20 Nisan 2023

Özet olarak salgın

17 Mart 2023'te Burundi Sağlık Bakanlığı, bir Akut Flask Paralizi (AFP) vakasında ve beş çevresel örnekte dolaşımdaki aşı kaynaklı poliovirüs tip 2 tespit edildiğini bildirdikten sonra  söz konusu olayla ilgili olarak  bir ulusal halk sağlığı acil durumu ilan etmiştir. Yerel halk sağlığı yetkilileri, bir saha araştırması ve ek AFP vakaları için aktif bir arama yürütmekte olup bir reaktif bağışıklama kampanyası da planlanmaktadır.

Salgının tanımı

17 Mart 2023'te Burundi Sağlık Bakanlığı, ülkede dolaşımda olan aşı kaynaklı bir çocuk felci virüsü tip 2 (cVDPV2) vakasının doğrulanmasının ardından ulusal bir halk sağlığı acil durumu ilan etmiştir. Virüs, Kasım ve Aralık 2022'de Bujumbura Kırsalı eyaletinden Akut  Flask Paralizi (AFP) dört yaşında sıfır doz erkek bir çocuktan ve Bujumbura Mairie eyaletinden toplanan beş cVDPV2-pozitif çevresel örnekten izole edilmiştir. Söz konusu vakada 24 Kasım 2022'de felç başlangıcı görülmüştür. 27 Kasım 2022'de bir gaita örneği toplanmış ve 13 Mart 2023'te cVDPV2 olduğu doğrulanmıştır. Dizileme sonuçları, izolatın sekiz ila on nükleotid değişikliğine uğradığını göstermiştir. Yukarıda izole edilen tüm virüsler, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki (DRC) Sud-Kivu'da yeni bir cVDPV2 ortaya çıkışıyla bağlantılıdır [1].

DSÖ UNICEF'in ulusal bağışıklama kapsamı tahminlerine göre, Burundi'de hem oral çocuk felci aşısı üçüncü doz (OPV3) hem de etkisizleştirilmiş çocuk felci aşısı ilk doz (IPV1) kapsamı 2021'de %94 olmuşştur. Ancak indeks vakanın rapor edildiği Gatumba Sağlık Ocağı'nda vaka incelemesi sırasında yapılan alan kapsama anketine göre OPV3 ve IPV1 kapsamı sırasıyla %63,4 ve %56,6 olduğu görülmüştür.

Bunlar, aşının kullanıma sunulduğu Mart 2021'den bu yana yeni oral çocuk felci aşısı tip 2 (nOPV2) ile bağlantılı ilk cVDPV2 örnekleridir. Bununla birlikte, mevcut tüm klinik ve saha kanıtları, nOPV2'nin güvenli ve etkili olduğunu ve tek değerlikli oral çocuk felci aşısı tip 2 (mOPV2) ile karşılaştırıldığında, düşük bağışıklık durumlarında felce neden olan bir forma dönme riski önemli ölçüde daha düşüktür. Bugüne kadar, dünya çapında 28 ülkede 600 milyona yakın nOPV2 dozu uygulanmış olup ülkelerin çoğunda iki bağışıklama turundan sonra cVDPV2'nin daha fazla bulaştığı görülmemiştir [1].

Çocuk Felci Epidemiyolojisi

Çocuk felci, büyük ölçüde beş yaşın altındaki çocukları etkileyen, kalıcı felce (yaklaşık 200 enfeksiyondan 1'i) veya ölüme (felç olanların %2-10'u) neden olan oldukça bulaşıcı bir hastalıktır.

Virüs insandan insana, esas olarak fekal-oral yolla veya daha az sıklıkla ortak bir araçla (örneğin, kontamine su veya yiyecek) bulaşır ve bağırsakta çoğalır, oradan sinir sistemini istila edebilir ve felce neden olabilir. Kuluçka süresi genellikle 7-10 gün olup 4-35 gün arasında değişebilmektedir. Enfekte olanların %90 kadarı ya asemptomatiktir ya da hafif semptomlar gösterir ve hastalık genellikle fark edilmez.

Aşı kaynaklı çocuk felci virüsü, orijinal olarak OPV'de bulunan türden mutasyona uğramış, iyi belgelenmiş bir çocuk felci virüsü türüdür. OPV, bağırsakta sınırlı bir süre çoğalan ve böylece antikorlar oluşturarak bağışıklık geliştiren canlı, zayıflamış bir çocuk felci virüsü içerir. Nadir durumlarda, gastrointestinal sistemde çoğalırken, OPV suşları genetik olarak değişir ve çocuk felcine karşı tam olarak aşılanmamış topluluklarda, özellikle kötü hijyen, zayıf sanitasyon veya aşırı kalabalık olan alanlarda yayılabilir. Nüfusun bağışıklığı ne kadar düşükse, bu virüs o kadar uzun süre hayatta kalır ve o kadar fazla genetik değişime uğrar.

Çok nadir durumlarda, aşıdan türetilen virüs, genetik olarak, vahşi çocuk felci virüsünün yaptığı gibi felce neden olabilecek bir forma dönüşebilir - bu, aşı kaynaklı çocuk felci virüsü (VDPV) olarak bilinen şeydir. VDPV'nin genetik olarak bağlantılı en az iki farklı kaynakta ve en az iki ay arayla saptanması, toplumda bulaşma kanıtı gösteren 'dolaşımda olan’ aşı kaynaklı poliovirüs tip 2 (cVDPV2) olarak sınıflandırılmalıdır.

Halk sağlığı yanıtı

Global Polio Eradikasyon Girişimi (GPEI) ortaklarının desteğiyle yerel ve ulusal halk sağlığı yetkilileri tarafından hem AFP vakası hem de pozitif çevresel örnekler için bir ilk risk değerlendirmesi (çok ülkeli ve bölgesel) ve saha araştırması tamamlanmış ve çok ülkeli bir  yanıt planı geliştirilmiştir. Burundi ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti, ilk aşılama kampanyalarının Mayıs ayında yürütülmesini planlamış ve devam eden risk değerlendirmesine göre, ek bağışıklama faaliyetleri/aşılama kampanyaları, 4-7 Mayıs'ta yapılması planlanan ilk tur ile yürütülecek ve bunu takip eden iki tur takip etmesi beklenmektedir. Haziran ve Temmuz 2023'te Burundi'de 7 yaşın altındaki çocukları hedef almıştır. Aşı kampanyası sınır/komşu ülkelerle senkronize bir şekilde yürütülecektir.

Ek olarak, tespit alanlarında hem AFP hem de çevre için gözetim geliştirilmektedir ve sınır konumları da dahil olmak üzere daha fazla çevresel gözetim sahasının faaliyete geçirilmesi değerlendirilmektedir. Burundi, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve komşu ülkelerden alınan örnekler de Küresel Çocuk Felci Laboratuvar Ağı tarafından test edilmek üzere önceliklendirilmektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Herhangi bir yeni cVDPV2 ile ilişkili birincil risk, rutin bağışıklamadaki açıklardır. Bu tür suşların daha fazla yayılma veya yeni suşların ortaya çıkma riski, devam eden COVID-19 pandemisine bağlı olarak azalan bağışıklama oranlarıyla daha da artmaktadır. Bu olay, cVDPV2'nin komşu ülkelere uluslararası yayılma riskini daha da vurgulamaktadır. Bu virüsün, Sabin (Oral) aşılarından türetilen diğer VDPV2'lerden daha fazla yayılma riski taşıdığına dair bir kanıt yoktur.

DSÖ tavsiyesi

Tüm ülkelerin, özellikle çocuk felcinden etkilenen ülkeler ve bölgelerle sık seyahat eden ve temas halinde olanların, AFP vakaları için sürveyansı güçlendirmesi ve herhangi bir yeni virüsün importe olması durumunu hızlı bir şekilde tespit etmek ve hızlı bir yanıtı kolaylaştırmak için çevresel sürveyansı planlı bir şekilde genişletmeye başlaması önemlidir. Ülkeler, bölgeler ve yönetim bölgeleri ayrıca, herhangi bir yeni virüs girişinin sonuçlarını en aza indirmek için bölge düzeyinde tek tip yüksek rutin bağışıklama kapsamını sürdürmelidir.

DSÖ Uluslararası Seyahat ve Sağlık tavsiyelerinde, çocuk felcinden etkilenen bölgelere giden tüm yolcuların çocuk felcine karşı tam olarak aşılanması önerilmektedir. Enfekte bölgelerde ikamet edenler (ve dört haftadan uzun süredir ziyaretçiler), seyahatten sonraki dört hafta ila 12 ay içinde ek bir doz OPV veya IPV aşısı olmalıdır.

Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) kapsamında toplanan bir Acil Durum Komitesinin tavsiyesine göre, çocuk felci virüsünün uluslararası yayılması, Uluslararası Öneme Sahip Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) olmaya devam etmektedir. Çocuk felci virüsü bulaşmasından etkilenen ülkeler Geçici Tavsiyelere tabidir. PHEIC kapsamında yayınlanan Geçici Tavsiyelerini yerine getirmek için, çocuk felci virüsü bulaşmış herhangi bir ülke, salgını ulusal bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan etmeli, ikamet edenlerin ve uzun süreli ziyaretçilerin aşılanmasını sağlamalı ve kalkış noktasında, aşılanmamış veya aşı durumunu kanıtlayamayan kişilerin seyahatini kısıtlamalıdır.

Dolaşımda olan Aşı Kaynaklı Polio Virüsü-cVDPV'ler hakkındaki en son epidemiyolojik bilgiler haftalık olarak güncellenmektedir.

DSÖ, bu etkinlik için mevcut olan mevcut bilgilere dayanarak Burundi'ye herhangi bir seyahat ve/veya ticaret kısıtlaması önermemektedir.

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

• Global Polio Eradication Initiative
• Poliomyelitis (Polio) Fact sheets
• WHO immunization dashboard
• GPEI Public health emergency status
• International travel and health
• Vaccine-derived polioviruses
• GPEI Statement on cVDPV2 detections in Burundi and Democratic Republic of the Congo
• Burundi declares outbreak of circulating poliovirus type 2