmasını kontrol etmek ve durdurmak ve daha fazla bulaşma riskinin yeniden artabileceği önümüzdeki kuzey ilkbahar-yaz sezonuna hazırlanmak üzere desteklemek için çalışmaktadır. Yaklaşımın merkezinde, Üye Devletlerin stratejisini salgın yönetiminden, hastalıkların önlenmesi ve kontrolüne yönelik daha uzun vadeli programlamaya, daha geniş cinsel sağlık girişimleriyle bağlantılara özel bir vurgu yaparak, ilgili topluluk gruplarının ve hizmetlerin dahil edilmesi ihtiyacı ile sağlığın sosyal belirleyicilerini ele almak oluşturmaktadır. Avrupa'daki Üye Devletlerin kişiden kişiye mpox iletimini kesintiye uğratmak ve sürdürmek için üstlenmesi gereken eylemler aşağıda özetlenmiştir.

DSÖ'nün Avrupa'da mpox Stratejik Hazırlık, Hazırlık ve Yanıt Planı hedefleri genelindeki yanıtı aşağıdaki gibidir:

Risk İletişimi ve Topluluk Katılımı (RCCE)

Etkilenen topluluk gruplarını ve hedeflenen risk iletişimini içeren uygun kanıta dayalı kontrol ve önleme politikalarını formüle ediniz, uygulayınız ve izleyiniz.

• DSÖ, 2 Mart 2023'te mpox yanıtına dahil olan topluluk gruplarıyla çalışan sivil toplum kuruluşları (STK'lar) ile gayri resmi bir istişare gerçekleştirmiştir. 20'den fazla grup katılmış ve trans bireyler ve seks işçileri gibi yetersiz hizmet alan kişilere nasıl ulaşılacağı konusunda pratik ipuçları vermiştir. Toplantı, mpox eliminasyon stratejisi için topluluk öncelikleri hakkında içgörü toplamış olup DSÖ, en son Uluslararası Sağlık Tüzüğü mpox Acil Durum Komitesi toplantısı hakkında güncellemeler paylaşmıştır. İstişare, mpox RCCE araç seti, mpox'u ortadan kaldırma RCCE yaklaşımlarının temel unsurları hakkında geri bildirim toplamaya ve yanıtta gözden kaçabilecek grupları belirlemeye odaklanmıştır. RCCE araç setinin güncellenmesini desteklemek için iki resmi olmayan çalışma grubu oluşturulmuştur.

Halk sağlığı müdahaleleri ve kitlesel toplantılar için destek ve rehberlik sağlayınız

• Salgının başlarında, DSÖ ve ECDC, halk sağlığı yetkilileri için mpox salgını sırasında yaz olayları hakkında Ortak geçici tavsiye yayınlamıştır.
• DSÖ, Üye Devletler tarafından halk sağlığı müdahalelerinin uygulanmasını aylık olarak izlemeye devam etmektedir.
• Aralık 2022-Ocak 2023'te DSÖ Avrupa Bölge Ofisi, bölgedeki tüm UST Taraf Devletlerinde (SP) ülkelerin mpox'a tepkisine ilişkin bir anket gerçekleştirmiştir. Ankete verilen yanıtlar 26 Ocak 2023'te analiz edilmiştir. Toplamda 55 Üye Devletten 31'i (%56) ankete yanıt vermiştir. Ankette, ankete katılan ülkeler arasında vaka ve temaslı tanımları, risk seviyesi sınıflandırması, maruz kalma tanımı, test stratejileri ve vaka izolasyonu tavsiyelerinin uygulanmasında önemli farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.
• DSÖ ve ECDC, UST Ulusal Odak Noktaları, Ülke Ofisleri, Sivil Toplum Kuruluşları (STK'lar) ve etkinlik organizatörleri dahil olmak üzere kilit paydaşlar için DSÖ Avrupa Bölge Ofisi/ECDC Maymun Çiçeği-mpox Kaynak araç seti hakkında web seminerleri düzenlemiştir.
• DSÖ ve ECDC yakın zamanda, Üye Devletleri toplu ve büyük toplanma etkinliklerini planlama ve koordine etme konusunda desteklemek için mpox toplu ve büyük toplanma etkinliklerine hazırlık konusunda bir Ortak Kaynak Kataloğu yayınlamıştır.
• DSÖ, UST Ulusal Odak Noktaları, STK'lar, STI ulusal odak noktaları ve DSÖ Ülke Ofisleri dahil olmak üzere 150'den fazla kilit paydaş için Avrupa'daki çok ülkeli mpox salgını sırasında kitlesel ve büyük toplanma etkinlikleri düzenlemeye ilişkin belirlenen dersler hakkında bir bilgi paylaşım web seminerine ev sahipliği yapmıştır.
• DSÖ, üye ülkeleri etkinlik katılımcılarına önemli bilgiler ve halk sağlığı tavsiyeleri sağlamada desteklemek için bir kaynak olarak, mpox salgını sırasında kitlesel ve büyük toplanma etkinlikleri için etkileşimli panoya sahip mobil uyumlu web aracını oluşturmuş ve bu araç için düzenli güncellemeler sağlamıştır.

Sürveyans ve Koordinasyon

Vaka bazlı güçlü ulusal sürveyans oluşturun ve bulaşma seviyelerini izlemek için tüm vakaları ulusal ve bölgesel sürveyans sistemlerine bildiriniz.

• DSÖ ve ECDC, Avrupa Sürveyans Sistemi (TESSy) aracılığıyla ulusal vaka temelli raporlamayı uygulamaya devam etmekte olup, bunun yanı sıra UST veya Erken uyarı, uyarı ve yanıt sistemi (EWARS) yolları aracılığıyla bildirilen olaya dayalı sürveyansla tamamlanarak DSÖ Avrupa Bölgesi ülkeleri ve bölgeleri tüm ülkelerden mpox'un izlenmesini kolaylaştırır.
• Bölgede gelişen durumun raporlanmasını kolaylaştırmak için DSÖ ve ECDC tarafından ortaklaşa aylık bir gözetim bülteni hazırlanır.

Virüs karakterizasyonu da dahil olmak üzere güvenli ve yüksek kaliteli teşhisler oluşturunuz

• DSÖ, moleküler teşhis için laboratuvar malzemelerinin ve reaktiflerin tedarikini ve dağıtımını desteklemiştir.

• Bu testlerin doğru kullanımı Kırgızistan, Sırbistan, Tacikistan ve Özbekistan'da dört yerinde ve bir bütün olarak Kazakistan, Türkmenistan, Ukrayna ve DSÖ Avrupa bölgesi için dört çevrimiçi oturum eğitimle desteklenmiştir;
• Mevcut ülke içi platformlar için genom dizileme malzemeleri, öncelikli ülkeler için tedarik edilmektedir. DSÖ'nün desteğiyle, laboratuvar bilgi sistemleri, talep eden ülkelerde MPXV'nin doğrulanmasını içerecek şekilde uyarlanmaktadır.
• 31 Aralık 2022 itibariyle, Bölgedeki 53 Üye Devletten on biri geçen yıl dizileme kapasitelerinde artış bildirmiştir (yani Arnavutluk, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Kıbrıs, Çekya, Vatikan Şehri, Kosovavi, Malta, Monako, Romanya ve Slovakya). O zamandan beri, altı şehir devleti dışında, DSÖ Avrupa Bölgesi, %100 sıralama kapasitesi (veya zamanında sevk mekanizmaları) kapsamına sahiptir. Biyoinformatik ve dizileme eğitimi, Balkan ve Orta Asya ülkeleri için çok ülkeli dört uygulamalı eğitim ve Azerbaycan, Ukrayna ve Kırgızistan için beş ülke eğitimi ile sağlanmıştır.
• Mpox için küresel bir dış kalite değerlendirme (DKD) programı düzenlenmektedir ve DSÖ Avrupa Bölgesi'ndeki 39 ülkeden 57 laboratuvar katılmakla ilgilendiğini ifade etmiştir. EQA panellerinin dağıtımının Nisan 2023'te yapılması beklenmektedir.

Aşılama

En yüksek riskli nüfus gruplarında yüksek aşılama alımını sağlayınız ve

Öncelikli gruplar için güvenli ve etkili aşıların ve antivirallerin mevcudiyetini sağlayınız

• Aşının DSÖ Avrupa Bölgesi'ndeki mevcudiyeti hala yüksek gelirli ülkelerle sınırlıdır. DSÖ, mpox aşı dozlarının Bölgedeki diğer Üye Devletlerle bağışlanmasını/paylaşmasını kolaylaştırmak için çeşitli ilgili Üye Devletler ve ortak kuruluşlarla yakın bir şekilde çalışmaktadır.
• Üye Devletler tarafından paylaşılan verilere göre, 55 Üye Devlet ve bölgeden1 37'sinin ulusal bir aşılama politikası vardır; Bunlardan 25'i yüksek maruz kalma riski taşıyan bireyler ve gruplar için temas öncesi profilaksi önermektedir.
• 21 Mart 2023 tarihi itibariyle Bölge'de 32 ülkede toplam 690 365 doz, verilerin mevcut olduğu 31 ülkede ise 400 288 doz uygulanmıştır.

Enfeksiyon Önleme ve Kontrol

Şiddetli hastalığı olanlar da dahil olmak üzere vakaları optimum şekilde yönetin ve sağlık hizmeti ortamlarında ileriye dönük bulaşma riskini en aza indirmek için IPC sistemlerini uygulayınız

• Avrupa İlaç Ajansı (EMA) aracılığıyla verilen pazarlama izniyle DSÖ, küçük bir DSÖ rezervi (yalnızca ‘insani amaçlı ilaca erken erişim programı’ için sınırlı tedarik) yoluyla, başlangıçta çiçek hastalığının tedavisi için geliştirilmiş bir antiviral ajan olan tekovirimata erişim için Üye Devletlere destek sağlamaktadır.
• Ayrıca, tüm AB Üye Devletleri ve yedi ek katılımcı ülke (Bosna Hersek, İzlanda, Karadağ, Kuzey Makedonya, Norveç, Sırbistan ve Türkiye), rescEU aracılığıyla Avrupa Sivil Koruma ve İnsani Yardım Operasyonları Genel Müdürlüğü'nden (DG ECHO) - Sağlık Acil Duruma Hazırlık ve Yanıt Otoritesi'nden (HERA) tekovirimat talep edebilir.
• IPC bileşenlerine dikkat, ulusal ve tesis tabanlı IPC programlarını iyileştirmek için tüm programatik çalışmalara dahil edilmiştir.

Tek Sağlık – One Health

DSÖ Avrupa Bölgesinde yeni bir hayvan rezervuarının kurulmasını engellemek

• DSÖ Avrupa Bölge Ofisi ve Avrupa'daki Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH), hayvan popülasyonlarında bildirilen SARS-CoV-2 ve MPXV enfeksiyonu raporlarını izlemekte ve Bölgedeki durum hakkında aylık raporlar yayınlamaktadır.
• Bugüne kadar, DSÖ Avrupa Bölgesi'ndeki bir evcil köpekte MPXV enfeksiyonuna ilişkin bir rapor bildirimi yapılmıştır (vii).

Teknik rehberlik ve diğer kaynaklar

Stratejik Planlama ve Küresel Destek

• WHO commentary on the naming of mpox disease and monkeypox virus clades has been published in the Lancet Infectious Diseases. 6 February 2023. New nomenclature for mpox (monkeypox) and monkeypox virus clades
• WHO recommends new name for monkeypox disease-28 November 2022 https://www.who.int/news/item/28-11-2022-whorecommends-new-name-for-monkeypox-disease
• Monkeypox Strategic Preparedness, Readiness and Response Plan (SPRP) Operational planning guidelines – 2 November 2022 https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-strategic-preparedness--readiness--and-response--operational-planningguidelines
• WHO Emergency Appeal: Monkeypox - July 2022 – June 2023, 13 October 2022 https://www.who.int/publications/m/item/whoemergency-appeal--monkeypox---july-2022---june-2023
• Monkeypox Strategic Preparedness, Readiness, and Response Plan (SPRP)- 5 October 2022, https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-strategic-preparedness--readiness--and-response-plan-(sprp)

Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri

• WHO fourth meeting of the International Health Regulations (2005) (IHR) Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 15 February 2023. https://www.who.int/news/item/15-02-2023-fourth-meeting-of-the-internationalhealth-regulations-(2005)-(ihr)-emergency-committee-on-the-multi-country-outbreak-of-monkeypox-(mpox)
• WHO Third meeting of the International Health Regulations (2005) (IHR) Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 1 November 2022. https://www.who.int/news/item/01-11-2022-third-meeting-of-the-international-healthregulations-(2005)-(ihr)-emergency-committee-regarding-the-multi-country-outbreak-of-monkeypox
• WHO Second meeting of the International Health Regulations (2005) (IHR) Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 23 July 2022. https://www.who.int/news/item/23-07-2022-second-meeting-of-the-international-healthregulations-(2005)-(ihr)-emergency-committee-regarding-the-multi-country-outbreak-of-monkeypox
• WHO Director-General's statement at the press conference following IHR Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 23 July 2022. https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-statement-onthe-press-conference-following-IHR-emergency-committee-regarding-the-multi--country-outbreak-of-monkeypox--23-july-2022

DSÖ Geçici Teknik Rehberlik

• Surveillance, case investigation and contact tracing for mpox (monkeypox): interim guidance, 22 December 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Surveillance-2022.4
• WHO Vaccines and immunization for monkeypox: Interim guidance, 16 November 2022. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/364527/WHO-MPX-Immunization-2022.3-eng.pdf
• Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
•  Emergency use of unproven clinical interventions outside clinical trials: ethical considerations: https://www.who.int/publicationsdetail-redirect/9789240041745
•  WHO Technical brief (interim) and priority actions: enhancing readiness for monkeypox in WHO South-East Asia Region, 7 July 2022. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/searo/whe/monkeypox/searo-mpx-tbrief22.pdf

Sürveyans

• WHO Global clinical data platform for monkeypox case report form (CRF), 21 July 2022, https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical_CRF-2022.3

Veri yönetimi

• Monkeypox Case and contact investigation form (CIF) and minimum dataset Case reporting form (CRF). 19 August 2022. https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-minimum-dataset-case-reporting-form-(crf)
• The WHO Global Clinical Platform for monkeypox, 14 June 2022. https://www.who.int/tools/global-clinicalplatform/monkeypox
• WHO Go.Data: Managing complex data in outbreaks. https://www.who.int/tools/godata

Risk iletişimi ve topluluk katılımı

• Updated (V3) Public health advice for gay, bisexual and other men who have sex with men and mpox 9 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-public-health-advice-for-men-who-have-sex-with-men
• Public health advice on mpox and sex-on-premises venues and events 01 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/public-health-advice-on-mpox-(monkeypox)-and-sex-on-premises-venues-and-events
• Infographic on getting tested for mpox 27 February: https://www.who.int/multi-media/details/getting-tested-for-mpox--what-youneed-to-know
• Mpox Q&A on mpox testing for health workers and individuals: https://www.who.int/news-room/questions-andanswers/item/testing-for-mpox--health-workers & https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/testing-for-mpox- -individuals-and-communities
• Public health advice for sex workers on monkeypox 30 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/public-healthadvice-for-sex-workers-on-monkeypox
• Risk communication and community engagement public health advice on understanding, preventing and addressing stigma and discrimination related to monkey pox 1 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/communications-andcommunity-engagement-interim-guidance-on-using-inclusive-language-in-understanding--preventing-and-addressing-stigma-anddiscrimination-related-to-monkeypox
• Monkeypox Q&A, 31 August 2022. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/monkeypox
• Risk communication and community engagement (RCCE) for monkeypox outbreaks: Interim guidance, 24 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-RCCE-2022.1
• Public health advice for gatherings during the current monkeypox outbreak, 28 June 2022: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Gatherings-2022.1
• Interim advice on Risk Communication and Community Engagement during the monkeypox outbreak in Europe, 2022. Joint report by WHO Regional office for Europe/ECDC, 2 June 2022. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/539046/ECDC-WHOinterim-advice-RCCE-Monkeypox-2-06-2022-eng.pdf
• WHO Monkeypox outbreak: update and advice for health workers, 26 May 2022. https://www.who.int/docs/defaultsource/coronaviruse/risk-comms-updates/update_monkeypox-.pdf?sfvrsn=99baeb03_1

EPI - WIN Web Seminerleri ve Güncellemeler

• The recordings of the previous EPI-WIN Webinars related to current monkeypox outbreak:
• WHO EPI-WIN webinar: Changing perspectives of the mpox outbreak (22 February 2023)
• WHO monkeypox technical briefing for the transport and tourism sector, 5 October 2022: https://www.who.int/newsroom/events/detail/2022/10/05/default-calendar/technical-briefing-on-monkeypox-for-transport-and-tourism-sector
• Managing stigma and discrimination in health-care settings in public health emergencies such as monkeypox (Sept. 22, 2022)
• How is monkeypox spreading? What do we know so far (July 27,

EPI-WIN Güncellemeleri

• Update 79: Monkeypox outbreak update: Situation - transmission – countermeasures
• Update 78: Monkeypox and mass gatherings
• Update 77: Monkeypox outbreak, update and advice for health workers

Laboratuvar ve Tanı

• Monkeypox: experts give virus variants new names, 12 August 2022. https://www.who.int/news/item/12-08-2022-monkeypox-- experts-give-virus-variants-new-names
• WHO Laboratory testing for the monkeypox virus: Interim guidance, 23 May 2022. https://apps.who.int/iris/handle/10665/354488
• WHO Guidance on regulations for the transport of infectious substances 2021-2023, 25 February 2021. https://www.who.int/publications/i/item/9789240019720
•  Genomic epidemiology of monkeypox virus. https://nextstrain.org/monkeypox?c=country

One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı

• WOAH Risk Guidance on Reducing Spillback of Mpox (Monkeypox) virus from Humans to Wildlife, Pet Animals and other Animals
• WOAH Website and FAQs on Monkeypox in animals

Hastalık Salgın Haberleri ve durum raporları

• Monkeypox outbreak 2022: https://www.who.int/emergencies/situations/monkeypox-oubreak-2022
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #19- 30 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--19---30-march-2023
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #18- 16 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--18---16-march-2023
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #17- 2 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report---17---2-march-2023
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #16- 16 February 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--16---16-february-2023
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #15- 2 February 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report-15--2-february-2023
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #14- 19 January 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report-14--19-january-2023
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #13- 5 January 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--13---5-january-2023
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #12- 14 December 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report-12--14-december-2022
• Multi-country outbreak of mpox, External situation report #11- 1 December 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-mpox--external-situation-report--11---1- december-2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #10- 16 November 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--10---16- november-2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #9- 2 November 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--9---2-november-2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #8- 19 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--8---19-october-2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #7- 5 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--7---5-october-2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #6- 21 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--6---21-september2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #5- 7 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--5---7-september-2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #4- 24 August https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--4---24-august-2022
• Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #3 - 10 August 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--3---10-august-2022
• WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #2 – 25 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--2---25-july-2022
• WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #1 - 6 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--1---6-july-2022
• WHO disease outbreak news: Monkeypox, all items related to multi-country outbreak: https://www.who.int/emergencies/emergency-events/item/2022-e000121
• WHO disease outbreak news: Monkeypox, all previous items including endemic countries and traveler-associated outbreaks: https://www.who.int/emergencies/emergency-events/item/monkeypox

Eğitim ve öğretim

• WHO monkeypox outbreak toolbox, June 2022. https://www.who.int/emergencies/outbreak-toolkit/disease-outbreaktoolboxes/monkeypox-outbreak-toolbox
• WHO factsheet on monkeypox, 19 May 2022. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/monkeypox
• Health topics – Monkeypox: https://www.who.int/health-topics/monkeypox
• Open WHO. Online training module. Monkeypox: Introduction. 2020
  • English: https://openwho.org/courses/monkeypox-introduction
  • Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-introduction
• Open WHO. Extended training. Monkeypox epidemiology, preparedness and response. 2021.
  • English: https://openwho.org/courses/monkeypox-intermediate;
  • Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-intermediaire

Diğer kaynaklar

• WHO AFRO Weekly Bulletin on Outbreaks and Other Emergencies, all previous items: https://www.afro.who.int/healthtopics/disease-outbreaks/outbreaks-and-other-emergencies-updates
• WHO 5 moments for hand hygiene. https://www.who.int/campaigns/world-hand-hygiene-day
• WHO One Health. https://www.who.int/health-topics/one-health
• World Organisation for Animal Health, founded as OIE: Monkeypox. https://www.woah.org/en/disease/monkeypox/
• Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox surveillance bulletin Situation reports (who.int)
• Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox Resource toolkit to support national authorities and event organizers in their planning and coordination of mass and large gathering events. https://www.who.int/europe/tools-and-toolkits/monkeypox-resource-toolkit-for-planning-and-coordination-of-mass-and-largegathering-events/
• WHO. Monkeypox & mass gatherings. Recommendations for mass gatherings during a monkeypox outbreak. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/epi-win/update78_monkeypox-massgatherings.pdf?sfvrsn=dfc9ee5a_1&download=true
• WHO European Region Interim advice for public health authorities on summer events during the monkeypox outbreak in Europe, 2022 https://www.who.int/europe/publications/m/item/interim-advice-for-public-health-authorities--on-summer-events-duringthe-monkeypox--outbreak-in-europe--2022
• Weekly epidemiological record (WER) no.11, 16 March 2018, Emergence of monkeypox in West Africa and Central Africa 1970-2017. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260497/WER9311.pdf;jsessionid=7AB72F28D04CFE6CE24996192FC478FF?sequen ce=1 Jezek Z., Fenner F.: Human Monkeypox. Monogr Virol. Basel, Karger, 1988, vol 17, pp 1-5. doi: 10.1159/isbn.978-3-318-04039-5
• Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
• Monkeypox in the Region of the Americas - Risk assessment. https://www.paho.org/en/documents/monkeypox-region-americasrisk-assessment

Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları

Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluğu ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulamaya ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulaması ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler/yönetim bölgeleri arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken olarak eksik tahmin edilmesi ve bu verilerin küresel düzeyde yansıtılmasında değişken gecikmeler ile sunulan sayıları etkilemektedir.

[i]'Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, yönetim bölgelerini veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilir. Kullanılan tanımlamalar ve bu materyallerin sunumu, DSÖ'nün herhangi bir ülke, bölge veya yönetim bölgesinin veya yetkili makamlarının yasal statüsüne veya hudut veya hudutlarının sınırlandırılmasına ilişkin herhangi bir görüşünün ifadesi anlamına gelmez.

Ek 2: 1 Ocak 2022 ve 10 Nisan 2023 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle DSÖ Bölgelerince ve ülkeler tarafından doğrulanmış mpox vakaları

*21 günden uzun süredir vaka bildirilmeyen ülkeler

#Burada yalnızca doğrulanmış vakalar arasındaki ölümler bildirilmektedir; Şüpheli vakalar arasında mpox nedeniyle bildirilen ölümlerin sayısı bölgesel veya ulusal düzeyde mevcuttur.