Bu raporda aşağıda yer alan başlıklar halinde COVID-19 ile ilgili en son veriler paylaşılmaktadır:

• Küresel Epidemiyolojik Durum
• İzlem altındaki SARS-CoV-2’nin önemli varyantları
• Omicron ve altsoylarına karşı birincil seri ve destekleyici aşılamanın aşı etkinliği
• DSÖ Bölgelerine Göre Genel Durum
• Hastaneye kaldırılan COVID-19 Vakaları
• Aylık Operasyonel Güncellemenin Özeti

KÜRESEL EPİDEMİYOLOJİK DURUM

7 Mayıs 2023 tarihi itibarıyla veriler

Küresel olarak, son 28 günde (10 Nisan - 7 Mayıs 2023) 2,7 milyonun üzerinde yeni vaka ve 17.000'in üzerinde ölüm bildirilmiş olup önceki 28 güne (13 Mart - 9 Mart) kıyasla sırasıyla %14 ve %17 düşüş yaşanmıştır. Nisan 2023) (Şekil 1, Tablo 1). Rapor edilen vakalarda Güneydoğu Asya ve Batı Pasifik bölgelerinde görülen artışlar ve diğer bölgelerdeki düşüşlerle birlikte, tablo bölgesel düzeyde karışıktır. 7 Mayıs 2023 itibariyle, dünya çapında 765 milyondan fazla doğrulanmış vaka ve 6,9 milyondan fazla ölüm bildirilmiştir.

Bildirilen COVID-19 vakaları, prevalans anketlerinin gösterdiği gibi, olduğundan düşük tahmin edilmektedir. (1–4) Bunun nedeni kısmen, birçok ülkede test sayısındaki azalma ve raporlamadaki gecikmelerdir. Bu raporda sunulan veriler bu nedenle eksiktir ve dikkatle yorumlanmalıdır. Ek olarak, önceki haftalara ait veriler, bildirilen COVID-19 vakalarındaki ve ülkeler tarafından yapılan ölümlerdeki geriye dönük değişiklikleri içerecek şekilde sürekli olarak güncellenmektedir.

DSÖ olarak 28 günlük bir aralık kullanarak epidemiyolojik eğilimlerdeki değişiklikleri sunmaktayız. Bu daha geniş zaman aralığı, raporlamadaki gecikmeleri hesaba katmaya, vaka sayılarındaki haftalık dalgalanmaları düzeltmeye ve pandeminin nerede hızlandığı veya yavaşladığına dair net bir resim sağlamaya devam etmeye yardımcı olmaktadır. Ayrıştırılmış verilere, tam veri setinin indirilebileceği DSÖ COVID-19 web portalından erişilebilir.

Şekil 1.   7 Nisan 2023 itibarıyla DSÖ Bölgesi tarafından bildirilen COVID-19 vakaları ve 28 günlük aralıklarla küresel ölümler**

 

** Ek 1: Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Bölgesel düzeyde, yeni bildirilen 28 günlük vaka sayısı altı DSÖ bölgesinin dördünde azalmıştır: Batı Pasifik Bölgesi (+%35) ve Güneydoğu Asya Bölgesi’nde (+%223) vakalar artarken Avrupa Bölgesi (%-38), Amerika Bölgesi (%-35), Afrika Bölgesi (%-25) ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde (%-24) azalmıştır. Yeni bildirilen 28 günlük ölümlerin sayısı dört bölgede azalmış veya sabit kalmıştır: Amerika Bölgesi (+%9) ve Güneydoğu Asya Bölgesi’nde (+%281) ölümler artarken Afrika Bölgesi (%-50), Avrupa Bölgesi (%-41), Batı Pasifik Bölgesi (%-33) ve Doğu Akdeniz Bölgesi’nde (+%1) azalmış veya sabit kalmıştır.

Ülke düzeyinde, 28 günlük en yüksek yeni vaka sayıları Amerika Birleşik Devletleri (366 173 yeni vaka; -%35), Güney Kore (363 691 yeni vaka; +%32), Japonya (262 145 yeni vaka; +%36), Hindistan (213.014 yeni vaka; +%222) ve Fransa’dan (173.375 yeni vaka; -%19) bildirilmiştir. 28 günlük en yüksek ölüm vakası sayıları ise Amerika Birleşik Devletleri (4680 yeni ölüm; -%36), Brezilya (1277 yeni ölüm; +%2), Rusya Federasyonu (955 yeni ölüm; -%3), Fransa (944 yeni ölüm; +%39) ve Hindistan’dan (715 yeni ölüm; +%289) rapor edilmiştir.

Tablo 1. 30 Nisan 2023 itibarıyla DSÖ Bölgesi tarafından yeni bildirilen ve kümülatif doğrulanmış COVID 19 vakaları ve ölüm vakaları**

* Önceki yedi gün ile karşılaştırıldığında son yedi gün içinde yeni teyit edilen vaka/ölüm sayısındaki ve önceki 28 gün ile karşılaştırıldığında son 28 gündeki değişim yüzdesi.             ** Bkz. Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları

COVID-19 ile ilgili en son veriler ve bilgiler için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz:

• DSÖ COVID-19 Web Portalı
• DSÖ COVID-19 Aylık Operasyonel Güncelleme ve Geçmişe Dönük Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme
• DSÖ COVID-19 ayrıntılı sürveynas veri portalı
• DSÖ COVID-19 politika özetleri

Şekil 2.  7 Mayıs 2023 tarihi itibariyle önceki 28 günlük döneme kıyasla son 28 gün içinde doğrulanmış COVID-19 vakalarındaki yüzdelik değişim**

** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız 

Şekil 3. 7 Mayıs 2023 tarihi itibarıyla önceki 28 günlük döneme kıyasla son 28 gün içinde doğrulanmış COVID-19 ölüm vakalarındaki yüzdelik değişim**

 ** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

İzlem altında olan ve önemli  SARS-CoV-2 varyantları

Coğrafi yayılımı ve prevelansı

Küresel olarak, 10 Nisan - 7 Mayıs 2023 (28 gün) arasında, GISAID aracılığıyla 27.992 SARS-CoV-2 dizisi paylaşılmıştır. DSÖ şu anda iki önemli varyantı (VOI'ler), XBB.1.5 ve XBB.1.16 ile birlikte altı izleme altındaki varyantı (VUM'ler) ve bunların altsoyları izlemektedir. VUM'lar BA.2.75, CH.1.1, BQ.1, XBB, XBB.1.9.1 ve XBB.1.9.2'dir. XBF varyantı, son dört hafta içinde hem küresel olarak hem de DSÖ bölgelerinde gözlemlenen azalan prevalansı (<%1) nedeniyle VUM listesinden çıkarılmıştır.

VOI'leri bildiren ülke sayısında artış olmuştur. 20 Mart ve 16 Nisan 2023 arasında, 64 ülke XBB.1.5 dizilerini bildirmiş ve toplam ülke sayısı 109’a  çıkmıştır (Şekil 4A, Tablo 2). Aynı 28 günlük dönemde, 34 ülke XBB.1.16 dizilerini bildirerek toplam ülke sayısı 46’ya çıkarmıştır (Şekil 4B, Tablo 2). XBB.1.5 küresel olarak baskın olmaya devam ederken, yaygınlığı istikrarlı bir şekilde azalmaktadır. 16. haftada (17 - 23 Nisan 2023), XBB.1.5, 12. haftadaki (20 - 26 Mart 2023) %52,4'ten düşüşle dizilerin %47,5'ini oluşturmuştur. Küresel olarak XBB.1.16, yaygınlık açısından artmaya devam etmektedir ve 12. haftadaki %4,0'e kıyasla 16. haftadaki dizilerin %8,6'sını oluşturmaktadır.

Tablo 2, VOI'leri ve VUM'ları bildiren ülkelerin sayısını ve bunların 12. haftadan 16. haftaya kadar olan prevelansını göstermektedir. VUM'ler arasında, XBB, XBB.1.9.1 ve XBB.1.9.2 artan eğilimler göstermiştir. Tersine, diğer VUM'lar aynı raporlama döneminde azalan eğilimler göstermektedir. Artan eğilimler sergileyen VOI ve VUM'lar turuncu renkle vurgulanırken, azalan eğilimler gösterenler yeşil renkle vurgulanmaktadır.

Mevcut SARS-CoV-2 varyant eğilimleri, DSÖ bölgeleri ve ülkeleri arasında ve içinde farklılık göstermektedir. Aşılama ve önceki SARS-CoV-2 enfeksiyonundan kaynaklanan popülasyon bağışıklığı, değişken dolaşım dinamiklerinde gözlenen heterojenliğe katkıda bulunan faktörler arasındadır. (i,ii) VOI'ler, XBB.1.5 ve XBB.1.16, sırasıyla dört bölgede ve bir bölgede baskındır: XBB.1.5, Afrika, Amerika, Avrupa ve Batı Pasifik Bölgelerinde baskındır; XBB.1.16 Güneydoğu Asya bölgesinde baskındır. VUM XBB.1.9.1, Doğu Akdeniz Bölgesi'nde baskındır (Şekil 5).

SARS-CoV-2 dizilerinin sayı ve yüzdesine ilişkin küresel eğilim, Şekil 6'da gösterilmektedir. Küresel olarak test etme ve dizileme eğilimlerindeki düşüşle birlikte, ortaya çıkan SARS-CoV-2 varyantlarının hastalık şiddeti üzerindeki etkisi belirsizliğini korumaktadır. Şu anda VOI'ler/VUM'lar ile artan hastalık şiddeti arasında bir ilişki olduğunu gösteren rapor edilmiş bir laboratuvar veya ülke raporu bulunmamakla birlikte, düşük ve temsili olmayan SARS-CoV-2 genomik sürveyans seviyeleri, SARS-CoV-2 varyant manzarasının yeterince değerlendirilmesinde zorluklar oluşturmaktadır.

(i) SARS-CoV-2 varyant biyolojisi: Bağışıklıktan kaçış, bulaşma ve yetenek: https://www.nature.com/articles/s41579-022-00841-7

(ii) Güney Afrika'daki Omicron döneminde hızla değişen immünolojik manzara ve SARS-CoV-2'nin hastalık şiddeti: https://www.nature.com/articles/s41467-022-35652-0

Tablo 2. 2023 yılının 12. haftasından 16. haftasına kadarki dönemde SARS-CoV-2 VOI ve VUM'ların haftalık prevalansı

Şekil 4. XBB.1.5 ve XBB.1.16'nın küresel prevelansı (20 Mart - 16 Nisan 2023**)

* Dizilerin GISAID'e  bildirimindeki gecikmeyi hesaba katan raporlama dönemi.

+Tarihsel mevcudiyet, daha önce XBB.1.5 dizilerini bildiren ancak 20 Mart - 16 Nisan 2023 arasındaki dönemde bunları bildirmemiş ülkeleri gösterir.

Şekil 5. DSÖ bölgesine göre ilk üç SARS-CoV-2 varyantı (VOI olmayan/VUM'lar dahil), 2023'ün 12. haftasından 16. haftasına kadar

Şekil 6. 1 Ekim 2022 ile 16 Nisan 2023 tarihleri arasında bildirilen  SARS-CoV-2 dizilerinin sayısı ve yüzdesi

Şekil 6. Tablo A, Ekim 2022'den bu yana dolaşımdaki tüm varyantların sayısını ve Tablo B'nin yüzdesini göstermektedir. Omicron kardeş soyları ve ek izleme altındaki Omicron VOC soyundan gelen yeni soylar gösterilmektedir. BA.1*, BA.2*, BA.3*, BA.4* ve BA.5* (* soyundan gelen soyların dahil edildiğini gösterir) tüm BA.1, BA.2, BA.3, BA.4 ve BA.5, ayrı ayrı gösterilen şu anda dolaşımdaki varyantlar hariç, havuzlanmış alt soylar. Atanmamış kategorisi, bir PANGO soy adı için bekleyen soyları içerirken Diğer kategorisi, atanmış ancak göstergede listelenmeyen soyları içerir.

Kaynak: 1 Ekim 2022'den 16 Nisan 2023'e kadar GISAID'den alınan SARS-CoV-2 dizisi verileri ve meta verileri.

Ek kaynaklar:

• Tracking SARS-CoV-2 Variants

• WHO statement on updated tracking system on SARS-CoV-2 variants of concern and variants of interest

• WHO XBB.1.16 Initial Risk Assessment, 17 April 2023

• WHO XBB.1.5 rapid risk assessment, 24 February 2023

Omicron ve altsoylarına karşı birincil seri ve destekleyici aşılamanın aşı etkinliği

Aşı Etkinliği

 

COVID-19 aşılarının Omicron ve altsoylarına karşı etkinliğini gösteren Orman Grafiği/Forest Plots , View-hub.org'da mevcuttur ve düzenli olarak güncellenmektedir (en son 8 Mayıs 2023'te güncellenir). Tüm veriler, COVID-19 aşı etkinliği (VE) çalışmalarının (burada açıklanan yöntemler) devam eden sistematik incelemesinin bir parçası olarak toplanmaktadır. COVID-19 VE sonuçları, verilerin mevcut olduğu aşağıdaki grafiklerde özetlenmiştir:

 

• Tüm aşılar için birincil serinin VE'si ve aşıya göre ilk rapel dozu

 

• İlgili çeşitli alt popülasyonlar için VE

 

• İkinci rapel dozun mutlak ve bağıl VE'si (göreceli VE'nin yorumlanması hakkında daha fazla bilgi için, 29 Haziran 2022 Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme'den görece aşı etkinliğine odaklanan özel bölüme bakın)

 

• Aşılar için VE'nin zaman içindeki süresi

 

• Birinci, ikinci veya üçüncü rapel doz olarak verilen bivalan aşıların mutlak VE'si

 

Özetle, COVID-19 VE çalışmalarından elde edilen bulgular, orijinal SARS-CoV-2 suşu ve önceki dört VOC ile karşılaştırıldığında tüm sonuçlar (ağır hastalık, semptomatik hastalık ve enfeksiyon) için Omicron varyantına karşı birincil seri aşıların VE'sinin azaldığını göstermektedir ( Alfa, Beta, Gama ve Delta). Daha da önemlisi, Omicron varyantına karşı VE tahminleri, şiddetli hastalık için diğer sonuçlara göre daha yüksek kalmaktadır. Semptomatik hastalık ve enfeksiyona karşı birincil seri aşılamanın VE'si zamanla hızla azalır. Birinci rapel aşılama, birincil seride kullanılan aşıdan bağımsız olarak, VE'yi tüm sonuçlar için önemli ölçüde iyileştirmekte olup VE, ilk rapel aşılamadan sonraki ilk altı ayda semptomatik hastalık ve enfeksiyon için şiddetli hastalıkta olduğundan daha fazla düşmektedir. Bir monovalan mRNA aşısı ile ikinci bir takviye dozunun VE'si, birinci takviye dozundan sonra gözlemlendiği gibi, benzer bir gelişmiş VE ardından azalma modeli göstermektedir.

 

Hem atadan kalma suşu hem de Omicron suşu içeren mRNA bivalan aşıları hakkında ortaya çıkan kanıtlar, birinci, ikinci veya üçüncü rapel doz olarak uygulanan bir bivalan aşının, aşılanmamış kişilere kıyasla semptomatik hastalığa ve ciddi hastalığa karşı korumayı iyileştirdiğini göstermektedir. Ek olarak, ikinci veya üçüncü takviye dozu olarak iki değerlikli bir aşı alan kişiler, geçmişte birinci veya ikinci takviye dozu olarak tek değerlikli bir mRNA aşısı olmuş kişilere kıyasla ek korumaya sahiptir. Bununla birlikte, gözlemsel VE çalışmalarında doğrudan iki değerlikli ve tek değerlikli güçlendiricilerin karşılaştırılması, zamanla ilgili olası karışıklıklar (örneğin, son aşı dozundan bu yana geçen süre, alt değişken dolaşım, insidans oranları) nedeniyle zorlayıcıdır. Son zamanlarda yapılan birkaç çalışma, aynı zaman diliminde iki değerli ve tek değerli rapel aşılarının korunmasını değerlendirmiştir; iki çalışma (Birleşik Krallık, Fransa), Omicron enfeksiyonuna karşı bivalan aşılar için marjinal (yaklaşık %10) daha yüksek VE göstermiştir; Kanada'dan yapılan bir çalışma, hastane yatışına karşı tek değerlikli ve çift değerlikli aşılar arasında VE açısından hiçbir fark göstermemiştir.

 

Nötralizasyon

 

Nötralize edici antikor çalışmaları, yeni ve gelişmekte olan varyantlara karşı aşı performansına ilişkin erken bilgiler sağlayabilir. Omicron alt varyantlarına karşı COVID-19 aşılarının nötralizasyon kapasitesi hakkında daha fazla bilgi için lütfen Omicron BA.1, BA.2, BA.3 ve BA.4/BA.5'e monovalan aşılama sonrası nötralizasyon yanıtlarının yakın tarihli bir sistematik incelemesine bakınız. Ek olarak, nötralizasyon çalışmalarının canlı bir sistematik incelemesinin sonuçlarını gösteren nötralizasyon grafikleri VIEW-hub.org'da düzenli olarak güncellenir (en son 5 Mayıs 2023'te güncellenir) ve BQ.1 ve XBB gibi daha yeni Omicron soyundan gelen soylar hakkında bilgi içermektedir.

 

Bugüne kadarki kanıtların toplamı, Omicron BA.1'e karşı ilk takviye aşılamanın nötralize edici antikor yanıtının, önceki VOC'lerde gözlemlenenden daha büyük bir azalmayı temsil eden atasal suşa kıyasla yaklaşık altı kat daha düşük olduğunu göstermektedir. Geometrik ortalama titrelerdeki ortalama katlama azalması da BA.1'e göre BA.4/BA.5 için iki kat daha düşüktür. Yakın tarihli bir rapor, sonuçların ayrıca VE çalışmalarının nasıl yapıldığına ilişkin metodolojik faktörlerden kaynaklanabilmesine rağmen, muhtemelen daha düşük nötralizasyon titrelerinden dolayı BA.4/BA.5'e karşı VE'nin muhtemelen BA.1'e göre daha düşük olduğunu önermektedir. İlk kanıtlar, yeni alt varyantlar BQ.1/BQ.1.1 ve XBB/XBB.1/XBB.1.5'e karşı nötralizasyon kapasitesinde daha fazla düşüş olduğunu gösteriyor. Omicron'a (güçlendirici olmadan) karşı birincil seri nötralizasyon, son soylar için nötralizasyon azalmalarını doğru bir şekilde karşılaştırmak için yetersiz kalmıştır. Son olarak, VIEW-hub.org'da tek değerlikli-monovalan ve çift değerlikli-bivalan mRNA aşılarını karşılaştıran nötralizasyon tepkilerinin bir özeti de mevcuttur ve bu, bivalan aşıların daha yeni Omicron altsoylarına karşı geliştirilmiş performansına dair ön kanıtlar sağlamaktadır.

 

 

DSÖ BÖLGELERİNE GÖRE DURUM

 

Epidemiyolojik Hafta ( 10 Nisan-7 Mayıs 2023)

 

Afrika Bölgesi

 

Afrika Bölgesi son 28 günde 7408 yeni vaka bildirerek önceki 28 günlük döneme göre %25 düşüş kaydetmiştir. Verilerin mevcut olduğu 50 ülkeden dokuzu (%18) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup oransal olarak en yüksek artışlar Cabo Verde (335'e karşı 33 yeni vaka; +%915), Mayotte (19'a karşı dört yeni vaka; +%375 ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (459'a karşı 130 yeni vaka; +%253) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Mauritius (4596 yeni vaka; 100.000'de 361.4 yeni vaka; +%235), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (459 yeni vaka; 100.000'de <1 yeni vaka; +%253) ve Cabo Verde’den (335 yeni vaka; 100.000'de 60,3 yeni vaka; +%915) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm vakası sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %50 azalmış ve 12 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Mauritius (dört yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; önceki 28 günlük dönemde ölüm bildirilmemiştir), Zimbabwe (iki yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -83) %) ve Kamerun’dan (bir yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%50) rapor edilmiştir.

DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19

Amerika Bölgesi

 

Amerika Bölgesi, son 28 günde 647.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir olup önceki 28 günlük döneme göre %35'lik bir düşüş yaşanmıştır. Verilerin mevcut olduğu 56 ülkenin 17'si (%30) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildir ve orantılı olarak en yüksek artışlar Saint Lucia (24'e karşı iki yeni vaka; +%1100), Turks ve Caicos Adaları (23'e karşı dört yeni vaka; +%475) ve Grenada’da (10'a karşı üç yeni vaka; +%233) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Amerika Birleşik Devletleri (366.173 yeni vaka; 100.000'de 110.6 yeni vaka; -%35), Brezilya (168.717 yeni vaka; 100.000'de 79.4 yeni vaka; -%28) ve Meksika’dan (34.058 yeni vaka; 100.000'de 26.4 yeni vaka; -%40) rapor edilmiştir.

 

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm vakası sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %9 artarak 7483 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Amerika Birleşik Devletleri (4680 yeni ölüm; 100.000'de 1,4 yeni ölüm; -%36), Brezilya (1277 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%2), ve Kanada’dan (508 yeni ölüm; 100.000'de 1.3 yeni ölüm; -%16) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19-pandemic

Doğu Akdeniz Bölgesi

 

Doğu Akdeniz Bölgesi, son 28 günde 40.000'in üzerinde yeni vaka bildirmiş ve önceki 28 günlük döneme göre %24 düşüş kaydetmiştir. Verilerin mevcut olduğu 22 ülkeden üçü (%14) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup oransal olarak en yüksek artışlar Fas (1099'a karşı 207 yeni vaka; +%431), Afganistan (5244'e karşı 2002) gözlendi. yeni vakalar; +%162) ve Katar’da (7895'e karşı 6455 yeni vaka; +%22) gözlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları İran (12.023 yeni vaka; 100.000'de 14.3 yeni vaka; -%51), Katar (7.895 yeni vaka; 100.000'de 274 yeni vaka; +%22), ve Suudi Arabistan’da (5273 yeni vaka; 100.000'de 15.1 yeni vaka; -%12) rapor edilmiştir.

 

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %1 artarak 707 yeni ölüm bildirilniştir. En yüksek yeni ölüm sayıları İran (595 yeni ölüm; 100.000'de 0,7 yeni ölüm; önceki 28 güne benzer), Tunus (35 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +59%) ve Lübnan’dan (28 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%22) bildirilmiştir.

 

 

DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html

 

Avrupa Bölgesi

 

Avrupa Bölgesi, son 28 günde 800.000'den fazla yeni vaka bildirmiş olup bu da önceki 28 günlük döneme göre %38'lik bir düşüş anlamına gelmektedir. Verilerin mevcut olduğu 61 ülkeden altısı (%10) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir ve en yüksek orantılı artışlar İspanya (47.078'e karşı 20.280 yeni vaka; +%132), Andorra (76) vs 41 yeni vaka; +%85) ve İsveç’te  (4471'e karşı 3006 yeni vaka; +%49) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Fransa (173 375 yeni vaka; 100.000'de 266.6 yeni vaka; -%19), Rusya Federasyonu (163.661 yeni vaka; 100.000'de 112.1 yeni vaka; -%44) ve İtalya’dan (88 154 yeni vaka; 100.000'de 147.8 yeni vaka; +%2) rapor edilmiştir.

 

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %41 azalarak 6345 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Rusya Federasyonu (955 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%3), Fransa (944 yeni ölüm; 100.000'de 1.5 yeni ölüm; +%39) ve İspanya'dan (694 yeni ölüm; 100.000'de 1,5 yeni ölüm; +%60) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19.

Güneydoğu Asya Bölgesi

 

Güneydoğu Asya Bölgesi, son 28 günde 258.000'den fazla yeni vaka bildirmiş olup du da  önceki 28 günlük döneme göre %223'lük bir artış anlamına gelmektedir. Verilerin mevcut olduğu 11 ülkenin onu (%91) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir ve  oransal olarak en yüksek artışlar Myanmar'da (1933'e karşı 143 yeni vaka; +%1252), Tayland'da (5033'e karşı 663 yeni vakalar; +%659) ve Maldivler’de (632'ye karşılık 150 yeni vaka; +%321) gözlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Hindistan (213.014 yeni vaka; 100.000'de 15.4 yeni vaka; +%222), Endonezya (36.186 yeni vaka; 100.000'de 13.2 yeni vaka; +%199) ve Tayland'dan ( 5033 yeni vaka; 100 000'de 7,2 yeni vaka; +%659) rapor edilmiştir.

 

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %281 artarak 1178 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Hindistan (715 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%289), Endonezya (407 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%291) ve Tayland'dan ( 27 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%69) rapor edilmiştir.

 

 

DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019.

Batı Pasifik Bölgesi

Pasifik Bölgesi, son 28 günde 975.000'den fazla yeni vaka bildirmiş olup bu da önceki 28 günlük döneme kıyasla %35'lik bir artış anlamına gelmektedir. Verilerin mevcut olduğu 35 ülkenin 14'ü (%40) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir ve en yüksek orantılı artışlar Vietnam (46.230 yeni vakaya karşı 664; +%6862), Moğolistan (118’e karşı 13 yeni vakaya karşı; +%808) ve Lao Demokratik Halk Cumhuriyeti’nde (48'e karşı 14 yeni vaka; +%243) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Güney Kore Cumhuriyeti (363.691 yeni vaka; 100.000'de 709.4 yeni vaka; +%32), Japonya (262.145 yeni vaka; 100.000'de 207.3 yeni vaka; +%36), ve Avustralya’dan (114.460 yeni vaka; 100.000'de 448.9 yeni vaka; +%51) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %33 azalarak 1387 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Japonya (564 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%36), Avustralya (315 yeni ölüm; 100.000'de 1.2 yeni ölüm; +%23) ve Güney Kore’den (210 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%4) rapor edilmiştir.

 

DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

Hastaneye kaldırılan ve Yoğun Bakıma alınan vakalar

Küresel düzeyde, son 28 gün içinde (3 Nisan - 30 Nisan 2023), toplam 109.546 hastaneye teni yatış ve 2.834 yoğun bakım ünitesine (YBÜ) yeni yatış bildirilmiştir (Şekil 8). Bu, önceki 28 güne (6 Mart 2 Nisan 2023) kıyasla hastaneye yeni yatışlarda %29 ve YBÜ yatışlarında sırasıyla %29 ve %4'lük bir düşüşü temsil etmektedir. Sunulan hastaneye yatış verileri başlangıç niteliğinde olup yeni veriler kullanıma sunuldukça değişebilir. Ayrıca, hastaneye yatış verileri raporlama gecikmelerine tabidir. Bu veriler muhtemelen hem rastlantısal SARS-CoV-2 enfeksiyonu vakalarıyla hem de COVID-19 hastalığına bağlı olarak hastaneye yatışları içerir.

 

Küresel olarak, son 28 gün içinde 46 (%20) ülke DSÖ'ye en az bir kez hastaneye yeni yatışlarla ilgili veri bildirmiştir (Şekil 7). Avrupa Bölgesi, hastaneye yeni yatışlar hakkında veri bildiren ülkeler arasında en yüksek orana sahip olup (22 ülke; %36), bunu Güneydoğu Asya Bölgesi (üç ülke; %27), Afrika Bölgesi (sekiz ülke; %16), Doğu Akdeniz Bölgesi (üç ülke; %14), Amerika Bölgesi (yedi ülke; %13) ve Batı Pasifik Bölgesi (üç ülke; %9) takip etmektedir. Dönem için sürekli bir şekilde (iii) yeni hastaneye yatışları bildiren ülkelerin oranı %10 (23 ülke) olmuştur.

 

Tutarlı bir şekilde hastaneye yeni yatışları bildiren 23 ülke arasında dört (%17) ülke, son 28 gün içinde bir önceki 28 günlük döneme kıyasla hastaneye yatışlarda %20 veya daha fazla artış kaydetmiştir: Moğolistan (117'ye karşı 12; +%875), Afganistan (8'e karşı 67; +%738), Endonezya (6091'e karşı 1732; +%252) ve Singapur (2078'e karşı 984; +%111). En yüksek  hastaneye yeni yatış sayısı Amerika Birleşik Devletleri (49 384'e karşı 70 898; -%30), Ukrayna (13 380'e karşı 17 195; -%22) ve Fransa'dan (11 373'e karşı 9995; +%14) bildirilmiştir.

 

Altı DSÖ bölgesinde, son 28 gün içinde toplam 38 (%16) ülke DSÖ'ye en az bir kez YBÜ yeni kabullerine ilişkin veri bildirmiştir (Şekil 7). Avrupa Bölgesi, yoğun bakım ünitesine yeni  kabulleri hakkında veri bildiren ülkeler arasında en yüksek orana olup (18 ülke; %30), bunu Doğu Akdeniz Bölgesi (beş ülke; %23) ve Güneydoğu Asya Bölgesi (iki ülke; %18), Batı Pasifik Bölgesi (beş ülke; %14), Amerika Bölgesi (altı ülke; %11) ve Afrika Bölgesi (iki ülke; %4) izlemiştir. Dönem için sürekli olarak YBÜ yeni kabulleri bildiren ülkelerin oranı (iii) %9 (20 ülke) olmuştur.

 

Tutarlı bir şekilde YBÜ yeni kabulü bildiren (iii) 20 ülke arasında, altı (%30) ülke son 28 gün içinde önceki 28 günlük döneme kıyasla YBÜ yeni kabullerinde %20 veya daha fazla artış göstermiştir: Endonezya (262'ye karşı 103; + %154), Singapur (47'ye karşı 24; +%96), İsveç (48'e karşı 31; +%55), Fransa (1127'ye karşı 881; +%28), Avustralya (260'a karşı 211; +%23) ve Letonya (42'ye karşı 35; +%20). En yüksek  yoğun bakım ünitesi yeni kabul sayıları Fransa (1127'ye karşı 881; +%28), Ukrayna (391'e karşı 450; -%13) ve Endonezya'dan (262'ye karşı 103; +%154) rapor edilmiştir.

 

(iii) Burada kullanıldığı şekliyle "sürekli olarak", 28 günlük süreyi oluşturan birbirini takip eden dört hafta boyunca yeni hastaneye yatışlar ve yoğun bakım ünitesi kabulleri için veri sunan ülkeleri ifade eder.

Şekil 7. Şekil 4. Hastaneye yeni yatışları ve yoğun bakım ünitelerine yeni yatışları bildiren ülkelerin haftalık oranı: epidemiyolojik 1. hafta 2020 - 17. hafta 2023

 

 

Not: Son haftalar raporlama gecikmelerine tabidir ve düşüş eğilimi olarak yorumlanmamalıdır.

 

Şekil 8. 30 Nisan 2023 itibarıyla DSÖ'ye haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakaları, ölümler, hastaneye yatışlar ve yoğun bakım ünitesine yatışlar

 

Not: Son haftalar raporlama gecikmelerine tabidir ve düşüş eğilimi olarak yorumlanmamalıdır.

Kaynak: DSÖ Ayrıntılı Sürveyans Portalı

 

 

Aylık Operasyonel Güncellemenin Özeti

 

Aylık Operasyonel Güncelleme, COVID-19 SPRP 2021 çerçevesine göre devam eden küresel ilerlemeyi güncellemeyi amaçlayan COVID-19 Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planı (SPRP) izleme ve değerlendirme ekibi tarafından sağlanan bir rapordur. Bu sayıda, ülke düzeyindeki eylemlerin ve DSÖ'nün COVID19 ve diğer solunum yolu hastalıkları için ülkelere verdiği destekler arasında öne çıkanlar aşağıdaki gibidir:

 

• Doğu Akdeniz Bölgesi, akut solunum yolu enfeksiyonları konusunda üçüncü Bilimsel Konferansını ve altıncı EMARIS toplantısını gerçekleştirmiştir,

• Bir OpenWHO çevrimiçi kursu aracılığıyla grip hazırlığının güçlendirilmesi,

• Gezici sağlık kervanları, Batı Balkanlar'ı COVID-19 aşısı için bir araya getirerek sağlık tavsiyelerini insanların bulunduğu yere yaklaştırmaktadır,

• Harici kalite değerlendirmeleri (EQA) aracılığıyla SARS CoV-2 için laboratuvar testlerinin kalitesinin değerlendirilmesi,

• SARS CoV-2'nin moleküler tespiti için DSÖ Küresel Grip Sürveyans ve Müdahale Sistemi (GISRS) Harici Kalite Değerlendirme Programı 2022

• COVID-19 eylem içi incelemelerinin küresel bir analizi: Bir pandemi sırasında acil duruma hazırlık ve müdahale üzerine düşünce, düzenleme ve iyileştirmeler - Avrupa Bölgesinden örnekler

 

Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) Acil Durum Komitesi'nin COVID-19 salgını ile ilgili on beşinci toplantısı

 

Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) (UST) Acil Durum Komitesi'nin COVID-19 pandemisine ilişkin on beşinci toplantısı 4 Mayıs 2023'te gerçekleştirilmiştir. Müzakere oturumu sırasında Komite üyeleri, COVID 19 ölümlerindeki azalma eğilimine, COVID-19 ile ilgili hastaneye yatış ve yoğun bakım yatışlarındaki düşüşe ve SARS-CoV-2'ye karşı yüksek düzeyde nüfus bağışıklığını vurgu yapmıştır. Komite üyeleri,  SARS-CoV-2'nin potansiyel evriminin oluşturduğu belirsizlikleri kabullenerek, DSÖ Genel Direktörüne COVID-19 pandemisinin uzun vadeli yönetimine geçiş zamanının geldiğini rapor etmiştir.

 

DSÖ Genel Direktörü, devam eden COVID-19 salgını ile ilgili olarak Komite tarafından sunulan tavsiyeye katılmıştır. COVID-19'un artık yerleşik ve devam eden bir sağlık sorunu olduğunu ve artık uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu (PHEIC) teşkil etmediğini belirlemiştir.

 

DSÖ Genel Direktörü, Komite tarafından sağlanan tavsiyeleri değerlendirmiş olup bir dizi Geçici Tavsiye yayınlamıştır. DSÖ Genel Direktörü, 2023-2025 COVID-19 Stratejik Hazırlık ve Müdahale Planını dikkate alarak SARS-CoV-2 salgınının uzun vadeli yönetimi için Daimi Tavsiyeler hakkında önerilerde bulunmak üzere bir UST İnceleme Komitesi toplayacaktır. Bu geçiş sırasında, Taraf Devletlere yayınlanan Geçici Tavsiye Kararlarını izlemeye devam etmeleri tavsiye edilmektedir.

 

DSÖ Genel Direktörü tarafından tüm Taraf Devletlere yayınlanan Geçici Tavsiyeler ve COVID-19 salgınıyla ilgili UST (2005) Acil Durum Komitesinin on beşinci toplantısına ilişkin tam bildiri, DSÖ web sitesinde mevcuttur.

 

15. UST Acil Durum Komitesinin COVID-19 ile ilgili Açıklaması

DSÖ Genel Direktörü'nün kararıyla ilgili açıklaması

Ek 1. Veri, tablo ve şekil notları

 

Sunulan veriler, ülkelerden/bölgelerden DSÖ'ye bildirilen, büyük ölçüde DSÖ vaka tanımlarına ve sürveyans klavuzuna dayanan resmi laboratuvar onaylı COVID-19 vaka ve ölümlerine dayanmaktadır. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir; ve bu verileri yorumlarken, gerçek vaka ve ölüm oranı insidansının olduğundan düşük tahmin edilmesi ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmada değişken gecikmeler gibi, sunulan sayıları etkileyen birkaç faktör nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Vaka tespiti, dahil etme kriterleri, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve veri kesme ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Az sayıda ülke/bölge, şüpheli ve laboratuvar onaylı vakaları birlikte rapor etmektedir. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir.

 

epi-data-support@who.int adresine e-posta gönderilerek yapılan geçmiş veri düzenlemesinin bir kaydı talep edilebilmektedir. Talep ederken lütfen ilgilendiğiniz ülke (ler)i, süreyi ve talep / kullanım amacını belirtiniz. Önceki durum raporları düzenlenmeyecektir; en güncel veriler için https://covid19.who.int/ adresine bakınız. Ülkeler, bölgeler ve alanlar ve DSÖ Bölgeleri (önceki sayılarda rapor edilmiştir) tarafından son yedi gün içinde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri  “https://covid19.who.int/table” adresinde mevcuttur.

 

Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, alanları veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilmektedir. Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler, bölgeler ve alanlar, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir. Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---14-september-2022benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

 

Kuzey Kore’deki COVID-19 salgınına ilişkin güncellemeler, laboratuvar tarafından doğrulanmış COVID 19 vakalarının sayısı bildirilmediğinden bu rapora dahil edilmemiştir.

 

Ek 2.  SARS-CoV-2 varyantlarının değerlendirilmesi ve sınıflandırılması

 

DSÖ, ulusal makamlar, kurumlar ve araştırmacılarla işbirliği içinde, SARSCoV-2 varyantlarının bulaşmayı veya hastalık özelliklerini değiştirip değiştirmediğini veya hastalığın yayılmasını kontrol etmek için uygulanan aşıların, terapötiklerin, teşhislerin veya halk sağlığı ve sosyal önlemlerin (PHSM) etkinliğini etkileyip etkilemediğini rutin olarak değerlendirmektedir. Potansiyel endişe verici varyantları (VOC'ler), önemli varyantları (VOI'ler) veya izleme altındaki varyantları (VUM'ler), küresel halk sağlığına yönelik risk temelinde düzenli olarak değerlendirilir.

 

Varyantların sınıflandırmaları, dolaşımdaki varyantların sürekli gelişimini ve bunların değişen epidemiyolojisini yansıtmak için gerektiğinde revize edilecektir. Varyant sınıflandırması için kriterler ve şu anda dolaşımda olan ve daha önce dolaşımda olan VOC'ler, VOI'ler ve VUM'ların listeleri, DSÖ SARS-CoV-2 varyantlarını İzleme web sitesinde mevcuttur. Ulusal makamlar başka varyantları belirlemeyi seçebilir ve yeni ortaya çıkan varyantları ve bunların etkilerini araştırmak ve raporlamak için şiddetle teşvik edilir.

 

DSÖ, yaygınlık ve viral özelliklerdeki değişiklikleri izlemek için VOC'lerin soyundan gelenler de dahil olmak üzere SARS-CoV-2 varyantlarını izlemeye devam etmektedir. Omicron soyundan gelen soyların dolaşımını açıklayan mevcut eğilimler, COVID-19 sürveyans sistemlerinin sınırlamaları dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Bunlar, ülkeler arasındaki dizileme kapasitesi ve örnekleme stratejilerindeki farklılıkları, örnekleme stratejilerinde zaman içinde meydana gelen değişiklikleri, ülkeler tarafından yürütülen testlerde ve paylaşılan dizilerdeki azalmaları ve dizi verilerinin GISAID'e yüklenmesindeki gecikmeleri içermektedir. (5)

 

Kaynaklar: