EKVATOR GİNESİ’NDE MARBURG VİRÜSÜ HASTALIĞI

15 Nisan 2023 Cumartesi

Son Hastalık Salgını Haberinin 22 Mart 2023'te yayınlanmasından bu yana (veriler 21 Mart 2023'e aittir), Ekvator Ginesi'nde laboratuvarca doğrulanmış altı yeni Marburg virüsü hastalığı (MVD) vakası bildirilmiştir.

15 Nisan 2023

Bu Hastalık Salgını Haberi, devam eden yanıt önlemlerinin bir parçası olarak ortak koordinasyonu hakkında bilgi içerecek şekilde 17 Nisan 2023 tarihinde değiştirilmiştir.

Özet olarak salgın

Bu olayla ilgili son Hastalık Salgını Haberinin 22 Mart 2023'te yayınlanmasından bu yana (veriler 21 Mart 2023'e aittir), Ekvator Ginesi'nde laboratuvarca doğrulanmış altı yeni Marburg virüsü hastalığı (MVD) vakası bildirilmiştir. Bu, 13 Şubat 2023'te salgının ilan edilmesinden bu yana laboratuvar tarafından doğrulanmış toplam 15 ve olası vaka sayısını 23'e çıkarmaktadır. Laboratuvar tarafından doğrulananlar arasında 11 ölüm vakası (Vaka Ölüm Oranı %78,6; doğrulanmış bir vaka için sonuç bilinmiyor) görülmüş olup ve olası tüm vakalar ölmüştür. En çok etkilenen bölge Litoral ilindeki Bata'dır ve laboratuvar tarafından doğrulanmış dokuz MVD vakası rapor edilmiştir.

DSÖ, giriş noktaları da dahil olmak üzere sürveyans dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere farklı müdahale sütunlarını güçlendirerek Sağlık Bakanlığı'nı desteklemektedir.

MVH, hemorajik ateşe neden olan mortalitesi yüksek bir hastalık olup, Uluslararası Sağlık Tüzüğü kapsamında değerlendirilmesi gereken hastalıklar arasında yer almaktadır.

DSÖ, 30 Mart 2023'te bu salgının oluşturduğu halk sağlığı riskini ulusal düzeyde çok yüksek, alt bölgesel düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmiştir.

DSÖ, Ekvator Ginesi'nde uluslararası seyahat ve/veya ticarete yönelik kısıtlamalara karşı tavsiyede bulunmaktadır.

Salgının açıklaması

13 Şubat 2023'te Ekvator Ginesi Sağlık ve Sosyal Refah Bakanlığı, 7 Ocak ile 7 Şubat 2023 arasında şüpheli viral hemorajik ateş ölümlerinin bildirilmesinin ve 12 Şubat'ta Senegal, Dakar'daki Pasteur Enstitüsünde gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) ile Marburg virüsü için pozitif test edilen bir vakanın ardından Marburg virüsü hastalığı (MVD) salgınını ilan etmiştir.

Bu olayla ilgili son Hastalık Salgını Haberinden bu yana (22 Mart 2023) ve 11 Nisan 2023 itibariyle, Ekvator Ginesi'nde laboratuvar tarafından doğrulanmış altı ek MVD vakası rapor edilmiş olup bu da salgındaki toplam vaka sayısını laboratuvar tarafından doğrulanan 15'e çıkarmıştır. Ek olarak, salgının başlangıcından bu yana 23 olası vaka bildirilmiştir. Laboratuvar tarafından doğrulanmış vakalar arasında on bir ölüm kaydedilmiş (Doğrulanmış vakalar arasında Vaka Ölüm Oranı (CFR) %78,6) ve olası tüm vakalar ölmüştür; teyit edilmiş bir vaka için sonuç bilinmemektedir. Sağlık çalışanları arasında laboratuvarca doğrulanmış dört vaka (%26,6) bildirilmiş olup bunlardan ikisi ölümle sonuçlanmıştır. Teyit edilen vakalardan üçü iyileşmiştir.

Şekil 1. Ekvator Ginesi’nde 11 Nisan 2023 itibarıyla başlangıç haftasına göre MVD vakaları* ve vaka sınıflandırması.

Yaş ve cinsiyet bilgisi mevcut olan laboratuvarca doğrulanmış MVD vakaları arasında (n = 13), çoğunluğu kadınlar oluştururken (9/14; %64,3), en çok etkilenen yaş grubu ise 40-49 yaş grubudur (6/14; %42,8) , bunu 10-19 ve 30-39 yaş grupları (üç vaka) takip etmektedir.

Dört ilde (Centro Sur, Kie Ntem, Litoral ve Wele-Nzas) beş ilçe (Bata, Ebebiyin, Evinayong, Nsok Nsomo ve Nsork) salgından etkilenmiş olup (Şekil 2) doğrulanmış vakaların çoğunu (n = 9) ve ölümler (n = 6) Bata bölgesi bildirmekteyken olası vakaların çoğunluğunu salgının ilk tespit edildiği Ebebiyin ilçesi (n = 11) bildirmiştir (Tablo 1).

Son 21 gün içinde (22 Mart 2023'ten 11 Nisan 2023'e kadar), Bata (n = 4) ve Nsork (n = 1) bölgelerinden beş doğrulanmış vaka bildirilmiştir (Şekil 3). Bata ilçesinden bildirilen dört vaka arasında yer alan üç vakanın bir aile kümesi veya sağlık hizmeti ortamı aracılığıyla epidemiyolojik bir bağlantısı vardır. Dördüncü ve en son vaka 7 Nisan'da bildirilmiş olup  iletim zincirleri oluşturmak ve tüm temaslıların uygun şekilde tanımlanmasını sağlamak için bu vakayla ilgili bir soruşturma devam etmektedir.

Bu olayla ilgili son Hastalık Salgını Haberlerinden bu yana, Wele-Nzas eyaletindeki yeni bir bölge olan Nsork salgından etkilenmiş ve daha önce doğrulanmış vakalar bildiren başka bir bölgeden bilinen bir vakayla bağlantılı bir doğrulanmış vaka bildirmiştir.

Salgının başlangıcından bu yana ve 10 Nisan 2023 itibariyle, ortalama %80-90 civarında takip oranıyla toplam 1322 temaslı kayıtlara geçmiştir.

Tablo 1. 11 Nisan 2023 itibarıyla Ekvator Ginesi'nde ilçe ve vaka sınıflandırmasına göre MVD vakalarının ve ölümlerinin sayısı.

Şekil 2. Ekvator Ginesi’nde  11 Nisan itibariyle doğrulanmış ve olası MVD vakaları bildiren bölgelerin haritası.

Şekil 3. Ekvator Ginesi'nde son 21 gün içinde (21 Mart 2023'ten 11 Nisan 2023'e kadar) doğrulanmış MVD  vakaları bildiren bölgelerin haritası.

Marburg Virüsü Hastalığının Epidemiyolojisi

Marburg virüsü, enfekte kişilerin kan, sekresyon, organ veya diğer vücut sıvılarıyla ve bu sıvılarla kontamine olmuş yatak, giysi gibi yüzey ve malzemelerle deri veya mukoza zarlarının yırtılmasıyla doğrudan temas yoluyla insanlar arasında yayılmaktadır. Sağlık çalışanlarının, şüpheli veya doğrulanmış MVD'li hastaları tedavi ederken daha önce enfekte olduğu görülmüştür. Ölen kişinin bedeniyle doğrudan temas içeren defin törenleri de Marburg virüsünün bulaşmasına katkıda bulunabilmektedir. Kuluçka süresi iki ila 21 gün arasında değişmektedir. Marburg virüsünün neden olduğu hastalık, yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı ve şiddetli halsizlik ile aniden başlar. Şiddetli hemorajik belirtiler, semptomların başlamasından beş ila yedi gün sonra ortaya çıkabilmekte olup ancak tüm vakalarda hemorajik belirtiler görülmez ve ölümcül vakalarda genellikle birden fazla bölgeden bir tür kanama görülmektedir. Virüsü tedavi etmek için hiçbir aşı veya antiviral tedavi onaylanmasa da, Remdesivir insani amaçlı ilaca erken erişim bakımı temelinde kullanılmaktadır. Destekleyici bakım - oral veya intravenöz sıvılarla rehidrasyon - ve spesifik semptomların tedavisi sağkalımı artırmaktadır. Kan ürünleri, bağışıklık terapileri ve ilaç terapileri dahil olmak üzere bir dizi potansiyel tedavi değerlendirilmektedir. Ekvator Ginesi ilk kez bir MVD salgını bildirmiştir. Tanzanya'da şu anda başka bir MVD salgını yaşanıyor ve 4 Nisan 2023 itibarıyla toplam sekiz doğrulanmış vaka ve beş ölüm görülmüştür. Diğer MVD salgınları daha önce Gana (2022), Gine (2021), Uganda'da (2017, 2014, 2012, 2007) , Angola (2004-2005), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (1998 ve 2000), Kenya (1990, 1987, 1980) ve Güney Afrika’dan (1975) bildirilmiştir.

Halk sağlığı yanıtı

Koordinasyon

  • Hükümet, Sağlık Bakanı ve Bakan Delegesi liderliğinde Bata'da bölgesel bir halk sağlığı acil durum operasyon merkezini (PHEOC) faaliyete geçirmiştir.
  • Sağlık Bakanlığı tarafından ulusal bir operasyonel müdahale planı geliştirilmiştir.
  • Müdahale faaliyetlerini ulusal, bölgesel ve ilçe düzeyinde koordine etmek için Sağlık Bakanlığı tarafından düzenli toplantılar düzenlenmektedir.
  • Küresel Salgın Uyarı ve Müdahale Ağı'ndan (GOARN) ortaklar, yanıt faaliyetlerine yardımcı olmak için seferber edilmiştir. Olay Yönetimi ekibi GOARN ile işbirliği içinde 30 Mart'ta yardım Talebi yayınlamıştır. Sahada vaka yönetimi, enfeksiyon önleme ve kontrolü, laboratuvar ve epidemiyoloji ve sürveyans işlevlerini desteklemek için birkaç uzman görevlendirilmiştir ve görevlendirilme süreci devam etmektedir.

Sürveyans

  • DSÖ, bölge genelinde MVD uyarı yönetimi için bir uyarı ve sevk merkezi kurma konusunda Sağlık Bakanlığı'nı desteklemiştir.
  • DSÖ, vaka incelemesi, temaslı takibi, sağlık tesislerinde ve toplumda aktif vaka araması ve saha ekiplerinin denetlenmesi dahil olmak üzere sürveyans faaliyetlerine yönelik eğitimde Sağlık Bakanlığı'nı desteklemektedir.
  • DSÖ, epidemiyolojik veri toplama ve yönetim sisteminde Sağlık Bakanlığı'nı desteklemektedir ve Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanan gözden geçirilmiş bir vaka tanımı geliştirmiş ve yayınlamıştır.

Laboratuvar

  • ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve DSÖ’nün desteğiyle Bata'da MVD teşhisi için RT-PCR kapasiteli bir laboratuvar kurulmuştur.
  • DSÖ, bir numune taşıma sisteminin uygulanmasını desteklemektedir ve ülkede sıralama kapasitelerinin oluşturulmasını desteklemek için tartışmalar devam etmektedir.
  • Ek ulusal personel, DSÖ tarafından Marburg virüsü teşhisi konusunda eğitilmektedir.

Klinik bakım

  • DSÖ, Bata'da operasyonel bir tedavi ve izolasyon merkezi kurulması konusunda Sağlık Bakanlığı'na destek vermiş ve diğer ilçelerde ek tedavi tesisleri açmayı planlamaktadır.
  • Belirlenen tedavi ve izolasyon merkezlerinde eksiklikleri tespit etmek ve ele almak için değerlendirme ziyaretleri gerçekleştirilmiştir.
  • DSÖ, sürveyansa ve raporlamaya yardımcı olmak için klinik personelin bilinçlendirme kampanyalarını desteklemektedir.

Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC)

  • Bir IPC görev gücü başlatılmıştır ve ulusal bir IPC stratejisi şu anda taslak halindedir.
  • Marburg'a hazırlık ve müdahale için sağlık tesisi IPC uygulamalarının değerlendirilmesi için bir IPC Puan Kartı uygulanmıştır.
  • Sağlık çalışanlarına yönelik IPC eğitimleri, dekontaminasyon ve güvenli ve onurlu defin ekipleri (SBD) dahil olmak üzere devam etmektedir.
  • Bata ve Ebibeyin'de güvenli ve onurlu defin ekipleri kurulmuştur.

Risk İletişimi ve Topluluk Katılımı (RCCE)

  • DSÖ, RCCE faaliyetlerine ortak destek için diğer kilit ortaklarla (diğerleri arasında UNICEF, IFRC) koordinasyon sağlamaktadır.
  • DSÖ, RCCE ulusal uzmanları, sosyal hareketlendiriciler ve toplum liderleri (Sivil Toplum Örgütleri, dini liderler ve kadın grupları gibi) için kamuoyu farkındalığını ve kapasite geliştirmeyi desteklemektedir.
  • Ulusal RCCE danışmanlarının işe alınması ve uluslararası bir uzmanın görevlendirilmesi gerçekleştirilmiştir.
  • Bir RCCE ulusal planı geliştirilme aşamasındadır ve uygulama için hızlı bir sosyal davranış araştırması hazırlanmaktadır.
  • Marburg için Mesaj Bankası geliştirilmiş ve dağıtılmıştır. Mesaj bankası İspanyolca ve İngilizce olarak mevcuttur ve Svahili, Fransızca ve Portekizce çevirileri devam etmektedir.
  • Halkın erişimine açık olacak Marburg virüsü hastalığı hakkında sık sorulan sorular ve cevapların bir listesi geliştirilme aşamasındadır.
  • DSÖ, Gabon ve Kamerun'da hazırlık için araçların ve eğitim ve iletişim (IEC) materyallerinin geliştirilmesine teknik destek sağlamaktadır.

Sınır sağlığı ve giriş noktaları

  • Giriş noktalarında yanıt kapasitelerini güçlendirmek için, örneğin acil durum planlarının ve standart işletim prosedürlerinin geliştirilmesi, giriş noktası personelinin MVD belirti ve semptomlarının tanımlanması konusunda eğitimi ve potansiyel vakaların yönetimi, risk iletişimi ve topluluk katılımı faaliyetlerinin uygulanması ve el yıkama ve ulaşım yeteneklerinin sağlanması.
  • DSÖ, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve Uluslararası Göç Örgütü (IOM) ile birlikte, etkilenenler ve komşu ülkeler için MVD salgınları bağlamında sınırda gerekli sağlık hazırlığı ve yanıt faaliyetleri hakkında farkındalığı artırmak için yaklaşan bir web semineri üzerinde çalışmaktadır.

Operasyonel destek ve lojistik (OSL)

  • DSÖ, Bata tedavi merkezinde 7/24 hazır bekleyen iki ambulans ve 20'den fazla araç dahil olmak üzere filo yönetimi için destek oluşturmuştur. DSÖ, temel ilaçları ve malzemeleri sağlamıştır.

Komşu ülkelerde hazırlık ve hazırlık

  • DSÖ, komşu iki ülke olan Kamerun ve Gabon için tüm sütunlarda ikinci bir hazırlık değerlendirmesi gerçekleştirmiştir ve boşluklarına dayalı olarak, bazı hazırlık faaliyetlerinin uygulanmasını desteklemek için uzmanların görevlendirilmesi dahil olmak üzere, bunları ele alacak faaliyetler önerilecektir.
  • DSÖ, üst düzey bir sınır ötesi toplantıyı koordine etmek için Kamerun, Ekvator Ginesi ve Gabon ile birlikte çalışmaktadır.

DSÖ risk değerlendirmesi

Ekvator Ginesi ilk kez bir MVD salgını ile karşı karşıyadır ve ülkenin salgını yönetme kapasitesinin güçlendirilmesi gerekmektedir. 22 Mart tarihli Hastalık Salgını Haberlerinde bildirilen dokuz doğrulanmış vakaya ek olarak, etkilenen bir eyaletle birlikte altı kişinin daha MVD testi pozitif çıkmıştır. Pek çok vaka bir sosyal ağ içinde veya coğrafi yakınlıkla bağlantılı olsa da, açık epidemiyolojik bağlantılar olmadan birden fazla ilçede vakaların ve/veya kümelerin varlığı, virüsün tespit edilemeyen bulaştığına işaret edebilir. Uluslararası bir havaalanı ve limanıyla Ekvator Ginesi'nin en kalabalık şehri ve ekonomik merkezi olan Bata'da doğrulanmış vakaların varlığı, hastalığın yayılma riskini artırmaktadır. Bata ayrıca en yüksek sayıda doğrulanmış vaka ve doğrulanmış ölüm bildirmiştir. Son vaka Bata'dan da bildirilmiş olup bulaşma zincirleri oluşturmak için soruşturma devam etmektedir. Ülke sürveyans sistemi, bildirilen ve araştırılan birkaç uyarı ile yetersiz kalmaktadır. Birkaç epidemiyolojik bağlantı ve bulaşma zinciri tespit edilmemiştir, bu nedenle tanımlanmamış temaslılar olabilir.

Uygulanan enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri, sağlık çalışanları arasında bildirilen MVH vakalarının da gösterdiği gibi yetersizdir. Ülkede Marburg virüsünün teşhis kapasitesi, günde analiz edilebilecek numune sayısı (günde maksimum yaklaşık 50) açısından sınırlıdır. Toplumun risk algısının çok düşük olduğu tahmin edilmektedir. Etkilenen bölgelerin birçoğunda uygulanan karantina önlemlerine rağmen, anakara bölgesinin farklı bölgeleri arasında ve ada bölgesi arasında sık sık nüfus hareketleri yaşanmaktadır. Kamerun ve Gabon sınırındaki ilçelerde de sık nüfus hareketleri ve çok gözenekli kara sınırları rapor edilmektedir, kara giriş noktalarındaki gözetim yetersizdir ve Kamerun ve Gabon sınırı boyunca sayısız kontrolsüz yol veya parkur vardır. Ayrıca, uluslararası Bata havaalanının veya uluslararası deniz limanının giriş noktalarında gözetim optimal değildir.

Yukarıda açıklanan durumu göz önünde bulundurarak, 30 Mart 2023 tarihinde DSÖ, bu salgının oluşturduğu riski ulusal düzeyde çok yüksek, alt bölgesel düzeyde yüksek, bölgesel düzeyde orta ve küresel düzeyde düşük olarak değerlendirmiştir.

DSÖ tavsiyesi

Marburg virüsü hastalığı salgını kontrolü, hızlı izolasyon ve vaka yönetimi gibi bir dizi  müdehalelerin kullanılmasına dayanmaktadır ki bunlar arasında aktif vaka arama, vaka soruşturması ve temaslı takibini içeren sürveyans, optimal bir laboratuvar hizmeti, hızlı, güvenli ve insan onuruna uygun bir şekilde defin dahil olmak üzere enfeksiyon önleme ve kontrol ve sosyal seferberlik çalışmaları yer almaktadır.Toplum katılımı, Marburg hastalığı salgınlarını başarılı bir şekilde kontrol etmenin anahtarıdır. Marburg virüsü enfeksiyonu için risk faktörleri ve bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda farkındalığın artırılması, insana bulaşmayı azaltmanın etkili bir yoludur. Doğrulanmış veya şüphelenilen MVD'si olan hastalara bakan sağlık ve bakım çalışanları, hastanın kanı ve vücut sıvıları ile kontamine yüzeyler ve nesnelerle temastan kaçınmak için standart ve bulaşmaya dayalı önlemler dahil olmak üzere IPC önlemlerini uygulamalıdır. Sağlık tesisleri, yeterli su, sanitasyon ve hijyen gibi çevresel kontrollerin yanı sıra sağlık çalışanlarının IPC önlemlerini uygulamasını sağlamak için güvenli enfeksiyöz atık yönetimi protokollerinin yürürlükte olmasını sağlamalıdır. DSÖ, MVD'den kurtulan erkeklerin semptomların başlamasından itibaren 12 ay boyunca veya spermlerinde Marburg virüsü için iki kez negatif test yapana kadar daha güvenli seks yapmalarını önermektedir. Vücut sıvıları ile temasından kaçınılmalı, sabun ve su ile yıkanması tavsiye edilmektedir. DSÖ, kanında Marburg virüsü testi negatif çıkan nekahat dönemindeki erkek veya kadın hastaların izolasyonunu önermemektedir.

Mevcut bilgilere ve mevcut risk değerlendirmesine dayanarak, DSÖ, Ekvator Ginesi'ndeki etkilenen bölgelerdeki giriş noktalarında, çıkış taraması da dahil olmak üzere vakaların tanımlanması için sürveyansın güçlendirilmesini tavsiye etmektedir ki bunlara savunmasız durumdaki nüfusları belirlemek ve halk sağlığı müdahalelerini hedeflemek için sınır ötesi nüfus hareketliliğinin haritasını çıkarmak; giriş noktalarında ve kara sınırlarına yakın bitişik topluluklarda ilgili tüm dillerde halk sağlığı bilgileri ve tavsiyelerini sağlamak da yer almaktadır. Ayrıca şüpheli, muhtemel ve doğrulanmış vakalar ve bunların temaslıları yurt dışı dahil seyahat yapmamalıdır.

DSÖ, Ekvator Ginesi'nde başka herhangi bir uluslararası seyahat ve/veya ticaret önleminin alınmasını tavsiye etmemektedir.

DSÖ tarafından tavsiye edilenlerden potansiyel olarak daha kısıtlayıcı olan uluslararası seyahat ve ticaretle ilgili önlemleri benimseyen Taraf Devletler, Uluslararası Sağlık Tüzüğü'nün (2005) 43. Maddesi uyarınca bunları DSÖ'ye bildirmeye teşvik edilmektedir.

Ayrıntılı bilgi için bakınız:

Etiketler:
Marburg Virüsü Hastalığı

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON459