Bu raporda aşağıda yer alan başlıklar halinde COVID-19 ile ilgili en son veriler paylaşılmaktadır:

• Küresel Epidemiyolojik Durum
• Hastaneye ve yoğun bakım ünitelerine yatışlar
• SARS-CoV-2’nin önemli varyantları ve izlem altındaki varyantları
• Omicron ve altsoylarına karşı birincil seri ve rapel aşılamanın aşı etkinliği
• DSÖ Bölgelerine Göre Genel Durum

KÜRESEL EPİDEMİYOLOJİK DURUM

30 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla veriler

Küresel olarak, son 28 günde (3 - 30 Temmuz 2023) bir milyonun üzerinde yeni COVID-19 vakası ve 3100'ün üzerinde ölüm bildirilmiştir (Şekil 1, Tablo 1). Beş DSÖ bölgesi hem vaka hem de ölüm sayısında düşüş bildirirken, Batı Pasifik Bölgesi vaka sayısında artış ve ölüm sayısında düşüş rapor etmiştir. 30 Temmuz 2023 itibariyle, dünya çapında 768 milyondan fazla doğrulanmış vaka ve 6,9 milyondan fazla ölüm bildirilmiştir.

COVID-19 için uluslararası önemi haiz halk sağlığı acil durumu 5 Mayıs 2023'te ilan edilmiş olsa da, COVID-19 büyük bir tehdit olmaya devam etmektedir. DSÖ, Üye Devletleri yerleşik COVID-19 altyapılarını kaldırmaya değil, sürdürmeye teşvik etmeye devam etmektedir. Sürveyans ve raporlama, varyantların takibi, erken klinik bakım sağlama, yüksek riskli gruplara rapel doz aşılama yapılması, ventilasyondaki gelişmeleri ve düzenli iletişimi sürdürmek çok önemlidir.

Şu anda, bildirilen vakalar, küresel olarak test ve raporlamadaki azalma nedeniyle enfeksiyon oranlarını doğru bir şekilde temsil etmemektedir. Bu 28 günlük süre boyunca, ülkelerin %46'sı (234 ülkeden 107'si) DSÖ'ye en az bir vaka bildirmiş - bu oran 2022'nin ortalarından beri düşüş eğilimindedir. Bu istatistiğin (en az bir vaka bildiren 234 ülkeden 107'si) vakaların olduğu gerçek ülke sayısını yansıtmadığını belirtmek önemlidir. Ek olarak, önceki haftalara ait veriler, bildirilen COVID-19 vakalarındaki ve ülkeler tarafından yapılan ölümlerdeki geriye dönük değişiklikleri içerecek şekilde sürekli olarak güncellenmektedir. Dolayısıyla bu raporda sunulan veriler eksiktir ve bu sınırlamalar ışığında yorumlanmalıdır.

Bazı ülkeler, yeni bildirilen vakalardaki artışlar ve daha da önemlisi hastaneye yatış ve ölümlerdeki artışlar dahil olmak üzere yüksek COVID-19 yükleri bildirmekte olup ölümlerdeki artışlar, testlerdeki azalma göz önüne alındığında daha güvenilir göstergeler olarak kabul edilmektedir.

DSÖ olarak 28 günlük bir zaman aralığı kullanarak epidemiyolojik eğilimlerdeki değişiklikleri sunmaktayız. Ayrıştırılmış verilere, tam veri setinin indirilebileceği DSÖ COVID 19 web portalından erişilebilir. SARS-CoV-2 PCR yüzde pozitifliğine ilişkin küresel ve ulusal veriler, Küresel İnfluenza Programı tarafından sağlanan DSÖ'nün entegre panosunda mevcuttur. Son veriler, rapor eden ülkelerden alınan SARS-CoV-2 PCR yüzde pozitiflik oranının yaklaşık %9 olduğunu göstermektedir.

Şekil 1.  30 Temmuz 2023 (A) itibarıyla ve son 6 raporlama dönemi için (16 Ocak-30 Temmuz 2023 (B)) DSÖ Bölgesi tarafından bildirilen COVID-19 vakaları ve 28 günlük aralıklarla küresel ölümler **

 

** Ek 1: Veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Bölgesel düzeyde, 28 günlük bir süre içinde yeni bildirilen vaka sayısı altı DSÖ bölgesinin beşinde azalmıştır: Batı Pasifik Bölgesi'nde vakalar artarken (+%38) Avrupa Bölgesi (%-66), Doğu Akdeniz Bölgesi (%-65), Güneydoğu Asya Bölgesi (%-61), Afrika Bölgesi (%-56) ve Amerika Bölgesi’nde (%-31)azalmıştır. 28 günlük bir süre içinde yeni bildirilen ölümlerin sayısı altı bölgede azalmıştır: Avrupa Bölgesi (%-75), Güneydoğu Asya Bölgesi (%-73), Doğu Akdeniz Bölgesi (%-59), Afrika Bölgesi (%-50), Batı Pasifik Bölgesi (%-39) ve Amerika Bölgesi (%-29).

Ülke düzeyinde, 28 günlük süre içinde bildirilen en yüksek yeni vaka sayıları Güney Kore  (751.484 yeni vaka; +%96), Brezilya (45.642 yeni vaka; -%35), Avustralya (30. 144 yeni vaka; -%72), Yeni Zelanda (23.443 yeni vaka; -%13) ve Singapur’dan (23.216 yeni vaka; -%38) gelmiştir. En yüksek yeni 28 günlük ölüm sayıları Brezilya (695 yeni ölüm; -%34), Peru (321 yeni ölüm; +%28), Avustralya (260 yeni ölüm; -%67), Rusya Federasyonu (251 yeni ölüm; -%50) ve Güney Kore’den (199 yeni ölüm; +%5) rapor edilmiştir.

 

Tablo 1. 30 Temmuz 2023 itibarıyla DSÖ Bölgesi tarafından yeni bildirilen ve kümülatif doğrulanmış COVID 19 vakaları ve ölüm vakaları**

* Önceki yedi gün ile karşılaştırıldığında son yedi gün içinde yeni teyit edilen vaka/ölüm sayısındaki ve önceki 28 gün ile karşılaştırıldığında son 28 gündeki değişim yüzdesi.            

** Bkz. Ek 1: Veri, tablo ve şekil notları

 

COVID-19 ile ilgili en son veriler ve bilgiler için lütfen aşağıdaki adresleri ziyaret ediniz:

• DSÖ COVID-19 Web Portalı
• DSÖ COVID-19 Aylık Operasyonel Güncelleme ve Geçmişe Dönük Haftalık Epidemiyolojik Güncelleme
• DSÖ COVID-19 ayrıntılı sürveynas veri portalı
• DSÖ COVID-19 politika özetleri

Şekil 2.  30 Temmuz 2023 tarihi itibariyle önceki 28 günlük döneme kıyasla son 28 gün içinde doğrulanmış COVID-19 vakalarındaki yüzdelik değişim**

** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız 

 

Şekil 3. 23 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla önceki 28 günlük döneme kıyasla son 28 gün içinde doğrulanmış COVID-19 ölüm vakalarındaki yüzdelik değişim**

** Ek 1, veri, tablo ve şekil notlarına bakınız.

Hastaneye ve yoğun bakım ünitesine yatışları

Küresel düzeyde, analiz edilen 28 günlük dönemde (26 Haziran - 23 Temmuz 2023), 234 ülkeden 30'u DSÖ'ye toplam 36.048 hastaneye yeni yatış ve 234 ülkeden 25'i DSÖ'ye 720 yoğun bakım ünitesine (YBÜ) yeni kabulleri bildirmiştir (Şekil 4). Bu, önceki 28 güne (29 Mayıs - 25 Haziran 2023) kıyasla sırasıyla %38 ve %67'lik bir düşüşü temsil etmektedir. Diğer ülkelerden DSÖ'ye bildirilen verilerin bulunmamasının, bu ülkelerde COVID-19 ile ilgili hastaneye yatış olmadığı anlamına gelmediğini unutmayınız. Sunulan hastaneye yatış verileri başlangıç niteliğindedir ve yeni veriler kullanıma sunuldukça değişebilir. Ayrıca, hastaneye yatış verileri raporlama gecikmelerine tabidir.

Bu veriler muhtemelen hem rastlantısal SARS-CoV-2 enfeksiyonu vakalarıyla hem de COVID-19 hastalığına bağlı olarak hastaneye yatışları içermektedir. Küresel olarak, son 28 gün içinde 30 (%13) ülke DSÖ'ye en az bir kez hastaneye yeni yatışlarla ilgili veri bildirmiştir (Şekil 5). Avrupa Bölgesi, hastaneye yeni yatışlar hakkında veri bildiren ülkeler arasında en yüksek orana sahip (19 ülke; %31) olup söz konusu bölgesi Güneydoğu Asya Bölgesi (iki ülke; %20), Amerika Bölgesi (beş ülke; %9), Batı Pasifik Bölgesi (üç ülke; %9) ve Afrika Bölgesi (bir ülke; %2) takip etmiştir. Doğu Akdeniz Bölgesi bu dönemde hastaneye yatış bildirmemiştir. Dönem için sürekli olarak hastaneye yeni yatışları bildiren ülkelerin oranı %7 (16 ülke) olmuştur (Tablo 2).

DSÖ'ye sürekli olarak hastaneye yeni yatışları bildiren 234 ülkeden 16'sı arasında, son 28 gün içinde önceki 28 günlük döneme kıyasla hastaneye yatışlarda %20 veya daha fazla artış kaydeden bir ülke olmamıştır. En yüksek hastaneye yeni yatış sayıları Amerika Birleşik Devletleri (25 948'e karşı 25 890; + %0,2), Brezilya (1321'e karşı 2525; -%48) ve İtalya'dan (1048'e karşı 3691; -%72) rapor edilmiştir.

Altı DSÖ bölgesinin tamamında, son 28 gün içinde toplam 25 (%11) ülke DSÖ'ye en az bir kez YBÜ yeni kabulleri hakkında veri bildirmiştir (Şekil 5). Avrupa Bölgesi, yoğun bakım ünitesi yeni kabulleri hakkında veri bildiren en yüksek ülke oranına sahip (16 ülke; %26) olup, bunu Batı Pasifik Bölgesi (beş ülke; %14), Güneydoğu Asya Bölgesi (bir ülke; %10), Amerika Bölgesi (üç ülke; %5)  Afrika Bölgesi ve Doğu Akdeniz Bölgesi izlemiştir. 28 günlük süre boyunca yoğun bakım ünitesine kabul bildirmemiştir. Dönem için tutarlı bir şekilde yeni YBÜ kabulleri bildiren ülkelerin oranı %7'dir (16 ülke) (Tablo 2).

DSÖ'ye sürekli olarak YBÜ yeni kabullerini bildiren 16 ülke arasında, son 28 gün içinde önceki 28 günlük döneme kıyasla YBÜ yeni kabullerinde hiçbir ülke %20 veya daha fazla artış göstermemiştir. En yüksek yoğun bakım ünitesi yeni kabul sayıları Brezilya (433'e karşı 804; -%46), Avustralya (113'e karşı 274; -%59) ve İtalya'dan (32'ye karşı 130; -%75) rapor edilmiştir.

(i) Burada kullanıldığı şekliyle "sürekli olarak", art arda sekiz hafta boyunca (raporlama ve karşılaştırma dönemi için) hastaneye yeni yatışlar ve yoğun bakım ünitesi kabulleri için veri sunan ülkeleri ifade eder.

 

Tablo 2. Son 28 günde (yüzdelik değişimle birlikte) DSÖ Bölgesine Göre  Hastaneye Yatış ve Yoğun Bakım Ünitesi Yeni Kabulleri: 26 Haziran 2023 – 23 Temmuz 2023 ile 29 Mayıs 2023 – 25 Haziran 2023 tariklerinin karşılaştırılması

 

DSÖ Bölgesi	Son ve bir önceki 28 günlük dönemde sürekli olarak bildirim yapan ülkelerden rapor edilen hastaneye yeni yatışlar			Son ve bir önceki 28 günlük dönemde sürekli olarak bildirim yapan ülkelerden rapor edilen YBÜ’ye yeni yatışlar
	Ülke sayıları * (Yüzde)	Hastaneye yeni yatışlar	Yüzdelik değişim	Ülke sayıları * (Yüzde)	YBÜ’ye yeni yatışlar	Yüzdelik değişim
Afrika	1/50 (2%)	22	-35%	0/50 (<1%)	N/A**	N/A
Amerika	3/56 (5%)	27901	-4%	2/56 (4%)	445	-46%
Doğu Akdeniz	0/22 (<1%)	N/A	N/A	0/22 (<1%)	N/A	N/A
Avrupa	9/61 (15%)	2976	-60%	9/61 (15%)	76	-67%
Güneydoğu Asya	1/10 (10%)	233	-83%	1/10 (10%)	14	-87%
Batı Pasifik	2/35 (6%)	568	-64%	4/35 (11%)	119	-60%
Küresel	16/234 (7%)	31700	-20%	16/234 (7%)	654	-55%

 

* İki dönemi karşılaştırabilmek için sadece her iki dönemde de (son ve önceki 28 gün) sürekli olarak  bildirim yapan ülkeler tabloya dahil edilmiştir.

** N/A ve N/D sırasıyla mevcut olmadığını ve tanımlanamaz olduğunu temsil eder

 

Şekil 4. 23 Temmuz 2023 itibarıyla DSÖ'ye haftalık olarak bildirilen COVID-19 vakaları, ölümler, hastaneye ve yoğun bakım ünitesine yatışlar

 

 

Not: Son haftalar raporlama gecikmelerine tabidir ve düşüş eğilimi olarak yorumlanmamalıdır. Grafiğe dahil edilen vakalar yalnızca sırasıyla hastaneye yatış veya yoğun bakım ünitesine yatış bildiren ülkelerdendir.

Kaynak: DSÖ Ayrıntılı Sürveyans Web portalı

 

Şekil 5. Hastaneye ve yoğun bakım ünitesine yeni yatışlarını bildiren ülkelerin haftalık oranı: Epidemiyolojik 1’inci hafta 2020 – 28’inci hafta 2023

 

Not: Son haftalar raporlama gecikmelerine tabidir ve düşüş eğilimi olarak yorumlanmamalıdır.

 

İzlem altında olan ve önemli  SARS-CoV-2 varyantları

Coğrafi yayılım ve prevelans

Küresel olarak, 3 - 30 Temmuz 2023 (28 gün) tarihleri arasında, GISAID aracılığıyla 8.662 SARS-CoV-2 dizisi paylaşılmıştır.

DSÖ şu anda aşağıdakiler dahil birkaç SARS-CoV-2 varyantını izlemektedir:

• Önemli varyantların ikisi (VOI'ler); XBB.1.5 ve XBB.1.16.

• İzleme altındaki altı varyant (VUM'lar) ve bunların soyları; BA.2.75, CH.1.1, XBB, XBB.1.9.1, XBB.1.9.2, XBB.2.3 ve EG.5.

Mevcut SARS-CoV-2 varyant eğilimleri, DSÖ bölgeleri ve ülkeleri arasında ve içinde farklılık göstermeye devam etmektedir. Bazı ülkeler, VOI'ler ve bazı VUM'lar tarafından yönlendirilen vakalarda son zamanlarda bir artış görmüştür. Bazı ülkelerde vakalardaki artışa, önceki SARS-CoV-2 dalgalarına kıyasla daha düşük seviyelerde olmasına rağmen, hastaneye yatış ve ölümlerdeki artış eşlik etmiştir. Aşılama ve önceki SARS-CoV-2 enfeksiyonundan kaynaklanan popülasyon bağışıklığı, varyant dolaşım dinamiklerinde gözlenen heterojenliğe ve hastaneye yatışların ve ölümlerin azalmasına katkıda bulunan faktörler arasındadır.

Küresel olarak XBB.1.16, ortaya çıkışından bu yana toplam 100 ülkede bildirilen en yaygın VOI'dir (Tablo 3). XBB.1.16, epidemiyolojik 28’inci haftadaki (10 - 16 Temmuz 2023) sekansların %18,4'ünü, 24’üncü haftadaki (12 - 18 Haziran 2023) %20,9'unu oluşturmuştur (Şekil 6B, Tablo 3). Bölgesel düzeyde, Batı Pasifik ve Güneydoğu Asya bölgeleri, sunulan dizilerin sırasıyla %15 ve %36'sını oluşturan XBB.1.16'nın en yüksek prevelansı bildirmiştir (Şekil 7).

30 Temmuz 2023 itibariyle, toplam 120 ülke XBB.1.5 dizilerini bildirmiştir (Tablo 3). XBB.1.5'in yaygınlığı düşüyor ve 28’inci haftada (10 - 16 Temmuz 2023) dizilerin %11,6'sını oluşturmakta olup, 24’üncü haftada (12 - 18 Haziran 2023) %17,5'ten düşüş (Şekil 6A, Tablo 3) gerçekleşmiştir. Düşen prevalansa rağmen XBB.1.5, sırasıyla %25 ve %20 prevalans ile Amerika Bölgesi ve Avrupa Bölgesinde en yaygın SARS-CoV-2 varyantı olmuştur (Şekil 7).

VUM'lar arasında EG.5, 24’üncü haftada %6,2'den 28’inci haftada %11,6'ya yükselen bir yaygınlık eğilimi göstermiştir. Tersine, BA.2.75 ve XBB.1.9.1 azalan eğilimler göstermiştir. Spesifik olarak BA.2.75, 24. haftada dizilerin %3,1'ini temsil ederken 28’inci haftada %1,7'ye yükselirken, XBB.1.9.1 24. haftada %16,4'ten 28’inci haftada %9,7'ye düşmüştür (Tablo 3). Diğer VUM'lar, aynı raporlama döneminde azalan veya sabit eğilimler göstermiştir.

Tablo 3, VOI'leri ve VUM'ları 24’üncü haftadan 28’inci haftaya kadar yaygınlıklarıyla birlikte bildiren ülkelerin sayısını göstermektedir. Bu beş haftalık süre boyunca, artan eğilimler gösteren VOI'ler ve VUM'lar turuncu renkle, sabit kalanlar mavi renkle vurgulanmış olup azalan trende sahip olanlar yeşil renkle vurgulanmıştır.

Tablo 2. 2023 yılının 23’üncü haftasından 27’nci haftasına kadarki dönemde SARS-CoV-2 VOI ve VUM'lerin haftalık prevalansı

§ Varyantların ortaya çıkışından bu yana bildirilen ülkelerin ve dizilerin sayılarını göstermektedir.

* Tablonun herhangi bir yerinde ayrı ayrı belirtilenler dışında, altsoyları içerir. Örneğin XBB*, XBB.1.5, XBB.1.9.1, XBB.1.9.2, XBB.1.16 , XBB.2.3 ve . EG.5'i içermez.

+ Diğerleri tanımı altında VOI, VUM'lar, BA.1*, BA.2*, BA.3*, BA.4*, BA.5* hariç diğer dolaşımdaki altsoylar yer almaktadır.

Şekil 6. Önemli XBB.1.5 (A) ve XBB.1.16 (B) varyantlarının 12 Haziran - 9 Temmuz 2023 arasındaki 28 günlük küresel yaygınlığı*+

*GISAID'e sıralama sunumundaki gecikmeyi hesaba katan raporlama dönemi.

+Tarihsel mevcudiyet, daha önce XBB.1.5 ve XBB.1.6 dizilerini bildiren ancak 12 Haziran - 9 Temmuz 2023 arasındaki dönemde bunları bildirmemiş ülkeleri gösterir.

Şekil 7. DSÖ bölgesine göre en yaygın SARS-CoV-2 varyantları (VOI olmayan/VUM'lar dahil), 2023'ün 27’inci-30’uncu epidemiyolojik haftası*

Şekil 8. 1 Ocak - 15 Temmuz 2023 tarihleri arasında SARS-CoV-2 dizilerinin sayısı ve yüzdesi

 

Ek kaynaklar:

 

• Tracking SARS-CoV-2 Variants

• WHO statement on updated tracking system on SARS-CoV-2 variants of concern and variants of interest

• WHO XBB.1.5 Updated Risk Assessment, 20 June 2023

• WHO XBB.1.16 Updated Risk Assessment, 5 June 2023

Omicron ve alt soylarına karşı birincil seri aşılamanın ve rapel aşılamanın aşı etkinliği-VE

Omicron varyantlarına karşı COVID-19 aşılarının etkinliğine ilişkin bilgileri görüntüleyen Meta-analiz Diyagramları, View-hub.org'da mevcuttur ve düzenli olarak güncellenmektedir (en son 31 Temmuz 2023'te güncellenir). Tüm veriler, COVID-19 aşı etkinliği (VE) çalışmalarının (burada açıklanan yöntemler) devam eden sistematik incelemesinin bir parçası olarak toplanır. COVID-19 Aşı Etkinliği-VE sonuçları, verilerin mevcut olduğu aşağıdaki grafiklerde özetlenmiştir:

• Tüm aşılar için birincil seri aşılamanın  ve ilk rapel dozun VE'si

• İlgili çeşitli alt popülasyonlar için VE

• İkinci rapel dozun mutlak ve bağıl VE'si (göreceli VE'yi yorumlama hakkında daha fazla bilgi için, 29 Haziran 2022 tarihli Haftalık Epidemiyolojik Güncellemedeki göreli VE'ye özel vurguya bakın)

• Birincil seri, birinci rapel doz ve ikinci rapel doz aşılama için VE süresi

• Birinci, ikinci veya üçüncü rapel doz olarak verilen bivalan aşıların mutlak VE'si

 

Yakın tarihli bir rapor, Omicron alt varyantı BA.4/BA.5'e karşı VE'nin muhtemelen BA.1'e göre daha düşük olduğunu ileri sürmektedir, ancak bunun nedeni hem BA.4/BA.5'e karşı daha zayıf bir aşı performansı hem de aşağıdaki metodolojik faktörler olabilir: VE çalışmaları nasıl yapılmıştır. XBB/XBB.1.5'e karşı VE'nin kanıtı hala sınırlıdır. Singapur'dan yapılan bir araştırma, daha önce enfekte olmuş 12-17 yaşındakiler arasında, XBB'ye bağlı yeniden enfeksiyona karşı ilk mRNA takviye dozunun mutlak VE'sinin %47,9 (%95 güven aralığı: %20,2 - %66,1) ve 85,7 olduğunu tespit etmiştir. BA.4/BA.5'e göre % (%95 güven aralığı: %80,2 - %89,6). Ancak, son doz sonrası maksimum takip süresinin XBB döneminde BA.4/BA.5 döneminden daha uzun olduğuna dikkat etmek önemlidir; XBB’yi zayıflatmakiçin BA.4/BA.5'ten daha fazla zamana ihtiyaç duyulması, XBB'ye karşı düşük VE'yi kısmen açıklayabilir.

Amerika Birleşik Devletleri'nden başka bir çalışma, iki ila dört doz monovalan mRNA aşısı alan bireylere kıyasla birinci, ikinci veya üçüncü rapel olarak verilen bir bivalan mRNA aşısının (atalara ait ve Omicron BA.4/BA.5) nispi VE'sini değerlendirmiştir; XBB.1.5'e bağlı semptomatik hastalığa karşı bivalan mRNA aşısının nispi VE'si BA.5'e karşı olana benzer olduğu görülmüştür. XBB’nin baskın olduğu dönemde Katar'dan yapılan üçüncü bir çalışma, birinci, ikinci veya üçüncü rapel doz olarak bivalan mRNA aşısı alan kişilerin, henüz bivalan rapel aşı almamış ancak daha önce iki ila dört doz monovalan mRNA aşısı almış kişilere göre XBB enfeksiyonuna karşı daha iyi korunduğunu bulmuşlardır; diğer alt varyantlarla karşılaştırma yapılmamıştır.

Nötralizasyon

Nötralize edici antikor çalışmaları, yeni ve gelişmekte olan VOC'lere ve bunların alt varyantlarına karşı aşı performansına ilişkin erken bilgiler sağlayabilir. COVID-19 aşılarının çeşitli Omicron alt varyantlarını nötralize etme kapasitesi hakkında daha fazla bilgi için lütfen Omicron BA.1, BA.2, BA.3 ve BA.4/BA.5'e monovalan aşılama sonrası nötralizasyon tepkilerinin sistematik bir incelemesine bakınız. Ek olarak, nötralizasyon çalışmalarının canlı bir sistematik incelemesinin sonuçlarını gösteren nötralizasyon grafikleri VIEW-hub.org'da düzenli olarak güncellenir (en son 31 Temmuz 2023'te güncellenir) ve BQ.1 ve XBB gibi daha yeni alt değişkenler hakkında bilgi içerir. Bugüne kadarki kanıtların toplamı, Omicron BA.1'e karşı ilk takviye aşılamanın nötralize edici antikor yanıtının, önceki VOC'lerde gözlemlenenden daha büyük bir azalma olan atasal suşa kıyasla yaklaşık altı kat daha düşük olduğunu (daha zayıf aşı performansını düşündürür) göstermektedir. Ek olarak, geometrik ortalama titrelerdeki ortalama katlama azalması, BA.1'e göre BA.4/BA.5 için iki kat daha düşüktü. Kanıtlar, yeni alt varyantlar BQ.1/BQ.1.1 ve özellikle XBB/XBB.1/XBB.1.5'e karşı nötralizasyon kapasitesinde daha fazla azalma olduğunu göstermektedir. Omicron'a (rapel doz  olmadan) karşı birincil seri nötralizasyon, farklı alt varyantlar için katlama azalmalarının doğru karşılaştırılmasını sağlamak için yeterli olmamıştır.

Son olarak, monovalan ve bivalan mRNA aşılarını karşılaştıran nötralizasyon tepkilerinin bir özeti de VIEW hub.org'da mevcuttur ve bivalan aşıların daha yeni Omicron alt varyantlarına karşı geliştirilmiş performansına dair ön kanıtlar sağlar.

DSÖ BÖLGELERİNE GÖRE DURUM

 Epidemiyolojik Hafta ( 3 – 30 Temmuz 2023)

Afrika Bölgesi

Afrika Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %56 düşüşle 3000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 50 ülkeden biri (%2) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir: Etiyopya (26'ya karşı 12 yeni vaka; +%117). En yüksek yeni vaka sayıları Zambiya (1735 yeni vaka; 100.000'de 9.4 yeni vaka; -%30), Mauritius (530 yeni vaka; 100.000'de 41.7 yeni vaka; -%57) ve Zimbabwe'den (169 yeni vaka; 100 000'de 1,1 yeni vaka; -%55) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %50 azalmış olup 14 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Zambiya (altı yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%20), Zimbabve (beş yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%58) ve Botswana'dan (< iki yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; önceki 28 günlük dönemde ölüm bildirilmemiştir) bildirilmiştir.

 

DSÖ Afrika Bölge Ofisi: https://www.afro.who.int/health-topics/coronavirus-covid-19

 

Amerika Bölgesi

Amerika Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %31 düşüşle 86.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 56 ülkenin dördü (%7) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmi olup oransal olarak en yüksek artışlar Honduras (1562'ye karşı 303 yeni vaka; +%416), Jamaika (636'ya karşı 198 yeni vaka; +%221) ve Dominik Cumhuriyeti’nde (2019'a karşı 3853 yeni vaka; +%91) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Brezilya (45.642 yeni vaka; 100.000'de 21.5 yeni vaka; -%35), Guatemala (9.530 yeni vaka; 100.000'de 53.2 yeni vaka; +%15) ve Kanada'dan (5.746 yeni vakalar; 100 000'de 15,2 yeni vaka; -%41) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %29 azalarak 1.417 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Brezilya (695 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%34), Peru (321 yeni ölüm; 100.000'de 1.0 yeni ölüm; +%28) ve Kanada'dan (112 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%63) rapor edilmiştir.

DSÖ Amerika Bölge Ofisi: https://www.paho.org/en/topics/coronavirus-infections/coronavirus-disease-covid-19-pandemic

 

Doğu Akdeniz Bölgesi

Doğu Akdeniz Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %65 düşüşle 1400'ün üzerinde yeni vaka bildirmiştir. Hiçbir ülke, önceki 28 günlük döneme kıyasla yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmemiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Afganistan (918 yeni vaka; 100.000'de 2.4 yeni vaka; -%29), İran (398 yeni vaka; 100.000'de <1 yeni vaka; -%34), ve Fas’tan (105 yeni vaka; 100.000'de <1 yeni vaka; -%61) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %59 azalarak 26 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları İran (14 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%53) ve Afganistan'dan (12 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%33) rapor edilmiştir.

DSÖ Doğu Akdeniz Bölge Ofisi: http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/index.html

 

Avrupa Bölgesi

Avrupa Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %66 düşüşle 60.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 61 ülkeden biri (%2) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir: Kosova[1] (dokuza yedi yeni vaka; +%29). En yüksek yeni vaka sayıları Rusya Federasyonu (15.091 yeni vaka; 100.000'de 10.3 yeni vaka; -%50), İtalya (13.533 yeni vaka; 100.000'de 22.7 yeni vaka; -%48) ve Birleşik Krallık’tan (10.964 yeni vaka; 100.000'de 16.2 yeni vaka; -%19) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %75 azalarak 704 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Rusya Federasyonu (251 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%50), İtalya (125 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%63) ve Portekiz’den (52 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%61) rapor edilmiştir.

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi: https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-emergencies/coronavirus-covid-19.

 

Güneydoğu Asya Bölgesi

Güneydoğu Asya Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %61 düşüşle 6900'ün üzerinde yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 10 ülkeden biri (%10) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiştir: Butan (bir yeni vakaya karşı 18; +%1700). En yüksek yeni vaka sayıları Tayland (2753 yeni vaka; 100.000'de 3,9 yeni vaka; -%63), Bangladeş (1708 yeni vaka; 100.000'de 1,0 yeni vaka; -%44) ve Hindistan'dan (1307 yeni vaka; 100 000'de <1 yeni vaka; -%52) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %73 azalarak 91 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Tayland (54 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%74), Endonezya (17 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%81) ve Bangladeş'ten (10 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; -%29) rapor edilmiştir.

DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi: https://www.who.int/southeastasia/outbreaks-and-emergencies/novel-coronavirus-2019.

 

Batı Pasifik Bölgesi

Batı Pasifik Bölgesi, önceki 28 günlük döneme göre %38 artışla 850.000'den fazla yeni vaka bildirmiştir. Verilerin mevcut olduğu 35 ülkeden altısı (%17) yeni vakalarda %20 veya daha fazla artış bildirmiş olup en yüksek orantılı artışlar Palau (109'a karşı iki yeni vaka; +%5350), Mikronezya (Federal Birleşik Devletler)) (12'ye karşı iki yeni vaka; +%500) ve Tokelau’da (57'ye karşı 18 yeni vaka; +%217) gözlemlenmiştir. En yüksek yeni vaka sayıları Güney Kore (751.484 yeni vaka; 100.000'de 1465.8 yeni vaka; +%96), Avustralya (30.144 yeni vaka; 100.000'de 118.2 yeni vaka; -%72), ve Yeni Zelanda’dan (23.443 yeni vaka; 100.000'de 486.1 yeni vaka; -%13) rapor edilmiştir.

Bölge'de 28 günlük yeni ölüm sayısı bir önceki 28 günlük döneme göre %39 azalarak 880 yeni ölüm bildirilmiştir. En yüksek yeni ölüm sayıları Avustralya (260 yeni ölüm; 100.000'de 1,0 yeni ölüm; -%67), Güney Kore (199 yeni ölüm; 100.000'de <1 yeni ölüm; +%5) ve Moğolistan’dan (148 yeni ölüm; 100.000'de 4,5 yeni ölüm; önceki 28 günlük dönemde ölüm bildirilmemiştir) rapor edilmiştir.

 DSÖ Batı Pasifik Bölge Ofisi: https://www.who.int/westernpacific/emergencies/covid-19

 

Ek 1. Veri, tablo ve şekil notları

Sunulan veriler, ülkelerden/bölgelerden DSÖ'ye bildirilen, büyük ölçüde DSÖ vaka tanımlarına ve sürveyans klavuzuna dayanan resmi laboratuvar onaylı COVID-19 vaka ve ölümlerine dayanmaktadır. Doğruluk ve güvenilirliği sağlamak için adımlar atılırken, tüm veriler sürekli doğrulama ve değişikliğe tabidir; ve bu verileri yorumlarken, gerçek vaka ve ölüm oranı insidansının olduğundan düşük tahmin edilmesi ve bu verileri küresel düzeyde yansıtmada değişken gecikmeler gibi, sunulan sayıları etkileyen birkaç faktör nedeniyle dikkatli olunmalıdır. Vaka tespiti, dahil etme kriterleri, test stratejileri, raporlama uygulamaları ve veri kesme ve gecikme süreleri ülkeler/bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Az sayıda ülke/bölge, şüpheli ve laboratuvar onaylı vakaları birlikte rapor etmektedir. DSÖ, ulusal halk sağlığı yetkilileri ve diğer kaynaklar tarafından yayınlanan bilgi ürünleri arasında farklılıklar olması beklenmektedir.

epi-data-support@who.int adresine e-posta gönderilerek yapılan geçmiş veri düzenlemesinin bir kaydı talep edilebilmektedir. Talep ederken lütfen ilgilendiğiniz ülke (ler)i, süreyi ve talep / kullanım amacını belirtiniz. Önceki durum raporları düzenlenmeyecektir; en güncel veriler için https://covid19.who.int/ adresine bakınız. Ülkeler, bölgeler ve alanlar ve DSÖ Bölgeleri (önceki sayılarda rapor edilmiştir) tarafından son yedi gün içinde bildirilen doğrulanmış COVID-19 vakaları ve ölümleri  “https://covid19.who.int/table” adresinde mevcuttur.

Ülkeler', benzer statüdeki ülkeleri, bölgeleri, alanları veya diğer yargı yetkilerini ifade edebilmektedir. Kullanılan isimler ve bu yayındaki materyalin sunumu, DSÖ tarafından herhangi bir ülkenin, bölgenin, şehrin veya otoritenin yasal statüsü, yetkileri veya hudutlarının sınırlandırılması ile ilgili herhangi bir fikrin ifade edildiği anlamına gelmemektedir. Haritalardaki noktalı ve kesik çizgiler, henüz tam olarak anlaşmaya varılamayan yaklaşık sınır çizgilerini temsil etmektedir. Ülkeler, bölgeler ve alanlar, DSÖ yönetim bölgesi altında düzenlenmiştir. Belirli şirketlerin veya üreticilerin ürünlerinden bahsedilmesi, DSÖ tarafından onaylandığını veya söz konusu https://www.who.int/publications/m/item/weekly-epidemiological-update-on-covid-19---14-september-2022benzer nitelikteki diğer ürünlerin yerine önerildiğini ima etmemektedir. Hatalar ve eksiklikler hariç olmak üzere, tescilli ürünlerin isimleri, baş harfleri büyük olacak şekilde ayırt edilmektedir.

Kuzey Kore’deki COVID-19 salgınına ilişkin güncellemeler, laboratuvar tarafından doğrulanmış COVID 19 vakalarının sayısı bildirilmediğinden bu rapora dahil edilmemiştir.

[1] Kosova'ya yapılan tüm atıflar, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1244 (1999) sayılı kararı bağlamında anlaşılmalıdır. Haritada, görselleştirme amacıyla Sırbistan ve Kosova'daki (UNSCR 1244, 1999) vaka sayıları bir araya getirilmiştir. 

Ek 2.  SARS-CoV-2 varyantlarının değerlendirilmesi ve sınıflandırılması

DSÖ, ulusal makamlar, kurumlar ve araştırmacılarla işbirliği içinde, SARSCoV-2 varyantlarının bulaşmayı veya hastalık özelliklerini değiştirip değiştirmediğini veya hastalığın yayılmasını kontrol etmek için uygulanan aşıların, terapötiklerin, teşhislerin veya halk sağlığı ve sosyal önlemlerin (PHSM) etkinliğini etkileyip etkilemediğini rutin olarak değerlendirmektedir. Potansiyel endişe verici varyantları (VOC'ler), önemli varyantları (VOI'ler) veya izleme altındaki varyantları (VUM'ler), küresel halk sağlığına yönelik risk temelinde düzenli olarak değerlendirilir.

Varyantların sınıflandırmaları, dolaşımdaki varyantların sürekli gelişimini ve bunların değişen epidemiyolojisini yansıtmak için gerektiğinde revize edilecektir. Varyant sınıflandırması için kriterler ve şu anda dolaşımda olan ve daha önce dolaşımda olan VOC'ler, VOI'ler ve VUM'ların listeleri, DSÖ SARS-CoV-2 varyantlarını İzleme web sitesinde mevcuttur. Ulusal makamlar başka varyantları belirlemeyi seçebilir ve yeni ortaya çıkan varyantları ve bunların etkilerini araştırmak ve raporlamak için şiddetle teşvik edilir.

DSÖ, yaygınlık ve viral özelliklerdeki değişiklikleri izlemek için VOC'lerin soyundan gelenler de dahil olmak üzere SARS-CoV-2 varyantlarını izlemeye devam etmektedir. Omicron soyundan gelen soyların dolaşımını açıklayan mevcut eğilimler, COVID-19 sürveyans sistemlerinin sınırlamaları dikkate alınarak yorumlanmalıdır. Bunlar, ülkeler arasındaki dizileme kapasitesi ve örnekleme stratejilerindeki farklılıkları, örnekleme stratejilerinde zaman içinde meydana gelen değişiklikleri, ülkeler tarafından yürütülen testlerde ve paylaşılan dizilerdeki azalmaları ve dizi verilerinin GISAID'e yüklenmesindeki gecikmeleri içermektedir. (1)

 

Kaynaklar:

 

1. Chen Z, Azman AS, Chen X, et al. Global landscape of SARS-CoV-2 genomic surveillance and data sharing. Nature genetics. 2022;54(4). doi:10.1038/s41588-022-01033-y