25 Temmuz 2023

Özet Olarak Durum

26 Haziran 2023'te Peru Ulusal Epidemiyoloji, Önleme ve Hastalık Kontrol Merkezi (CDC), ülkenin farklı bölgelerinde Guillain-Barré Sendromu (GBS) vakalarındaki olağandışı artış nedeniyle bir epidemiyolojik uyarı yayınlamıştır. Tarihsel verilere göre (2019 salgını hariç), kaydedilen aylık ortalama GBS vakası sayısı ülke genelinde ayda 20 şüpheli vakadan azdır. Ancak, 10 Haziran – 15 Temmuz 2023 arasında 130 şüpheli GBS vakası1 bildirilmiştir. Bu vakalardan 44'ü doğrulanmıştır. (2,3) Gözlemlenen vaka sayısındaki bu artış beklenenden fazladır.

Temmuz 2023'ün başlarında Peru Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, olağandışı artış nedeniyle ulusal bir sağlık acil durumu ilan etmiş ve halk sağlığı yanıtlarının uygulanmasını artırmıştır. Bugüne kadar, beklenmedik GBS insidansının potansiyel nedeni araştırılmaktadır.

DSÖ, Üye Devletlere nörolojik bozuklukların, özellikle GBS'nin insidansını ve eğilimlerini sürekli olarak izlemelerini, beklenen başlangıç değerlerine karşı varyasyonları belirlemelerini ve daha iyi hasta yönetimi için protokoller uygulamalarını tavsiye etmektedir. Ülkeler, bu koşulları yakından gözlemleyerek ve izleyerek, herhangi bir değişikliğe etkili bir şekilde yanıt verebilir ve potansiyel halk sağlığı endişelerini gidermek için uygun önlemlerin alınmasını sağlayabilir.

Durumun Tanımlanması

Epidemiyolojik 1’inci ve 28’inci haftalar arasında (15 Temmuz 2023'e kadar), Ulusal Epidemiyoloji, Önleme ve Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) Epidemiyolojik Sürveyans ve Laboratuvar Teşhisi için Teknik Sağlık Standardı tarafından tanımlandığı şekilde Peru'da ülkenin 24 bölgesinin 20'sinde GBS1 için toplam 231 şüpheli GBS vakası bildirilmiştir. Vakaların yüzde elli altısı (130 vaka), 23’üncü (10 Haziran 2023) ve 28’inci (15 Temmuz 2023) epidemiyolojik haftalar arasında bildirilmiştir. Yılın başından bu yana, en yüksek GBS vakası sayısı ülkenin 24 bölgesinin yedisinde kaydedilmiştir: Lima ve Callao (75 vaka), La Libertad (39), Piura (21), Lambayeque (20), Cajamarca (17) ), Junın (12) ve Cusco (10). 15 Temmuz 2023 itibariyle, dört ölüm dahil (Vaka Ölüm Oranı (CFR) %1,7) 100 vakanın GBS (2,3) ile uyumlu olduğu doğrulanmıştır.

En çok etkilenen yaş grubu 30 yaş ve üstü yetişkinler (158 vaka), 17 yaşın altındaki çocuklar vakaların %19'unu (44 vaka) oluşturmuştur. Bildirilen vakaların yarısından fazlasının (133; %57,6) erkek olduğu görülmüştür.

23’üncü (10 Temmuz 2023) ve 28’inci (15 Temmuz 2023) epidemiyolojik haftalar arasında bildirilen 130 vakanın ön klinik belirtileri arasında gastrointestinal enfeksiyon, solunum yolu enfeksiyonu ve ateş yer alır. Ek olarak, bu vakaların %72,3'ü (94 vaka) nörolojik tezahür olarak paralizinin artması ile başvurmuş, diğer vakalar bir tür sekel ile ortaya çıkmıştır.

Peru'da GBS'nin epidemiyolojik sürveyansı ve laboratuvar teşhisi için teknik sağlık standardına göre vakalardan örnekler toplanmıştır. Epidemiyolojik 23’üncü ve 28’inci haftalar arasında, La Libertad (5 vaka), Lima (4 vaka), Piura 3), Cusco (1) ve Lambayeque(1)  bölgelerinden alınan örneklerde 14'ü (%63) Campylobacter jejuni (GBS için en yaygın risk faktörlerinden biri)  için pozitif olan 22 örnek toplanmış olup Lambayeque'den alınan örnek ayrıca genotip Campylobacter jejuni sekans tipi (ST)2993 olarak karakterize edilmiştir.

Hastalığın Epidemiyolojisi

Guillain-Barre Sendromu (GBS), ölümcül sonuçlar da dahil olmak üzere değişken klinik şiddette nadir görülen bir nörolojik bozukluktur. Akut flask paralizinin dünya çapında en yaygın şeklidir ve motor zayıflık, arefleksi (kas reflekslerinin yokluğu), duyusal anormallikler ve beyin omurilik sıvısında yüksek protein seviyeleri (sitoalbüminolojik ayrışma) ile karakterize edilir. Çoğu zaman, bir üst solunum yolu veya gastrointestinal hastalık tipik olarak GBS'den önce gelir.

Şu anda GBS için bilinen bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, GBS'li kişiler bazen yoğun bakımda ve takipte olmak üzere destekleyici tedaviye ihtiyaç duyarlar. Mevcut tedavilerin çoğu semptomları yönetmeye, iyileşme sürecini desteklemeye ve potansiyel olarak hastalığın süresini kısaltmaya yardımcı olabilir. Vakaların çoğu, hatta en ciddileri bile tamamen iyileşse de, neredeyse tamamen felce neden olabilirler. Campylobacter jejuni enfeksiyonu en sık tanımlanan hızla ilerleyen ve genellikle GBS'nin akut motor aksonal nöropati formu ile ilişkilidir. Bu sendrom yetişkinlerde ve erkeklerde daha sık görülmekle birlikte her yaştan insan etkilenebilir.

2019'da Peru, yaklaşık 700 bildirilen vakayla (sıklık: 1,2/100.000 kişi) ülkenin çeşitli bölgelerini etkileyen benzeri görülmemiş bir GBS salgını bildirmiştir. Klinik-epidemiyolojik özelliklerden ve tanımlanan ajanların çalışmasından, salgının Campylobacter jejuni sekans tipi (ST) 2993 genotipinin varlığı ile ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Ek olarak, 2020 yılında ülke genelinde haftalık ortalama 11 vaka olmak üzere toplam 448 vaka bildirilmiştir; 2021'de haftalık ortalama dört vaka olmak üzere toplam 210 vaka bildirilmiştir. Benzer şekilde, 2022'de, haftalık ortalama dört vaka bildirimiyle toplam 225 vaka görülmüştür.

Şekil 1. Peru 2021, 2022 ve 2023'teki Guillain Barre Sendromu vaka eğilimleri (28. Epidemiyolojik hafta)

Kaynak: Ulusal Epidemiyoloji, Önleme ve Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) Peru-Peru. Guillain Barré sendromunun durumu - Peru, 2023 (Epidemiyolojik Hafta 28)

Halk Sağlığı Yanıtı

Sağlık Bakanlığına bağlı Peru Ulusal Epidemiyoloji, Önleme ve Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) 26 Haziran 2023'te bir epidemiyolojik uyarı yayınlamış olup bir GBS Durum Odası aracılığıyla durumu izlemeye devam etmiştir.

8 Temmuz 2023'te Peru Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, GBS vakalarındaki olağandışı artış nedeniyle ulusal bir sağlık acil durumu ilan etmiştir. Kararname aşağıdakilerin uygulanmasını sağlamaktadır:

• Guillain Barre sendromlu hastaların tedavisinin bir parçası olarak 7.000 insan immünoglobülininin temin edilmesi, iyileşmenin teşvik edilmesi ve hastalıkla ilişkili komplikasyonların önlenmesi de dahil olmak üzere sağlıkta stratejik kaynakların sağlanması için finansman içeren bir eylem planının uygulanması.
• Muhtemel vakalara yönelik sürveyans, önleme ve yanıt eylemlerinin yoğunlaştırılması.
• Sağlık uzmanlarına riskin iletilmesi ve önleyici tedbirlerin benimsenmesi için nüfusa kilit mesajların verilmesi.
• Sağlık uzmanlarına ve genel nüfusa Guillain Barre sendromu hakkında tavsiye, bilgi ve rehberlik sağlamak.

DSÖ, bu etkinliğin yönetiminde Peru sağlık yetkililerini desteklemektedir.

DSÖ risk değerlendirmesi

Guillain-Barre sendromu nadir görülen bir durumdur ve yetişkinlerde ve erkeklerde daha sık görülmekle birlikte her yaştan insan etkilenebilir. Nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak çoğu vaka bir virüs veya bakteri enfeksiyonunu takip eder. Bu, bağışıklık sisteminin vücudun kendisine saldırmasına neden olur. Gastroenterite neden olan bakteri Campylobacter jejuni ile enfeksiyon, GBS için en yaygın risk faktörlerinden biridir. İnsanlar ayrıca grip veya sitomegalovirüs, Epstein-Barr virüsü ve Zika virüsü dahil diğer viral enfeksiyonlara sahip olduktan sonra GBS geliştirebilirler. Nadir durumlarda, aşılar insanların GBS alma riskini artırabilir, ancak bunun olma olasılığı son derece düşüktür. Çalışmalar, insanların GBS'yi grip gibi enfeksiyonlardan alma olasılığının, enfeksiyonu önlemek için verilen aşıdan, bu durumda grip aşısından çok daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bazen, cerrahi GBS'yi tetikleyebilir.

Bugüne kadar, Peru'da bildirilen GBS insidansındaki artışın potansiyel nedeni araştırılmaya devam etmektedir çünkü Campylobacter jejuni enfeksiyonu, epidemiyolojik 23’üncü haftadan bu yana test edilen 22 örnekten alınan GBS vakalarının %63'ünde laboratuvar tarafından doğrulanmıştır. 2019'da Peru, ülkenin çeşitli bölgelerini etkileyen benzeri görülmemiş bir Guillain-Barre Sendromu salgını bildirmiş olup söz konusu salgının Campylobacter jejuni ST2993 genotipinin varlığı ile ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Söz konusu artışla ilişkili olası nedenleri belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Şu ana kadar mevcut dang humması salgınıyla herhangi bir bağlantı bulunamamış olup ülkede Zika virüsü bulaşma oranı düşük seviyelerdedir. Ek olarak, Amerika'nın diğer ülkelerinde vakalarda benzer bir artış olduğuna dair herhangi bir rapor bulunmamaktadır.

DSÖ tavsiyesi

DSÖ'nün Üye Devletlere tavsiyesi, nörolojik bozuklukların, özellikle GBS'nin insidansını ve eğilimlerini izlemeye devam ederek, beklenen başlangıç değerlerine göre varyasyonları tespit etmek, GBS'li hastalarda ani bir artışın sağlık tesisleri üzerinde yarattığı ek yükü yönetmek için yeterli hasta yönetimi protokolleri geliştirmek ve uygulamak, sağlık çalışanları arasında farkındalığı artırmak ve kamu ve özel sektördeki halk sağlığı hizmetleri ile klinisyenler arasında bağlantılar kurmak ve/veya güçlendirmek şeklindedir.

DSÖ, bu olaya yanıt olarak özellikle Peru’ya yönelik herhangi bir seyahat ve/veya ticaret kısıtlaması getirilmesini tavsiye etmemektedir.