KENYA’DA DOLAŞIMDA OLAN AŞI KAYNAKLI TİP 2 POLİO (ÇOCUK FELCİ)
11 Temmuz 2023'te DSÖ, 100.000'den fazla mülteci ile dünyanın en büyük ikinci mülteci kampı olan Kenya'daki Hagadera mülteci kampından iki akut flask paralizi (AFP) vakasında ve iki asemptomatik sağlıklı çocukta dolaşımdaki aşı kaynaklı poliovirüs tip 2'nin (cVDPV2) saptandığına dair resmi bir rapor almıştır.
28 Temmuz 2023
Özet Olarak Durum
11 Temmuz 2023'te DSÖ, 100.000'den fazla mülteci ile dünyanın en büyük ikinci mülteci kampı olan Kenya'daki Hagadera mülteci kampından iki akut flask paralizi (AFP) vakasında ve iki asemptomatik sağlıklı çocukta dolaşımdaki aşı kaynaklı poliovirüs tip 2'nin (cVDPV2) saptandığına dair resmi bir rapor almıştır.
Genetik sıralama analizleri, dört izolatın hepsinin genetik olarak Somali, Banadir'de dolaşan cVDPV2'ye bağlı olduğunu göstermiştir.
DSÖ, mülteci kampındaki aşırı kalabalık yaşam koşulları, yüksek yetersiz beslenme oranı, yetersiz su ve sanitasyon tesisleri ve Somali ile sık nüfus hareketleri nedeniyle ulusal düzeyde genel riski yüksek olarak değerlendirmektedir.
Durumun Tanımı
11 Temmuz 2023'te DSÖ, Kenya'da dolaşan aşı kaynaklı çocuk felci virüsü tip 2'nin (cVDPV2) tespitine ilişkin resmi bir rapor almıştır. Vaka, 100.000'den fazla mülteciyle dünyanın en büyük ikinci mülteci kampı olan Hagadera mülteci kampından bildirilmiştir.
Garissa ili, Fafi ilçesinden iki akut flask paralizi (AFP) vakasından ve iki asemptomatik sağlıklı çocuktan alınan numunelerde genetik olarak bağlantılı dört cVDPV2 izole edilmiştir. Vakaların ve topluluk temaslılarının tümü, komşu Somali ile sık nüfus hareketleriyle bağlantılı olan Hagadera mülteci kampındandır.
Birinci vaka 2 yaşında erkek, üç doz oral poliovirüs aşısı (OPV) yapılmış, seyahat öyküsü olmayan, 26 Mayıs'ta felç gelişen, 1 Haziran ve 2 Haziran'da dışkı örnekleri alınan vakadır. İkinci vaka, Somali’nin güneyinde yer alan Afmadhow İli’ne bağlı Aşağı Juba'ya seyahat öyküsü olan, üç doz oral çocuk felci aşısı (OPV) ile aşılanmış, 27 Mayıs'ta felç gelişen ve 2 Haziran ve 3 Haziran 2023’te dışkı örnekleri alınan 2,7 yaşında bir kız çocuğudur.
25 Mayıs 2023'te alınan dışkı örneğinde toplum temaslısı, 2 yaşında asemptomatik sağlıklı erkek çocuk tespit edilmiştir. Çocuğa herhangi bir aşı yapılmamıştır. Somali'nin Hagadera mülteci kampından, ortaya çıkan aynı suşla ikinci bir asemptomatik sağlıklı çocuk, topluluk temaslısı da, tespit edilmiş olup vaka incelemesi sürmektedir.
Genetik sıralama analizleri, dört izolatın hepsinin Sabin'den 65 ila 73 nükleotid değişikliğine uğradığını ve Somali, Banadir'de dolaşan cVDPV2'ye genetik olarak bağlantılı olduğunu göstermiştir.
DSÖ UNICEF'in ulusal bağışıklama kapsamı tahminlerine göre, oral çocuk felci aşısı üçüncü doz (OPV3) ve inaktive çocuk felci aşısı ilk doz (IPV) 2021'de Kenya'da %91 olmuştur. Ancak, Hagadera kampındaki kapsam hem OPV3 hem de IPV için %77 olmuştur.
Çocuk Felci Epidemiyolojisi
Çocuk felci, büyük ölçüde beş yaşın altındaki çocukları etkileyen, kalıcı felce (yaklaşık 200 enfeksiyondan 1'i) veya ölüme (felç olanların %2-10'u) neden olan oldukça bulaşıcı bir hastalıktır.
Virüs insandan insana, esas olarak fekal-oral yolla veya daha az sıklıkla ortak bir araçla (örneğin, kontamine su veya yiyecek) bulaşır ve bağırsakta çoğalır, oradan sinir sistemini istila edebilir ve ve felce neden olur. Kuluçka süresi genellikle 7-10 gün olmakla birlikte 4-35 gün arasında da değişebilmektedir. Enfekte olanların %90 kadarı ya asemptomatiktir ya da hafif semptomlar gösterir ve hastalık genellikle fark edilmez.
Aşı kaynaklı çocuk felci virüsü, orijinal olarak OPV'de bulunan türden mutasyona uğramış, iyi belgelenmiş bir çocuk felci virüsü türüdür. OPV, bağırsakta sınırlı bir süre çoğalan ve böylece antikorlar oluşturarak bağışıklık geliştiren canlı, zayıflamış bir çocuk felci virüsü içerir. Nadir durumlarda, gastrointestinal sistemde çoğalırken, OPV suşları genetik olarak değişir ve çocuk felcine karşı tam olarak aşılanmamış topluluklarda, özellikle kötü hijyen, zayıf sanitasyon veya aşırı kalabalık olan alanlarda yayılabilir. Nüfusun bağışıklığı ne kadar düşükse, bu virüs o kadar uzun süre hayatta kalır ve o kadar fazla genetik değişime uğrar.
Çok nadir durumlarda, aşı kaynaklı virüs, genetik olarak, vahşi çocuk felci virüsünün yaptığı gibi felce neden olabilecek bir forma dönüşebilir - bu, aşıdan türetilen çocuk felci virüsü (VDPV) olarak bilinen şeydir. Genetik olarak bağlantılı en az iki farklı kaynakta ve en az iki ay arayla VDPV'nin saptanması, toplumda bulaşma kanıtı gösteren 'dolaşımdaki' aşı kaynaklı poliovirüs tip 2 (cVDPV2) olarak sınıflandırılır.
Halk Sağlığı Yanıtı
Sağlık Bakanlığı (SB), Global Polio Eradikasyon Girişimi ortaklarının desteğiyle bir saha araştırmasının yanı sıra bir risk değerlendirmesi gerçekleştirmiştir.
Sağlık Bakanlığı, Hastalık Sürveyans ve Yanıt Birimi ve Halk Sağlığı Acil Durum Operasyon Merkezi aracılığıyla, en uygun, mevcut tip 2 içeren çocuk felci aşısı ile geniş kapsamlı tamamlayıcı bağışıklama faaliyetleriyle salgınların hızlı bir şekilde uygulanması da dahil olmak üzere uluslararası kabul görmüş salgın müdahale yönergelerine göre acil salgın müdahalesinin uygulanması için hazırlıklara başlamak üzere bir Teknik Koordinasyon Komitesini etkinleştirmiştir.
nOPV2 ile Ulus-Altı Bağışıklama Günleri (SNID'ler), hızlı yanıtın bir parçası olarak planlanmıştır; Ağustos ayındaki aşılama kampanyasının ilk turu, nüfus hareketleri nedeniyle salgının merkez üssü olan Garissa ilçesini ve Somalili bir topluluğun yaşadığı komşu ilçeleri ve Nairobi'yi (başkent) hedef alan 5 yaşın altındaki tüm çocukları kapsayacaktır. Eylül ve Ekim aylarında hedeflenen alanların genişletilmesiyle ikinci ve üçüncü turun gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Yeni AFP vakaları için aktif sürveyans daha da güçlendirilmekte olup yeni çevresel alanların oluşturulması düşünülmekte, sınır ötesi sürveyans yoğunlaştırılmakta ve potansiyel aşılanmamış veya yetersiz aşılanmış popülasyonları ve/veya alanları belirlemek için yerel bağışıklık seviyeleri analiz edilmektedir.
DSÖ risk değerlendirmesi
Sağlık Bakanlığı, 1980 yılında çocuk felci de dahil olmak üzere altı öncelikli hastalık için Kenya Genişletilmiş Bağışıklama Programı'nı (KEPI) oluşturmuştur.
İnaktif çocuk felci aşısı 2015 yılında piyasaya sürülmüştür. Ülkede 2014 yılında bir vahşi çocuk felci salgını olmamasına rağmen, diğer Afrika Boynuzu ülkeleri ile birlikte Kenya, Temmuz 2014'e kadar devam eden 2013 salgını nedeniyle komşu Somali'den importe edilen vahşi çocuk felci virüsü riski altında kalmıştır. 2013'teki bu çocuk felci salgınından sonra ülke, vahşi çocuk felci virüsünün sürveyansı için bir ölçüt olan AFP sürveyansını desteklemek amacıyla çocuk felci virüsleri için çevresel sürveyans başlatmıştır.
DSÖ, mülteci kampındaki aşırı kalabalık yaşam koşulları, yüksek yetersiz beslenme oranı, yetersiz su ve sanitasyon tesisleri, Somali ile kitlesel ve sık nüfus hareketleri, kampa yeni gelenlerin akını, yeni gelen çocukların geç tespit edilmesi, orta ve aşağı Juba Somali'den yeni gelen çocuklar arasında sıfır doz çocukların yüksek yaygınlığı ve yetersiz sürveyans performansı nedeniyle ulusal düzeyde genel riski yüksek olarak değerlendirmektedir.
DSÖ, düşük popülasyon bağışıklığı, Somali'de trivalan OPV (tOPV) kullanımı, yetersiz sürveyans ve bazı bölgelerde yetersiz rutin bağışıklama seviyeleri ve büyük ölçekli nüfus hareketleri nedeniyle, bu türün cVDPV2'sinin uluslararası yayılma ve/veya ortaya çıkma riskinin, özellikle Afrika Boynuzu'nun diğer bölgelerinde yüksek olduğunu düşünmektedir.
Her durumda, Kenya'da tespit edilen ve Somali'de dolaşanla genetik olarak bağlantılı olan cVDPV2 vakaları da dahil olmak üzere mevcut salgınların devam eden yayılması ve yeni cVDPV2 salgınlarının ortaya çıkışı, rutin bağışıklama kapsamındaki önemli açıkları ve yetersiz salgın yanıtına işaret emektedir. Bu tür suşların daha fazla yayılma veya yeni suşların ortaya çıkma riski, COVID-19 pandemisi sırasında rutin ve kampanya aşılamasındaki aksamaya bağlı olarak azalan aşılama oranlarıyla daha da artmaktadır.
DSÖ tavsiyesi
Tüm ülkelerin, özellikle çocuk felcinden etkilenen ülkeler ve bölgelerle sık seyahat eden ve temas halinde olanların, AFP vakaları için sürveyansı güçlendirmesi ve herhangi bir yeni virüs ithalatını hızlı bir şekilde tespit etmek ve hızlı bir müdahaleyi kolaylaştırmak için çevresel sürveyansın planlı olarak genişletilmesine başlaması önemlidir. Ülkeler, bölgeler ve yönetim bölgeleri ayrıca, herhangi bir yeni virüs girişinin sonuçlarını en aza indirmek için, Mülteciler/Geri Gelenler gibi savunmasız nüfuslar dahil olmak üzere, bölge düzeyinde tekdüze yüksek rutin aşılama kapsamını sürdürmelidir.
DSÖ Uluslararası Seyahat ve Sağlık, çocuk felcinden etkilenen bölgelere giden tüm yolcuların çocuk felcine karşı tam olarak aşılanmasını tavsiye etmektedir. Enfekte bölgelerde ikamet edenler (ve 4 haftadan uzun süredir ziyaretçiler), seyahatten sonraki 4 hafta ila 12 ay içinde ek bir OPV veya IPV dozu almalıdır.
Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) kapsamında toplanan Acil Durum Komitesinin tavsiyesine göre, çocuk felci virüsünün uluslararası yayılma riski, Uluslararası Önemi Haiz Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) olmaya devam etmektedir. Çocuk felci virüsü bulaşmasından etkilenen ülkeler Geçici Tavsiyelere tabidir. PHEIC kapsamında yayınlanan Geçici Tavsiyelere uymak için, çocuk felci virüsü bulaşmış herhangi bir ülke, salgını ulusal bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan etmeli, ikamet edenlerin ve hareket noktasında, aşılanmamış veya aşı durumunu kanıtlayamayan uzun süreli ziyaretçilerin aşılanmasını sağlamalıdır.
cVDPV'ler hakkındaki en son epidemiyolojik bilgiler haftalık olarak güncellenir.
Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bağlantılara bakınız: