EKVATOR GİNESİ’NDE MARBURG VİRÜSÜ HASTALIĞI -MDV

09 Haziran 2023 Cuma

Ekvator Ginesi Sağlık Bakanlığı, DSÖ tavsiyelerine göre, doğrulanmış yeni bir vakanın bildirilmediği arka arkaya iki kuluçka döneminden (42 gün) sonra, Marburg virüsü hastalığı (MVD) salgınının sona erdiğini 8 Haziran 2023'te ilan etmiştir.

09 Haziran 2023

 

Özet olarak durum

Ekvator Ginesi Sağlık Bakanlığı, DSÖ tavsiyelerine göre, doğrulanmış yeni bir vakanın bildirilmediği arka arkaya iki kuluçka döneminden (42 gün) sonra, Marburg virüsü hastalığı (MVD) salgınının sona erdiğini 8 Haziran 2023'te ilan etmiştir. Dört ildeki beş ilçeden toplam 17 doğrulanmış ve 23 olası vaka bildirilmiş olup doğrulanmış 17 vakadan 12'si ölmüş ve olası vakaların tümü ölüm olarak bildirilmiştir.

DSÖ ve ortakları, ülke ofisi aracılığıyla bu salgını kontrol altına almak için hükümete teknik destek sağlamıştır.

DSÖ, çoğu yanıt faaliyetinin salgın sona erdikten sonra üç ay süreyle sürdürülmesini teşvik etmektedir. Bu, hastalık yeniden ortaya çıkarsa sağlık yetkililerinin bunu hemen tespit edebilmesini, hastalığın tekrar yayılmasını önleyebilmesini ve nihayetinde hayat kurtarabilmesini sağlamak içindir.

 

Durumun tanımlanması

13 Şubat 2023'te Ekvator Ginesi Sağlık ve Sosyal Refah Bakanlığı, 7 Ocak ile 7 Şubat 2023 arasında şüpheli viral hemorajik ateş ölümlerinin bildirilmesinin ardından bir MVD salgını görüldüğünü ilan etmiş olup bir vakayla ilgili olarak Senegal'in başkenti Dakar'da bulunan Pasteur Enstitüsü’nde Marburg virüsü için gerçekleştirilen gerçek zamanlı polimeraz zincir reaksiyonu (RT-PCR) sonucu 12 Şubat'ta pozitif çıkmıştır.

Salgın bildiriminden 7 Haziran 2023'e kadar Ekvator Ginesi kıta bölgesinde 17 doğrulanmış ve 23 olası vaka bildirilmiştir. Doğrulanan vakalardan on ikisi ölmüş ve olası vakaların tümü ölüm olarak bildirilmiştir (doğrulanmış vakalar arasındaki vaka ölüm oranı, sonucu bilinmeyen doğrulanmış bir vaka hariç %75'tir).

Litoral eyaletinin Bata ilçesindeki bir Marburg tedavi merkezine kabul edilen son doğrulanmış vaka, MVD için art arda iki negatif PCR testinin ardından 26 Nisan'da taburcu edilmiştir. Ekvator Ginesi Sağlık Bakanlığı, 8 Haziran 2023'te, doğrulanmış yeni bir vakanın bildirilmediği arka arkaya iki kuluçka döneminden (42 gün) sonra, salgının sona erdiğini ilan etmiştir.

Ülkenin sekiz ilinden dördünde (Centro Sur, Kie-Ntem, Litoral ve Wele-Nzas) beş ilçede (Bata, Ebebiyin, Evinayong, Nsok Nsomo ve Nsork) doğrulanmış veya olası vakalar bildirilmiştir.

Sağlık çalışanları arasında beş vaka (%31) tespit edilmiş olup bunlardan ikisi ölmüştür (SÇ'ler arasında CFR: %40).

Dört hasta iyileşmiş ve psikososyal ve diğer iyileşme sonrası destek almak için bir hayatta kalanlar bakım programına alınmıştır.

Şekil 1. 7 Haziran 2023 itibarıyla, Ekvator Ginesi ‘nde semptomların başladığı haftaya göre MVD vakaları* ve vaka sınıflandırması,

Şekil 2. Ekvator Ginesi ‘nde salgın sırasında doğrulanmış ve olası MVD vakaları bildiren bölgelerin haritası.

 

 

Marburg Virüsü Hastalığı’nın Epidemiyolojisi

Marburg virüsü, enfekte kişilerin kanı, salgıları, organları veya diğer vücut sıvılarıyla ve bu sıvılarla kontamine olmuş yatak takımları ve giysiler gibi yüzey ve malzemelerle, kesik cilt veya mukoza zarları yoluyla doğrudan temas yoluyla insanlar arasında yayılır. Sağlık çalışanları, şüpheli veya doğrulanmış MVD'li hastaları tedavi ederken daha önce enfekte olmuştur. Ölen kişinin bedeniyle doğrudan temas içeren cenaze törenleri de Marburg virüsünün bulaşmasına katkıda bulunabilir.

Kuluçka süresi 2 ila 21 gün arasında değişir. Marburg virüsünün neden olduğu hastalık, yüksek ateş, şiddetli baş ağrısı ve şiddetli halsizlik ile aniden başlar. Şiddetli hemorajik belirtiler, semptomların başlamasından beş ila yedi gün sonra ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, tüm vakalarda hemorajik belirtiler görülmez ve ölümcül vakalarda genellikle birden fazla bölgeden olmak üzere bir tür kanama görülür.

Virüsü tedavi etmek için hiçbir aşı veya antiviral tedavi onaylanmasa da, bu salgında özel izinle  Remdesivir kullanılmıştır. Destekleyici bakım - oral veya intravenöz sıvılarla rehidrasyon - ve spesifik semptomların tedavisi sağkalımı artırmaktadır. Kan ürünleri, bağışıklık terapileri ve ilaç terapileri dahil olmak üzere bir dizi potansiyel tedavi değerlendirilmektedir.

Bu, Ekvator Ginesi’nde bildirilen ilk belgelenmiş MVD salgını olmuştur Yakın zamanda Tanzanya’da başka bir MVD salgınının sona erdiği ilan edilmiştir (daha fazla bilgi için 2 Haziran 2023'te yayınlanan Hastalık Salgını Haberlerine bakınız). MVD salgınları daha önce Gana (2022), Gine (2021), Uganda (2017, 2014, 2012, 2007), Angola (2004-2005), Demokratik Kongo Cumhuriyeti (1998 ve 2000), Kenya'da (1990), 1987, 1980) ve Güney Afrika’da (1975) rapor edilmiştir.

Halk sağlığı yanıtı

Koordinasyon

  • Ülkedeki resmi salgın beyanının ardından Ekvator Ginesi Hükümeti, kıta bölgesindeki müdahaleyi yönetmek için destekleyici ortaklarla bir acil durum müdahale yapısı kurmuş ve ilk üç aylık bir operasyonel müdahale planı geliştirmiştir.
  • Bir yıllık dönem için bir geçiş ve iyileştirme planı geliştirilmiştir. Bu plan, DSÖ de dahil olmak üzere ortakların desteğiyle Sağlık Bakanlığı'nın liderliğinde uygulanacaktır.
  • Küresel Salgın Uyarısı ve Yanıt Ağı'ndan (GOARN) ortaklar, yanıt faaliyetlerine yardımcı olmak için seferber edilmiştir. Vaka yönetimi, laboratuvar, epidemiyoloji ve sürveyans fonksiyonlarını desteklemek için DSÖ aracılığıyla birkaç uzman görevlendirilmiştir.
  • DSÖ, vaka incelemesi, temaslı takibi, sağlık tesislerinde ve toplumda aktif vaka araması ve saha ekiplerinin denetlenmesi dahil olmak üzere sürveyans faaliyetleri için eğitim sağlama konusunda Sağlık Bakanlığı'nı desteklemiştir.
  • DSÖ de dahil olmak üzere BM sistemi, toplum temelli faaliyetler üstlenmek için hükümet anlaşmasını beklerken, Cinsel Sömürü ve İstismarın Önlenmesini savunmaya devam etmektedir.

İş Ortağı Desteği

Bazı iş ortakları, teknik, mali ve operasyonel destek sağlayarak hükümetin önderliğindeki müdahaleyi desteklemiştir. Bunlar arasında DSÖ, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (US-CDC), Küba Tıbbi Tugayı, Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (Africa CDC), Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC) ve Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)bulunmaktadır.

Sürveyans

DSÖ, MVD uyarı yönetimi için uyarı ve sevk merkezinin kurulmasını desteklemiştir.

DSÖ, vaka incelemesi ve temaslı takibi ve aktif sürveyans için sağlık tesisleriyle koordinasyon dahil olmak üzere sürveyans faaliyetlerine yönelik eğitim ve destekleyici denetim sağlamıştır.

Laboratuvar

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri ile DSÖ'nün desteğiyle önce Ebebiyin'de daha sonra Bata'da RT-PCR kapasiteli laboratuvarlar kurulmuştur.

MVD teşhis ve dizileme kapasiteleri daha sonra, Institut Pasteur Dakar ve DSÖ'nün yanı sıra diğer iş ortaklarının desteğiyle Malabo'da Baney laboratuvarında uygulanmıştır.

DSÖ, özellikle bulaşıcı madde nakliyecilerinin eğitimi yoluyla laboratuvar operasyonlarını ve numune naklini desteklemeye devam etmektedir.

Klinik bakım

DSÖ, Bata'da Mondong Tedavi Merkezinin kurulmasında ve bölgedeki herhangi bir bölgeden şüpheli ve doğrulanmış hastaları alıp Mondong tedavi merkezine getirebilecek üç ambulans dahil olmak üzere bir sevk sisteminin koordinasyonunda Sağlık Bakanlığına destek vermiştir.

DSÖ ayrıca hayatta kalanlara tıbbi ve psikolojik bakım ve test sağlayan bir mağdur kliniğinin kurulmasında Sağlık Bakanlığına destek vermiştir.

Enfeksiyon Önleme ve Kontrol (IPC) ve WASH (Su, Sanitasyon ve Hijyen)

  • DSÖ, günlük olarak toplanan IPC faaliyetlerinin koordinasyonu için MoH bölgesel IPC görev gücünün kurulmasını desteklemiştir.
  • SB ve ABD CDC ile işbirliği içinde DSÖ, SB tarafından onaylanan ve UNICEF ve Afrika CDC dahil olmak üzere kilit iş ortakları tarafından uygulanan IPC yanıtı için Ulusal Stratejinin geliştirilmesini ve uygulanmasını desteklemiştir.
  • DSÖ, IPC teknik kılavuzunu ve gerektiğinde Standart Çalışma Prosedürleri, kontrol listeleri, eğitim materyalleri ve araçları dahil olmak üzere diğer ürünleri geliştirmiştir.
  • DSÖ, mevcut IPC önlemleri (tarama ve izolasyon kapasitesi gibi) hakkında hızlı bir sağlık tesisi değerlendirme aracı geliştirmesi ve bu aracın çevrimiçi olarak kullanıma sunulması da dahil olmak üzere Sağlık Bakanlığını desteklemiştir.
  • DSÖ, etkilenen tüm ilçelerde sağlık çalışanlarını eğitmek için benimsenen ve kullanılan ve aynı zamanda kilit uygulayıcı ortaklar tarafından benimsenen MVD bağlamında IPC eğitim modülleri sağlamıştır.
  • DSÖ operasyonel destek ve lojistik (OSL) ve UNICEF, gerekli temel IPC malzemelerini belirlemiştir (kişisel koruyucu ekipman, alkol bazlı el ovucu vb. dahil).
  • DSÖ, özellikle su temini ve atık yönetimi olmak üzere sağlık tesislerinde iyileştirilmiş Su, Sanitasyon ve Hijyeni savunmak için ortaklarla birlikte çalışmıştır.
  • DSÖ, dekontaminasyon ve güvenli ve insan onuruna yakışır defin ekiplerinin kurulmasını, eğitimini ve uygulanmasını desteklemiştir.
  • DSÖ, Bata, Ebibeyin, Mongomo, Evinayong ve Malabo'da beş ulusal IPC odak noktasını işe almış ve eğitmiştir.
  •  

Risk İletişimi ve Topluluk Katılımı (RCCE)

  • DSÖ, RCCE ulusal planının geliştirilmesinde Sağlık Bakanlığı'na destek vermiş ve zamanında, ilgili ve eyleme geçirilebilir RCCE mesajlarının ve faaliyetlerin etkilenen ve risk altındaki nüfuslara ulaşmasını sağlamak için kilit ortaklarla (UNICEF, IFRC, Afrika CDC ve diğerleri) bir RCCE koordinasyonu kurmuştur.
  • Etkilenen tüm ilçelerde RCCE ulusal uzmanları, sosyal hareketlendiriciler ve topluluk liderleri için yoğun ve özel olarak uyarlanmış kamu farkındalığı, stratejik ağ oluşturma ve kapasite geliştirme uygulanmıştır.
  • Dini liderler, karar vericiler, okul delegeleri, gönüllüler, medya uzmanları, vb. topluluk müdahaleye katılımını artırmak için dahil edilmiştir.

Sınır sağlığı ve giriş noktaları

  • 26 Nisan 2023'te DSÖ, etkilenen ve komşu ülkeler için MVD salgınları bağlamında gerekli sınırda sağlık hazırlığı ve müdahale faaliyetleri hakkında farkındalığı artırmak için US-CDC ve Uluslararası Göç Örgütü'nün (IOM) desteğiyle bir web semineri düzenlemiştir.

Operasyonel destek ve lojistik (OSL)

  • ​DSÖ, yapısal rehabilitasyon, elektrik ve su temini ve tedarik zinciri yönetimi dahil olmak üzere Marburg tedavi merkezinin operasyonel ve lojistik desteğini ve bakımını sağlamıştır.
  • DSÖ, Bata tedavi merkezinde 7/24 hazır bekleyen üç ambulans ve yaklaşık 20 araç dahil olmak üzere filo yönetimi için destek oluşturmuştur.
  • DSÖ, tüm sütunlara temel ilaçları ve malzemeleri sağlamıştır.
  • DSÖ, Bata'da diğer bölgelere dağıtımı destekleyen temel öğeler için merkezi bir depo kurmuştur.

Komşu ülkelerde hazırlıklı  ve teyakkuzda olma

  • Herhangi bir şüpheli vakayı olabildiğince erken tespit etmek için komşu ülkeler Kamerun ve Gabon'da hazırlık faaliyetleri artırılmıştır. MVD'yi dışlamak için bu komşu ülkelerden gelen tüm uyarılar araştırılmıştır.
  • DSÖ, komşu ülkelerin hazırlık seviyelerini değerlendirmelerine ve potansiyel boşlukları ve MVD dahil olmak üzere herhangi bir potansiyel filovirüs salgını durumunda alınacak somut eylemleri belirlemelerine yardımcı olmak için bir hazırlık kontrol listesi geliştirmiştir. Kontrol listesi birkaç temel bileşenden oluşur ve belirlenen ülkelerin her birine hazırlık puanları sağlamak için ortalama bir puan hesaplanır. Kamerun ve Gabon için tüm sütunlarda ikinci bir hazırlık değerlendirmesi yapılmıştır.
  • Değerlendirmeler sırasında tespit edilen boşluklara dayalı olarak, öncelikli hazırlık faaliyetlerini bilgilendirmek için bir boşluk analizi yapılmıştır ve Kamerun ve Gabon ile paylaşılmıştır. Belirlenen boşluklar, eğitimler, masa başı tatbikatlar ve simülasyon tatbikatları dahil olmak üzere çeşitli stratejiler kullanılarak operasyonel kapasitelerin ve yeteneklerin optimizasyonu yoluyla giderilmiştir. Ek olarak, hazırlık faaliyetlerinin uygulanmasını desteklemek için uzmanlar görevlendirilmiştir.

DSÖ risk değerlendirmesi

DSÖ tavsiyelerine uygun olarak, yeni doğrulanmış veya olası MVD vakası tespit edilmeden maksimum iki kuluçka döneminden (42 gün) sonra bir salgının sona erdiğini ilan etme kriterleri gözlenmiştir.

Geçmiş filovirüs hastalığı salgınlarına ilişkin bilgilere dayanarak, salgının sona erdiği ilan edildikten sonra bile MVD'nin yeniden ortaya çıkma riski vardır. Ülkede tespit edilmemiş Marburg virüsü bulaşması olabilir; tüm bulaşma zincirleri kesin olarak bağlantılı olmayıp doğrulanmış bir vakaiçin bağlantı zinciri hiçbir zaman tanımlanmamıştır. Salgının ilk kaynağı belirlenmemiştir ve hayvan rezervuarlarıyla etkileşim de dahil olmak üzere yeni bir hastalık ortaya çıkması mümkündür. Virüs, hayatta kalanlar programına katılımlarının ve programın sağladığı desteğin öneminin altını çizerek, hayatta kalanların sperm dahil vücut sıvılarında da uzun süre kalabilir.

Ekvator Ginesi'ndeki MVD salgını sonunda mevcut bilgilere dayanarak, MVD'nin yeniden görülmesi riski ulusal düzeyde düşük, alt bölgesel düzeyde, bölgesel düzeyde ve küresel düzeyde düşük olarak kabul edilmektedir.

DSÖ tavsiyesi

DSÖ'nün mevcut tavsiyesi, hastalık yeniden ortaya çıkarsa sağlık yetkililerinin hastalığı hemen tespit edebilmesi, hastalığın yayılmasını önleyebilmesi ve nihayetinde hayat kurtarabilmesi için çoğu müdahale faaliyetinin salgın sona erdikten sonra üç ay boyunca devam etmesi yönündedir.

DSÖ, MVD bulaşmasını azaltmanın etkili bir yolu olarak aşağıdaki risk azaltma önlemlerini önermektedir:

  • Meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı madenlere veya mağaralara uzun süre maruz kalmaktan kaynaklanan yarasadan insana bulaşma riskini azaltmak. Meyve yarasası kolonilerinin yaşadığı madenlerde veya mağaralarda iş veya araştırma faaliyetleri veya turist ziyaretleri sırasında, insanlar eldiven ve diğer uygun koruyucu giysiler (maskeler dahil) giymelidir. Salgınlar sırasında tüm hayvansal ürünler (kan ve et) tüketilmeden önce iyice pişirilmelidir.
  • Sağlık tesisleri, MVD vakaları için tarama, sağlık çalışanlarının IPC uygulamaları hakkında eğitimi, güvenli enjeksiyon uygulamaları, çevre temizliği ve dezenfeksiyon protokollerinin yürürlükte olması, yeniden kullanılabilir tıbbi cihazların dekontaminasyonu ve güvenli atık yönetimi dahil olmak üzere enfeksiyon, önleme ve kontrol önlemi (IPC) programlarının yürürlükte olduğundan emin olmalıdır.
  • Doğrulanmış veya şüphelenilen MVD'si olan hastalara bakan sağlık çalışanları, standart önlemlere ek olarak, hastaların kanıyla ve vücut sıvıları ve kontamine yüzeyler ve nesnelerle temastan kaçınmak için ‘WHO 5 Moments’e’ göre uygun kişisel koruyucu ekipman (PPE) kullanımı ve el hijyeni dahil olmak üzere bulaşmaya dayalı önlemler uygulamalıdır.
  • Gelecekteki herhangi bir vakanın erken tespitini sağlamak için sürveyans faaliyetleri güçlendirilmelidir.
  • Marburg virüsü enfeksiyonu için risk faktörleri ve insanların virüse maruz kalmasını azaltmak için bireylerin alabileceği koruyucu önlemler konusunda toplum bilincini artırmak, insan enfeksiyonlarını ve ölümlerini azaltmanın anahtarıdır. Bu, semptomları olan kişilere toplumda bulaşma riskini azaltmak ve tedavi görmek için derhal sağlık kuruluşlarına başvurmaları ve böylece iyileşme şanslarını artırmaları için hatırlatmaları içerir. Toplum ve aile üyeleri, semptomatik bireylere evde bakmaktan kaçınmalı, MVH semptomlarıyla ölen kişilerin vücutlarına, diğer potansiyel olarak kontamine olmuş eşyalara ve yüzeylere dokunmaktan kaçınmalı ve onları değerlendirme ve tedavi için bir sağlık kuruluşuna gitmeye teşvik etmelidir.

DSÖ, Ekvator Ginesi’ne yönelik uluslararası seyahat ve/veya ticaretle ilgili olarak herhangi bir kısıtlama getirilmesini önermemektedir.

 

Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız:

Etiketler:
Marburg Virüsü Hastalığı

Kaynak: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON472