BİRDEN FAZLA ÜLKEDE GÖRÜLEN MAYMUN ÇİÇEK HASTALIĞI (MONKEYPOX) SALGINI
Son iki haftada, her hafta yaklaşık 275 yeni vaka görülmüş olup geçen hafta Avrupa ve Güneydoğu Asya Bölgelerinden daha fazla vaka bildirilmiştir. Son zamanlarda, Afrika Bölgesi'nde daha önce bildirilen ortalama haftalık vaka sayısını aşan bir vaka artışı gözlemlenmiştir.
10 Haziran 2023'te yayınlanmış Dış Durum Raporu-24
DSÖ ulusal yetkilileri tarafından 5 Haziran 2023 tarihine ve saat 17:00’a (CEST) kadar alınan veriler
|
Risk Değerlendirmesi |
Laboratuvarca doğrulanmış Vakalar |
Ölüm Vakaları |
Ülkeler/Bölgeler/Yönetim Bölgeleri |
|
Küresel Risk - Orta |
87.929 |
146 |
111 |
|
DSÖ Bölgesel Risk Afrika Bölgesi, Doğu Akdeniz Bölgesi, Avrupa Bölgesi ve Amerika Bögesi - Orta |
|
|
|
|
Güneydoğu Asya Bölgesi ve Batı Pasifik Bölgesi – Düşük |
|
|
|
Önemli Olaylar
- 26 Mayıs 2023'te yayınlanan son durum raporundan bu yana ve 5 Haziran itibarıyla DSÖ'ye 552 yeni mpox vakası (toplam vakalarda %0,6 artış) ve altı mpox’la ilgili yeni ölüm vakası bildirilmiştir.
- Son iki haftada, her hafta yaklaşık 275 yeni vaka görülmüş olup geçen hafta Avrupa ve Güneydoğu Asya Bölgelerinden daha fazla vaka bildirilmiştir. Son zamanlarda, Afrika Bölgesi'nde daha önce bildirilen ortalama haftalık vaka sayısını aşan bir vaka artışı gözlemlenmiştir.
- Bu rapor, bu Haziran ayında Pride ayını nasıl kutlayacağınız ve mpox'tan nasıl korunacağınız konusunda tavsiyeler içermektedir.
- Rapor, mpox'tan etkilenen kişilerin ve ailelerinin ruh sağlığını ve refahını desteklemek için adımlar ve araçlar içermektedir.
Epidemiyolojik Güncelleme
Veri kaynağı: DSÖ birden fazla ülkede görülen mpox Salgını – Küresel Eğilimler
1 Ocak 2022'den 5 Haziran 2023'e kadar, altı DSÖ Bölgesinin tamamındaki 111 ülke/bölge/yönetim bölgesinden (bundan böyle 'ülkeler' olarak anılacaktır) DSÖ'ye 146 ölüm dahil kümülatif toplam 87.929 laboratuvar tarafından doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir ( Tablo 1). 26 Mayıs 2023'te yayınlanan son durum raporundan bu yana 552 yeni vaka (toplam vakalarda %0,6 artış) ve altı yeni ölüm bildirilmiştir. Son iki hafta içinde DSÖ ile paylaşılmasına rağmen, bu vakaların çoğunluğu önceki haftalarda ulusal düzeyde rapor edilmiştir.
Küresel düzeyde haftalık olarak bildirilen yeni vaka sayısı 22. haftada (29 Mayıs - 4 Haziran 2023) (n = 93 vaka) 21. haftaya (22 Mayıs - 28 Mayıs 2023) kıyasla %3 azalmıştır (n = 96) . Amerika Bölgesi, son üç haftada (15 Mayıs - 04 Haziran 2023) en büyük vaka oranını bildiren bölge olmuştur (%41) . Bildirilen 552 vakanın geri kalan 363'ünün bildirim tarihi bu iki haftadan önce olup buna göre dağıtılmıştır.
24 Nisan - 04 Haziran 2023 tarihleri arasında sekiz ülke, son üç haftada (15 Mayıs - 04 Haziran 2023) önceki üç haftaya (24 Nisan - 14 Mayıs 2023) kıyasla vakalarda artış bildirmi olup Kamerun vakalarda en yüksek göreli artışı bildirmiştir (n = 9 - n = 2).
En son raporlama haftasında, hem Avrupa hem de Güneydoğu Asya Bölgelerinden bildirilen vakalarda artış olmuştur. Avrupa'da, İspanya ve Birleşik Krallık ve Güneydoğu Asya'da Tayland tarafından yeni vakalar bildirilmektedir. Bu vakalar geçen hafta bildirilirken bazılarının daha erken teşhis edildiğini ve bu durumun DSÖ'ye bildirimde gecikme olduğunu belirtmek önemlidir. Gecikmeler, diğer bölgelerden gelen verileri de etkiler. Afrika bölgesinde, son haftalarda, özellikle Kamerun, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Nijerya'dan olmak üzere vakalarda daha önce bildirilen ortalama vaka sayısını aşan bir artış gözlemlemekteyiz.
05 Haziran 2023 itibariyle, etkilenen 111 ülkeden 15'i, maksimum hastalık kuluçka dönemi olan son 21 gün içinde yeni vakalar bildirmiştir. Bu ülkelerden altısı Amerika Bölgesi'nde, üçü Batı Pasifik Bölgesi'nde, ikisi Afrika Bölgesi'nde, ikisi Avrupa Bölgesi'nde, biri Doğu Akdeniz Bölgesi'nde ve biri Güneydoğu Asya Bölgesi'nde yer almaktadır. Bu ülkelerden bazıları, mpox'un toplum içinde bulaşmasını sürdürmeye devam ederken, diğerleri sporadik vakalar bildirmektedir.
05 Haziran 2023 itibariyle, küresel olarak en yüksek kümülatif vaka sayısını bildiren on ülke Amerika Birleşik Devletleri (n = 30 243), Brezilya (n = 10 948), İspanya (n = 7556), Fransa (n = 4146), Kolombiya (n = 4090), Meksika (n = 4020), Peru (n = 3800), Birleşik Krallık (n = 3753), Almanya (n = 3691) ve Kanada (n = 1496) olmuştur. Bu ülkeler hep birlikte küresel olarak bildirilen vakaların %83,9'unu oluşturmaktadır.
Tablo 1. 1 Ocak 2022 – 5 Haziran 2023 tarihleri arasında saat 17:00 (CEST) itibariyle DSÖ Bölgelerince DSÖ'ye bildirilen kümülatif doğrulanmış mpox vakalarının ve ölüm vakalarının sayısı
|
DSÖ Bölgesi |
Toplam doğrulanmış vakalar |
Toplam ölüm vakaları |
Geçen 3 haftada görülen vakalar ¹ |
Vakalardaki 3 haftalık değişimin yüzdesi (%) |
|
Amerika |
59.445 |
117 |
102 |
%-2 |
|
Avrupa |
25.904 |
7 |
15 |
%88 |
|
Afrika |
1.794 |
20 |
10 |
%-93 |
|
Batı Pasifik |
628 |
0 |
94 |
%-18 |
|
Doğu Akdeniz |
90 |
1 |
2 |
%-33 |
|
Güneydoğu Asya |
68 |
1 |
17 |
%750 |
|
Toplam |
87.929 |
146 |
240 |
%-35 |
(1) En son tamamlanan üç uluslararası standart hafta kullanılarak (Pazartesi-Pazar)
Şekil 1. 1 Ocak 2022’den 4 Haziran 2023 saat 17:00’a (CEST) kadar DSÖ bölgelerine göre haftalık toplanan doğrulanmış mpox vakalarının epidemiyolojik eğrisi

*Bu rakam, Pazar günleri sona eren epidemiyolojik haftalar için toplu haftalık verileri gösterir. Mevcut haftaya ilişkin veriler bir sonraki durum raporunda sunulacaktır.
Y eksenlerinin farklı ölçeklerine dikkat ediniz.
Şekil 1'de gösterilen salgın eğrileri, salgının Avrupa ve Amerika Bölgelerinde düşük bulaşma seviyeleri ile devam ettiğini, Batı Pasifik Bölgesinde son bir hafta içinde hafif düşüş gösterdiğini ve Güneydoğu Asya Bölgesinde vakalarda artış olduğunu göstermektedir. Bulaşmanın daha sürekli olduğu Afrika Bölgesi'nde ise son haftalarda vaka sayılarında artış gözlemlenebiliyor.
Diğer önemli epidemiyolojik bulgular:
- 05 Haziran 2023 itibariyle, verileri mevcut olan vakaların %96,2'si (78 106 / 81 154) erkektir ve medyan yaşı 34'tür (çeyrekler arası aralık: 29-41 yaş). Vakaların yaş ve cinsiyet dağılımı sabit kalmaktadır.
- Yaş verileri mevcut olan vakaların %1,3'ü (1114 / 83 627), 0-4 yaş arası 325 (%0,4) dahil olmak üzere 0-17 yaş arasındadır. 18 yaşından küçük vakaların çoğunluğu Amerika Bölgesi'nden bildirilmiştir (687 / 1114; %61,7). Amerika Bölgesi'nde bu yaş grubundaki vakaların genel oranı, küresel olarak gözlemlenen orana benzer şekilde %1,2'dir (687 / 56 765).
- Bilgisi olan vakaların %84,1'i (25 937 / 30 846) kendini gey, biseksüel ve erkeklerle seks yapan diğer erkekler olarak tanımlamıştır. Bu oran, zaman içinde biraz dalgalanmakla birlikte, sürekli olarak %75'in üzerinde olmuştur ve bu, çoğu bulaşmanın bu toplulukta meydana gelmeye devam ettiğini vurgulamaktadır. Vakaların cinsel yönelimi hakkında bilgi eksik olduğunda, erkeklerde meydana gelen yüksek oran, bazı ortamlarda, erkeklerle seks yapan erkekler arasında bulaşma olduğunun göstergesi olabilir.
- Salgının başlangıcından bu yana bildirilen tüm bulaşma yolları arasında, bildirilen tüm bulaşma olaylarının 16.429'unda (%82.0) seks sırasında cilt ve mukozal temas en fazla rapor edileni olmuş olup bunu cinsel temasın olmadığı kişiden kişiye bulaşma izlemektedir. Aynı model son 12 haftada gözlemlenmiştir. DSÖ Afrika Bölgesindeki çoğu vaka için bulaşma yoluna ilişkin ayrıntılı bilgi mevcut değildir, bu nedenle bulaşmaya ilişkin mevcut bilgiler, virüsün bölgedeki yayılmasını tam olarak tanımlamayabilir.
- Bilginin mevcut olduğu yerlerde, en çok bildirilen maruz kalma ayarı, bildirilen 6006'nın 3988'ini (%66,4) içeren, cinsel temas içeren bir parti ortamıdır. Son 12 haftada, maruz kalma ortamı, salgının başlangıcında gözlemlenenden daha çeşitlidir: 54 vaka için mevcut bilgiler, ana maruz kalma ortamı 18 (%33) vaka için Diğer (belirtilmemiş), 12 (%22) vakada cinsel temas içeren parti ortamı, 8 vakada (%15) cinsel temasın olmadığı parti ortamı, 8 (%15) vaka için hanehalkı, Beş (%9) vaka için cinsel temas içeren büyük olay ve üç (%5) vaka için iş yeri olarak rapor edildiğini göstermektedir
- En az bir semptomun bildirildiği vakalar arasında (n = 34 315), en yaygın semptom, vakaların %80,6'sında bildirilen herhangi bir döküntüdür, bunu sırasıyla %59,2 ile ateş ve %47,5 ve %44,0 ile sistemik döküntü veya genital döküntü takip eder.
Vakaların semptomatolojisi, bu salgından yeni etkilenen ülkelerde zaman içinde kalıcı olmuştur.
Şekil 2. 1 Ocak 2022 ile 5 Haziran 2023 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle resmi kamu kaynaklarından DSÖ'ye bildirilen veya DSÖ tarafından tanımlanan doğrulanmış mpox vakalarının coğrafi dağılımı

Özel Konu – Pride Ayı Kutlanıyor: Farkında Kalın, Güvende Kalın
Lezbiyen, gey, biseksüel, transgender ve queer plus (LGBTQ+) topluluğundaki pek çok kişi için bir kutlama, onaylama ve artan sosyalleşme zamanı olan Haziran ayındaki Pride ayı boyunca, cinsel sağlık da dahil olmak üzere sağlık ve esenliğe de öncelik vermek çok önemlidir. Mpox salgınının LGBTQ+ topluluğunu orantısız bir şekilde etkilediği göz önüne alındığında, DSÖ, Pride ayı boyunca cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (STI'ler) ve mpox'a karşı farkındalığın devam etmesini ve önlenmesini teşvik etmektedir.
Tüm kişilere, ancak özellikle gey, biseksüel ve erkeklerle seks yapan diğer erkekler (MSM), ayrıca transseksüel ve cinsiyet farklılığına sahip kişiler, etkinlikler, festivaller veya partiler esnasında, mpox bulaşmaya devam ettiği için, cinsel faaliyetlerde bulunurlarsa gerekli önlemleri almaları hatırlatılır. Mpox'un cinsiyet kimliği veya cinsel yönelimi ne olursa olsun herkesi etkileyebileceğini unutmamak önemlidir. Mümkünse mpox için aşılanmak, semptomları izlemek, mpox'unuz olduğunu düşünüyorsanız test yapmak ve mpox'u cinsel partnerlerle açıkça tartışmak, riski en aza indirmek için temel stratejilerdir.
Etkinlikler, festivaller veya partiler sırasında cinsel faaliyetlere katılıyorsanız göz önünde bulundurmanız gereken bazı eylemler şunlardır:
Etkinlikten önce:
- Mpox ve kendinizi ve topluluğunuzu korumak için ne yapmanız gerektiği hakkında daha fazla bilgi edininiz.
- Sağlık yetkilileri ve uluslararası kuruluşlar gibi güvenilir kaynaklardan en son bilgilerle güncel kalınız.
- Aşı olma konusunda sağlık uzmanınızla konuşunuz.
- Semptomlar için kendinizi düzenli olarak kontrol ediniz. Şüpheniz varsa test yaptırın. Eş(ler)inizle semptomlar hakkında konuşunuz.
- Sizde mpox olduğundan şüpheleniyorsanız, cinsel aktiviteye, festivallere ve kalabalık etkinliklere ara verin ve bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Etkinlik sırasında:
Farkında olmak:
- Çoklu cinsel temas enfeksiyon olasılığını artırır.
- Cilt teması devam ettiği için prezervatifler enfeksiyonu tam olarak önlemeyebilir.
- Seks oyuncakları temiz tutulmalı ve mpox bulaşma olasılığını azaltmak için paylaşılmamalıdır.
- Mevcut sağlık durumunuzun farkında olun ve şüpheniz varsa etkinlikte yakın fiziksel temastan kaçının.
- Mpox olan biriyle yakın temastan kaçının.
- Sağlık otoritelerinden en son bilgiler ve tavsiyeler ile bilgilerinizi tazleyin.
- Sizde mpox olabileceğini düşünüyorsanız, mümkün olan en kısa sürede test yaptırmak için bir sağlık kuruluşu veya cinsel sağlık kliniği ile iletişime geçin.
Etkinlikten sonra:
- Yeni bir kızarıklık veya kabarcık fark ederseniz, bir sağlık uzmanına başvurun.
- Partnerinizin vücudunda, özellikle cinsel organlar veya anüs çevresinde yeni bir kızarıklık veya kabarcıklar fark ederseniz, onunla mpox hakkında açık bir konuşma yapın. Partner(ler)inizi bir sağlık kuruluşu veya cinsel sağlık kliniği ile iletişime geçmeye teşvik edin.
Size mpox teşhisi konulursa:
- Mümkünse kendinizi izole edin (başkalarıyla fiziksel temastan kaçının) ve sağlık uzmanınızın tavsiyelerine uyun.
- Semptomlarınız kaybolana ve son kabuk düşene kadar sekse ara verin.
- İyileşene kadar hamile kadınlar, küçük çocuklar ve bağışıklığı baskılanmış kişilerle temastan kaçının.
- Yakın ve cinsel temaslarınızın ayrıntılarını sağlık yetkilileriyle paylaşın veya temasta olduğunuz kişileri kendiniz bilgilendirin.
DSÖ, bu hususları göz önünde bulundurarak herkesi Pride Ayını güvenli, sağlıklı ve damgalama ve ayrımcılıktan uzak bir şekilde kutlamaya teşvik eder. Pride Ayı'nı herkes için bir neşe, kapsayıcılık ve sağlık bilinci zamanı yapalım.
Özel konu - mpox'tan etkilenen kişilerin ruh sağlığını ve psikososyal esenliğini desteklemek için adımlar ve araçlar
Mpox gibi bulaşıcı hastalık salgınları, ruh sağlığını ve psikososyal esenliği ciddi şekilde etkileyebilir. MPox'tan etkilenenler, hastalık veya ölüm korkusu, aile ve toplumdan fiziksel ve sosyal izolasyon dahil olmak üzere çeşitli stres faktörleri yaşayabilir. Hastalıkla ilişkili tanı, akut lezyonlardan kaynaklanan gözle görülür şekil bozukluğu, kalıntı yara izi ve sakatlık (örn. görme bozuklukları), damgalanmaya, izolasyona, yalnızlığa ve depresyona yol açabilir. (1–4)
Bir kişinin HIV enfeksiyonu gibi başka koşullara da sahip olabileceği veya sahip olduğunu yeni öğrendiği bir durumda, ruh sağlığı sorunları artabilir. Ruh sağlığı ve psikososyal destek (MHPSS) hizmetlerinin sağlanması, bulaşıcı hastalıklara yönelik bir halk sağlığı acil müdahalesinin ayrılmaz bir parçasıdır ve hayat kurtarmaya katkıda bulunur.(1, 5)
a)Halk sağlığı acil durum müdahale ekiplerinin ve planlamacılarının minimum akıl sağlığı ve psikososyal destek faaliyetleri ve standartlarından haberdar olmalarını sağlayın:
mpox'tan etkilenen tüm bireyler ve topluluklar için yeterli Akıl Sağlığı ve Psikososyal Destek MHPSS'ye erişim sağlayın. Farklı alt grupların, stres faktörlerine, koruma endişelerine veya pratik koşullarına bağlı olarak benzersiz MHPSS gereksinimlerine ve kaynaklarına sahip olabileceğini kabul etmek çok önemlidir (6).
Önceki DSÖ Dış Durum Raporları, mevcut epidemiyolojik bilgilere sahip vakalara göre, mpox bulaşmasının çoğunun eşcinsel, biseksüel ve erkeklerle seks yapan diğer erkekler olarak tanımlanan kişilerde meydana geldiğini vurgulamıştır. Bu topluluklara yönelik potansiyel damgalamayı azaltmak esastır (7). Damgalama, etkilenen bireylerin kendilerini izole edilmiş, ayrımcılığa uğramış ve utanmış hissetmelerine yol açarak, depresif veya endişeli duygular gibi olumsuz ruh sağlığı sonuçlarına yol açabilir (7). Stigma ayrıca etkilenen bireylerin resmi sağlık hizmetlerinden kaçınmasına yol açabilir, bu da mpox danışmanlık ve test hizmetlerinin kullanımını sınırlayabilir (8,9). Damgalamayla mücadele etmek için halkı mpox ve bulaşması hakkında eğitmek (10), etkilenen bireylere gerekli destek ve kaynakları sağlamak ve fiziksel ve zihinsel sağlık hizmetlerine erişim önündeki engelleri azaltmak çok önemlidir.
DSÖ ve iş ortakları, mpox veya diğer halk sağlığı acil durumları bağlamında ruh sağlığı ve psikososyal ihtiyaçlara etkili bir şekilde yanıt vermek için IASC Ruh Sağlığı ve Psikososyal Destek Minimum Hizmet Paketini (MHPSS MSP) geliştirmiştir. MHPSS MSP, bir bulaşıcı hastalık salgını sırasında MHPSS yanıtı hakkında özel bir bölüm içermektedir; Bölüm 4.1'e bakınız. Öncelikli MHPSS faaliyetlerine örnekler bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıdakileri kapsamaktadır:
- Gerektiğinde materyalleri geliştirin/seçin, uyarlayın ve tercüme edin (örn. personel için oryantasyon materyalleri, etkilenen popülasyonları hedefleyen bilgi, eğitim ve iletişim (IEC) materyalleri).
- MPox hastalarına bakım sağlayan tüm sağlık tesislerinde MHPSS hizmetlerini sağlamak ve koordine etmek için MHPSS odak noktalarını belirleyin.
- Her sağlık kuruluşunda en az bir kişinin eğitimli olduğundan ve yaygın ve ciddi akıl sağlığı sorunları olan kişileri belirleyip onlara bakım sağlayan bir sistem olduğundan emin olun.
- Bulaşıcı hastalığı olan kişileri yönetmekle görevli sağlık çalışanlarını temel psikososyal destek becerileri, değerlendirme ve birinci basamak klinik müdahaleler ve ilaç-ilaç etkileşimleri konusunda yönlendirmek (örn. bulaşıcı hastalıkları yönetmek için kullanılan ilaçlar ile psikotrop ilaçlar arasında).
- Bulaşıcı hastalığı olan kişilere ve çocuklar da dahil olmak üzere aile üyelerine MHPSS sağlayın. Bu, akut ve ciddi hastalıklarla başa çıkma desteğini içerir (örneğin, sıkıntıyı kabul etme ve ele alma, iletişimi kolaylaştırma ve saygı ve saygınlığı sağlama).
- Önerilen enfeksiyon önleme ve kontrol uygulamalarını göz önünde bulundururken, mevcut akıl sağlığı sorunları olan kişileri gerektiği şekilde belirleyin, yönetin ve uygun şekilde uygun akıl sağlığı hizmetlerine yönlendirin.
- Sağlık tesislerinin gerekli temel psikotrop ilaçlarla donatıldığından emin olun.
- Klinik formlarda, epidemiyolojik güncellemelerde ve mpox'taki diğer bilgi ürünlerinde birlikte var olan ruh sağlığı koşullarına ilişkin verileri entegre edin.
- Hastanede yatan veya evde tecrit edilmiş kişiler için koruma risklerini azaltmak ve psikolojik sıkıntıyı azaltmak için MHPSS hususlarını dahil edin. Bunlar, durum ve tedavi hakkında doğru ve kolay anlaşılır bilgilere erişimin sağlanmasını; telefon veya koruyucu ekranlar aracılığıyla aile üyeleri veya uzman ruh sağlığı hizmeti sağlayıcıları ile uzaktan iletişimin kolaylaştırılması; istenirse dini liderler veya topluluk destek gruplarının ziyaretlerini kolaylaştırmak ve gerektiğinde yemek hazırlama, giyinme ve çamaşır yıkama desteği dahil olmak üzere günlük aktivitelerin kolaylaştırılması.
- Akıl sağlığı hizmeti sağlayıcılarına, gıda güvenliği ve geçim desteğine, eğitime, sosyal hizmetlere (barınma dahil) ve diğer ilgili hizmet ve desteklere erişim için etkilenen insanlar ve aile üyeleri için bağlantılar ve yönlendirme mekanizmaları oluşturun.
- Tüm müdahale ekiplerinin ruh sağlığını koruyun ve ruh sağlığı ile psikososyal bakıma tam güvenlik ve mahremiyet içinde erişebilmelerini sağlayın.
b) Temel psikososyal becerileri, mpox'tan etkilenen insanları destekleyen tüm sağlık ve sosyal bakım çalışanları için temel bir klinik beceri olarak entegre edin:
mpox teşhisi konan kişiler korku, belirsizlik ve sosyal izolasyon yaşayabilir. Sağlık tesislerine başvuran kişiler için ruh sağlığı sorunlarının artması muhtemeldir. MPox'lu hastalar, hane halkı üyelerini, ziyaretçileri ve sağlık çalışanlarını korurken şefkatli, saygılı, kişi merkezli bir bakımla tedavi edilmelidir (11). Temel psikososyal destek becerileri, tüm hastaları ve bakıcıları yönetmek için gereklidir ve herkes tarafından erişilebilir olmalıdır. DSÖ, bir sağlık kuruluşuna vardıklarında hastaların ve ailelerinin mpox hakkında bilgilendirilmelerini ve hastalığın nasıl bulaştığı ve yayılmasının nasıl önlenebileceği konusunda eğitilmelerini önermektedir. İdeal olarak, tedavinin başlangıcından itibaren bir psikolog, sosyal hizmet görevlisi veya ruh sağlığı hemşiresi dahil edilmelidir. Bu mümkün değilse, sağlık merkezindeki genel hemşireler standart kaynaklar kullanılarak temel psikososyal destek becerileri (örneğin, DSÖ Psikolojik ilk yardım ve Temel Psikososyal Becerilere ilişkin Kurumlar Arası Daimi Komite Rehberi) konusunda aşağıdaki gibi eğitilmelidir (12,13) :
- Müdahaleci olmayan, pratik bakım ve destek sağlayın.
- İhtiyaçları ve endişeleri değerlendirin.
- Temel ihtiyaçların (yiyecek, su, bilgi) karşılanmasına yardımcı olun.
- Hastaları ve ailelerini dinleyin, ancak konuşmaları için onlara baskı yapmayın.
- Bilgi eksikliği önemli bir stres kaynağı olabileceğinden, hastanın durumu ve tedavi planı hakkında anlaşılması kolay ve teknik olmayan bir dilde doğru bilgiler verin.
- İnsanların acil ihtiyaçları ve kaygıları ele almalarına ve gerektiğinde karar vermelerine yardımcı olun.
- Hastaları ve ailelerini rahatlatın ve sakinleşmelerine yardımcı olun. Çoğu mpox hastası hayatta kalır, bu nedenle hastalarla ve aileleriyle beklenen iyileşme süreci hakkında iletişim kurun ve olgulara dayalı, anlaşılması kolay bilgiler kullanın.
- İnsanların bilgi, hizmet ve sosyal desteğe bağlanmasına yardımcı olun. Hastalığın anlaşılmasını geliştirmeye, mitleri ortadan kaldırmaya ve sağlıklı davranış hakkında net mesajlar iletmeye yardımcı olduğu için mpox hakkında bilgi çok önemlidir.
- Hastaları ve bakıcıları, DSÖ Sorun yönetimi artı (PM+)14 aracı gibi kanıta dayalı stres yönetimi ve kendi kendine yardım araçlarını kullanmaya teşvik edin.
- İyileşmenin ardından, hastalarda fiziksel rahatsızlığa ve psikolojik sıkıntıya neden olabilecek kalıcı yara izleri veya şekil bozukluğu olabilir. Psikolojik ve sosyal bakım multidisipliner izlem bakım planına dahil edilmelidir.
Depresyon belirtileri yaşayan kişiler için bilişsel-davranışçı terapi ilkelerine dayalı kısa psikolojik müdahaleler, sorun yönetimi ve rahatlama eğitimi düşünülebilir (15). Anksiyete veya depresif semptomlar, mpox'tan sonra iyileşmenin ötesinde devam ederse, uzman bir ruh sağlığı uzmanından veya ruh sağlığı koşullarını yönetmek için eğitim almış bir pratisyen hekimden tavsiye alın. Uzmanlaşmamış sağlık ortamlarında zihinsel, nörolojik ve madde kullanım bozuklukları için mhGAP İnsani Müdahale Kılavuzuna bakın (16,17). Kendine zarar verme ve kendine zarar verme ve intihar için risk faktörleri arasındaki örtüşme nedeniyle, özellikle mpox sırasında kendine zarar verme düşünceleri veya eylemleri hakkında soru sormak önemlidir (16,17). Taburcu olduktan sonra istihdam, eğitim, sosyal hizmetler ve diğer ilgili sektörlere uygun bağlantı ve yönlendirme yoluyla kapsamlı bakım sağlayın (18).
|
Rahatlatıcı bir aktivite deneyin. Stres yaşayan insanlara destek olmak için farklı aktiviteler yapabilirsiniz; örneğin, yavaş bir nefes egzersizi yardımcı olabilir. Şöyle deyin: "Stresli olduğunuzda kendinizi daha sakin hissetmenize yardımcı olacak bir tekniğim var. Birlikte birkaç yavaş nefes almayı içeriyor. Bunu birlikte yapmayı denememizde bir sakınca var mı?" Kişi uygunsa, devam edin: "Benimle birlikte 3'e kadar sayarken burun deliklerinizden nefes alın. Omuzlarınızı aşağıda tutun ve havanın ciğerlerinizin dibine dolmasına izin verin ve ardından 6'ya kadar sayarak ağzınızdan yavaşça nefes verin. Hazır mısınız? Bunu üç kez tekrar edeceğiz."
Lütfen dikkat: Bu strateji herkese yardımcı olmaz ve kişi herhangi bir rahatsızlık hissederse egzersizi durdurun. Zor durumdaki insanları desteklemek için daha fazla bilgi ve teknik için bkz: IASC guidance on basic psychosocial skills – a guide for COVID-19 responders. Geneva: Inter-Agency Standing Committee; 2021. |
Referanslar ve detaylı kaynaklar:


Bölgesel Güncelleme: Amerika Bölgesi
Mpox durum güncellemesi: Amerika Bölgesi
5 Haziran 2023 itibariyle, DSÖ Amerika Bölgesi'ndeki 31 ülke ve bölgeden 117 ölüm dahil olmak üzere toplam 59.445 doğrulanmış mpox vakası bildirilmiştir.
Vakaların %95,8'ini (52 732 / 55 059) erkekler oluşturmaktadır ve ortalama yaşları 33'tür; en çok etkilenen grup 30-39 yaş arası erkekler olmuştur. Verilerin mevcut olduğu yerlerde, erkeklerin %83,9'u (14 210 / 16 928) erkeklerle seks yapan (MSM) gey, biseksüel veya diğer erkekler olarak tanımlamıştır. HIV durumu bilinen vakaların %59'u (12 514 / 21 212) HIV pozitiftir; bunların %9,1'i (3295 / 36 337) hastaneye yatırılmaları gerektirmiştir.
Bildirilen 10.956 vakada cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) hakkında bilgi bulunmaktadır; Bunların %21,1'inde CYBE bildirilmiştir (2311 / 10956). Sifiliz en çok bildirilen CYBE'dir (%72,5), bunu klamidya (%15,8) ve gonore (%5,5) takip eder. En az bir semptom bildiren 27 894 vaka arasında en yaygın semptomlar döküntü (%70,7), ateş (%41,0) ve genital lezyonlardır (%25,4). En olası bulaşma şekline ilişkin bilgilerin mevcut olduğu yerlerde, Amerika Bölgesi'ndeki vakaların %70'i cinsel temas bildirmiştir.
Bazı ülkelerde birbiriyle rekabet içinde olan sürveyans öncelikleri, vaka tanımlama ve test etme oranlarında zaman içinde düşüşe neden olabilir.
DSÖ Amerika Bölgesinde mpox'a DSÖ yanıtı
Durum Raporu 13 ve Durum Raporu 17'de bildirilen bilgilere ek olarak aşağıdaki faaliyetler gerçekleştirilmiştir.
Risk İletişimi ve Topluluk Katılımı
Etkilenen topluluk gruplarını ve hedeflenen risk iletişimini içeren uygun kanıta dayalı kontrol ve önleme politikalarını formüle edin, uygulayın ve izleyin.
- Mayıs 2023'te, iki web semineri düzenlenmiş olup; biri sağlık bakanlıkları ve Pan Amerikan Sağlık Örgütü (PAHO; DSÖ Amerika Bölge Ofisi) ülke ofislerinden bölgesel ve ulusal mpox ve HIV/CYBE odak noktalarıyla ve ikincisi sivil toplumla düzenlenmiştir. Bu web seminerlerinin amacı, Amerika'da devam eden HIV ve CYBE salgınları bağlamı dahil olmak üzere, mpox yanıtının entegrasyonu açısından mevcut durumu yansıtmak ve sonraki adımların analizini ve planlanmasını üstlenmek olmuştur. Katılımcılar, gey erkeklere ve erkeklerle seks yapan diğer erkeklere vurgu yaparak, mpox'un HIV dahil CYBE'lerin önlenmesi ve bakımına entegrasyonu için fırsatları ve stratejik bağlantıları gözden geçirmiştirler.
Sürveyans ve Koordinasyon
Vaka bazlı güçlü ulusal sürveyans oluşturun ve bulaşma seviyelerini izlemek için tüm vakaları ulusal ve bölgesel sürveyans sistemlerine bildirin.
- Epidemiyolojik sürveyansın entegrasyonunu ve özellikle gey erkekler ve diğer erkeklerle seks yapan erkeklerden oluşan kilit popülasyonlarda mpox için yoğunlaştırılmış sürveyans yürütmede ulusal HIV programı ve sivil toplum işbirliği ile katılımı içeren, Peru'nun başarılı deneyimini yerinde öğrenmek için bir görev gerçekleştirilmiştir.
Laboratuvar yanıtı
Virüs karakterizasyon kapasiteleri de dahil olmak üzere güvenli ve yüksek kaliteli teşhisler oluşturun.
- En az 41 ülke ve bölge, maymun çiçeği virüsünün (MPXV) moleküler teşhisi için kapasite oluşturmak ve geliştirmek için PCR materyali ve/veya ekipmanı almıştır.
- Teşhisin ulusal ağlar içinde dağıtılması birçok ülkede devam etmektedir.
- MPXV'nin moleküler tespiti için bir Dış Kalite Güvence Programı (DKD) DSÖ ile koordine edilmiştir. 32 ülkeden en az 33 laboratuvar katılım için gerekli belgeleri sağlamıştır.
Aşılama
En yüksek riskli nüfus gruplarında yüksek aşılama yapılmasını sağlayın ve öncelikli gruplar için güvenli ve etkili aşıların ve antivirallerin hazır bulumasını sağlayın
- Amerika kıtası, mpox salgınına acil müdahale kapsamında bölge ülkelerine aşı sağlayan ilk DSÖ bölgesi olmuştur.
- Bölge ülkelerinin talebi üzerine DSÖ, PAHO Döner Sermayesi aracılığıyla Latin Amerika ve Karayipler'deki ülkelere 130.000 doz aşı sağlamak için aşıyı üreten firma ile anlaşma yapmıştır. Bugüne kadar 13 ülke (Bahamalar, Belize, Brezilya, Şili, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, El Salvador, Guyana, Honduras, Jamaika, Panama, Peru, Trinidad ve Tobago ve Dominik Cumhuriyeti) PAHO Döner Sermaye aracılığıyla mpox aşısı almıştır.
- Teslimatlar, her ülkedeki epidemiyolojik duruma göre önceliklendirilmiştir.
Teknik rehberlik ve diğer kaynaklar
Stratejik Planlama ve Küresel Destek
- WHO commentary on the naming of mpox disease and monkeypox virus clades has been published in the Lancet Infectious Diseases. 6 February 2023. New nomenclature for mpox (monkeypox) and monkeypox virus clades
- WHO recommends new name for monkeypox disease-28 November 2022 https://www.who.int/news/item/28-11-2022-whorecommends-new-name-for-monkeypox-disease
- Monkeypox Strategic Preparedness, Readiness and Response Plan (SPRP) Operational planning guidelines – 2 November 2022 https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-strategic-preparedness--readiness--and-response--operational-planningguidelines
- WHO Emergency Appeal: Monkeypox - July 2022 – June 2023, 13 October 2022 https://www.who.int/publications/m/item/whoemergency-appeal--monkeypox---july-2022---june-2023
- Monkeypox Strategic Preparedness, Readiness, and Response Plan (SPRP)- 5 October 2022, https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-strategic-preparedness--readiness--and-response-plan-(sprp)
Uluslararası Sağlık Tüzüğü Acil Durum Komitesi ve Genel Müdürün Geçici Tavsiyeleri
- WHO fourth meeting of the International Health Regulations (2005) (IHR) Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 15 February 2023. https://www.who.int/news/item/15-02-2023-fourth-meeting-of-the-internationalhealth-regulations-(2005)-(ihr)-emergency-committee-on-the-multi-country-outbreak-of-monkeypox-(mpox)
- WHO Third meeting of the International Health Regulations (2005) (IHR) Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 1 November 2022. https://www.who.int/news/item/01-11-2022-third-meeting-of-the-international-healthregulations-(2005)-(ihr)-emergency-committee-regarding-the-multi-country-outbreak-of-monkeypox
- WHO Second meeting of the International Health Regulations (2005) (IHR) Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 23 July 2022. https://www.who.int/news/item/23-07-2022-second-meeting-of-the-international-healthregulations-(2005)-(ihr)-emergency-committee-regarding-the-multi-country-outbreak-of-monkeypox
- WHO Director-General's statement at the press conference following IHR Emergency Committee regarding the multi-country outbreak of monkeypox, 23 July 2022. https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-statement-onthe-press-conference-following-IHR-emergency-committee-regarding-the-multi--country-outbreak-of-monkeypox--23-july-2022
DSÖ Geçici Teknik Rehberlik
- Surveillance, case investigation and contact tracing for mpox (monkeypox): interim guidance, 22 December 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Surveillance-2022.4
- WHO Vaccines and immunization for monkeypox: Interim guidance, 16 November 2022. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/364527/WHO-MPX-Immunization-2022.3-eng.pdf
- Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
- Emergency use of unproven clinical interventions outside clinical trials: ethical considerations: https://www.who.int/publicationsdetail-redirect/9789240041745
- WHO Technical brief (interim) and priority actions: enhancing readiness for monkeypox in WHO South-East Asia Region, 7 July 2022. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/searo/whe/monkeypox/searo-mpx-tbrief22.pdf
Sürveyans
- WHO Global clinical data platform for monkeypox case report form (CRF), 21 July 2022, https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical_CRF-2022.3
Veri yönetimi
- Monkeypox Case and contact investigation form (CIF) and minimum dataset Case reporting form (CRF). 19 August 2022. https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-minimum-dataset-case-reporting-form-(crf)
- The WHO Global Clinical Platform for monkeypox, 14 June 2022. https://www.who.int/tools/global-clinicalplatform/monkeypox
- WHO Go.Data: Managing complex data in outbreaks. https://www.who.int/tools/godata
Risk iletişimi ve topluluk katılımı
- Updated (V3) Public health advice for gay, bisexual and other men who have sex with men and mpox 9 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/monkeypox-public-health-advice-for-men-who-have-sex-with-men
- Public health advice on mpox and sex-on-premises venues and events 01 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/public-health-advice-on-mpox-(monkeypox)-and-sex-on-premises-venues-and-events
- Infographic on getting tested for mpox 27 February: https://www.who.int/multi-media/details/getting-tested-for-mpox--what-youneed-to-know
- Mpox Q&A on mpox testing for health workers and individuals: https://www.who.int/news-room/questions-andanswers/item/testing-for-mpox--health-workers & https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/testing-for-mpox- -individuals-and-communities
- Public health advice for sex workers on monkeypox 30 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/public-healthadvice-for-sex-workers-on-monkeypox
- Risk communication and community engagement public health advice on understanding, preventing and addressing stigma and discrimination related to monkey pox 1 September 2022. https://www.who.int/publications/m/item/communications-andcommunity-engagement-interim-guidance-on-using-inclusive-language-in-understanding--preventing-and-addressing-stigma-anddiscrimination-related-to-monkeypox
- Monkeypox Q&A, 31 August 2022. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/monkeypox
- Risk communication and community engagement (RCCE) for monkeypox outbreaks: Interim guidance, 24 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-RCCE-2022.1
- Public health advice for gatherings during the current monkeypox outbreak, 28 June 2022: https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Gatherings-2022.1
- Interim advice on Risk Communication and Community Engagement during the monkeypox outbreak in Europe, 2022. Joint report by WHO Regional office for Europe/ECDC, 2 June 2022. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/539046/ECDC-WHOinterim-advice-RCCE-Monkeypox-2-06-2022-eng.pdf
- WHO Monkeypox outbreak: update and advice for health workers, 26 May 2022. https://www.who.int/docs/defaultsource/coronaviruse/risk-comms-updates/update_monkeypox-.pdf?sfvrsn=99baeb03_1
EPI - WIN Web Seminerleri ve Güncellemeler
- The recordings of the previous EPI-WIN Webinars related to current monkeypox outbreak:
- WHO EPI-WIN webinar: Changing perspectives of the mpox outbreak (22 February 2023)
- WHO monkeypox technical briefing for the transport and tourism sector, 5 October 2022: https://www.who.int/newsroom/events/detail/2022/10/05/default-calendar/technical-briefing-on-monkeypox-for-transport-and-tourism-sector
- Managing stigma and discrimination in health-care settings in public health emergencies such as monkeypox (Sept. 22, 2022)
- How is monkeypox spreading? What do we know so far (July 27,
EPI-WIN Güncellemeleri
- Update 79: Monkeypox outbreak update: Situation - transmission – countermeasures
- Update 78: Monkeypox and mass gatherings
- Update 77: Monkeypox outbreak, update and advice for health workers
Laboratuvar ve Tanı
- Monkeypox: experts give virus variants new names, 12 August 2022. https://www.who.int/news/item/12-08-2022-monkeypox-- experts-give-virus-variants-new-names
- WHO Laboratory testing for the monkeypox virus: Interim guidance, 23 May 2022. https://apps.who.int/iris/handle/10665/354488
- WHO Guidance on regulations for the transport of infectious substances 2021-2023, 25 February 2021. https://www.who.int/publications/i/item/9789240019720
- Genomic epidemiology of monkeypox virus. https://nextstrain.org/monkeypox?c=country
One Health (Tek Sağlık) ve Hayvan Sağlığı
- WOAH Risk Guidance on Reducing Spillback of Mpox (Monkeypox) virus from Humans to Wildlife, Pet Animals and other Animals
- WOAH Website and FAQs on Monkeypox in animals
Hastalık Salgın Haberleri ve durum raporları
- Monkeypox outbreak 2022: https://www.who.int/emergencies/situations/monkeypox-oubreak-2022
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #19- 30 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--19---30-march-2023
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #18- 16 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--18---16-march-2023
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #17- 2 March 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report---17---2-march-2023
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #16- 16 February 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--16---16-february-2023
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #15- 2 February 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report-15--2-february-2023
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #14- 19 January 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report-14--19-january-2023
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #13- 5 January 2023: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report--13---5-january-2023
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #12- 14 December 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-mpox--external-situation-report-12--14-december-2022
- Multi-country outbreak of mpox, External situation report #11- 1 December 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-mpox--external-situation-report--11---1- december-2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #10- 16 November 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--10---16- november-2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #9- 2 November 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--9---2-november-2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #8- 19 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--8---19-october-2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #7- 5 October 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--7---5-october-2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #6- 21 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--6---21-september2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #5- 7 September 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--5---7-september-2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #4- 24 August https://www.who.int/publications/m/item/multicountry-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--4---24-august-2022
- Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #3 - 10 August 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--3---10-august-2022
- WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #2 – 25 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--2---25-july-2022
- WHO Multi-country outbreak of monkeypox, External situation report #1 - 6 July 2022: https://www.who.int/publications/m/item/multi-country-outbreak-of-monkeypox--external-situation-report--1---6-july-2022
- WHO disease outbreak news: Monkeypox, all items related to multi-country outbreak: https://www.who.int/emergencies/emergency-events/item/2022-e000121
- WHO disease outbreak news: Monkeypox, all previous items including endemic countries and traveler-associated outbreaks: https://www.who.int/emergencies/emergency-events/item/monkeypox
Eğitim ve öğretim
- WHO monkeypox outbreak toolbox, June 2022. https://www.who.int/emergencies/outbreak-toolkit/disease-outbreaktoolboxes/monkeypox-outbreak-toolbox
- WHO factsheet on monkeypox, 19 May 2022. http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/monkeypox
- Health topics – Monkeypox: https://www.who.int/health-topics/monkeypox
- Open WHO. Online training module. Monkeypox: Introduction. 2020
- English: https://openwho.org/courses/monkeypox-introduction
- Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-introduction
- Open WHO. Extended training. Monkeypox epidemiology, preparedness and response. 2021.
- English: https://openwho.org/courses/monkeypox-intermediate;
- Français: https://openwho.org/courses/variole-du-singe-intermediaire
Diğer kaynaklar
- WHO AFRO Weekly Bulletin on Outbreaks and Other Emergencies, all previous items: https://www.afro.who.int/healthtopics/disease-outbreaks/outbreaks-and-other-emergencies-updates
- WHO 5 moments for hand hygiene. https://www.who.int/campaigns/world-hand-hygiene-day
- WHO One Health. https://www.who.int/health-topics/one-health
- World Organisation for Animal Health, founded as OIE: Monkeypox. https://www.woah.org/en/disease/monkeypox/
- Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox surveillance bulletin Situation reports (who.int)
- Joint WHO Regional Office for Europe - European Centre for Disease Prevention and Control, Monkeypox Resource toolkit to support national authorities and event organizers in their planning and coordination of mass and large gathering events. https://www.who.int/europe/tools-and-toolkits/monkeypox-resource-toolkit-for-planning-and-coordination-of-mass-and-largegathering-events/
- WHO. Monkeypox & mass gatherings. Recommendations for mass gatherings during a monkeypox outbreak. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/epi-win/update78_monkeypox-massgatherings.pdf?sfvrsn=dfc9ee5a_1&download=true
- WHO European Region Interim advice for public health authorities on summer events during the monkeypox outbreak in Europe, 2022 https://www.who.int/europe/publications/m/item/interim-advice-for-public-health-authorities--on-summer-events-duringthe-monkeypox--outbreak-in-europe--2022
- Weekly epidemiological record (WER) no.11, 16 March 2018, Emergence of monkeypox in West Africa and Central Africa 1970-2017. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/260497/WER9311.pdf;jsessionid=7AB72F28D04CFE6CE24996192FC478FF?sequen ce=1 Jezek Z., Fenner F.: Human Monkeypox. Monogr Virol. Basel, Karger, 1988, vol 17, pp 1-5. doi: 10.1159/isbn.978-3-318-04039-5
- Clinical management and infection prevention and control for monkeypox: Interim rapid response guidance, 10 June 2022. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-MPX-Clinical-and-IPC-2022.1
- Monkeypox in the Region of the Americas - Risk assessment. https://www.paho.org/en/documents/monkeypox-region-americasrisk-assessment
Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları
Sunulan tüm veriler yorumlanırken dikkatli olunmalıdır. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve farklı veri ekleme kriterleri ve farklı veri kesme süreleri kullanan diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir. Doğruluğu ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulamaya ve değişikliğe tabidir. Vaka tespiti, tanımlar, test stratejileri, raporlama uygulaması ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler/yönetim bölgeleri arasında farklılık göstermektedir. Diğerlerinin yanı sıra bu faktörler, gerçek vaka ve ölüm sayılarının değişken olarak eksik tahmin edilmesi ve bu verilerin küresel düzeyde yansıtılmasında değişken gecikmeler ile sunulan sayıları etkilemektedir.
[i]'Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, yönetim bölgelerini veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilir. Kullanılan tanımlamalar ve bu materyallerin sunumu, DSÖ'nün herhangi bir ülke, bölge veya yönetim bölgesinin veya yetkili makamlarının yasal statüsüne veya hudut veya hudutlarının sınırlandırılmasına ilişkin herhangi bir görüşünün ifadesi anlamına gelmez.
Ek 2: 1 Ocak 2022 ve 5 Haziran 2023 tarihleri arasında ve saat 17:00 (CEST) itibariyle DSÖ Bölgelerince ve ülkeler tarafından doğrulanmış mpox vakaları
*21 günden uzun süredir vaka bildirilmeyen ülkeler



#Burada yalnızca doğrulanmış vakalar arasındaki ölümler bildirilmektedir; Şüpheli vakalar arasında mpox nedeniyle bildirilen ölümlerin sayısı bölgesel veya ulusal düzeyde mevcuttur.


