24 Temmuz 2023

Özet Olarak durum:

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Abu Dabi'nin Al Ain şehrinden 28 yaşındaki bir erkekte 10 Temmuz 2023'te Orta Doğu Solunum Sendromu Coronavirüs (MERS-CoV) vakası görüldüğünü DSÖ'ye bildirmiştir. Vakanın tek hörgüçlü hayvanlar, keçiler veya koyunlarla doğrudan veya dolaylı temas öyküsü olmamıştır. Hasta 8 Haziran'da hastaneye kaldırılmış olup 21 Haziran'da bir nazofaringeal sürüntü alınmış ve 23 Haziran 2023'te polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile MERS-CoV için yapılan testin sonucu pozitif çıkmıştır. Tespit edilen 108 kişinin tümü, MERS-CoV hastasına son maruz kalma tarihinden itibaren 14 gün boyunca izlenmiştir. Bugüne kadar hiçbir ikincil vaka tespit edilmemiştir.

BAE'nin ilk MERS-CoV vakasını bildirdiği Temmuz 2013'ten bu yana, 94 doğrulanmış vaka (bu yeni vaka dahil) ve 12 ölüm bildirilmiştir. Küresel olarak, 2012'den bu yana DSÖ'ye bildirilen doğrulanmış MERS-CoV vakalarının toplam sayısı, 936 ilişkili ölüm dahil 2.605'tir.

DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye devam etmekte ve mevcut en son bilgilere dayanarak risk değerlendirmelerini gerçekleştirmektedir. DSÖ, Orta Doğu'dan ve/veya MERS-CoV'nin tek hörgüçlü hayvanlarda dolaştığı diğer ülkelerden ek MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının bildirilmesini beklemektedir.

DSÖ, tüm Üye Devletler tarafından MERS-CoV dahil olmak üzere akut solunum yolu enfeksiyonları için güçlü sürveyansın önemini ve olağandışı kalıpları dikkatlice gözden geçirmenin önemini yeniden vurgulamaktadır.

Vakanın Tanımlanması:

10 Temmuz 2023'te Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Uluslararası Sağlık Tüzüğü Ulusal Odak Noktası (UST NFP), Abu Dabi'de teyit edilmiş bir MERS-CoV vakası görüldüğünü DSÖ'ye bildirmiştir. Söz konusu hasta, sağlık çalışanı olmayan Al Ain şehrinde yaşayan 28 yaşında bir erkek olup Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşı değildir. Vaka, kusma, göğsün sağ tarafında ağrı ve dizüri (idrar yaparken ağrı) şikayetleriyle 3-7 Haziran 2023 tarihleri arasında özel bir tıp merkezine birçok kez başvurmuştur. 8 Haziran'da vaka, kusma ve diyare dahil gastrointestinal semptomlarla bir devlet hastanesine başvurmuş ve akut pankreatit, akut böbrek hasarı ve sepsis ön tanısı konmuştur.

13 Haziran'da durumu kritik olan ve özel bir üçüncü basamak devlet hastanesinde yoğun bakım ünitesine (YBÜ) sevk edilen vaka burada mekanik ventilasyona alınmıştır. Durumu kötüleşmiş ve 21 Haziran'da nazofaringeal sürüntü alınmış olup 23 Haziran 2023'te PCR ile yapılan MERS-CoV testi pozitif çıkmıştır.

Söz konusu vakanın bilinen eşlik eden bir hastalığı, MERS-CoV insan vakalarıyla temas geçmişi ve yakın zamanda BAE dışına seyahat öyküsü yoktur. Hastanın tek hörgüçlü develer dahil hayvanlarla doğrudan temas veya onların ham ürünlerini tüketme öyküsü de bulunmamaktadır.

Tespit edilen 108 temaslının tümü, MERS-CoV hastasına son maruz kalma tarihinden itibaren 14 gün boyunca izlenmiş, ikincil bir vaka tespit edilmemiştir. Vakanın BAE'de tanımlanmış herhangi bir aile üyesi veya hane halkı teması yoktur.

Bu bildirimden önce, BAE'den bildirilen son MERS-CoV enfeksiyonu Kasım 2021'de görülmüştür. BAE'de laboratuvar tarafından doğrulanan ilk MERS-CoV vakası Temmuz 2013'te gözlenmiştir. O zamandan beri BAE, 94 MERS-CoV vakası (bu mevcut vaka dahil) ve buna bağlı 12 ölüm vakası bildirmiştir (Vaka Ölüm Oranı (CFR): %13).

Hastalığın Epidemiyolojisi:

Orta Doğu solunum sendromu (MERS), Orta Doğu solunum sendromu koronavirüsü (MERS-CoV) adı verilen bir koronavirüsün neden olduğu viral bir solunum yolu enfeksiyonudur. İnsanlar, MERS-CoV enfeksiyonunun doğal konakçısı ve zoonotik kaynağı olan tek hörgüçlü develerle doğrudan veya dolaylı temas yoluyla MERS-CoV ile enfekte olmaktadır.

MERS-CoV enfeksiyonları, asemptomatik veya hafif solunum semptomlarından ciddi akut solunum yolu hastalığı ve ölüme kadar değişiklik gösterebilir. MERS-CoV hastalığı olan bir kişinin tipik klinik tablosu ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Pnömoni yaygın bir bulgudur, ancak her zaman mevcut değildir. Diyare dahil gastrointestinal semptomlar da bildirilmiştir. Virüsün yaşlılarda, bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde ve böbrek hastalığı, kanser, kronik akciğer hastalığı ve diyabet gibi kronik hastalıkları olan kişilerde daha şiddetli hastalığa neden olduğu görülüyor. Şiddetli hastalık, mekanik ventilasyon ve yoğun bakım ünitesinde destek gerektiren solunum yetmezliğine neden olabilir ve bu da yüksek mortalite ile sonuçlanır.

MERS-CoV'ye özgü birkaç aşı ve tedavi geliştirme aşamasında olmasına rağmen, şu anda herhangi bir aşı veya spesifik tedavi mevcut değildir. Tedavi destekleyicidir ve hastanın klinik durumuna bağlıdır.

Halk Sağlığı Müdahalesi

Sağlık kuruluşlarından toplam 108 temaslı belirlenmiş ve MERS-CoV için taranmış olup (birinci devlet hastanesinden 56 ve ikinci devlet hastanesinden 52) bunların tümü sağlık çalışanlarından oluşmuştur (HCW). Hastalığa maruz kalan sağlık çalışanlarının taraması solunum örnekleriyle tekrarlanmış olup tüm sonuçlar negatif çıkmıştır.

Tespit edilen 108 temasın tümü, MERS-CoV hastasına son maruz kalma tarihinden itibaren 14 gün boyunca izlendi ve bugüne kadar hiçbir ikincil vaka tespit edilmemiştir.

Abu Dabi Halk Sağlığı Merkezi (ADPHC), MERS-CoV için vaka tanımını güncellemiş, olası vakaları belirlemek için sürveyans faaliyetlerini güçlendirmiş, çeşitli çalıştaylar düzenlemiş ve MERS-CoV için genelgeler yayınlamıştır.

DSÖ Risk Değerlendirmesi

Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS), Orta Doğu Solunum Sendromu Coronavirüsü (MERS-CoV) adı verilen bir koronavirüsün neden olduğu, insanlarda ve tek hörgüçlü develerde viral bir solunum yolu enfeksiyonudur. MERS-CoV ile enfeksiyon, insanlarda yüksek ölümle sonuçlanan ciddi hastalığa neden olabilir. MERS-CoV'lu hastaların yaklaşık %35'i ölmüş ancak hafif MERS-CoV vakaları mevcut sürveyans sistemleri tarafından gözden kaçabileceğinden, bu gerçek ölüm oranının olduğundan fazla tahmin edilmiş olabilir. Hastalık hakkında daha fazla şey bilinene kadar, vaka ölüm oranları yalnızca DSÖ'ye bildirilen laboratuvar tarafından doğrulanmış vakalar arasında sayılır.

İnsanlara MERS-CoV enfeksiyonunun konakçı ve zoonotik kaynağı olan tek hörgüçlü hayvanlarla doğrudan veya dolaylı temas yoluyla MERS-CoV bulaşır. MERS-CoV, insanlar arasında bulaşma yeteneğini göstermiştir. Şimdiye kadar gözlemlenen sürekli olmayan insandan insana bulaşma, yakın temaslılar arasında ve sağlık hizmeti ortamlarında meydana gelmiştir. Sağlık hizmeti ortamı dışında, insandan insana bulaşma sınırlı olmuştur.

BAE'de MERS-CoV enfeksiyonu vakaları nadirdir. Temmuz 2013'ten bu yana, BAE'den DSÖ'ye bu mevcut vaka da dahil olmak üzere 12 ölümle (CFR %13) sonuçlanan toplam 94 MERS-CoV vakası bildirilmiştir.

Küresel olarak, 2012'den beri DSÖ'ye bildirilen laboratuvarca doğrulanmış toplam MERS-CoV vakası sayısı, Temmuz 2023 itibariyle 936 bağlantılı ölüm dahil 2.605'tir. Bildirilen vakaların çoğu, Arap Yarımadası'ndaki ülkelerde meydana gelmiştir. Bu bölgenin dışında, Mayıs 2015'te Güney Kore 186 laboratuvar tarafından doğrulanmış vakanın (Güney Kore’de 185 ve Çin'de bir) ve 38 ölümün bildirildiği büyük bir salgın olmuştur. Küresel sayı, bugüne kadar UST (2005) kapsamında DSÖ'ye bildirilen laboratuvar tarafından doğrulanmış toplam vaka ve ölüm sayısını yansıtmaktadır.

Bu durumun bildirimi, genel risk değerlendirmesini değiştirmez. DSÖ, Orta Doğu'dan ve/veya MERS-CoV'nin tek hörgüçlü hayvanlarda dolaştığı diğer ülkelerden ek MERS-CoV enfeksiyonu vakalarının bildirilmesini ve vakaların, tek hörgüçlü hayvanlar veya ürünleri (örneğin, çiğ deve sütü tüketimi) veya bir sağlık hizmeti ortamında virüse maruz kalan kişiler tarafından diğer ülkelere de yayılması beklemektedir.

DSÖ, epidemiyolojik durumu izlemeye devam etmekte ve mevcut en son bilgilere dayanarak risk değerlendirmeleri yürütmektedir.

DSÖ Tavsiyesi

Mevcut duruma ve mevcut bilgilere dayanarak DSÖ, tüm Üye Devletler tarafından MERS-CoV dahil olmak üzere akut solunum yolu enfeksiyonları için güçlü sürveyansın ve olağandışı kalıpların dikkatlice gözden geçirilmesinin önemini yeniden vurgulamaktadır.

Bu son vakanın ciddi bir hastalıkla ortaya çıktığı ancak komorbiditesi olmadığı ve develere, deve ham ürünlerine veya MERS-CoV insan vakasına maruz kalma geçmişine sahip olmadığı göz önüne alındığında, olağandışı kalıpları taramak için virüsün dizilimini yapmak ve genomik analiz yapmak önemli olacaktır. Genomik analiz süreci başlamıştır. Bu, virüsün herhangi bir genetik evrimini tanımlayacak ve DSÖ'nün küresel risk değerlendirme çabalarını destekleyecektir.

Genel bir önlem olarak, tek hörgüçlü hayvanların bulunduğu çiftlikleri, pazarları, ahırları veya diğer yerleri ziyaret eden herkes, hayvanlara dokunduktan sonra düzenli olarak el yıkamak, ellerle gözlere, buruna veya ağza dokunmaktan ve hasta hayvanlarla temastan kaçınmak da dahil olmak üzere genel hijyen önlemlerini almalıdır. İnsanlar, hayvanlarla profesyonelce ilgilenirken koruyucu önlük ve eldiven giymeyi de düşünebilir.

Süt, et, kan ve idrar gibi çiğ veya az pişmiş hayvansal ürünlerin tüketimi, insanlarda hastalığa neden olabilecek çeşitli organizmalardan kaynaklanan yüksek enfeksiyon riski taşır. Uygun pişirme veya pastörizasyon yoluyla uygun şekilde işlenen hayvansal ürünler tüketim için güvenlidir ancak pişmemiş gıdalarla çapraz kontaminasyonu önlemek için dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır.

MERS-CoV'nin sağlık hizmetleri ortamlarında insandan insana bulaşması, MERS-CoV enfeksiyonunun erken semptomlarının tanınmasındaki gecikmeler, şüpheli vakaların yavaş önceliklendirilmesi ve enfeksiyon, önleme ve kontrol (IPC) önlemlerinin uygulanmasındaki gecikmelerle ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle IPC önlemleri, sağlık tesislerinde insanlar arasında MERS-CoV'nin olası yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir. Sağlık tesisleri, yeterli havalandırma, sağlık ve bakım çalışanları dahil olmak üzere hastalar ve diğerleri arasında en az bir metrelik mesafe ve yeterli çevre temizliği dahil olmak üzere çevre ve mühendislik kontrollerinin yürürlükte olmasını sağlamalıdır. Sağlık çalışanları, sağlık hizmeti ortamlarındaki her etkileşimde tüm hastalara standart önlemleri tutarlı bir şekilde uygulamalıdır. Akut solunum yolu enfeksiyonu semptomları olan hastalara sağlık bakım hizmeti sağlarken standart önlemlere ek olarak göz koruması da dahil olmak üzere damlacık önlemleri uygulanmalıdır; olası veya doğrulanmış MERS-CoV enfeksiyonu vakalarına bakım yapılırken temas önlemleri eklenmelidir; aerosol üreten prosedürler gerçekleştirilirken veya aerosol üreten prosedürlerin yürütüldüğü ortamlarda hava yoluyla bulaşan önlemler uygulanmalıdır. Vakaların erken tespiti, vaka yönetimi ve izolasyonu, temaslıların karantinaya alınması, sağlık bakım ortamlarında uygun enfeksiyon önleme ve kontrol önlemleri ve halk sağlığı bilinci, MERS-CoV'nin insandan insana bulaşmasını önleyebilir.

MERS-CoV, diyabet, böbrek yetmezliği, kronik akciğer hastalığı gibi altta yatan kronik tıbbi durumları olan kişilerde ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde daha ciddi hastalığa neden oluyor gibi görünmektedir. Bu nedenle, altta yatan bu tıbbi durumları olan kişiler, virüsün potansiyel olarak dolaşımda olduğu bilinen çiftlikleri, pazarları veya ahır alanlarını ziyaret ederken hayvanlarla, özellikle tek hörgüçlülerle yakın temastan kaçınmalıdır.

DSÖ, bu olayla ilgili olarak giriş noktalarında özel tarama yapılmasını tavsiye etmemektedir ve şu anda herhangi bir seyahat veya ticaret kısıtlamasının uygulanmasını önermemektedir.